Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Hogere Europese Beroepenopleiding voltijd. De Haagse Hogeschool

Transcriptie

1 Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Hogere Europese Beroepenopleiding voltijd De Haagse Hogeschool

2

3 Scheveningseweg KV Den Haag T (070) F (070) I E info@hobeon.nl Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Hogere Europese Beroepenopleiding voltijd CROHO nr De Haagse Hogeschool Hobéon Certificering BV december 2009 Auditteam: W.G. van Raaijen L.J.M. Santegoeds I. Ingelaere M.J.I. Quint-Maagdenberg R. Sanders Secretaris: D.P.M. de Koning

4

5 INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING Functie van het rapport Bereik van de beoordeling Karakteristiek van de opleiding Visitatierapport Aanpak Beoordelingsprocedure en werkwijze Beslisregels Auditteam Deelnemers visitatie Programma visitatie 12 mei BEVINDINGEN EN BEOORDELING 7 Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding 7 Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen 7 Facet 1.2. Niveau Bachelor 9 Facet 1.3. Oriëntatie HBO 11 Onderwerp 2: Programma 13 Facet 2.1. Eisen HBO 13 Facet 2.2. Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma 16 Facet 2.3. Samenhang Programma 19 Facet 2.4. Studielast 21 Facet 2.5. Instroom 23 Facet 2.6. Duur 25 Facet 2.7. Afstemming tussen Vormgeving en Inhoud 26 Facet 2.8. Beoordeling en Toetsing 28 Onderwerp 3: Inzet van Personeel 31 Facet 3.1. Eisen HBO 31 Facet 3.2. Kwantiteit Personeel 33 Facet 3.3. Kwaliteit Personeel 34 Onderwerp 4: Voorzieningen 37 Facet 4.1. Materiële Voorzieningen 37 Facet 4.2. Studiebegeleiding 39 Onderwerp 5: Interne Kwaliteitszorg 43 Facet 5.1. Evaluatie Resultaten 43 Facet 5.2. Maatregelen tot Verbetering 45 Facet 5.3. Betrekken van Medewerkers, Studenten, Alumni en Beroepenveld 46 Onderwerp 6: Resultaten 48 Facet 6.1. Gerealiseerd Niveau Facet 6.2. Onderwijsrendement SAMENVATTEND OORDEEL Oordeelschema HBO bachelor opleiding Hogere Europese Beroepenopleiding (HEBO-3 en HEBO-4) Integraal oordeel/ advies aan NVAO 54 Bijlage I: Curricula Vitae auditoren en onafhankelijkheidsverklaringen auditoren Bijlage II: Programma visitatie 12 mei 2009 Bijlage III: Overzicht nieuw en oud HEBO-curriculum

6

7 1. INLEIDING 1.1. Functie van het rapport Het onderhavige rapport bevat het advies aan de NVAO dat door Hobéon Certificering als Visiterende en Beoordelende Instantie is opgesteld ten behoeve van de accreditatie van de hbo bacheloropleiding Hogere Europese Beroepenopleiding van De Haagse Hogeschool Bereik van de beoordeling De Haagse Hogeschool verzorgt een veertigtal hbo bacheloropleidingen binnen verschillende domeinen. Het onderhavige rapport heeft betrekking op: Hogere Europese Beroepenopleiding, crohonummer: De opleiding kent twee varianten: de driejarige Engelstalige variant (HEBO-3) en de vierjarige Nederlandstalige variant (HEBO-4). Hobéon Certificering heeft zijn oordeel over beide varianten in één rapport samengevat, omdat beide zijn gericht op dezelfde eindkwalificaties en binnen één gemeenschappelijk beleids- en uitvoeringskader aangeboden worden. In het rapport wordt, daar waar nodig, het onderscheid tussen de twee varianten zichtbaar gemaakt. De basis voor het onderzoek van Hobéon Certificering werd gevormd door de Management Review van Hogere Europese Beroepenopleiding Karakteristiek van de opleiding De Hogere Europese Beroepenopleiding is in 1990 van start gegaan bij de Haagse Hogeschool. Bij het ontwikkelen van de opleiding zijn de volgende twee overwegingen ten aanzien van de arbeidsmarkt richtinggevend geweest: de verwachting dat de groeiende Europese integratie zou leiden tot een toename van internationale functies, met name gericht op de Europese landen; een behoefte aan afgestudeerden die breed inzetbaar, flexibel en veranderingsbereid zijn en die kunnen werken in teamverband, al dan niet projectmatig, in een arbeidsmarkt die voortdurend verandert onder invloed van technologische ontwikkelingen en mondialisering van het bedrijfsleven. In 2000 is er naast de vierjarige HEBO-opleiding een verkort driejarig programma gestart: HEBO-3. Deze opleidingsvariant wordt volledig in het Engels aangeboden. De instroom van HEBO-3 bestaat uit Nederlandse studenten met een vwo-diploma en buitenlandse studenten met een gelijkwaardig diploma. Hoewel de twee varianten zich richten op verschillende doelgroepen, wordt gestreefd naar een zo groot mogelijke integratie, mede in verband met de wens te komen tot mutual adaptation, wat inhoudt dat Nederlandse en internationale studenten in situaties worden gebracht, waarin zij als gelijkwaardige partners zoveel mogelijk van elkaar leren. Het beroeps -en competentieprofiel is voor beide opleidingen identiek. In 2002 zijn ook aan de Noordelijke Hogeschool in Leeuwarden (NHL) en aan de Hogeschool Zuyd in Maastricht HEBO s van start gegaan. Met deze opleidingen is regelmatig contact in het kader van het Landelijk Overleg. De HEBO heeft de volgende algemene doelstelling: De HEBO leidt via een breed programma, waarin Europa centraal staat, jonge mensen op tot startbekwame professionals die gekwalificeerd zijn voor functies met internationale en interculturele aspecten op het raakvlak van communicatie, economie en management, politie en recht, in internationaal opererende bedrijven en instellingen in binnen- en buitenland. De HEBO leidt jonge mensen op tot European Professionals en bereidt ze voor op een Europese/internationale carrière door hun internationaal onderwijs aan te bieden. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding HEBO, de Haagse Hogeschool, 1.0 1

