Nummer 40 jannewoarie Verhoalen gedichten. verskes nijs. rondzendbraif of in t Grunnegs

Transcriptie

1 Nummer 40 jannewoarie 2013 Verhoalen gedichten rondzendbraif of verskes nijs in t Grunnegs

2 2 KREUZE nummer 40 7e joargang redaksie: Tekst: Bert Wijnholds INHOLD : Opmoak: Henk de Weerd Redaksieadres: Atensheerd TE Groningen tel Stroombraifkes: bert@kreuzekeuze.nl henk@kreuzekeuze.nl Vrij rond te sturen; nait zo mor wat overnemen van schriefster/schriever Op de webstee Kin je dizze en de veurege òfleverns vinden. Binnenhoalen en oetprinten kin doar ook. Ook t NIJS wordt doar deurlopend bieholden. As je wat veur dij rubriek hebben, stuur t mor noar ons tou. KREUZE 41 komt oet begun meert Biedroagen kin j opsturen tot 24 feberwoarie 2013 Gedichten - Joop Klompien, Willy Westerdijk, Free Westerhoff Ik kwam, ik zaag en - Jan Sleumer Gedichtje - Free Westerhoff De dood van Vera Reker - Jan Huttinga Vergedelk - Nane van der Molen Dat mot nait weer - Jan Sleumer Midwinternacht - Hilda Schipper Baptist Het zal weer veujoar worden - Hilda Schipper Baptist Gedichten - Anna de Vries M., Free Westerhoff Kerstverhoal ien t Grunnegs - Gé de Grooth Visser Foabels - Nane van der Molen t Hoeske van Hol an..! Klaas van Zonneveld Midwinterwroak - Bert Wijnholds Bekend gezicht - Bé Kuipers Aal dij kinder - Fennie F.G.Croeze- van Til Gedichten - Age van der Velde Verhoaltjes - Jan de Jong t Het nog nooit zo donker west - Nies Sap Akkerman Vrouger vieren van Karstdoagen - Anna de Vries- Maarhuis Karsttied - Joyce Bodewes Vertraauwen in kerstmis - Jil Wildenga Gedichten Jil Wildenga, Hanne Wilzing, Bertus Spelde Mien laifste hoesdaaier - Carry Grit Midde maank mìnsen - Hanne Wilzing Man, man wat n.. Roel Sanders Kerst - Roel Sanders Kerst mit de Vrais! - Bert Wijnholds Stamppot kerst, Henk de Weerd 3 4, 5 5 6, 7, , , , , , 22, ,

3 3 End van t joar rebulie mit mekoar vuurwaark knapt brandstoapel dij goud fikt klok van kerk ludt en ludt klok smeren keel smeren heurt derbie ainmoal sjoars olle der oet nije der ien goan zo rap mit keboal pelzaaierg nij joar ien Willy Westerdijk Decembermoand Aan t end van dit wel hail onstoemeg joar Lopt boudel mie ja sikkom deur mekoar Verjoardoagen van miezulf en Sunterkloas Wordt vierd mit draank, slagroomtoart en spekuloas En ook mit kerst en old en nij Draait t mainsttied oet op te veul (vr)eterij Toch wensen wie joe van haarten mit mekoar n Mooie kerst en n hail ontspannen nij-joar! Joop Klompien Free Westerhoff

4 4 Ik kwam, ik zaag en ik gaf mie over! Der bennen gonnent dij nait geern aan heur middelboare schoultied trugdenken, omreden ze bevubbeld onregelmoatege waarkwoordsvörms oet kop leren mozzen. Kieken, doe kiks, doe keeks, doe hes keken. Staarke waarkwoorden, dat bennen de boesbelders veur elk dij aander toalen leren wil of mot. Onregelmoateghaid zit hom benoam ien klinkers: zitten, zat, zeten. Woarom? Doarveur mon-we ver ien tied trug. Waarkwoordvervougens ien verleden tied Ien tied van de oldste Indo-Europese toalen waas klinkerwizzeln dé menaaier om van n tegenworrege tied n verleden te moaken. En hou voaker n waarkwoord bruukt wordt, hou eerder e onregelmoateg wordt. Bevubbeld Letien: Gaius Julius Caesar Kommen: venire Ik kom/venio Ik kwam/veni Zain: videre Ik zai/video Ik zaag/vidi Overwinnen: vincere Ik overwin/vinco Ik overwon/vici Aander veurbeeld: vangen: ik vang, vong/ving, ik heb vangen/vongen. Wat t kortvolkje der van moakt is toch veul makkelker? Ik vang, *vangde, *heb vangd. Mor elke toal het zien aigen geschiedenis en doar zol ain reken mit holden kinnen, ook aal zeggen toalkundegen dat toalverandern nait tegen te holden is. Geschiedenis en verandern; willen wie heur ien evenwicht holden of mon-we der ons bie deel leggen dat elkenain ien toukomst potjetoal proaten maag? Ien t Nederlands hait dat Jip en Janneke-toal of New Speech. Tegenworrege tied Ien t Grunnegers bennen/waren bie tegenworrege waarkwoordstieden nog vaaier vörms: ik zai, doe zigs/zugst, hai zigt/zugt, wie, ie, zai zain. Meervold kin sums ook mit t wezen: wie, ie, zai hebt. Onder ienvloud van t Nederlands vlaigen klinkerwizzelns ien t Grunnegers - corresponderend mit Hoogduuts en Nederduuts - bie waarkwoorden ien twijde en daarde persoon tegenworrege tied der oet: Huiven > huft > huift. Kieken > kikt > kiekt Luden > ludt > luudt. Lopen > lopt > loopt Elkenain komt voak aarns en zigt, mor Caesar overwon ook voak: veni, vidi, vici! Nog hailtied goan waarkwoorden hail langzoam over van t olle, onregelmoatege, noar t nije, regelmoatege systeem: Lezen, ik las > ik leesde, etc. Leutje kiender moaken dat syteem zulf: ik leesde, drinkde, loopde, begunde, zigde. Ien t Oosten van Grunnen is dat nije systeem wieder ontwikkeld as ien de rest. Wel Grunnegers leren wil, het t wat stoer mit vervougens, want ien t Grunnegers is der nog n bult lokoale varioatie bie ook. Benoam bie verleden tieden. n Veurbeeld: woagen. Tegenworrege tied: ik woag. Verleden tied: ik wuig/woug/waig/woagde en ik heb woagd. Zukse vörms mot ain dij Grunnegers leren wil schele kopzere geven. Eltje Doddema (1952) is schoulmeester, zanger, schriever, componist en ie kennen Grunnegs van hom leren. Doddema woont ien Haarstee. Doddema lopt/loopt geern op ienvloud van t Nederlands op t Grunnegers veuroet en stelt op zien webstee 1 veur: Der vindt gain klinkerveraandern ploats as dat in t Nederlands ook nait t geval is, ook al was dat oorspronkelk wel zo. proaten proatte i.p.v. pruit (prout wordt nait nuimd). huiven - huifde i.p.v. hof (hufde wordt ook nait nuimd)

