Gemeenteraadsleden, grijp nu uw kans!

Transcriptie

1 Programma s Stad en Regio Gemeenteraadsleden, grijp nu uw kans! Ondanks alle economische tegenwind blijven de Gelderse steden en regio s samen met de provincie de komende jaren investeren in een duurzame samenleving. Net als in de vorige bestuursperiode stelt de provincie tussen 2012 en 2015 zo n 150 miljoen euro beschikbaar als bijdrage in programma s die de structuur van steden en regio s versterken. Anders dan in voorgaande jaren worden de gemeenteraden daar nadrukkelijker bij betrokken. Het is echter van belang dat deze zich snel en goed informeren, want op 1 december 2011 moeten alle programma s door de dagelijkse besturen zijn vastgesteld. gedaanteverwisseling die dit complex heeft ondergaan als voorbeeld van een oud complex met nieuwe functies. Nieuwe en lastige taken Gedeputeerde Jan Jacob van Dijk memoreerde met genoegen de unieke samenwerking tussen de Gelderse steden, regio s en de provincie. Juist voor gemeenten wordt die samenwerking steeds belangrijker, omdat zij om verschillende redenen voor grotere en zwaardere opgaven staan. Samenwerking zal nodig zijn om nieuwe en lastige taken op gemeentelijk niveau goed uit te voeren en de daarvoor noodzakelijke expertise te blijven ontwikkelen en behouden. Zo kan samenwerking als neveneffect ook ongewilde discussies over samenvoeging voorkomen. Waar de samenwerking in Stad en Regio de afgelopen jaren toe heeft geleid maakt de gedeputeerde duidelijk aan de hand van enkele kleurige sheets vol geslaagde initiatieven, zoals de Botterwerf in Elburg, sleutelproject De Schil in Doetinchem, kades in Rivierenland, Veldhuizen A in Ede en het Waterfront in Harderwijk. Na een eerder overleg met burgemeesters en wethouders van de Gelderse gemeenten organiseerde de provincie op 9 september 2011 samen met de grote en kleine steden en de regio s een informatieve bijeenkomst voor gemeenteraadsleden. Meer dan 200 gemeenteraadsleden werden in de DRU Cultuurfabriek te Ulft begroet door burgemeester Hans Alberse van Oude IJsselstreek. Trots wees de burgemeester op de

2 Wees snel Deze resultaten maken duidelijk dat samenwerking kan leiden tot ontwikkelingen waar een hele regio wat aan heeft. Tegelijk is helder dat dergelijke initiatieven handenvol geld kosten. Die gelden moeten voor een belangrijke deel uit gemeentelijke begrotingen komen. En wie stelt de gemeentebegroting vast? Precies. Daarom, maar ook met oog op het toenemende belang van samenwerking, heeft de provincie het proces zo ingericht dat gemeenteraadsleden zich kunnen informeren over het achterliggende beleid en de regionale programma s om vervolgens actief deel te nemen in de besluitvorming. Gemeenteraadsleden, grijp nu uw kans! Maar, zo voegde Jan Jacob van Dijk er meteen aan toe, doe het snel, want de tijd is kort en de trein moet door. Het juiste moment In het voorjaar heeft de provincie de steden en regio s gevraagd een regionale visie te ontwikkelen en aan te geven waar zij in 2020 willen zijn. Nu werken zij die visie uit tot een regionaal programma voor de periode De provincie heeft een kader aangereikt met daarin de thema s die wat de provincie betreft voor financiering in aanmerking komen. De thema s zijn neergelegd in een brief van Gedeputeerde Staten. Eind oktober al zullen concrete plannen van de regio s op tafel liggen. Dat is ook het moment waarop gemeenteraadsleden echt actief kunnen worden. Door het college van B&W naar de plannen te vragen en er vervolgens een discussie aan te wijden. Op 1 december 2011 moeten alle programma s door de dagelijkse besturen zijn vastgesteld om ze door te leiden naar de provincie. Vervolgens vindt de besluitvorming plaats in de gemeenteraden, regioraden en PS. Co-financiering Om elk misverstand te voorkomen hield de gedeputeerde zijn gehoor voor dat alle initiatieven echt van de steden en de regio s zelf moeten komen. Ook moeten zij zelf substantieel voorzien in de financiering ervan. De provincie zet haar budget van 150 miljoen alleen in bij wijze van cofinanciering en voor maximaal 50% van het totaal. Dus ook in deze lastige tijd zullen gemeenten zelf middelen moeten vrijspelen of verwerven. Dat kan overigens wat de provincie betreft op verschillende manieren. Het hoeft niet allemaal nieuw geld te zijn. Ook gelden die al zijn gereserveerd voor een plan dat nog niet is gerealiseerd, komen in aanmerking. Verder mogen andere partijen (zoals woningcorporaties) als medefinancier deelnemen. Ten slotte is van belang dat het om een eenmalige provinciale bijdrage gaat, die deel uitmaakt van een realistische financiering, en die niet gebruikt wordt voor beheersexploitaties, net zo min als voor het afboeken van verliezen. De provincie sluit uiteindelijk met de WGR-regio s en KSB- en GSO-gemeenten gemeentensteden een contract af. Wat betreft de verdeling van de gelden in deze bestuursperiode gaat de provincie uit van 70 mln. voor de regio s, 40 mln. voor de grote steden en 10 mln. voor de kleine steden. Over de resterende 30 mln. wordt in 2013 een besluit genomen.