8 In verband met de voortschrijdende globalisering wil de HEBO jonge mensen de kwalificaties meegeven om professioneel te functioneren in Europees en internationaal verband. In het curriculum en de organisatie van het onderwijs geeft de HEBO uitvoering aan de overtuiging dat internationale ervaring aan de basis ligt van een internationale oriëntatie en houding van haar studenten en daarmee bijdraagt aan de ontwikkeling van internationaal carrièreperspectief na het afstuderen. De onderwijsvisie van de opleiding draagt bij aan deze doelstellingen. Deze visie komt tot uiting in de volgende vijf uitgangspunten: 1. internationale beroepssituaties; 2. activerend en uitdagend onderwijs in een interculturele omgeving; 3. talentontwikkeling; 4. zelfsturing; 5. docent als internationale professional. In september 2007 is de HEBO met een nieuw curriculum in het eerste leerjaar van beide opleidingsvarianten gestart op basis van een geactualiseerd competentieprofiel. In dit curriculum zijn de bestaande afstudeerspecialisaties Business Management (BM), Communicatie Management (CM) en Bestuur en Beleid (BB) verdwenen. Het curriculum richt zich niet langer op specifieke functies, maar is gebaseerd op de rollen en functies van een European Professional. Het richt zich verder op twee domeinen, de private en de publieke sector. De belangrijkste uitgangspunten voor het ontwikkelen van een nieuw programma waren: de noodzaak om te komen tot een actueler beroepsbeeld en de vraag van studenten naar meer diepgang in het programma; de wens om de internationale dimensie sterker aan te zetten in het HEBO-4-programma, onder andere door de integratie tussen HEBO-4- en HEBO-3- studenten te bevorderen; het gegeven dat het HEBO-programma moest voldoen aan de eisen van de op de Haagse Hogeschool ingevoerde major-minorstructuur. In de bijlage (bijlage III) is een overzicht opgenomen van de situatie van het programma ten tijde van de audit waarin eerste- en tweedejaars het nieuwe programma volgen en derde- en ouderejaarsstudenten het oude. De vierjarige Nederlandstalige HEBO, de driejarig Engelstalige HEBO en de opleiding Communicatie (voltijd, deeltijd en driejarige Engelstalige variant) vormen samen één onderwijsacademie binnen de Haagse Hogeschool: de academie voor European Studies & Communication Management (ES&CM). De opleiding HEBO is de grootste opleiding binnen de academie (67% is HEBO-student) en de grootste opleiding van De Haagse Hogeschool. Een groot aantal docenten van de academie werkt voor meerdere opleidingstrajecten, de docenten moderne vreemde talen (met uitzondering van Engels) zijn uitsluitend betrokken bij de HEBO. De academie wordt aangestuurd door een directeur, die samen met vijf teamleiders (drie teamleiders opleidingen, één teamleider Praktijk/Stages en één teamleider Academiebureau) het managementteam vormt. De managementondersteuning en overige onderwijsondersteuning worden geleverd door het Academiebureau. Aantal ingeschreven studenten (peildatum 11 maart 2008): HEBO-3: 634 / HEBO-4: 457 instroom (in absolute aantallen) HEBO-4 HEBO aantal docenten voltijd aantal fte fulltime 51 1 parttime 43 0,2-0,9 medewerkers tevens werkzaam in de beroepspraktijk 8 gastdocenten 1 Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding HEBO, de Haagse Hogeschool, 1.0 2

9 De opleiding heeft bij Hobéon Certificering een aanvraag gedaan voor een bijzonder kenmerk Internationalisering voor de opleidingsvariant HEBO-3. Zij creëert in deze opleidingsvariant een omgeving, waarin studenten en docenten van andere nationaliteiten en culturele achtergronden binnen en buiten de colleges met elkaar in contact komen. Omdat zij samenwerken in heterogene groepen, leren studenten al op de opleiding te functioneren in een internationale omgeving. Het auditteam zal begin 2010 nader ingaan op de aanvraag voor een bijzonder kenmerk Visitatierapport De Hogere Europese Beroepen Opleiding (HEBO) van de Haagse Hogeschool is in oktober 2003 gevisiteerd. De bevindingen en aanbevelingen van de visitatiecommissie zijn beschreven in het rapport Internationaal Dynamisch eindrapport van de visitatiecommissie Economie en Talen. Meer recent heeft een interne audit plaatsgevonden. Op 5 februari 2008 heeft een interne auditcommissie alle onderdelen van het beoordelingskader met een voldoende beoordeeld. Wel had de commissie enkele opmerkingen die o.a. te maken hadden met de betrokkenheid van het werkveld bij beoordeling en toetsing, de kwaliteitszorgcyclus, aspecten inzake de instroom en het structureren van relatienetwerken. Na de interne audit is een lijst van knel-, actie- en aandachtpunten opgesteld. In de management review heeft de opleiding aangegeven hoe deze aspecten zijn verbeterd. In het rapport verwijzen wij naar deze verbetermaatregelen Aanpak Beoordelingsprocedure en werkwijze Bij de beoordeling van de betreffende voltijdse variant is uitgegaan van het door de NVAO vastgestelde Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs. Daarin staan de onderwerpen en facetten vermeld waarop een VBI zich bij de beoordeling van een opleiding moet richten. Voorts zijn daarin opgenomen de criteria aan de hand waarvan een VBI moet bepalen of de basiskwaliteit van die opleiding als voldoende kan worden beoordeeld. Voorafgaand aan het accreditatieonderzoek heeft Hobéon Certificering de opleiding voorbereid op de audit door een inhoudelijke toelichting te geven op het NVAO-Accreditatiekader. Met betrekking tot het specifieke referentiekader van de betreffende opleidingsvarianten geldt dat de opleiding zich voor wat betreft beroepsprofiel, opleidingscompetenties en doelstelling ten minste heeft gebaseerd op het landelijke beroepsprofiel en de opleidingscompetenties zoals vastgesteld in het landelijk overleg tussen de betreffende opleidingen en het beroepenveld (Zie onder facet 1.1.: Domeinspecifieke Eisen ). Het auditteam heeft dit opleidingsspecifieke referentiekader beoordeeld en vastgesteld dat het in voldoende mate gespecificeerd is en passend is voor een HEBO-opleiding op hbo-niveau. Het auditteam heeft dit kader in zijn beoordeling betrokken. Zie voorts onder facet 1.1. De beoordelingsprocedure van Hobéon Certificering kent twee hoofdmomenten: Documentanalyse Het gaat hier om een analyse en beoordeling van door opleiding HEBO aangeleverde schriftelijke informatie: Management review; Studiegids; Onderwijs- en Examen Regeling OER; Onderliggende documentatie betrekking hebbend op: - strategische keuzen en de positie in de markt, - interne organisatie, - de (systematiek van) interne kwaliteitszorg en de daarmee samenhangende interne managementrapportages en verbetermaatregelen, - ontwikkelingen in het beroepenveld, - beroeps- en opleidingsprofielen, Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding HEBO, de Haagse Hogeschool, 1.0 3