5 5 Op webstee gaait t wieder: Gezond verstand zegt ons dat de streektoalvarianten stoadegaan verdwienen. Lu dij ze nou nog bruken kommen uut tied en veur de nije streektoalgeïnteresseerden is t onbegonnen waark om as nijkommers aal dij verschillen te leren. Kinder binnen der al hailendaal nait mit daind. As wie willen dat t Grunnegs as schrieftoal overleeft, din mout ter ain spellen en grammoatikoa kommen: t ABG. Zo as Radio-Noord vrouger t Noordgrunnegers geern tot ABG moaken wol, zo kin-je aan Eltje s veurbeelden zain dat hai mit zien ABG aanstuurt op Aalgemain Beschoafd Grollands, baseerd op t tegenworrege Oostgrunnegers. Spellen ien verleden en heden Ien Oldenzaal is oflopen maai de oetgoave ten deup hollen van n vertoalen ien t Grunnegers van Heliand (Hailand). n Haaidens kerwaai! Heliand is n Kristusverhoal ien t Oldsaksisch. Ien Toal & Taiken, nr. 4 wer dij oetgoave besproken. En aan t ind van bespreken staait: t Is ook hoast nait te veurkomen of der binnen nog wel n poar fouten ien zitten bleven. ( ) Aal mit aal is Grunneger Heliand n mooie vertoalen worden. Recensie zat mie nait lekker. Spellen ien n bouk is nait t belangriekst en elk het wel ais n gat ien hoos, mor over spellen ien de Grunneger Haailand vaalt veul te havveln. Aal doalk vanof t eerste kepittel kon ik, dij Rekers spellensregels aanhold, n fikse praan spelfouten aankruusken: moar, oaf, oarde, oafkomsteg, bedude hai, mit vörderen, benoaderen. t Kin wezen dat ain, dij hom nait aan Reker holden wil, woordinden op el en er mit en maggeln wil, mor din mot t ainks wel konsekwent doan worden, en loater kin-je lezen: goudern en luustern. Heliandvertoaler het hom noar t liekt van gain enkele regel wat aantrekken wild. Dat kin vanzulf ook. Omdat ik toch wat problemen haar mit recensie heb ik n aander vroagd wat dij van vertoalen von en hai het blz. 100 bekeken: - der is hail roeg mit aanhoalenstaikens omsprongen; aine keer stoan ze der nait, aander moal aal; sums nait aan t begun, mor den ienainen aal aan t èn. - woorden zo oet t Hollands: opnij, zeg ains, klainaaierd - enzukswat. - vremde woorden: schrobberds (ien regel wordt t volk mit 'bezzems' vergeleken?); woaraargens n sloatje oet sloagen (n proemke tebak?) - woordvolgorde: te loaten zain - t komt veul voaker veur (ik kin der nait aan wènnen en wil dat ook nait). - aine moal is 'zienend' mit n 'd', aander moal mit n 't'; boetendes ien regel 3830: 'dat ie hom t zienend geven (het zijne?). - n vraauw bie t klongeln treppaaiert: woarom nait 'trepaaiern' of laiver 'trappaaiern'; boetendes ook n dikke toalfout: n 't' ien stee van n 'd' (staait nait allenneg ien t kopke (regel 3839) mor even loater nog ais: dij vraauw was treppaaiert (regel 3842). Dit is ain, willekeureg kozen bladzie. En den heb k ales nog lang nait nuimd Ik schreef weerom: Mon-we gewoon blied wezen dat ter ain west het dij muite nomen het om Heliand te vertoalen, ook aal is t ien min Grunnegers? Mon-we ons haildaal nait meer drok moaken over spellen? Of over grammoatikoa? As zo n vertoalen ien t Nederlands oetkommen waas, din waas e ofbraand. As t om t Grunnegers gaait, mon-we din niks om kwaliteit geven? Wat dat ook wezen maag? Der bennen wel meer dij heur niks van Rekers Grunneger spellensregels of grammoatikoa aantrekken willen. Dus mon-we meschain alles mor op zien beloop loaten. Lu, zo n boaskerel as Julius Caesar bin ik nait. Ik kwam, ik zaag en ik geefde mie over. Komt n tied noa dizze tied! Jan Sleumer (Dit essay van Jan Sleumer is nait redigeerd deur Kreuze.) Free Westerhoff

6 6 De dood van Vera Reker (18) Vervolgverhoal van Jan Huttinga Nou, barst mor lös mit dien verhoal din, zee e. Ze kon hom wel wurgen. Hai keek heur nait aan. Hai keek noar n punt wied achter heur. Dou ze oetreuteld was, keek e nait zo soeterg meer. Flipje was aanschoven en keek noar Ester. Dat was mie nog ais wat, vond e. Kom, den goan we hom nou deurzoagen. Flip gaait alles sorteren oetzuiken, beluustern. Bord biewaarken. Hai wees noar t bord woardat ale belangrieke zoaken nou opstonden. Luuster ook zo hinter en twinter noar de discs en breng den t haile cabaret noar de TD. Ester stond veur t bord en wees noar de foto van Bertil Marnixs. Wie hebben die, mien jong, zee ze. Ze draaide zuk om noar Dubbeldam en keek hom aan. Narro was weer wat bietrokken. Nou haar e der nog muite mit, om tou te geven. Dat dee e nait groag. Dat zol e op n aander moment op zien aigen menaaier doun. Ik heb n roar idee, zee ze. Ze wachtte. Hm, dat zel wel weer wat schiers wezen. Ik kin die langer as vandoag. Dubbeldam pebaaierde n laag op zien gezicht te kriegen. t Wuir n maal trekje rond zien mond. Hai keek heur aan en fronste zien wenkbraauwen. Ze haar wel voaker van dij meroakels had. En sums waarkte t. Wie goan mit Homko noar de Olderman State. Wie zeggen niks en wie kieken of der doar gounent binnen dij reageren. Wie kieken wat e dut en wat e zeggen gaait. Of e sputtert of wat den ook. En den kinst hom deurzoagen tot e tougeft. Wat dochst? Dubbeldam kraabde zien kinnebak. Hai keek noar Flipje. Dij was meroakel bezeg. Bewiezen genog, zo as t nou leek. Kom, wie hoalen mesjeu op en goan. De widde paauwen van de Olderman State luipen op t gras. Dat was n meroakel schier contrast. Bertil Marnixs, de artiest, de kunstschilder haar der vandoag gain oog veur. Zien scholders luit e hangen en hai vruig om rokerij. Dat was nait veur haanden en zo ging t drijtal noar binnen. Hai bleef wat onneuzel stoan in de grode hal en keek om zuk tou. Ester en Dubbeldam, baaident dochten ze t zulfde. Speulde hai nou onneuzel of was e hier erenswoar nog noeit west? Ze gingen linksòf en kwamen bie de balie. Lena Kothof haar dainst en keek noar heur computerschaarm. Ze keek mit n slag op en stopte mit heur waark. Zo plietsie, bin je der weer, dit moal mor laifst drij man staark! Heb je joen boudeltje aal veurmekoar? Heb je hom aal te pakken of was t n heur dizze raais? Nee, zee Dubbeldam, dat hòlden we nog eefkes onner pet. Is Stallingoa der ook? Op kantoor, zee Lena en keek weer noar heur computerschaarm. Ester en Dubbeldam keken mekoar aan. Dat was nait speuld. Dubbeldam geboarde dat Marnixs mit hom mitlopen zol. Ester verdween oet beeld. Dubbeldam klopte beleefd op deur en dee hom dou open. Bie de grote toavel zaten n man en n vraauw. Dina Stallinga ston op en luip noar manlu tou. Bin je der alweer? Mit goud nijs? Dit is de directeur Jansonius. Hai is weerom. t Het n zetje duurd, mor gelukkeg is e der weer. De man ston op en gaf de baaide mannen n haand. Wat zuikt n directeur van n centrum as dit in Vietnam?, vruig Dubbeldam. Ik was een paar weken op visite bij mijn dochter. Maar de terugreis liep helemaal fout. Geen vliegtuigen, stakingen, ellende, nachten doorgebracht op het vliegveld. Maar goed ik ben er weer en hoor dat we hier ons portie ellende ook hebben gehad. Bertil Marnixs stond wat verwezen oet roam te kieken. Wat is het doel van uw bezoek? Hai keek zien rechterhaand aan en der kwam n flaauw glimlaagje op zien broene kop. Van uw zoveelste bezoek! Wie lopen d'haile boudel nog ais weer bielanges om te kieken of der nog wat vergeten is. Sums krieg je noa n poar doagen weer n vrizze kiek op de zoaken. Aigenleks routine dus. Hai luip noar t roam en greep Marnixs bie aarm. Marnixs kom, wie goan. Ik zel joe van de week nog bellen veur n gesprek. Dat kin hier of bie mie op buro. Messchains mörgen aal wel.

