Identificatie. Basisgegevens

Transcriptie

1 Identificatie V. Herremans, Eenen loffelycken ende hoffelycken aultaer. Retabelplastiek in de Titel Hoogaltaar Gemeente Patroonheilige v/d kerk Antwerpen St.Carolus Borromeus Basisgegevens Datering begin Datering einde Uitvoerder en/of ontwerper Hans van ildert (?) Pieter Paul Rubens (?) Andries de Nole (?) Titularis aria Functie van het altaar Hoofdaltaar Privé-altaar ateriaal Steen Contract teruggevonden Datering contract 1 Kostprijs 1 Datering contract 2 Kostprijs 2 Bron datering / auteur / prijs Op basis van archivalia: voor de toeschrijving van het auteurschap aan H. van ildert: F. Baudouin, 1968, pp , voor dat van Rubens als ontwerper: Op. Cit., p Voor de toeschrijving van het ontwerp van de portiek aan Rubens verwijzen L. Burchard en F. Baudouin niet alleen naar de ontwerptekening uit de Graphische Sammlung Albertina (Inv. Nr. 8247) te Wenen (Afb. 126) maar ook naar. De Gryse, 1622, p. 18. De tekening staat echter in een veel nauwer verband met het voormalige hoogaltaarretabel van het Sint-Elisabethklooster of het Klooster van de Berg Sion te Brussel, nu zuidelijk zijaltaar in de parochiekerk van Sint-Joost. Op 1 juli 1619 is men Van ildert 700 gulden schuldig, op 13 februari gulden en 10 stuivers. Op 10 november 1621 verklaart men de beeldhouwer 3200 gul. schuldig te zijn. Op dezelfde dag wordt zijn naam onder de rubriek "loopende schulden" opnieuw vermeld en wel ten bedrage van 4234 gulden en 10 stuivers. Op welk werk deze schulden slaan, is echter niet vermeld. Andere auteurs hebben het werk toegeschreven aan Andries de Nole "de jonge": P. Visschers, 1853,

2 Geschilderde componenten Altaarstukken: Het irakel van H. Ignatius, P. P. Rubens, ca. 1621? doek, 535 x 395, Kunsthistorisches useum, Wenen, Inv. Nr. 313; Het irakel van de H. Franciscus Xaverius, P. P. Rubens, ca. 1621?, doek, 535 x 395, Kunsthistorisches useum, Wenen, Inv. Nr. 311; De Kroning van de H. aagd, Cornelis Schut, ca , doek, 535 x 395, De Kruisoprichting, Gerard Seghers, ca. 1635, doek, 535 x 395. Predella: Jezus wordt in het graf gelegd en Jezus verschijnt van aria agdalena, Hendrick van Balen, ca. 1621, olieverf op marmer, afm.? (K.I.K., F. Peeters, 1924, p. 26, T. Van Lerius & P. Genard, 1881, p. 283, niet vermeld in B. Werche, 2004) Illustratie Oorsprong foto e KIK fotonr. Andere instelling foto Naam auteur bron publicatie foto Jaargang bron publicatie foto Jaartal bron publicatie foto

3 Schema: iconografie/medium/stijl sculptuur Engel Engel KerkP Engel Engel Engel Engel Christus Andere Engel Engel Engel Engel Christus R KerkP Christus ET OrdeF SK SK SK SK W W Christus Andere R R SK SK

4

5 Iconografie sculptuur Soort engelen Seraf Cherub (Putto) Cherub (Gevleugeld engelenhoofd) Gebarenspel engelen Armen gespreid voorwaarts Functioneel Attributen engelen Palmtak Flambeeuw onogram (aria) Houding engelen Zittend Staand Knielend Overige sculptuur Bijzonderheden Titulus (Ontstaans)geschiedenis De oorspronkelijke aanwezigheid van de wapens van de aartshertogen Albrecht en Isabella op de pedestallen (F. Peeters, 1924, p. 25), nu vervangen door de reliëfbustes van Christus en aria, toont aan dat het retabel (mede) door hen bekostigd werd. Het retabel werd gerestaureerd in 1846 door Liénard onder de leiding van A. Tempeleer. Volgens dezelfde auteur, zouden de beeldhouwwerken uit de bekroning van de hand van Andries de Nole de jonge zijn. (Loc. Cit.) Iconografie sculptuur