10 - (validatie) eindkwalificaties, - curricula en de interne en externe evaluatie daarvan, - werkvormen, - toetsing en beoordeling, - kwantitatief en kwalitatief personeelsbeleid, - internationalisering, - instroombeleid, - studiebegeleiding, - onderwijsrendement. Op basis van de door opleiding HEBO aangeleverde documentatie heeft het auditteam zich een beeld kunnen vormen van de primaire en secundaire processen van beide opleidingsvarianten. Het auditteam heeft dit beeld getoetst aan zaken als ambitieniveau, toekomstgerichtheid, innovatief vermogen, kwaliteitsbewaking via interne en externe evaluatie, arbeidsmarktrelevantie, resultaatgerichtheid, continuïteit, studenten- en docentenbelangen. Voorafgaand aan de visitatie (zie hieronder) werd het management van de betreffende opleiding op de hoogte gesteld van de voorlopige bevindingen van het auditteam op basis van zijn documentanalyse. Audit De audit was gericht op een actieve controle door middel van een visitatie 1, uitgevoerd door een auditteam waarvan deel uitmaakten drie externe onafhankelijke deskundigen op het gebied van Europese studies, één student, één lead auditor en één secretaris vanuit Hobéon Certificering. Onder controle moet hier worden verstaan, dat het auditteam op de niveaus van management, coördinatie, examencommissie, docenten en studenten heeft getoetst of de in de documentatie beschreven beleidsvoornemens en de daaraan gerelateerde uitvoeringsprocessen zijn geïmplementeerd en de overige in de documentatie vervatte informatie verifieerbaar is. Deze verificatie door het auditteam geschiedde enerzijds door verscheidene malen hetzelfde onderwerp met verschillende geledingen te bespreken en anderzijds aan de hand van aanvullende documentatie en -daar waar het de huisvesting en de materiële voorzieningen betreft- ook door eigen waarneming. De aanvullende, tijdens de visitatie geraadpleegde, documentatie behelsde ondermeer: overzichten van de samenstelling van de werkveld gremia waarmee de opleiding overleg voert; verslagen van die bijeenkomsten met het werkveld; overzicht van cv s van (gast)docenten; netwerkoverzicht docenten; verslagen van de functioneringsgesprekken met docenten; verslagen van docentevaluaties; detailbeschrijving van modules, cases en de daaraan gekoppelde opdrachten; stageverslagen en -beoordelingen; de beroepsproducten die gedurende de opleiding door studenten worden opgeleverd; de eindproducten van studenten. Aldus had het auditteam voldoende instrumenten om zich op gedetailleerd niveau op de hoogte te stellen van inhoud, opzet, uitvoering en resultaten van het opleidingsprogramma en van de daarmee samenhangende personele, organisatorische, materiële en ruimtelijke voorzieningen. Het auditteam heeft op deze wijze alle in het NVAO-Accreditatiekader vermelde facetten beoordeeld, op basis waarvan een samenvattend oordeel per onderwerp werd gegeven. Een en ander werd vastgelegd in een conceptrapport dat aan de opleiding(-en) werd voorgelegd voor een toets op eventuele feitelijke onjuistheden. 1 De visitatie heeft op 12 mei 2009 plaatsgevonden. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding HEBO, de Haagse Hogeschool, 1.0 4

11 Het voorliggend rapport is de weergave van het oordeel van het auditteam met daarbij de gronden waarop dat oordeel is gebaseerd Beslisregels Volgens de NVAO-Beslisregels Accreditatie kan een onderwerp slechts onvoldoende of voldoende scoren. Een facet kan evenwel, volgens diezelfde regels, onvoldoende, voldoende, goed of excellent scoren. Met dit als uitgangspunt, heeft Hobéon onderstaande beslisregels toegepast. Onderwerp A. Een onderwerp scoort voldoende, indien alle facetten van dat onderwerp ten minste voldoende hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp onvoldoende en de overige ten minste voldoende hebben gescoord, mits een acceptabel verbeterplan beschikbaar is voor het facet met de score onvoldoende. B. Een onderwerp scoort onvoldoende, indien één facet van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord en voor dit facet geen acceptabel verbeterplan beschikbaar is. C. Een onderwerp scoort onvoldoende, indien meer dan één facet van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord, ongeacht of er voor die facetten acceptabele verbeterplannen zijn. Facet D. Binnen de beoordeling van een facet is ruimte voor een eigen afweging van het auditteam: uitvoering/praktijk weegt zwaarder dan beleid/theorie: beter een goed functionerende regeling die slecht is opgeschreven, dan omgekeerd; primaire processen wegen zwaarder dan secundaire. Extra aantekening E. Indien voor een onderwerp een hogere score dan voldoende gerechtvaardigd is, wordt dat als extra aantekening vermeld en wel met inachtneming van onderstaande regels: een onderwerp krijgt de extra aantekening goed, indien alle facetten van dat onderwerp goed hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp voldoende en de overige facetten goed of excellent hebben gescoord; 2 een onderwerp krijgt de extra aantekening excellent, indien alle facetten van dat onderwerp excellent hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp goed en de overige facetten excellent hebben gescoord; een onderwerp krijgt geen extra aantekening, indien één van de facetten van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord Auditteam Het auditteam was als volgt samengesteld: Voorzitter: Leden: Secretaris: Drs. W.G. (Willem) van Raaijen I. (Ignace) Ingelaere L.J.M. (Roland) Santegoeds Drs. M.J.I. (Monique) Quint-Maagdenberg R. (Robbert) Sanders D.P.M. (Daniëlle) de Koning MSc 2 Het NVAO-Accreditatiekader onderscheidt bij onderwerp 2 ( Programma ) acht facetten. Eén ervan betreft de duur van de opleiding. Het daarbij vermelde criterium (240 ECTS) is evenwel geen (kwaliteits)criterium, maar een formele vereiste waaraan het programma van een opleiding a priori moet voldoen, wil zij überhaupt in aanmerking kunnen komen voor een HBO Bachelor accreditatie. Duur is derhalve van een andere orde dan - bijvoorbeeld- Kwaliteit Personeel of Onderwijsrendement. Bij de beslissing of het onderwerp Programma een extra aantekening goed dan wel excellent verdient, wordt het facet Duur dan ook buiten beschouwing gelaten. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding HEBO, de Haagse Hogeschool, 1.0 5