7 7 Jansonius knikte en sputterde nait over onrust veur de bewoners en slechte noam. Hai knikte en ging weer zitten. Bie Diena Stallinga kwamen de eerste rooie vlekken aal weer in heur mooie laange haals. Ester zat in ain van de Chesterfields op gaang. Marnixs luip as n dooie mit Dubbeldam mit en ging ook op n Chesterfield zitten. Ik wil groag aine smoken, zee e zacht. En hest aal gounent zain, dij die bekend veurkommen? Dubbeldam keek Ester aan en huil scholders op. Onze vriendin is der nait en dat is jammer. Ze is oetpandeg en dat duurt nog tot aander moand. Ze hangt nou in lucht en is onnerwegens noar Mexico. Dubbeldam schudde wat mit kop en wuir vranterg. De keuken, zee Ester opgewekt. Ze stapte op luip in richten van keuken, mit t zekere gevuil dat de mannen wel achter heur zollen kommen. Dat deden ze ook. Dubbeldam mos zien verdachte wel n drukker in rug geven. t Ging nait van harte. Ze stapten keuken in en doar stonden twij kerels tegen elkaar te raggen. Mastland en Van der Velde bèlkten en brulden dat t n laive lust was. Ze luiten zuk nait van de wies bringen deur de verziede. t Ging der heer as de duvel. Marnixs stond wat in deur te twieveln. Hai trok nou toch oardeg wit weg. Allenneg was de vroag woar ofdat van kwam. Mastland keek eefkes op. Opsodemietern, joe, brulde hai tegen t drijtal. Ester en Dubbeldam keken mekoar aan en begonnen te laggen. Ester drukte Marnixs de keuken in en doar bleef e bie n keukenblad as n loden Jurrie stoan. Wegwezen!, brulde Mastland nog n keer. Dubbeldam dee net of e niks heurde. En. komt t aalmoal aal weer boven?, vruig Ester aan Bertil Marnixs. Dij draaide zuk om en luip noar gaang en ging weer op ain van dij dure baanken zitten. Ik heb hier niks mit van doun. Ik ben hier nog noeit west. Ik wait nait wat je van mie willen. Loat mie toch mit vree. Ik wil noar boeten en wil aine smoken. Dat komt dommit wel, zee Ester. Wie goan eefkes noar de koamer van Maria Sofia Langqvist. Wat zeg ik? Koamer, nee man, appartement. Loop mor veurop Bertil en den kommen we der wel. Dubbeldam greep de man op baank bie aarms en sjorde hom zo weer op de bainen. Hoppa, doar goan we. Ik wait ja nait, woardat ik noartou lopen mout, zemelde Bertil Marnixs. Dubbeldam gaf hom nog n drukker. Den loop mor achter mie aan. Ester wachtte nait langer en luip veurop. Wat doun we? Mit lift of mit trap. Dubbeldam koos veur lift. Hai drukte op t knopje mit n grote twij. Doar stonden ze den. Twij rechercheurs en n verdachte. De gaangen waren leeg. t Was stil in dizze vertrekken. Zulfs t gerag van de baaide koks was verstomd. Achter de dikke liftdeuren kroakte en zoemde t wat. Lift zakte noar begoane grond. Dubbeldam dee n stap achteroet as of de deuren noar boeten zwaaien zollen. Ester vond de lift aigenlieks onzin. Mit drij hoanetreden was ze nou aal boven west. Dubbelde deur glee open en n òldere vraauw stapte noar veuren. Mit n grode voam over drumpel as of ze strompeln kon over n drumpel dij der nait was. Ze druig n blaauwe overall over aarm en ze keek toesteg. Ze zeden dat e boven was. Mor dat is nait zo. Doar is e nait. Doar is allenneg de grode swaarte kerel mit zien grode widde gebit. n Schiere jong. Mor, man man wat is dij kerel groot. Ik krieg altied pien in mien nek as ik hom aankieken wil. Kootje haar zien overall en brood vergeten vanmörgen en nou zol ik hom dat eefkes brengen. Ik sjaauw mien n ongeluk deur dat gebaauw hier. Ze dee heur haand schuuns veur heur mummelbekje: Kòlde kak. Dat ist hier. En nait aans. Mor ze binnen goud veur Ko. Nou zai ik t. De vraauw veerde op. Joe binnen van plietsie. Joe waren bie Vera in hoes verschaidende moalen. Och, och wat n verdrait. t Laive mins. Zo dood as n pier. Mor doe hufst nait meer bie mie aan deur te kommen. Ze wees mit heur bibbervingertje noar Bertil Marnixs. Doe bist n minne hond. Komst sleudel bie mie lainen en brengst hom nait weerom. De wereld ston veur n kwart seconde stil. Dubbeldam en Edens keken noar t òlde vraauwtje. Joa, joe baaident kin ik wel vertraauwen. Mit joe wait ik sekuur wat ik der aan heb. Mor dizze kollegoa van joe is n leugenpuut. Bertil Marnixs draaide zuk om en wol wegrunnen. Mor Harry

8 8 Dubbeldam stak ain van zien grode vouten oet en n tel loater lag Marnixs op vlouer. Dubbeldam pakte zien boeien en draaide aarms van Marnixs op rug. Twij moal klonk der n dreug tikje. De man bleef liggen. De buurvraauw van Vera Reker keek stomverboasd. Dit zag ze aans allenneg n moal op tillevisie. Ze trok Ester Edens aan aarm. Nou zo slim is dat nou toch ook weer nait. t Is aine dij nait te vertraauwen is. Zo is dat!, zee Ester Edens. Hai kwam om n uur of elf soavends der nog aanschieten. Ik haar hom nog noeit zain. Mor hai luit mie wat zain, n koartje of zukswat. Hai mos in t hoes van Vera Reker wat ophoalen. Vera haar pech mit auto en nou mos hai wat ophoalen. Nou ik wol op bèrre en docht dat t aal wel goud kwam. Aander doags kon ik ja wel vroagen. Ik heb hom sleudel geven. Haar ik noeit doun mouten, ik wait t wel. Mor ik heb t toch doan. Ik haar nog vroagt of t slim was mit Vera. En hai zee, dat t meer n routinekwestie was. Ik huifde mie gain zörgen moaken. t Kwam aal goud. Aanderdoags zol e sleudel weerom brengen en meschain gaf e hom ook nog wel aan Vera. Wat mout je den as òld minsk? Ze keek de twij vroagend aan. Baaident keken ze weerom. Ze zwegen. t Oldske dee zo heur best. Ze verknuurde heur buusdoukje. Woarom was je nou in de Olderman State?, vruig Vera vrundelk. Jan Huttinga Vergedelk Is weer hail wat beurd vandoag kop vol kovvie drinken ien zoal dou noar brilleman ook nog noar kapper west mor as k heur vroag wat zai zo al doan het dizze dag kikt zai mie wat woazeg aan en zegt, och nait zo veul hör n dag krekt as aans as k noavroag, viendt zai dat t lasteg is dat ze zo veul verget, dat zai zuk doar dikke zörgen over moakt, mor t komt ja van dij vaal, dou ien badkoamer ja, n zetje leden, en k word der ja ook nait jonger op, zegt zai zulf mor wil ook nait kloagen k vroag of ter nog gounent west hebben t antwoord is krekt as guster, nee hör, gain ain, bie mie kom der gainent en k vuil mie zo allain zusters binnen goud heur, doar nait van mor dij hebben t ja zo drok, nooit even tied te proaten, mor wieder heb k gain kloagen zeg voak da k hail tevreden bin en t eten is ook goud hör, k eet aaltied alles op din kikt zai op klender doar schrift zai alles op kikt weer noar mie en zegt der is guster, loof k, toch ain west mor k wait nait meer wel of t was en as k even loater vot goa zegt zai, dag meneer, wel wazzen ie ook weer? Nane van der Molen