6

7 Typlogie: algemene kenmerken Typologie Bijzondere kenmerken opstand Portiekaltaar met architecturale proporties Expositienis/-reliëf voor monstrans/ miskelk / ciborium Tabernakel "de retro" Grondplan Kleur Typologie: bekroning Orde Composiet Vrijstaande sculptuur Staand (op pedestallen) 2 Zittend 2 Wit Fronton Bijzondere kenmerken fronton en vlak van het fronton Segmentvormig gebroken Festoen met centrale ophanging Festoen neerhangend x 2 Voluten Applicatie: speciaal motief? Wit Zwart Centraal motief (van het gebroken fronton) Bekroning van het centrale motief Nis Gebroken lijst met vooruitspringend middendeel Bijzondere kenmerken nis Applicatie: gevleugeld engelenhoofd lateraal Wit Zwart Gekleurd Bijzondere kenmerken cartouche/vlak uurvlak

8 Kornis (onderregel van het fronton) Profilering van het muurvlak Applicatie: speciaal motief???? Vooruitspringend middendeel breed Wit Zwart Fries Reliëf: grotesken Applicatie: segmentboog met vooruitspringend middendeel Wit Ingesneden door centraal retabelgedeelte: gedeeltelijk, segmentvormig Architraaf Applicatie: segmentboog met vooruitspringend middendeel Ingesneden door centraal retabelgedeelte: gedeeltelijk, segmentvormig Zwart Typologie: centraal gedeelte van de portiek Vlak waarin het central deel zich bevindt Bijzondere kenmerken centraal deel uurvlak Applicatie: hoorn uurvlak met bossage (blinde pilaster) Applicatie: cartouche Applicatie: engel Applicatie: gevleugeld engelenhoofd Bijzondere kenmerken kapitelen Wit Bijzondere kenmerken schachten Canelures Gekleurd

9 Zuilbasis (torus + plint) Zeer hoge plint Wit Vorm van de omlijsting van het altaarstuk / nis (buitenkant) Rechthoekig Typologie: ondersteunend gedeelte van de portiek Bijzondere kenmerken pedestallen Applicatie: cartouche Vervangen door console Wit Bijzondere kenmerken predella Inlegwerk: intarsia Basis Tweede pedestal met inlegwerk

10 Baudouin,F. o iscellanea Jozef Duverger. Bijdragen tot de kunstgeschiedenis der Gent 1968 pp D4/DUV3/968/I-II+ Casteels,. Brussel 1974 eigen bezit Leyssens,I. Gentse Bijdragen tot de Kunstgeschiedenis 1941 pp SBA H76376 eulemeester,j.-l Jaarboek Koninklijk useum voor Schone Kunsten Antwerpen pp

11 Jansen,A. Van Herck,C. Koninklijke Oudheidkundige Kring van Antwerpen. Jaarboek 1943 pp Visschers,P. Iets over Jacob Jonghelinck, metaelgieter en penningsnyder, Octavio Antwerpen 1853 pp Van de Velde,C. Rubens and his World. Bijdragen-Etudes-Studies-Beiträge Antwerpen 1985 pp Kitlitschka,W. Wenen 1963

12 Rooses,. Antwerpen Berbie,G. e Antwerpen [1785] 5de ed. SBA K ex. of K34432 Jansen,A. Van Herck,C. Tijdschrift voor geschiedenis en folklore 1947 pp De Wit,J. Uitgaven der Antwerpsche Bibliophilen

13 Antwerpen-Den Haag 1910 [1748] Peeters,F. (S.J.) Antwerpen 1924 SBA Fremantle,K. Utrechtse Kunsthistorische Studiën Utrecht H1/959/a/1 Jansen,A. Bulletin van de Koninklijke usea voor Kunst en Geschiedenis van 1963 pp SBA H72339 (1929- Baudouin,F. red. J.R.artin

14 Rubens before 1620 V. Herremans, Eenen loffelycken ende hoffelycken aultaer. Retabelplastiek in de Princeton 1972 pp G1/RUB3/1972/c/1 Berbie,G. Antwerpen 1756 Jansen,A. Van Herck,C. e Antwerpen 1939 BIBC 6A R2/Ant8/1939/a/1/ afd. dozen Plantegna,J. Den Haag 1926 pp H1/926/c Jansen,A. red. J.Duverger red. E.Van Gelder

15 Kunstgeschiedenis der Nederlanden Zeist-Antwerpen 1964 (4de uitg,) pp SBA Held,J. Londen 1959 Bergé,W. red. A. Koldeweij In Buscoducis. Kunst uit de Bourgondische tijd te 's-hertogenbosch. aarssen-den Haag 1990 pp Blunt,A. The Burlington agazine pp Tekeningen uit de 17de en de

16 red. F.Baudouin s.l eigen bezit ielke,h. Winner,. Berlijn 1977

17

18