12 Bij het samenstellen van het auditteam heeft Hobéon Certificering er zorg voor gedragen, dat de voor de beoordeling van de opleiding HEBO noodzakelijke expertise aanwezig is. Expertise met betrekking tot de onderwijskundige aspecten (i.c. het primaire proces, de ondersteunende processen en de organisatorische context) en expertise met betrekking tot de inhoudelijke aspecten (i.c. het programma in relatie tot het specifieke domein). De heer W.G. van Raaijen is lead auditor en heeft inmiddels een groot aantal audits in het kader van accreditatie geleid binnen verschillende domeinen. De heren Ingelaere en Santegoeds en mevrouw Quint hebben zich in hun beoordeling, vanuit werkveld en vakgebied, met name gericht op de kwaliteit, actualiteit en relevantie van (i) het richtinggevend domeinspecifieke kader, (ii) de eindkwalificaties, (iii) de programma-inhoud en (iv) de interactie tussen opleiding en werkveld. Bovendien hebben zij de kwaliteit van het personeel en het gerealiseerde niveau beoordeeld. De heer Ingelaere is ingezet als panellid vanwege zijn ervaring met talenonderwijs, internationale organisaties en netwerken en studie en stage in het buitenland. Hij is dertig jaar docent moderne vreemde talen geweest en is actief geweest als international relations manager aan de Katholieke Hogeschool Leuven. De heer Santegoeds is ingezet als panellid vanwege zijn ervaring in de profit sector met (interculturele) communicatie en projectmanagement. Hij is DGA van een communicatieadviesbureau en is voorzitter van de Raad van Bestuur van Confrad International, het internationale netwerk van onafhankelijke communicatieadviesbureaus. Mevrouw Quint is ingezet als panellid vanwege haar Europese en bestuurlijke ervaring. Zij is lid van de Tweede Kamer geweest met onderwijs als portefeuille, is burgemeester van de gemeente Vaals geweest en is momenteel waarnemend burgemeester van Voerendaal. Zij vervult daarnaast diverse maatschappelijke nevenfuncties. Zij beschikt tevens over onderwijskundige evaring. Mevrouw Quint was jarenlang docente aan verschillende onderwijsinstellingen voor voortgezet en hoger onderwijs. De heer Sanders is student bij de Hogere Europese Beroepenopleiding aan de Hogeschool Zuyd. Hij is betrokken (geweest) bij de opleidingscommissie, de hogeschoolraad, de kwaliteitscommissie Minoren en de accreditatie van de eigen opleiding in Mevrouw De Koning heeft tijdens haar studie Internationaal Management veel internationale ervaring opgebouwd en kennis opgedaan van zowel business vakken als vreemde talen. Tijdens haar studie Cultuur, Organisatie en Management aan de VU heeft zij daarnaast ervaring opgedaan met bestuurlijke vraagstukken, organisatieverandering en strategisch management. Voor de curricula vitae: zie Bijlage I Deelnemers visitatie Het auditteam heeft tijdens de visitatie gesprekken gevoerd met vertegenwoordigers vanuit de verschillende geledingen van de opleiding(en): management, coördinatoren, docenten, studenten en staf. Voor een volledig overzicht van de deelnemers aan de visitatie: zie Bijlage II Programma visitatie 12 mei 2009 Zie Bijlage II. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding HEBO, de Haagse Hogeschool, 1.0 6

13 2. BEVINDINGEN EN BEOORDELING Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding Dit onderwerp kent drie facetten: 1. domeinspecifieke eisen; 2. niveau bachelor; 3. oriëntatie HBO. Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen Criterium Het facet Domeinspecifieke Eisen is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk)? Bevindingen Beroeps- en opleidingsprofiel De Hogere Europese Beroepenopleiding van De Haagse Hogeschool baseert zich op het gezamenlijk vastgestelde beroeps- en competentieprofiel: 'European Professional' (2005, LOO HEBO - Landelijk Opleidingen Overleg). Het beroepsprofiel wordt jaarlijks in het landelijk overleg besproken en bijgesteld op grond van nieuwe inzichten en ontwikkelingen. Het Landelijk Opleidingsoverleg beschrijft daarin welke rollen, functies en taken een beginnende beroepsbeoefenaar heeft. Van het beroepsprofiel zijn de beroepskwalificaties/competenties afgeleid voor de opleiding HEBO. De competenties zijn mede ontleend aan de competenties van het domein Communication (2005 van de HBO-raad). Het beroeps- en competentieprofiel van de HEBO van De Haagse Hogeschool staat beschreven in de studiegidsen van beide opleidingsvarianten (HEBO-4 en HEBO-3). De competenties zijn onderverdeeld in negen algemene competenties van het domein Communication. Elke afgestudeerde Bachelor uit het domein Communication bezit deze competenties. De opleiding heeft in haar competentieprofiel aangegeven welke basiscompetenties, uitingen en deskundigheidsgebieden op HEBO-afgestudeerden van toepassing zijn. Visie van de opleiding De opleidingsdocumenten beschrijven de European Professional als iemand die de geschiedenis, de cultuur, de politiek en de economie van Europa begrijpt en hierover kan communiceren in verschillende vreemde talen. De European Professional is breed opgeleid, multidisciplinair inzetbaar en kan integraal denken in een internationale omgeving. Hierdoor kan hij een veelheid van functies bekleden binnen internationaal opererende bedrijven en (overheids)instellingen. De HEBO bereidt studenten voor op een van de volgende inhoudelijke segmenten van de Europese arbeidsmarkt: Overheden en non-profit instellingen (publiek domein): internationaal beleidsmedewerkers bij bijvoorbeeld het Europees Parlement, ministeries of ambassades, nationale overheden en organisaties; Organisaties en bedrijven (privaat domein): commerciële medewerkers, zoals internationaal marketing- of exportmanager. Competentieprofiel Het competentieprofiel van de HEBO is opgezet aan de hand van twaalf rollen die de studenten in de werkpraktijk kunnen gaan vervullen. In alle toekomstige functies is de European Professional werkzaam als Europe Specialist en als Intercultural Communicator. Deze kernrollen (1 en 2) vormen daarom een rode draad door het hele curriculum. Daarnaast kunnen studenten verschillende managementrollen vervullen die voortkomen uit de specifieke functieomschrijving: 3) Team Builder, 4) Mentor, 5) Innovator, 6) Broker, 7) Figurehead, 8) Administrator, 9) Coördinator, 10) Advisor. Deze rollen komen in het curriculum zodanig aan de orde dat de student de basiskennis en vaardigheden van deze rollen verwerft en naar eigen wens bepaalde rollen kan verbreden en verdiepen. Daarnaast heeft de opleiding twee rollen geïdentificeerd die de twee domeinen vertegenwoordigen waarin de studenten na de opleiding werkzaam zijn: 11) European Public Policy Professional en 12) International Marketing and Export Professional. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding HEBO, de Haagse Hogeschool, 1.0 7