9 9 Dat mot mor nait weer! Zol n spesioale menaaier van denken van lu oet n bepoald toalkontraain deurklinken ien hou ze dij denkwies ien heur toal oetdrukken? Of is t net aansom. Dat de toal doar ze ien opvud bennen n bepoalde menaaier van denken genereert? Kin je heuren aan hou mensen heur oetdrukken woar ze collectief ien verschillen van lu mit n aander toal? Denken noordelke dialectsprekers op net wat aander menaaier as Noorderlingen dij Nederlands proaten? Of is dit apmoal kulloazie? Veurbeeld 1: n Zetje leden kregen wie n braifke: Zoaterdag noar Stad west (noar Dag van de Grunneger Geschiedenis ), mor t was zo òfloaden vol ien t Huis van de Groninger Cultuur ; dat mot mor nait weer! Typeert ain hom as Noordeling mit zo n zin? Veurbeeld 2: Predekant, amateur-archeoloog en schoulopzichter Nicolaus Westendorp ( ) kon ien 1825 tot perfester ien Leiden benuimd worden. t Verhoal gaait dat, dou e zien vraauw dit veurlegde, zai hom vroug of ze ien Leiden t ooriezer ook droagen kon. t (Golden) ooriezer waas doudestieds t mainst typische dail van de Grunneger klaiderdracht Westendorp zee heur dat Leidse perfestervraauwlu dit nait gewoon waren. Doarop zee vraauw Westendorp: Dan moesten wij daar maar niet heengaan! Radboud bedocht hom votdoalek: Ik verkais n hiernoamoals mit mien veurgangers. *************** En ik denk dat e as Noorderling dou zegd het: Dan moast r mar net doopt wurde, tocht ik sa. Din mot der mor nait deupt worden, ducht mie! En dat Radboud dou toon weer tou t woater oettrokken het. Jan Sleumer Radboud dij hom op t leste mement nait deupen lait; Borduursel oet (noar oand wordt) begun 16e aiw. t Grunnegers schient deur heur Nederlands hin, mor vanwege heur reaksie bleef Westendorp tot zien dood aan tou domie ien Losdörp. Veurbeeld 3: Ien de hagiografie over predeker Wulfram wordt t mement beschreven dat Vraize vorst Radboud (?-719) hom deur dizze Frankische predeker deupen loaten wol. Veur t onderdompeln ien deupvont haar Radboud zien dikke toon aal ien t deupwoater. Ien ainen vroug Radboud aan Wulfram: As ik noar hemel goa, is t grootste dail van Vraize oadel din ook ien hemel? Wulfram antwoordde: Zuks kin nait t geval wezen. Zai bennen ja nait deupt en zellen dus ien hel zitten.

10 10 Midwinternacht n Old vertelsel zegt, dat in de midwinternacht daaier proaten kinnen. Nou binnen der n bult verhoalen dij op dizze menaaier begunnen. Mor bin je wel ais boeten west in de midwinternacht? En din main ik nait noa de kerstnachtdainst vanoet kerk onnerwegens noar hoes. Nee, ik main echt boeten in de midwinternacht. As aal t volk weer thoes is, as der echt gainaine meer bie pad en weg is. t Kin din zo aldermeroakelste stil wezen, boeten, dat je joen oam hoast vanzulf inhollen. Je zollen der din ook grif in leuven, dat daaier proaten kinnen. Wat mie overkwam in n midwinternacht is al weer joaren leden, mor tot op vandoag bin de herinnerns aan dij nacht of t guster was. Midden in nacht was k wakker worden. Woardeur, ik wait het nait. Wie haren, net as elk joar dou nog, de haile familie op veziede had. Mien ollu, schoonmoeke, bruiers, zuster en de haile aanhang. Drok zo'n dag. Proaten, kovviedrinken, eten, de laive vree pebaaiern te hollen. En as elk noar hoes is, nog even in rust dag op je inwaarken loaten. t Was al nait vroug meer dou we noar bèrre gingen. Mor haalfweg de nacht was k inains kloarwakker. En op zo'n moment wait ik, goa der mor oet, van sloapen komt niks meer. Goa der mor oet. Dou mor wat goud aan en goa mor boeten kieken. t Was ain van dij zeldzoame witte midwinternachten. t Har de haile dag wat aan snijd. En der was n dun loagje liggen bleven. n Schiefke moan luit zuk aalgedureg wat zain. Achter ons toen, in t kaampke laand onner heur òfdak heurde k mien schoapen wat in de weer schoedeln. In t hounderhok dernoast was gain geluud te heuren. Achter over t laand tot aan Loppersom tou, ain wit klaid. Op mien baank, dij dou nog aan t end van ons haim ston, lag ook wat snij. Der zaten vogelsporen in. Veurzichteg schoof ik n plekje vrij. Zitten en kieken. Bie boer Liewes ston der wat vai op staal. t Zaachte geruzzel heurde bie de nachtgeluuden. En dou, opains schoot der n kleur deur de nacht. Blaauw-gruin leek op te gruien vanoet de grond vèr achter Loppersom, toren vergruide in kleur en vörm. Hoog doar boven waaide t blaauw-gruine oet nkander tot geel-oranje en rood. Mit n grode krul was t inains weer blaauweg gruin en aan ziedkaanten leken der wel rode vlammen oet te gruien. In stille verbiestern zat ik op mien plekje. t Wonderlieke schaauwspul wuir in nait wereldse kleuren oetvoerd. Vörm en kleur as van n groot schilder luipen in nkander over en deur nkander hèn. Wereld wer in vaarf dij zo oetzunderlek teuverd was, dat je der stil van wuiren. n Huver trok mie over de leden. Stilaan vergleden kleuren weer. t Leek wel of ze deur d'oarde opnomen wuiren. Ain enkele sliert van witachteg geel bleef nog n tiedje as n boetenoardse slange wiegelnd op zaachte luchtstromen hangen. Dou wuir t stil. Stil in locht en stil in mie. Hilda Schipper-Baptist t Zel weer veujoar worden. Gaaist mit aner week, wie goan n bollenmand moaken. Vol enthousiasme nuigt veurzitter van ons raaiskemizzie mie mit te goan. t Is nog november, t kin nog nèt, zegt ze. Bollenmand moaken, helpt vast om de winterdip wat de boas te blieven. Joarenlaank heb k in haarfstvekaanzie in mien toen bollen in grond stopt. Gaf wat te doun in zo n graauwe tied. En gaf mie t gevuil dat t toch wel weer veujoar wor-