3 Regionaal beraad Gewapend met al deze informatie dromden de gemeenteraadsleden, gegroepeerd naar regio, door de voormalige haardenfabriek om er in alle uithoeken en gaten een ruimte te vinden die hun gezelschap kon bevatten. Na een uur regionaal beraad en debat verwoordde telkens een van hen de groepsbevindingen aan de hand van de volgende vragen: 1. Wat zou de regionale samenwerking moeten opleveren? 2. Welke invulling van de rol als raadslid is gewenst? 3. Wat hebben raadsleden daarvoor nodig? Demografie en samenwerking Dat regionale samenwerking belangrijk is had de gedeputeerde al gezegd. William Segers, programmaleider bevolkingsdaling bij de ministeries van BZK en WWI, wierp daar vanuit zijn eigen professie een bijzonder licht op. De daling van het bevolkingsaantal, in combinatie met de daling van het aantal huishoudens, leidt structureel en substantieel tot krimp. Tegelijk is er sprake van bovengemiddelde ontgroening en vergrijzing en een bovengemiddelde daling van de beroepsbevolking. De gemeenten staan nu voor de opgave om de leefbaarheid op peil te houden. In Gelderland geldt dat vooral voor de Achterhoek als topkrimper, maar ook in andere delen binnen de provincie gaat het spelen. Feitelijk gaat het erom in regionaal verband het woningcontingent te herstructureren, anticiperend op de toekomst. Datzelfde geldt voor sociale, culturele en sportvoorzieningen en accommodaties voor het onderwijs. En ten slotte gaat het erom door regionale samenwerking economische vitaliteit en een goed werkende arbeidsmarkt te houden. Van belang is te beseffen dat er voor deze opgave geen vast schaalniveau is; het gaat er steeds opnieuw om de schaal optimaal te definiëren en daarbinnen vitale coalities tot stand te brengen van overheden, maatschappelijke organisaties, burgers en bedrijven. Achterhoek Deze regio beschikt al over een samenhangende visie richting Er heerst een houding van samen problemen oplossen en elkaar het licht in de ogen gunnen. Nu komt het er op aan de visie te concretiseren in de geest van naoberschap. Overigens mogen daarbij ook best andere dan de formele regionale kaders worden betrokken. Voor gemeenteraadsleden is het belangrijk bij het proces berokken te zijn. Nu blijkt er hier en daar toch sprake van een informatieachterstand. Verder signaleert men een lastig dilemma, veroorzaakt door aan de ene kant de noodzakelijke slagkracht op basis van sense of urgency en anderzijds de inbedding in democratische processen. Stedendriehoek Het programma Stad en Regio kan op tal van terreinen leiden tot samenhangende ingrepen en oplossingen waar de hele regio wat aan heeft (jammer dat mobiliteit daar niet bij hoort). Het is goed dat gemeenten samen problemen aanpakken zonder elkaar te beconcurreren. Tot nu toe hebben gemeenteraadsleden vooral het gevoel achter de feiten aan te lopen en daarom maar in te stemmen. Ze hebben meer informatie nodig om mee te kunnen sturen en hun controlerende taak te kunnen uitoefenen. Vooral raadsleden uit de kleinere gemeenten vinden dat zij qua informatie op achterstand staan. Volgens de raadsleden moet samenwerking geen compromissen opleveren, maar juist win-win oplossingen.

