2. Aan welke criteria moet een project voldoen om meer dan acht jaar opeenvolgend als studie door het departement Onderwijs betaald te worden?

Transcriptie

1 SCHRIFTELIJKE VRAAG nr. 197 van JOS DE MEYER datum: 20 januari 2015 aan HILDE CREVITS VICEMINISTER-PRESIDENT VAN DE VLAAMSE REGERING, VLAAMS MINISTER VAN ONDERWIJS Onderwijs - Beleidsondersteunende studies (2) Om een goed beleid te kunnen voeren is het nodig dat men zich baseert op correcte en zinvolle informatie. Die informatie wordt ten dele ingewonnen via studies die de stand van zaken nagaan op de werkvloer, of bij bepaalde doelgroepen van het beleid. Tijdens de vorige legislatuur werd in totaal ,27 euro betaald voor beleidsondersteunende studies rond het Nederlandstalig onderwijs. Dat is het cijfer dat de minister als antwoord gaf op mijn schriftelijke vraag nr. 122 van 25 november Het thema kwam ook even aan bod op de bespreking van de beleidsnota Onderwijs op de commissievergadering van 15 januari Bijna 34 miljoen euro is natuurlijk geen klein bedrag. In de besteding gaat het over zeer uiteenlopende bedragen: een studie die de laatste gegevens analyseert van het TIMMSonderzoek (Trends in Mathematics and Science Study) rond wetenschappen en wiskunde kost euro en is ook zeer beperkt in de tijd. Een project als Steunpunt studie- en schoolloopbanen is ondertussen in elkaar naadloos opeenvolgende periodes aan de derde generatie begonnen. De tweede en derde generatie van dat onderzoek kosten samen euro. Het is moeilijk van alle studies samen aan te geven wat het effect is op het beleid, terwijl het voor de niet-ingewijde toch niet steeds duidelijk is of dat effect er is. 1. Wat zijn de criteria om een studie te bestellen? 2. Aan welke criteria moet een project voldoen om meer dan acht jaar opeenvolgend als studie door het departement Onderwijs betaald te worden? 3. Zijn er studies besteld waar strikt beleidsmatig niets mee gebeurd is? Zo ja, waarom werden die besteld? 4. Welke studies hebben een belangrijke invloed gehad bij de voorbereiding van het beleid? 5. Welke werkwijze zal de minister tijdens de huidige legislatuur gebruiken om vast te stellen of een studie wenselijk is? Weke criteria zullen hiervoor gebruikt worden?

2 HILDE CREVITS VICEMINISTER-PRESIDENT VAN DE VLAAMSE REGERING, VLAAMS MINISTER VAN ONDERWIJS ANTWOORD op vraag nr. 197 van 20 januari 2015 van JOS DE MEYER 1. Vooreerst dient verduidelijkt te worden welk onderzoek allemaal gefinancierd werd met de 33,8 miljoen waarnaar verwezen wordt. Het betreft: - het onderwijskundig beleids- en praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek (OBPWO) dat voornamelijk beleidsgerichte onderzoeken, alsook ontwikkelingsopdrachten voor bijvoorbeeld monitoringsinstrumenten betreft; - al het grootschalige internationaal vergelijkende onderzoek van internationale organisaties zoals de OESO en de IEA. (PISA, PIAAC, TALIS, TIMSS, PIRLS, ICCS, ) alsook de comparatieve reviewstudies van de OESO; - de prestatie- en performantiemetingen door het Steunpunt Toetsontwikkeling en Peilingen (peilingsonderzoek en paralleltoetsen); - het derde generatie -steunpunt Studie- en Schoolloopbanen, één van de steunpunten voor beleidsrelevant onderzoek die de Vlaamse Overheid sinds 2001 financiert; - de praktijkreviews door de VLOR; - de monitor op het project innoveren en excelleren in onderwijs - studieopdrachten, beleidsevaluatie en enkele kleinere beleidsgerichte onderzoeken buiten de context van OBPWO. De verdeling van het budget over al dit onderzoek