14 Het auditteam heeft vastgesteld dat de opleiding doelbewuste keuzes heeft gemaakt. Tevens ziet het auditteam dat de opleiding op zoek is naar de balans in de verdere afbakening van de profilering. Naar mening van het auditteam zou de opleiding de breedte van de profilering bijvoorbeeld iets kunnen beperken ten faveure van de diepgang. Als de opleiding een verdiepingsslag zou willen maken m.b.t. de visie op de European Professional, valt te overwegen om naast het programma van HEBO-3 ook het programma van HEBO-4 geheel Engelstalig aan te bieden. Het personeel is meer dan toereikend toegerust om deze verdiepingsslag te maken. Validering door het werkveld De opleiding kent één werkveldcommissie voor zowel HEBO-4 als HEBO-3. Deze bestaat uit vier vertegenwoordigers van het afnemende beroepenveld. De leden hebben ervaring met minstens twee rollen van de European Professional. In verband met het nieuwe HEBO-curriculum waarin meer aandacht is voor non gouvernementele organisaties, wordt er gezocht naar een vertegenwoordiger uit deze hoek als vijfde lid. De werkveldcommissie heeft de competenties behorend bij beroepsrollen van de European Professional gevalideerd. Daarnaast organiseert de opleiding themabijeenkomsten waarbij werkveldvertegenwoordigers input over een specifiek thema geven. De werkveldcommissie is nauw betrokken bij de voorbereiding van deze themadagen. Zij bespreken met de HEBO-medewerkers het thema, de benadering ervan en welke partijen uitgenodigd zouden moeten worden. De samenstelling van de werkveldcommissie acht het auditteam voor het moment adequaat. Wel dient deze samenstelling naar de mening van het auditteam expliciet en structureel blijvende aandacht te krijgen. De opleiding is zich hiervan bewust. Internationalisering Het auditteam heeft vastgesteld dat de opleiding de eigen eindkwalificaties vergelijkt met vergelijkbare opleidingen in het buitenland. Zo zijn de rollen van de European Professional afgestemd met buitenlandse partnerinstellingen van de HEBO. De opleiding heeft ook haar programma laten valideren door partnerinstellingen in het buitenland. Het nieuwe curriculum is bijvoorbeeld voorgelegd aan Sheffield Hallam University (UK). Oordeel: goed Het auditteam kwalificeert dit facet voor alle varianten van de opleiding als goed en wel op grond van de volgende observaties: De missie sluit aan bij de domeinspecifieke eisen en het bachelorniveau. De opleiding heeft een eigen visie op het beroep. Het auditteam heeft kennis genomen van het landelijk profiel en de vertaling daarvan naar de competenties van de opleiding. Het auditteam stelt vast dat de eindkwalificaties van de HEBO corresponderen met de kerntaken van een beginnend beroepsbeoefenaar en aansluiten bij de eisen die vakgenoten en de beroepspraktijk stellen aan een HEBO-opleiding. Via de werkveldcommissie heeft de opleiding een aantoonbare relatie met het werkveld. Het team constateert dat de opleiding de competenties heeft besproken met de commissie en deze door de commissie heeft laten valideren. Er is sprake van validering van de opleidingstandaarden bij buitenlandse partnerinstellingen. De opleiding toetst haar competenties en haar programma aan eisen die in het buitenland gesteld worden aan vakgenoten. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding HEBO, de Haagse Hogeschool, 1.0 8