4 De Vallei Ook deze regio beschikt over een lange termijnvisie, op basis van het concept Foodvalley. Daarmee probeert de regio zich (ook internationaal) stevig op de kaart te zetten. Als het goed is, levert een sterkere regio ook sterkere gemeenten op. Maar soms betekent het dat een gemeente een initiatief steunt, waar zij zelf niet direct baat bij heeft. Juist dan is het belangrijk dat raadsleden gemotiveerd zijn en de rol van ambassadeur van het grotere belang vervullen. En daarvoor is weer nodig dat gemeenteraadsleden goed geïnformeerd zijn, zodat zij ook echt met hun regiobestuur in debat kunnen. Stadsregio De regio is groot en omvat steden en platteland. Globaal ligt er de uitdaging om stad en en platteland of haar omgeving met elkaar te verbinden. Des te belangrijker is het dat gevoelde tweedeling tussen de twee grote steden en de kleinere gemeenten wordt opgeheven. Zowel de steden als de kleinere gemeenten moeten profijt hebben van samenwerking. Ook dan moet het mogelijk zijn dat gemeenten ook samenwerking zoeken met buurgemeenten in een andere regio. Verder moet een regiocontract aansluiten bij de leefwereld van de burgers. Overigens geven de betrokken gemeenteraadsleden aan dat zij door informatieachterstand nu niet in staat zijn de discussie over regiocontracten goed en concreet te voeren. Noord Veluwe Regionale samenwerking moet leiden tot versterking van de regio als geheel en effectiever optreden van de gemeenten op terreinen als zorg, sociale zekerheid en bedrijventerreinen. Het gaat vooral om het leggen van slimme verbindingen door samen te doen wat samen kan. Gemeenteraadsleden hebben daarvoor meer informatie nodig, en meer contact met andere gemeenten en met de regio. Een regionale klankbordgroep zou niet alleen kunnen zorgen voor het benodigde vertrouwen, maar ook ambassadeurs van de samenwerking kunnen opleveren. Een regionale website hoort daarbij. Rivierenland De gemeenteraadsleden uit deze regio vinden dat regionale samenwerking meer vertrouwen en samenwerking moet opleveren. Zij reikten zelf enige ingrediënten aan voor een gezamenlijk visie. Daarbij is het van belang dat de steden en de kleinere gemeenten samen optrekken en kennis en ervaring delen in het belang van de hele regio. Sommige raadsleden voelen zich nog onvoldoende geïnformeerd over het programma Stad en Regio. De communicatie tussen de vijf regionale programmaraden en de raadsleden kan dus beter. Wat dat betreft is het goed dat er een regionale vervolgbijeenkomst in het verschiet ligt. Goede investering Naar aanleiding van de discussies in de regionale groepen merkt William Segers, programmaleider bevolkingsdaling min BZK, op dat deze middag kennelijk een goede investering is geweest. De gesprekken tussen de Gelderse steden en de ommelanden zijn een voorbeeld voor heel Nederland. Steeds gaat het erom om over oud zeer heen te stappen en nieuwe verbindingen aan te gaan. Gemeenteraadsleden kunnen hun achterstand deels zelf wegwerken door hun colleges actief en intensief te bevragen.

5 Gemeenteraadsleden in actie Jan Jacob merkt op dat deze bijeenkomst veel heeft losgemaakt. Hij is erg benieuwd naar de effecten van de discussies in de gemeenteraden. Dat de raadsleden zo nadrukkelijk hameren op vertrouwen, doet de gedeputeerde goed. Dat samenwerking vervolgens verder reikt dan de formele regionale grenzen, is geen probleem. En als de inhoudelijke thema s andere zijn dan die van Stad en Regio, is daarover altijd met de provincie te praten, zij het binnen andere beleidskaders. Dat geldt bijvoorbeeld voor mobiliteit. Het is duidelijk dat gemeenteraadsleden zich vaak overvallen voelen door proces van regionale samenwerking. Na vandaag moge duidelijk zijn dat raadsleden zelf veel kunnen doen om hun colleges te bevragen en hun rol te nemen. Eind november zullen alle gemeenten hun begroting vaststellen. Wellicht lukt het de raden om dan al gemeentelijke middelen te reserveren voor regionale activiteiten. Dat hoeft niet meteen de volle mep te zijn. Over gestaffelde financiering valt altijd te praten. De contracten in het kader van Stad en Regio worden overigens altijd met de regio s afgesloten, niet met de afzonderlijke gemeenten. De gedeputeerde eindigt met de hoop uit te spreken dat deze bijeenkomst bijdraagt aan de ontwikkeling van kwalitatief goede regionale programma s en contracten waar in april 2012 van harte handtekeningen onder worden gezet! 15 september 2011