11 11 den zol. En zeker noa midwinter kon k ze sums wel te grond oetkieken, zo n verlet har ik om zunne en kleur. Nog elk joar kommen der hinter en twinter in toen snijklokjes en poaskebloumen op. En zo goan we op n grienderge woensdagmörn mit plougje vraauwlu op stap, bollenmand moaken. In n kolle kas zitten we, soam mit nog zo n plougje, stoef bie nkander aan de kovvie. Haiteluchtkaggel geft waarmte veur dij der dicht bie zitten. Bin blied da k mien waarme stevels aan heb en mien waarme jaze. Din krieg we van ales te heuren over bloumen en bollen. En over hou we ons mand verzörgen kinnen om der zo laank meugelk plezaaier van te hemmen. As k zo heur over hou t aal mout, vroag ik mie òf hou mien bollen altied kaans zain hemmen toch te grond oet te kommen. Meer geluk as wieshaid west, ducht mie. Din ist zo wied, wie goan aan slag. Zo n viefendatteg vraauwlu lopen deur nkander hèn, om nkander tou en stoan in rieg bie grode kisten mit bollen, din weer terug noar heur aigen mand, woar loag noa loag bollen en swaarde grond in vlaaid wordt. Onnerin kommen dij bloumen, dij as leste bluien en elke volgende loag bluit weer net even wat eerder. Kweker loat ons n foto zain van ain van heur aigen manden van veureg joar en joa, dat is n mooi kleureg ploatje. Of dat van ons net zo wordt mout we nog moar òfwachten. Om n uur of twaalf bin we kloar, we helpen nkander om de manden bie d'auto s te kriegen. Mien ol bestelautootje komt goud van pas, d'ain noa d'ander schoeft heur mand der in. Nait te haard deur de bochten scheuren, din valen ze om en kinnen we vannijs begunnen, krieg k as road mit. Op maarktplain in Loppersom nemt elk heur mand weer in ontvangst. En nou mor wachten wat der van komt. t Zel weer veujoar worden. Leven sleudel noar joen haart is laifde leven is nait niksnaks bestaait oet zoveul klaaine woorden gain laand is zo goud as laand van dien haart kiek nait aal wat west is t staarkt dien zondhaid oetvigelaaiern: ain kopke troanen ain kopke laifde ain kopke kwoad ain kopke leven ruier aal deurnander sloek der op om wieder te goan om goud in t leven te stoan. Anna de Vries-Maarhuis Hilda Schipper-Baptist Free Westerhoff

12 12 Kerstverhoal ien t Grunnegs vanuut t Westfries vertoald. douken mit te nemen. Jozef haar onderhaand n pluk hooi ien de voerbak lègd woar zai t potje ien kon leggen n Haile tied leden was der ien t laand Israël n jong wichtje. t Was n meroakels schier wichtje, heur noam was Maria. Zie scharrelde mit Jozef. Dat jong was n verrekte goie timmerman. Dou gebeurde t dat ter middenoverdaag mit n roazende voart n engel aanvlaigen kwam. Maria schrok zich vanzulf de rambam. Moar hai zee: Maria doe maagst wel bliede wezen, want doe ligst bie God aan t veurspeen. Doe krigst n lutje potje en doe most hom moar Jezus nuimen En Maria zee: Nou astoe dat zo groag wilst, den is mie dat best. Dou mozzen ze noar Bethlehem van kaaizer Augustus. Omreden dat Maria op t lèst luip, namen ze n ezel mit, veur t geval dat ze muie bainen kreeg, want den kon ze mooi op d ezel zitten goan. t Was n verrekte ìnde lopen noar Betlehem en dou ze der endelk waren, zagen ze der n bult mìnsen. n Haile bult! Jozef wol ien al dij drokte vroagen of der n plakje was ien de herberg, mor dat wer niks, alles was vol. Der kon gien mìns meer bie. Op t allerlest kwamen ze bie n stal aan en Jozef zee: Maria wie mozzen hier mor stoppen, den kinnen wie n beetje uutzakken en meschain ok nog wel n tukje doun. Nog diezulfde oavend kwaam der tussen d os en d ezel n lutje potje op de wereld. Maria was zo blied as blik! En ze was al zo loos west om n Hail enne vot zaten der wat herders bie mekoar op de schoapen te pazen. Ze zaten mekoar stoere verhoalen te vertellen. Moar ienains was der toch n licht! Ogen deden der zeer vaan. t Was dezulfde engel dij ok bie Maria west was. Hai zee: Ik heb nijs, Even wiederop is n lutje potje geboren en joe mouten der moar es hèn goan te kieken. Hai is de redder vaan t volk!. En vot was de engel weer. De herders keken wat verdwoasd ien t rond en gingen dou mit n slakkegangetje mit al heur schoapkes op pad noar Betlehem. En joa her, doar laag t lutje potje ien de stal mit Maria en Jozef. De herdertjes gaven de trotse ollu wat schoapemelk en ok schoapewol, want dan huifde t kirreltje nait te verkleumen. De nijbakken ollers bedaankten de herders allerhartelkst. n Hail enne wieder, ien n hail aander laand, aargens ien t oosten waren drij wieze mannen. Zai waren van alles goud op de hoogte en wizzen veul van de sterren òf. Zodounde kwamen ze der ok achter dat der n biezunder kiend geboren was. Hai zol de redder vaan de mìnsen worden. Ain zo n grode ster mit n steert der aan wees

13 13 heur de weg noar de stal ien Bethlehem. Noa n barre tocht op kamelen kwamen ze op t lest aan bie de stal. De oldste gaf wat gold, de twijde kwam mit wierook op de proppen en de jongste haar n lekker luchtje mitnomen. Maria en Jozef begrepen nou hielemoal wel dat heur lutje potje hail biezunder wezen mos. Ok dizze mannen werren bedaankt veur alle kadootjes die ze mitbrocht haren. Jozef zwaaide heur nog laang noa. Moar snaachts kreeg hai toch zo n roare dreum! t Was weer die engel die hai eerder tegenkommen was ien zien dreum. Luuster, zee d engel, Jozef zörg dast vot kommst, want Herodes het t slecht mit die veur. Most noar Egypte vluchten mit dien jonkje, want doar ist vaailig veur hom! Keuning Herodes wil noamelk ale lutje potjes doodmoaken, omreden dat er heurd het dat de nije keuning doar tussen zit en hai wil zulf groag aanblieven! Ze hebben alles bie mekoar graaid en bennen mit d ezel op stap goan. Herodes struunde t haile laand òf, moar dou hai deur kreeg, dat Jozef en Maria hom mooi te pakken haren was er vanzulf hartstikke kwoad. Moar hou den ok, noa n barre tocht kwamen ze ien Egypte aan en bleven doar n poar joar wonen.. Gé de Grooth Visser Anna Paulowna (Gé is geboren en opgruid in Noordhórn, mor woont al joaren in Anna Paulowna) Norelke Wiend en Zun (noar n foabel van Aesopus) Norelke wiend en zun betoogden wel van baaident t staarkste was en proatten òf dat dij as eerste kerel, dij krekt bie pad laip, te goud oet kriegen kon, staarkste was en doarmit winnoar. Norelke wiend mog begunnen en blous votdoadelk oet ale macht, mor hou haarder hai bloazen dee, hou stiever kerel zien overjas om hom tou trok. Op t leste dou e nait meer poesten kon, gaf wiend t op en mog zun pebaaiern wat of dij kloar kriegen kon. Zun begunde veurzichteg te schienen. Kerel dij kreeg t lekker waarm. Zun begunde wat haarder te schienen en kerel kreeg t wat waarmer. Zun begunde te stroalen en kerel wer zo waarm dat e jas oet dee. Dou t nog haiter wer, trok e nog meer goud oet en dou wer t zo hait dat kerel, dou e bie t moar kwam aal zien goud oettrok en noakend t wotter ien sprong. Overredenskracht is ja staarker as geweld, bliekt aaid mor weer. Nane van der Molen Revieren en zee (noar n foabel van Aesopus) Revieren vergoaderden en besloten heur bie zee te beswoaren omreden zai stroomden zo drinkboar en zuit ien zee oet, mor werden doarnoa votdoadelk zolt en wazzen nait meer te drinken. Zee, dij deur haar dat revieren pebaaiern wollen hom dat tou te reken, zee: Hol mor op ien mie oet te stromen, din worden ie ook nait zolt. Nane van der Molen