15 Facet 1.2. Niveau Bachelor Criterium Het facet Niveau Bachelor is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een Bachelor? Bevindingen Het auditteam heeft de eindkwalificaties van de opleiding geanalyseerd om te bepalen of deze kwalificaties beantwoorden aan het niveau bachelor. Voor de verantwoording over het hbo-niveau heeft de opleiding aansluiting gezocht bij de Dublin Descriptoren. Het competentieprofiel van de HEBO is opgezet aan de hand van rollen die de studenten in de werkpraktijk kunnen gaan vervullen. Bij sommige rollen ligt de nadruk iets meer op verwerving; bij andere rollen op toepassing en reflectie. Adequaat kunnen communiceren en een oordeel kunnen vormen zijn bij de meeste rollen belangrijke aspecten. De opleiding heeft in een competentiematrix aangegeven welke Dublin Descriptoren bij welke competenties op de voorgrond staan. De rol van innovator bijvoorbeeld (nr. 5: engages in innovation and adaptation of the organisation and its services to internal and external developments on a national and international level, more specifically to current political, economic, social and cultural developments in Europe) dekt met name de Dublin Descriptoren Toepassen van kennis en inzicht en Oordeelsvorming. De rol (nr. 7) van woordvoerder (die de organisatie zowel intern als extern vertegenwoordigt) verwijst bijvoorbeeld expliciet naar de Dublin Descriptor Communicatie. In het onderstaande lichten wij de relatie tussen de Dublin Descriptoren en de rollen aan de hand waarvan het competentieprofiel van de HEBO is opgezet nader toe. De rollen van European Issue Specialist (1) en Intercultural Communicator (2) staan centraal in de opleiding. Bij de eerste rol verwerft de student met name de aantoonbare kennis van het werkgebied van de European Issue Specialist. Het onderwijs is zo opgebouwd dat de studenten de verworven kennis binnen deze rol leren toepassen op praktijksituaties. Deze toepassing richt zich op de professionele benadering en oplossend vermogen. De Europese context brengt met zich mee dat studenten zich moeten kunnen uitdrukken in meerdere talen en met gevoel voor en bewustzijn van culturele verschillen. Bij alle rollen is interculturele communicatie aan de orde. Oordeelsvorming is in de interculturele context een belangrijke vaardigheid. Naast het verzamelen van relevante gegevens, interpreteren en afwegen, spelen in een interculturele context het kunnen omgaan met meerdere perspectieven en het bijstellen van de eigen overtuigingen een belangrijke rol. De rollen 3 tot en met 10 zijn de managementrollen die de studenten kunnen gaan vervullen in de praktijk. Binnen al deze rollen verwerven de studenten basiskennis, maar ligt vooral het accent op het oefenen in de toepassing ervan. De rol van administrator is in dit geheel een belangrijke rol, omdat hierin de strategische aspecten aan de orde komen. Ook voor deze rollen geldt dat communiceren en oordeelvorming integraal onderdeel zijn van de competentie en in de studieonderdelen aan de orde komen. De laatste twee functies European Public Policy Professional (11) en International Marketing and Export Professional (12) zijn in hoofdlijnen de twee domeinen waarin de studenten na de opleiding werkzaam zijn. De eerste rol vertegenwoordigt het non profit domein en de tweede rol het profit domein. Bij deze twee rollen zijn zowel de verwerving van kennis en inzicht als toepassing van kennis en inzicht, inclusief oordeelsvorming en communicatie aan de orde. De aandacht voor leervaardigheden is aan de orde bij diverse rollen. Studenten leren projectmatig en in teamverband werken en reflecteren daarbij op persoonlijke verbeterpunten. Bij de rollen mentor, coördinator, advisor en administrator wordt aandacht besteed aan vaardigheden voor verdere ontwikkeling, planning en inventariseren leerbehoeftes. In de studieloopbaanbegeleiding leren studenten in toenemende mate zelfsturing te geven aan hun opleidingstraject. Ze bepalen de eigen (inhoudelijke) accenten bij de keuze voor minoren, stage en afstuderen. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding HEBO, de Haagse Hogeschool, 1.0 9

16 Communicatie Communicatieve vaardigheden vormen een belangrijk onderdeel van het curriculum. Het talenprogramma past in de visie van de opleiding om de studenten optimaal communication skills te laten ontwikkelen. Zowel in hun gekozen moderne vreemde talen als in het Nederlands dienen studenten in staat te zijn om doel- en doelgroepgericht hun ideeën te presenteren. De opleiding gebruikt het Common European Framework of Reference (CEFR) als meetinstrument voor het taalniveau (zie ook facet 2.2). Oordeel: goed Het auditteam kwalificeert dit facet voor alle varianten van de opleiding als goed en wel op grond van de volgende observaties: Het panel stelt vast dat de nagestreefde eindkwalificaties aantoonbaar aansluiten bij de Dublin Descriptoren. Het hbo-niveau is duidelijk gedefinieerd naar het voorbeeld van de Dublin Descriptoren. Het Common European Framework of Reference (CEFR) wordt gebruikt als meetinstrument voor het taalniveau. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding HEBO, de Haagse Hogeschool,

17 Facet 1.3. Oriëntatie HBO Criteria Het facet Oriëntatie HBO is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Zijn de eindkwalificaties van de opleiding mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties? Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor de betreffende opleiding vereist of dienstig is? Bevindingen Oriëntatie HBO kent twee dimensies. Hoger onderwijs enerzijds, beroepsonderwijs anderzijds. Hoger Onderwijs De opleiding heeft in het competentieprofiel van de HEBO de Dublin Descriptoren verwerkt en sluit hiermee aan bij de beschrijving van het bachelorniveau. Daarmee is aangegeven dat de opleiding gerekend kan worden tot het hoger onderwijs. De wijze waarop de opleiding de Dublin Descriptoren heeft uitgewerkt en in het programma heeft opgenomen, beoordeelde het auditteam reeds als goed (zie daarvoor facet 1.2). Beroepsonderwijs De eindkwalificaties van de HEBO zijn geformuleerd in termen van competenties die aantoonbaar (zie 1.1) in samenspraak met het beroepenveld zijn opgesteld en door dat beroepenveld zijn gevalideerd. Daarmee is op het niveau van opleidingsdoelstellingen de oriëntatie op het voor de European Professional relevante werkveld geborgd. De beginnende beroepsbeoefenaar De eindkwalificaties worden door de opleiding gezien als de omschrijving van het niveau dat door de student aan het eind van de opleiding moet zijn bereikt, zijnde het startniveau van de beginnende beroepsbeoefenaar. De HEBO-afgestudeerde beschikt over startbekwaamheden om op te treden als assistant manager (management rollen). Hij kan bijvoorbeeld aan de slag als: junior professional international marketing and export, junior advisor international public policy of junior professional communication management. De opleiding beschrijft in haar documenten enkele startfuncties voor een HEBO-afgestudeerde in de private en publieke sector. Voor de junior professional international marketing and export wordt bijvoorbeeld genoemd: (international) sales manager, (customer) relations manager, country (product) manager en branding specialist. Voor de junior advisor international public policy worden functies genoemd als political assistant, policy advisor European & International Affairs, Europees (internationaal) beleidsmedewerker en program manager (NGO). De junior professional communication management ten slotte kan functies vervullen als event organiser, intercultural liaison officer, press officer of adviseur externe communicatie. Oordeel: goed Het auditteam kwalificeert dit facet voor alle varianten van de opleiding als goed en wel op grond van de volgende observaties: In facet 1.1 hebben wij reeds aangegeven welke eindkwalificaties de opleiding hanteert en hoe deze aansluiten op door het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofiel. De opleidingscompetenties zijn geformuleerd in samenspraak met het afnemend werkveld en zijn door dit werkveld gevalideerd. De oriëntatie op het voor de European Professional relevante werkveld is geborgd. In facet 1.2 hebben wij reeds aangegeven dat het auditteam van oordeel is dat de opleidingscompetenties qua reikwijdte en complexiteit overeenkomen met de reikwijdte en complexiteit waar de Dublin Descriptoren naar verwijzen. Op basis hiervan kan de opleiding worden gerekend tot het hoger onderwijs. De functies waartoe de opleiding opleidt, sluiten aan bij het niveau van starters op de logistieke arbeidsmarkt. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding HEBO, de Haagse Hogeschool,