in voorbije legislatuur was als volgt: OBPWO ,50 10,36% Internationaal vergelijkend ,40 24,83% onderzoek Beleidsevaluatie ,76 3,75% Ontwikkeling van instrumenten ,82 1,91% VLOR-reviews ,00 0,28% Peilingen ,00 41,74% Steunpunt SSL ,00 11,94% Ander kortlopend onderzoek ,15 2,15% PIEO-monitor ,64 3,05% Rekening houdende met het feit dat in dezelfde periode ongeveer 50 miljard euro werd uitgegeven voor de organisatie van onderwijs, bedraagt de O&O-ratio voor dit beleidsdomein 0,067%. Al dit onderzoek kadert binnen het kennisbeleid van het beleidsdomein Onderwijs en Vorming. De algemene doelstelling van kennisbeleid is de ondersteuning, voorbereiding en evaluatie van het onderwijsbeleid op basis van betrouwbare en valide kennis. Het kennisbeleid moet finaal bijdragen aan de kwaliteit van het Vlaams onderwijs. Het volgt hier mee een internationale trend naar een meer door onderzoek geïnformeerd en onderbouwd beleid. We noemen dit evidence informed policy omdat kennis maar één van de elementen is die ondersteunend zijn voor het maken van beleidskeuzes, naast ideologische opvattingen over de doelen van

3 onderwijs en de definitie van kwaliteitsvol onderwijs. We hanteren dus niet het principe van evidence based policy, dat uitgaat van beleidsbeslissingen enkel op basis van wetenschappelijke inzichten en empirische bewijzen. De doelstelling van al dit onderzoek is antwoorden proberen te zoeken op de kennisvragen die leven m.b.t. onderwijs(beleid). Dat kan proactief gebeuren, bv. d.m.v. een ex ante beleidsevaluatie of door de monitoring van bepaalde indicatoren of onderwijsprestaties via peilingen of internationaal vergelijkend onderzoek. Dat kan ook ex post in de vorm van een beleidsevaluatie of gekaderd in de PDCA-cyclus waarbij voortdurend gestreefd wordt naar een versterking van de kwaliteit van ons onderwijs. Heel wat onderzoek is gekaderd binnen de uitvoering van de beleidsnota, maar het is belangrijk om de blik open te houden en kennis te genereren over aspecten van onderwijs die minder in beeld zijn. De themazetting en keuze tot het voeren van onderzoek verloopt verschillend naargelang het financieringskanaal. De beide steunpunten hebben een meerjarige overeenkomst met de Vlaamse Regering waarbinnen het onderzoeksprogramma en de onderzoekslijnen worden vastgelegd. Dit wordt jaarlijks geconcretiseerd in een jaarplan dat aan een stuurgroep bestaande uit vertegenwoordigers van de entiteiten van het beleidsdomein Onderwijs en Vorming, VLOR, SERV (voor steunpunt SSL) en mijn kabinet. Voor OBPWO wordt jaarlijks een themazetting georganiseerd waarbij de verschillende entiteiten van het beleidsdomein Onderwijs en Vorming hun kennisvragen voorleggen, waarna een advies aan de minister wordt gemaakt die hierin een beslissing neemt. De onderzoeksinstellingen kunnen onderzoeksvoorstellen indienen die door een beleidscommissie en een wetenschappelijke commissie beoordeeld worden. Finaal beslist de Vlaamse Regering over toekenning van het onderzoek. Voor deelname aan het internationaal vergelijkend onderzoek wordt eerst een advies aan de minister voorbereid door de indicatorenwerkgroep, bestaande uit vertegenwoordigers van de entiteiten van het beleidsdomein Onderwijs en Vorming. De minister beslist waarna het dossier in de meeste gevallen aan de Vlaamse Regering dient voorgelegd te worden omdat het hier meestal om vrij duur onderzoek gaat. Alle andere vormen van onderzoek, maar ook studieopdrachten en beleidsevaluaties die uitbesteed worden, komen tot stand op basis van ofwel aanwezige kennisvragen, ofwel decretale verplichtingen tot beleidsevaluatie. Het departement Onderwijs en Vorming maakt een voorstel op tot onderzoek. Na de beslissing van de minister wordt het onderzoek aanbesteed volgens de klassieke wetgeving op openbare aanbestedingen. 