14 14 t Hoeske van 'Hol an...'! Herinnerns an mien tied in Nijtap kommen bie t older worden aal meer noar boven. Zo as de Drachtster tram, t Laikstermeer en veuraal ook t Noatuurschoon achter t hoes. Veur kinder n woar speulparredies! Hail wat aans as achter de teevee of de peecee... Tussen de biels goaten groaven en as de tram langs kwam der in kroepen om dat ding van ondern te bekieken. In t Laikstermeer zwemmen en speulen bie t wottergemoal van Sip van der Haaide. Net as mit de Drachtster tram gingen wie ook bie t meer nogal ais wied in onze fantasie. As t gemoal oet ston, kropen wie deur de schroef dij t wotter aanhoalde en verwaarkte. Ik ken mie veurstellen, dat der onder joe nou lu binnen, dij roupen: gelokkeg zitten dij van mie achter de peecee! En den heb ik t over t bos nog hail nait had... Wat wie doar aal deden en konnen.., k Zel joe t bespoaren! As wie noar t meer gingen, mozzen wie aaid langs t hoeske van mien oom en taande an de Heuloan. 'Goa j'an t zwemmen?' raip mien taande voak, as ze ons zag. As zai ons nait zag, muiken wie zoveul keboal, dat zai wel boeten deure kommen mos. 'Kom gauw even, krieg je elk n appel mit! En aander week moj'ook kommen op t feessie van ons wichter.' Zai was slim wies mit kinder, haar ze groag om zok tou en as t heur te stil wuir, organizeerde zai n feessie (veur dizze tied: n kinderparty)! Oompie was meziekant, kon meroakels harmonikoa en mandoline speulen. Speulde rond d'oorlogstied in de Bekketrekkers en haar an hoes n leslokoal kompleet mit n podium woaras hai meziekles gaf. Zien leerlingen mozzen al noa n haalf joar les t podium op om veur publiek te speulen. Deur zien geduldege en kaalme oetleg bleef elk kind geern kommen en kreeg hai der oet wat volgens hom t hoogst hoalboare veur zo'n kind was! Taandes feessies haren veul inhold. Zowel kreatief as meziekoal. Wie begunden voak mit wat lekkers en n glaske ranja. Oet de stoapel goud dij ze kloar legd haar, konden wie kaizen wat of wie aan hemmen wollen, om doarnoa, elk mit n aigen kozen instrument meziek, of laiver zegd keboal te moaken. As wie ons goud oetleefd haren, den gingen wie mit nkander nog n boswandeln moaken in t Noatuurschoon.. Oetroust en voldoan gingen wie den op hoes an. Tuurlek mozzen wie wel ons verhoal nog an d'ollen kwiet, mor dij haren wieder gain kind meer an ons. Wie slaipen as ozzen! Trogge kiekend op dij tied, besef ik dat wie aan heur n geweldige leermeester had hebben. Aarg jammer, dat zai heur leste joaren slieten mos in Zuudhörn, vanwege n te loat ontdekte zaikte! Klaas van Zonneveld Midwinterwroak n Joager òfkomsteg uut Winschoot Sturf n hail onnoatuurleke dood Hai haar gain verweer Tegen zien aigen geweer n Hoas kreeg dij te pakken en schoot n Kalkoun uut t kontraain van Glìns Haar veur t Kerstdiner n grode wìns Hai ging noar t Zaand Mit t geweer in d'haand Jonges, venoavend eten we mìns n Smachteg reetje uut t Emergobos Wos nait wat veur vlais in de pane mos Op n dinsdag in de noamiddag Ging e op roakeldais op jacht n Homo Sapiens was toun de klos Bert Wijnholds

15 15 Bekend gezicht t Was mor n klaine iengreep en ik kon der op wachten, zee juvver achter boalie. Ale auto's van mien maark en type mozzen terugroupen worden. Was wat mit elektrieze roamkes, kon morzo braand van komen... Doarom ging k zolaank noar t wachthoukje ien showroom, veur n kop kovvie. Bie kovvieautomoat ston n riezege man, mit n dikke bos wit hoar, ien n grieze overaal mit t automaark ien dikke, grode ledders op rug. Hai kwam mie aargens bekend veur. k Mos even wachten dat e zien kovvie ientapt haar en ientied vroug ik mie òf, wel dat toch was. n Ex-buurman van joaren leden, n ol schoulkammeroad meschain, of toch n kollegoa? Riezege man pakte zien volle kovviebekertje en draaide hom noar mie tou. Hé, n bekend gezicht, zee e. Ook n bekend gezicht, zee ik. k Nuimde n beetje op goud geluk noam van t bedrief doar ik joaren waarkt haar. Ik zat bie t onderhold, zee t bekende gezicht en nikkopte. Ik wis nog aal nait wel of t was. "Ik zat op kantoor," zee ik. Wie mouken kennis mit nkander, mor zien noam kwam mie nait bekend veur. t Was mit t bekende gezicht netzo. "Wie van waarkploats kwamen nooit bie joe op kantoor, zee e. Mor ik ken joen timmerlu en vaarvers wel hail goud. Zai zaten ja bie ons ien t waarkploatsgebaauw." Hai nuimde n poar noamen dij ik aal kende. Kantoor en waarkploatsen lagen vrij ver oet nkander. Plougendainst van onderholdsòfdailen en dat ze n aigen kantine haren verstaarkten schaaiden nog meer. Ik kende der vrouger ook al hoast gainain. Zai zagen ons ook altied as aander volk. Wie van kantoor haren pak aan en strik veur. Zai laipen ien overaal. "Joe binnen nou hier n beetje aan t waark?" vroug ik. "Och, k help ze hier zo nou en din n beetje, zee e. n Nije auto oppoetsen, of auto noa n beurt weerombrengen noar klant. n Hail aander affeer, mor men mout toch wát, nait din?" Ik tapte mie ook n kopke kovvie ien. Op zien retorische vroag, dat men toch wát mout, gaaf k gain antwoord. Hai verlangde dat bliekboar ook nait. Ien t begun van ook míen waarkloze be-stoan, alweer n joar of wat leden, dee k dat nog aal. Ik docht dat minsen echt waiten wollen hou ik mien vrije tied deurkwam, of ik wel wat te doun haar. En din zee k mainsttied: Ik dou gewoon nait zoveul, beetje bie hoes en dak omknudern. k Heb mien haile leven ja al aarbaid. Mainste minsen begrepen dat nait. n Mins mout ja juust wél wat te doun hebben, is algemaine opvatten. Achter geroaniums zitten is zo n beetje t slimste wat joe overkommen kin. Mor ik mainde aal wat k zee. Ik maag haile geern achter t roam zitten, doar k mie bezeghol mit t begaiten van dij weelderige planten en doar k mien kraant lees, nog zunder bril. En om te zain hou mien ongelukkege dörpsgenoten weer op pad mouten noar t waark of kantoor. Om doar te ploeteren veur heur lutje loonje tot heur penzioun aantou, dat dommit alderdeegs op 66, en nog loader op 67 joar komt. Ze steken haand op noar mie, want ze respecteren mie as n weliswoar belaggelk, mor toch ook n belangriek verschiensel. Ik wol der nou wel even bie zitten, mien kovvie opdrinken en kraantje lezen. Ik was wel oetproat. Mor mien nije old-kollegoa bliekboar nait. Der is niks meer over van ons bedrief. t Verschroalt aal meer." Hai keek mie vroagend aan, of ik zien stellen bevestegen wol. Hai haar n laange kop, t oetbundege hoar begunde ver boven ogen, mit aan weerskanten daibe ienhammen. Zien ogen keken broudend onder zien dikke, nog zwaarde bozzels van wenkbraauwen. Of e aingoal wat ien wereld zaag, doar e t nait mit ains was en doar e wat van zeggen wol. Zien wangen waren vlezeg en waik mit veul vollen, dat hom n zwakke oetkiek gaaf. Ienains herinnerde ik mie hom weer as dij elektromonteur van waarkploats iendertied. Hai haar dou ook al n dikke bos hoar. Mor din haildaal pikswaart. En t was dou n oartsmopperkont, dij aingoal schol op ales en elkenain. Ik trok wat mit scholders. Ik wis nait woar of e hen wol. Ik haar der boetendes ook nait veul zin aan. Aal dat noakaauwen van wat west het... Ik ging aan leestoavel zitten en pakte mie noadrukkelk n kraant.