18 SAMENVATTEND OORDEEL DOELSTELLINGEN OPLEIDING : VOLDOENDE Het auditteam beoordeelt het Onderwerp Doelstellingen Opleiding voor alle opleidingsvarianten als voldoende. Alle facetten zijn met een goed beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp Doelstelling Opleiding is voor de Hogere Europese Beroepenopleiding derhalve voldoende. Conform de Beslisregels Accreditatie zoals vastgelegd in het NVAO-Accreditatiekader, kan een Onderwerp niet hoger scoren dan voldoende. Het auditteam beoordeelt evenwel alle facetten van het onderwerp Doelstellingen Opleiding als goed. Dit rechtvaardigt (zie Beslisregels onder E) een kwalificatie goed voor dit onderwerp. Reden voor het auditteam de kwalificatie goed als extra aantekening aan zijn oordeel toe te voegen. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding HEBO, de Haagse Hogeschool,

19 Onderwerp 2: Programma Dit onderwerp kent acht facetten: 1.eisen hbo; 2. relatie tussen doelstellingen en inhoud; 3. samenhang programma; 4. studielast; 5. instroom; 6. duur; 7. afstemming tussen vormgeving en inhoud; 8. beoordeling en toetsing. Facet 2.1. Eisen HBO Criteria Het facet Eisen HBO is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Vindt kennisontwikkeling van studenten plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek? Heeft het programma aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline? Waarborgt het programma de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft het aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk? Bevindingen Inleiding Met ingang van het collegejaar heeft de HEBO een nieuw studieprogramma ingevoerd dat voor wat betreft de inhoud voor HEBO-3 en HEBO-4 nagenoeg gelijk is (zie ook bijlage III). Bij de vormgeving van dat programma is een aantal uitgangspunten richtinggevend geweest. In het document Onderwijsvisie HEBO 2009 worden die uitgangspunten uitgewerkt en toegelicht. De onderwijsvisie van het oude programma is beschreven in Onderwijsvisie HEBO Het nieuwe curriculum richt zich nog sterker dan voorheen op Europa, bijvoorbeeld via het eerstejaarsproject Focus on Europe Today. Gastsprekers van ambassades en internationale organisaties in en om Den Haag geven een blik op de internationaal georiënteerde werkomgeving. Zo heeft staatssecretaris Timmermans bij de opening van de Europaweek in november 2008 een interactieve presentatie gegeven aan alle eerstejaars HEBO-studenten over de rol van de Europese Unie in de wereld. Kennisontwikkeling via vakliteratuur en aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal Het auditteam heeft tijdens de audit het onderwijsmateriaal bestudeerd en concludeert dat de aangeboden literatuur voldoende breed, overwegend relevant en van het voor de opleiding relevante hbo-niveau is. Leermaterialen zijn voor HEBO-3-studenten, buiten het MVT-materiaal, volledig in het Engels. Het studiemateriaal voor HEBO-4-studenten is, buiten het MVT-materiaal, voor 75% in het Engels. Studenten beoordelen de inhoudelijke kwaliteit van het studiemateriaal en de aansluiting van het studiemateriaal op de beroepspraktijk beide met een 3,5 op een vijfpuntschaal (Reflector, studenttevredenheidsonderzoek HHS). Kennisontwikkeling via interactie met de beroepspraktijk Het auditteam stelt vast dat de interactie met de beroepspraktijk goed is geregeld. Het curriculum is zo opgezet dat de studenten tijdens hun hele studie in aanraking komen met de internationale beroepspraktijk. Hieronder noemen wij enkele voorbeelden: Externe professionals delen hun expertise met studenten in gastcolleges, leggen studenten een aan de beroepspraktijk gerelateerde casus voor in projecten, worden ingezet als externe beoordelaars bij projecten en zijn betrokken bij de invulling en beoordeling van de stage. In nauwe samenwerking met de Nederlands-Duitse Handelskamer en met de Duitse ambassade in Nederland is in 2006 het project Zukunft Deutschland (ZD) ontwikkeld. Het project richt de blik op de belangrijkste handelspartner van Nederland en laat studenten met Duits als tweede taal zien wat zij met deze taal en met Duitsland in het algemeen in de praktijk kunnen. ZD organiseert bedrijfsbezoeken aan Duitse ondernemingen in Nederland en Duitsland, presentaties over politiek-economische onderwerpen, culturele manifestaties en studiereizen. De laatste jaren heeft de HEBO voor Zukunft Deutschland een subsidie gekregen van de EVD. Met ingang van het huidige cursusjaar maken de buitenlandse tweedejaars HEBO-3-studenten die niet op uitwisseling gaan kennis met Nederlandse bedrijven en instellingen met het programmaonderdeel Introduction to Dutch Organisations and Companies (IDOC) om hen voor te bereiden op een eventuele Nederlandse werkomgeving. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding HEBO, de Haagse Hogeschool,