2. De vraagsteller bedoelt met het project het derde generatie -steunpunt Studie- en Schoolloopbanen, één van de steunpunten voor beleidsrelevant onderzoek die de Vlaamse Overheid sinds 2001 financiert onder de coördinatie van de minister bevoegd voor Wetenschapsbeleid en Innovatie. Het beleidsdomein Onderwijs en Vorming is één van de vele beleidsdomeinen die daarop ingetekend heeft. Het steunpunt SSL wordt gefinancierd door zowel het beleidsdomein EWI als Onderwijs en Vorming. Bedoeling van het steunpuntenprogramma is onderzoek te financieren dat het beleid van de Vlaamse overheid op wetenschappelijke wijze kan ondersteunen zodat er snel en proactief kan ingespeeld worden op maatschappelijke ontwikkelingen en uitdagingen in een meer structureel financieringskader met een thematische aanpak. De voornaamste taak van de steunpunten bestaat uit het uitvoeren van

4 wetenschappelijk onderzoek rond thema's die de Vlaamse overheid als prioritair en relevant beschouwt voor beleidsvoorbereiding en -evaluatie, het instaan voor kennisoverdracht, het opbouwen van gegevensverzamelingen en het uitvoeren van gegevensanalyses. Het steunpunt SSL is dus niet één onderzoek, maar een onderzoeksprogramma en voert binnen een termijn van drie jaar een waaier aan onderzoek uit binnen vier thematische onderzoekslijnen die aansluiten bij de beleidsprioriteiten van de minister. Voor meer informatie over het steunpunt SSL en het onderzoek dat daarbinnen werd gevoerd verwijs ik u naar Belangrijk in het kader van dit steunpunt is het beleidsrelevante longitudinaal cohorteonderzoek. Daarbij worden cohorten van leerlingen over langere termijn gevolgd, waardoor het mogelijk is effecten op lange termijn te meten van bv. zittenblijven, vroegtijdig schoolverlaten, deelname aan kleuteronderwijs, Het onderbreken van dit onderzoek zou impliceren dat er bijzonder waardevol materiaal verloren zou gaan waaraan gedurende jaren is gebouwd. Na het aflopen van het tweede generatie steunpuntenprogramma, werd een grondige evaluatie uitgevoerd onder coördinatie van het departement EWI. Aan de beslissing om in te tekenen op het derde generatie steunpuntenprogramma ging dus een grondig evaluatie- en consultatieproces vooraf. Daarbij werd geconcludeerd dat het steunpunt Studie- en Schoolloopbanen heel waardevolle kennis aanleverde ter ondersteuning van het onderwijsbeleid, in het bijzonder door het longitudinaal cohorteonderzoek Er is geen enkele studie waar beleidsmatig niets mee gebeurd is. In elke oproep tot onderzoek wordt de valorisatie van de onderzoeksresultaten mee opgenomen als element tot gunning. Die valorisatie kan vele vormen aannemen. Van elk onderzoek wordt door het departement Onderwijs en Vorming een valorisatienota gemaakt t.a.v. de minister waarin het opzet van het onderzoek, de belangrijkste conclusies, de door de onderzoekers opgestelde beleidsaanbevelingen en een beleidsadvies van de administratie zijn opgenomen. Daarnaast worden er rond de meeste grote onderzoeken vormingen georganiseerd voor beleidsondersteuners van het departement, maar vaak ook voor externen in de vorm van een seminarie of studiedagen. En dat laatste is belangrijk. Onderwijsbeleid situeert zich omwille van het subsidiariteitsbeginsel