16 16 Mor hai kwam n stap dichter bie en boog wat noar veuren. Ik kreeg ter benaauwd van. "Dou k n poar joar leden òfschaaid nam, konden de vraauwen der ins nait bie wezen. Was gain geld veur! Dat is toch bespottelk? Hai speerde mit aarms dat ter n beetje kovvie over zien bekertje golpte. Ik ging wat achterover zitten, baang veur n vlek op mien goud. Nee, din vrouger, dou was t apmoal veul beder. Ien begun negenteger joaren gingen der dareg man touglieks vot, apmoal mit vervrougd penzioun. Der was n groot feest op kosten van t bedrief, mit n dikke eterij - Chinees, Indisch. En n mooi stuk muziek ter bie. Kom doar nou ais om." Ik nikkopte. Joa, dat was zo. Op mien òfschaaidsreceptie mos ook beknibbeld worden. Mor gain gezoes doarover nou, dat was alweer n poar joar leden. "En wat te zeggen van personeelsverainen. Ales kon en hoast elkenain was lid. t Was aaltied slim gezelleg. Koarten, sjoelen, bingo, oriëntoatsieritten, bejoardenbustochten. En ainmoal ien t joar n grode feestoavend. Ach, der is niks meer van over. Hai keek n zetje veur hom oet, of was e nog weer op dij feestoavend. Ik zee niks. Wat mos k ook zeggen? Hai wol n bevestegen van mie en doar haar ik nou even gain zin aan. Dou rechtte hai rug en hernam hom: t Is de moderne tied, meneer. En doarien bestoan gain zekerheden meer, wordt ter nou van hogerhand zegd. Mor hoge heren hebben t zulf zo wild! Aine reorganisoatsie noa aander kwam over ons hen. En ales van vrouger mos aans, aal weer vannijs. Tegen t leste haren wie n jonge manager, nog ins nait dreug achter oren. En dij wol ons wel even vertellen hou wie t waark aanpakken mozzen. Snötjong! Hai wer nóg weer kwoad en poestte even, om stoom òf te bloazen. Dou zee e: t Personeel van tegenswoordeg is nait meer betrokken, zeggen dij managers. Mor dat krieg je din toch ook? Is t din zo roar dat t nou zo'n rötzoodje bie t bedrief is?" Ik gaaf nog aaltied gain antwoord. Hai groutte mie nait, mor laip mit zien kovvie te showroom oet. Hai schudkopte en mommelde nog wat, mor dat kon ik nait meer verstoan. t Bekende gezicht was zo te zain nait blied. En hai was nog haildaal niks veraanderd. Aal dij kinder k Heb te doun mit aal dij kinder dij gain vree en bliedschop kennen k Sloet heur aalmoal in mien haart omreden dat zai zo kwetsboar binnen Kinder, schoelend bie heur moekes moager, ribkes middenmaank vèllen Troanen in grode broene ogen dij mie n bult èllen vertellen Hailveul kinder mouten vluchten hemmen heur olders stief bie haand Aibels baang veur vuur en koegels votjoagd, van aigen stee en laand In veul laanden mouten kinder waarken en zulfs woapens droagen Dij striedend, mit dood in ogen veur t Voaderlaand t leven woagen As ik kon, huil k aal dij kinder mit n zail, verropt en ongedoan Vot oet hel van bloud en troanen noar n kindvrundelk, goud bestoan k Zol din aal heur troanen dreugen mit mien laifde heur beschaarmen Mien natje en dreugje mit heur dailen aal dij kinderhaarten verwaarmen! Bé Kuipers Fennie F.G.Croeze-van Til

17 17 Midwinter Midwinter ien mien kienerjoaren k Wait nog goud hou t was t Waren mooiste doagen van t joar Thoes ien koamer n kerstboom Dij wel drij meter was Mit echte keerskes, balen en engelnhoar Mit lutje zus hail vroug ien mörn Snijkerel moaken ien toen Hai druig op kop, pa zien swaarde houd n Woddel was zien neuze Haar n bezzem zo as t heurt Wie trots vanzulf, t ston hom ja zo goud Midwintertied veur jong en old Binnen doagen woar elkenain van holdt Snij bedekt t laand mit n loakenwit klaid Sleekeschoeven, scheuveln op knoal Snijbaaljen ien winterkôl Doagen van laifde, vree, verdroagzoamhaid. Moeke mit heur kerstverhoal Ze kon t haildal oet kop Vol aandachg lustern noar heur waarme stem Over n Keunek, geboren hier hail ver vandoan Ien n staal, in t dörpke Bethlehem As pa t op heupen kreeg Speulde hai zien deuntje mit Mondörgel van hom kwam din oet kaast Mit ogen dicht speulde hai Ere zij God Soamen zongen we t verske Stille Nacht Midwintertied veur jong en old Binnen doagen woar elk en ain van holdt Snij bedekt t laand mit n loakenwit klaid Sleekeschoeven, scheuveln op knoal Snijbaaljen ien winterkôl Doagen van laifde, vree, verdroagzoamhaid. Dat is woar t mit Midwinter om gaait. Tekst en meziek: Age van der Velde Midwintersdoagen Midwintersdoagen, swoare luchten Ien sloten ligt al doemdik ies k Heur klokken van òl dörpskerk Speulen veur mie n vertraauwde wies Midwintersdoagen, bliede gezichten Ien koamer staait kerstboom kloar Baalen, slingers, steerns en keerskes En kerstkraans van sukkeloa Pittje rieden op rug van pabbe Bie hom op knij las hai mie veur t Jonkje Remie Allain op wereld Winnetou, Dik Trom, Ben Hur k Wait nog goud, soamen noar d iesboan Hai leerde mie scheuveln, dee t mie veur Pootje over, hannen op rugge Ikke achter, pabbe veur Tied is west van beudel weden k Denk mit Kerst der geern aan trug Mooiste joaren van mien leven Pittje rieden op pabbes rug t Is weer as ien vrouger joaren t Femiliefeest da'k weer beleef t Verschil van doudestieds mit t heden Pabbes stoul veur aaltied leeg Mindwintermörn, snij is smolten Zun staait leeg en ik wait Bloumen zellen weer eerdoags bluien t Nije leven dat veurjoar hait. tekst en meziek: Age van der Velde

18 18 Zo makkelk. Verzichteg schoft e mit rollator deur t winkelcentrum. Bie pinautomaten kikt e van linker noar rechter en weerom. Din lopt e noar linker. As hai aal buzen had het dut e n pasje ien gleuf. Vuilt nog ais in buzen en pakt n bril.. Mit ain haand op toetsenbred glopt e over bril noar t schaarm. Kikt van t schaarm op t bred en ais om hom tou. Komt n vraauw. Ze gaait achter hom stoan. Man trekt mit scholders en drukt op toetsen. Vraauw wupt van ain bain op aander. Ol minsen ook, heur ik. Ze kikt even mit. Ol boas begunt vernijs. Zo makkelk, zegt vraauw wat haarder. t Apperoat begunt te toeten. Storing staait ter. Vraauw binzelt vot. Man kikt mie aan. Kin k joe helpen?, vroag k hom. Aal wat e dut, mor sinten geven ho mor, zegt e. Hebben ie wel t goie pinautomoat? Ik wies noar dij dernoast. Hai kikt mie aan en nog ais van aine noar aander. Ik druk op n knop vernijs. Storing is vot, klikt wat en t pasje komt weerom. He, zegt ol, gelukkeg. Ik geef hom zien ANBO pasje. Jan de Jong om. Hou wordt dat, schaitst nou nog wat op? Aal dat gezoes ook! Mostoe neudeg zeggen, ropt ze vergreld en komt weer op gang. Doe mit dien mankepoot! Hai draait hom vernijs om. Wat? Wel is dood? Ach, loop toe nou mor deur, Jan Strampel. Ze blift eefkes wieder vernijs stilstoan. Hai lopt verzichteg verder en schudt mit kop. t Is nog n hail ende, honderd meter van bejoardenhoes noar bushokje. Hai blift tegels tellen en tilt bedachtzoam ain vout wat hoger. Stok veurkomt dat e eefkes loater laankoet ien heeg schut. As e stilstaait en weerom kikt woar of t ol mins blift tikt e n blikje ien geut noast stroat. Wat n rötzoot! Goud dat k dat nait zain heb, rötjongen. Ze staait ien tied noast hom. Joa wat, zegt ze en holt hom even bie aarm vaast. Wat zolstoe din wel nait? Op pins kinnen ze kriegen. Hai pakt heur aan aarm en ze lopen leste meters noar t bushokje. Ze vaalt geliek deel op t baankje. Hehe, zegt ze. Bliede dat k zit, toch nog n hail end. As k aanlopen kom mit t hondje dut ol boas stok eefkes noar veuren en tikt wat op grond. k Blief even stoan, hond snuft. Ie willen hom toch nait haauwen wel, vroag ik en knies. Hai wrift mit buusdouk onder neus en laagt. Nee man, even maaljoagen. Wie hebben zulf ook zo n leutj hondje had. Hai stekt haand omdeel en ik kin hom nog net bie jes pakken veur e laankoet op stroat ligt. Noar Stad? zeg ik en hol hom stief bie d aarm overend. Joa, zegt ol man en laagt, mit vraauw winkels kieken. k Heb etalagebainen, zegt ze. Jan de Jong Winkels kieken. Ze blift stoan, kikt ais om heur tou en moppert. n Opoe mit mantel op enkels, n taske aan aarm. n Plestieken regenkapke op t permanentje. Wie kriegen zeker regen dommee. Ol boas mit handstok, zo n vief meter veur heur aan draait hom

19 19 t Het nog nooit zo donker west Triesterg en troosteloos gleden doagen veurbie. November was overgoan in dezember en t leek net of d'haile wereld overtrokken was met n grieze woas, woar zunne nait deurkommen kon. Swoar drukte de duusternis op Jeltje, dij in t houkie van de baanke in heur gezellege koamer zat. t Was nog gain vaar uur en nou haar ze laampen al aandoan. Veur de vrundeleke gezellegheid dij koamer uutstroalde haar ze gain oog. Ze zat noar televisie te kieken, mor der drong nait veul tot heur deur. t Was d'oavend veur t Kerstfeest. Televisie en radio luiten d'haile dag niks aans heuren en zain as 'Vrede op aarde,' 'Ere zij God' en 'In de mensen een welbehagen.' Nou, dat welbehoagen was bie Jeltje ver te zuiken. Vief weken leden was heur gelukkege wereldje finoal instört. Heur man was uut tied kommen en sunt dij tied haar ze gain gevuil meer had, loat stoan n gevuil van welbehoagen. t Leek net of alle leven in heur uutdoofd was en allain de tebletten huilen heur nog op de bain. Femilie haar ze nait en van kinder kon ze nait veul verwachten. 'Vrede op aarde'... Uut d'haile wereld kwammen beelden van oorlog, ellende en onvree op televisie. Woar was dij vrede? In elks geval nait in Jeltjes haart... 'Ere zij God?' Jeltje leufde nait aan God. As der n God was, den von ze t n vraide God. Aine dij mensen over d'haile wereld verkommern luit en t allerlaifste wat ze bezat òfnomen haar. Hou mos ze nou wieder? t Kersfeest was veur heur altied n gezelleg femiliefeest west. Nait dat ze der zoveul aan dee, mor ze muik t toch aaltied wat feestelk. Ze luusterde groag noar d'olle laidern, dezulfden as woar ze zok nou aan aargerde, en t kerstverhoal was veur heur n mooie olle legende. Keerzen muiken koamer nog gezelleger en waarmer. Ze haar nou gain keerzen hinzet. Veur wel zol ze dat doun, veur heurzulf? Binnen in heur was zo'n duusternis dat zulfs de keerzen der gain licht in brengen konden. t Was net of heur haart as n iesklombe in de borst lag. De keerzen zollen hom hait ontdeuen kinnen. Deur de weke kwam der nog wel ais aine aanlopen, mor op zotterdag en zundag gebeurde dat nooit, zulfs telefoon ging nait. Och, elk haar den genog aan zien aigen vanzulf. En as telefoon ging den docht ze: 'Doar denkt aine aan mie.' Kerstoavend. d'haile oavend zat ze allain veur televisie. Ze was ins gain televisiekieker en ze kon heur verstand ter ook nait bieholden. Ze was bliede dat t elf uur was. Kerstmörgen was ze hail vroug wakker, mit binnen in heur mor aal dat knoagende verdrait. Ze trok zok aan, dee n beetje waark omdat t mos en kroop weer in heur houkje op de baanke. Boeten was t weer even gries en somber as aal dij weken doarveur. Ze ston op en luip noar t achterroam en zag dat de muskes op t vouderbakkie zatten te wachten. "Och joa, stumpers," zee ze. "Ie kinnen t ook ja nait helpen. k Zel joe n poar plakkies stoede hoalen." Ze ging noar boeten en verkrummelde de stoede t Was aiglieks ongewoon weer veur tied van t joar. Ineploats van winter, zoals je op kerstkoarten altied zain, was temperatuur tien groaden boven nul en t was ook gain spier kold. Ze luip even bie t toentje langs. Heur mooie toentje, dij ze vol zörge met zien baaident aanlegd haren van t haarfst. Hai zol de bloumpies dij e poot haar nooit bluien zain... Boven heur brak de lucht en n gloazeg zunnestroaltje vuil over t toentje. Dou inains zag ze dat krookjes en snijklokkies der al boven stonden en poaskebloumen braken ook al deur. Ze zag dat hoazelneutstroeke al gruine knoppen haar en d'eerste bluiknoppies hongen omdele. Bie t stroatje bluiden gele en lila primula's. Ze kreeg der troanen van in d'ogen en t wer heur glad n beetje licht om t haart. Kerstfeest... Zonnewendefeest. Al wazzen doagen nou ook nog zo duuster, tied was aanbroken dat doagen stoaregaan weer langer worden zollen. Meschain zol der den veur heur ook weer n betere tied aanbreken. Alles ging gewoon zien gang, t leven, de netuur en ook heur leven. En dou heurde ze de stem van Ede Stoal: "t Het nog nooit, nog nooit zo donker west, of het wer altied wel weer licht." Ze trok scholders noar achtern, dee kop omhoog en ging veur heur zulf n koppie koffie moaken. Nies Sap Akkerman ( ) Instuurd deur Jil Wildenga