op heel veel verschillende beleidsniveaus: van internationale organisaties, over de federale en deelstaatregeringen, lokale besturen, schoolbesturen, directies, vakgroepen tot in de klas. De door onderzoek verzamelde kennis kan op al deze niveaus ingezet worden en dienen tot een verbetering van de processen en geleverde kwaliteit. De valorisatie van het opgeleverde onderzoek beperkt zich dus niet tot de eigen beleidsvoorbereiding, maar richt zich door middel van publicaties, studiedagen, presentaties, de omgevingsanalyse voor de bijdrage aan het regeerakkoord of de beleidsnota, enz. ook naar alle betrokken stakeholders die er elk op zich mee aan de slag kunnen. De vraag naar welke impact elk onderzoek precies heeft gehad op het onderwijsbeleid, is dan ook onmogelijk te beantwoorden vanuit het gegeven dat beleidsbeslissingen niet enkel genomen worden op basis van wetenschappelijke inzichten en empirische bewijzen, maar ook door het feit dat onderwijs vorm krijgt op veel verschillende beleids- en beslissingsniveaus en er bijgevolg niet kan gesproken worden over één onderwijsbeleid. Bovendien is kennistoepassing geen eenvoudig lineair proces (beleidsvraag onderzoek als kennisontwikkeling

5 kennistoepassing), maar een circulair proces. Zo heeft onderzoek dat reeds lang geleden is gevoerd, nog altijd invloed op het proces. Als voorbeeld verwijzen we naar LOSO (Longitudinaal onderzoek in het secundair onderwijs) uit de jaren negentig dat tot op heden een belangrijke invloed heeft. 5. Uit bovenstaande antwoorden bleek dat onderzoek alleen maar wordt aangegaan als er kennisvragen zijn en het dus gewenst is. Dat betekent niet dat er geen uitdagingen zijn om te komen tot een verdere kwaliteitsverbetering van het beleidsgericht onderwijsonderzoek in het departement. De meest urgente uitdaging is om het eventuele verdwijnen van het steunpunt SSL op te vangen nu men in het beleidsdomein EWI beslist heeft tot een hervorming en rationalisatie van de steunpunten beleidsgericht onderzoek. Hierdoor dreigt het belangrijke longitudinaal cohorteonderzoek te verdwijnen wat een belangrijk verlies aan kennis zou inhouden. Een andere uitdaging is om nog meer aansluiting te vinden tussen de beleidslijnen uit de beleidsnota en het beleidsgericht onderzoek. Die link wordt nu wel al gelegd via de themazetting van de onderzoeken, maar een echt langetermijnkader in de vorm van thematische onderzoekslijnen leidt in elk geval tot nog meer coherentie. Een derde uitdaging is om tot de nodige efficiëntiewinsten te komen om de besparing die op onderwijsonderzoek werd doorgevoerd op te vangen, zonder fundamenteel in te boeten op het principe van evidence informed policy. Zo zullen er meer keuzes moeten gemaakt worden, maar kan ook ingezet worden op types van onderzoek die minder duur zijn zoals reviews op bestaand onderzoek of via secundaire analyses op bestaande datasets. Een grote uitdaging vormt het tegengaan van de kennisparadox, die inhoudt dat de bestaande kennis momenteel in onvoldoende mate doorstroomt in de beleidsvoorbereiding. Dit is één van de prioriteiten, maar we moeten blijven werken aan betere vormen van valorisatie om de bestaande kennis nog meer dan nu nog te verspreiden en dit op alle mogelijke beleidsniveaus die onderwijs rijk is. Om hieraan tegemoet te komen, wordt momenteel werk gemaakt van een nieuw onderzoekskader waarbij het bestaande OBPWO-programma en het steunpunt SSL gevat worden. Bedoeling is om het nieuwe onderzoekskader operationeel te hebben tegen eind 2015.