20 In het project Europe Calling (nu Inside Europe) werken derdejaarsstudenten gedurende een periode van vier maanden zowel Nederlandse als uitwisselingsstudenten uit het buitenland samen aan een opdracht. Het project doet een beroep op het vermogen van studenten met culturele verschillen om te gaan. De stage en uitwisselingsprogramma s dragen eveneens bij tot de praktijkgerichtheid van het programma en tot het vergroten van de internationale en multiculturele bewustwording. De stageperiode is voor HEBO-4- en HEBO-3-studenten verschillend ingericht. Vanwege de manier waarop het HEBO-3-programma is gestructureerd, doen HEBO-3-studenten een combinatie van stage en scriptie. Het is echter niet verplicht de stage en scriptie voor één opdrachtgever uit te voeren. HEBO-4-studenten doen de stage en scriptie in aparte trajecten. De stageopdracht is een internationaal georiënteerde opdracht binnen een internationaal georiënteerde instelling en dient aan te sluiten op de HEBO-competenties. Een stage hoeft dus niet plaats te vinden in het buitenland. Toch loopt bijna de helft van de HEBO-4-studenten de vierdejaarsstage in het buitenland en meer dan de helft van de derdejaarsstudenten in HEBO-3. Ontwikkeling van beroepsvaardigheden De eindkwalificaties van de opleiding zijn zo opgesteld dat daarin steeds via beroepsrollen de beroepscontext is meegenomen. Dit is reeds een eerste borging van de ontwikkeling van beroepskennis en vaardigheden. Beroepsvaardigheden die in het programma aan bod komen betreffen het samenwerken in een (multidisciplinair) team, onderzoeksvaardigheden, presenteren en basisvaardigheden voor managementfuncties. Scriptie en stage zijn voorbeelden van studieonderdelen waar beroepsvaardigheden eveneens een cruciale rol spelen. Bij een HEBO-opleiding is interculturele communicatie een belangrijke beroepsvaardigheid. Studenten komen hiermee in aanraking in modules als Intercultural Communication, Samenwerking in Groepen (SIG) en The Cultural Dimension of Europe. Hier bestuderen en bediscussiëren zij de theorie om die zich eigen te maken. Bij SIG oefenen zij met rollenspelen in vergaderen, samenwerken en bespreken zij wat het betekent om in interculturele en internationale groepen te werken. Verbanden met actuele ontwikkelingen en met de actuele beroepspraktijk Door de praktijkcomponenten in het curriculum is er een hechte relatie met actuele ontwikkelingen in het vakgebied en de beroepspraktijk. De gebruikte vakliteratuur houdt de opleiding actueel. Vakgroepen stellen de literatuurlijst in onderling overleg samen. De teamleiders en de curriculumcommissie beoordelen de literatuurlijsten. Ook de lesinhoud wordt actueel gehouden. Een docent van de HEBO heeft bijvoorbeeld in samenwerking met Fenedex een lesmethode voor exportmanagement geschreven. Daarnaast is de module Networking and Lobbying i.s.m. het beroepenveld ontwikkeld. Ook de opdrachten voor het project Europe Calling komen direct uit het beroepenveld. De opleiding houdt het programma daarnaast actueel door het te bespreken met vertegenwoordigers van het werkveld. Behalve tijdens de vergaderingen met de werkveldcommissie bespreekt de opleiding twee keer per jaar op zgn. werkvelddagen het curriculum met andere vertegenwoordigers vanuit het werkveld. Ook stagebieders in binnen- en buitenland worden ingezet bij de evaluatie van het programma, doordat zij tijdens het bezoek van de stagebegeleider van de HEBO en na afloop van de stageperiode een aantal vragen krijgen voorgelegd. De opleiding heeft een structurele relatie met het werkveld. De HEBO heeft o.a. contacten met het Voorlichtingsbureau van het Europees Parlement, het Bureau van de Nederlandse Vertegenwoordiging van de Europese Commissie en met de afdelingen Internationale Zaken van de Ministeries van Justitie en VROM. Zij zijn nauw betrokken geweest bij de invulling van de Europaweek en werken met HEBO-docenten samen in de vormgeving van projecten, zoals het simulatiespel The Brussels game. Verder werkt de HEBO samen met het Bureau Internationale Zaken van de gemeente Den Haag. De HEBO wil de samenwerking en kennisuitwisseling met bovenstaande en soortelijke organisaties verder versterken. Voor het project Zukunft Deutschland onderhoudt de HEBO via de Regioregisseur contacten met bedrijven in het Westland, ook omdat zij op hun beurt contacten hebben met Duitsland als exportland. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding HEBO, de Haagse Hogeschool,

21 Tevredenheid studenten Uit de Reflector 2008 (studenttevredenheidsonderzoek) blijkt dat studenten van mening zijn dat de opleiding in voldoende mate inspeelt op actuele ontwikkelingen binnen het beroepenveld. HEBO-4 studenten geven wel aan dat zij geen goed beeld hebben van de toekomstige beroepssituaties. Een van de redenen hiervoor is volgens de opleiding de breedte van het beroepenveld van de HEBO. In het begin van de studie is het beroepenveld door zijn breedte moeilijker te overzien voor de student. Dit verandert naarmate studenten verder in de opleiding komen en in toenemende mate in aanraking komen met de beroepspraktijk. Oordeel: goed Het auditteam kwalificeert dit facet voor alle varianten van de opleiding als goed en wel op grond van de volgende observaties: Het auditteam heeft kunnen vaststellen dat kennisontwikkeling plaatsvindt aan de hand van aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en relevante vakliteratuur. De beroepsgerichtheid is duidelijk in het curriculum zichtbaar. De interactie studenten beroepenveld vindt reeds in het eerste jaar plaats en kent in de hoofdfase meer buitenschoolse momenten dan alleen de stage en de afstudeerperiode. In elk studiejaar is ruimte gereserveerd voor het oefenen van beroepsvaardigheden. Hier is speciale aandacht voor interculturele communicatie. Er is sprake van een goede inbedding in de regio en een structurele samenwerking met internationale organisaties, o.a. in de regio Den Haag. Actuele ontwikkelingen worden via de werkveldcommissie, stageverlenende bedrijven en overige vertegenwoordigers in het werkveld ingebracht. Studenten zijn tevreden over de praktijkgerichtheid van het programma. Er wordt ruimschoots aandacht besteed aan actuele ontwikkelingen binnen het beroepenveld. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding HEBO, de Haagse Hogeschool,

22 Facet 2.2. Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma Criteria Het facet Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Is het programma een adequate concretisering van de eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen? Zijn de eindkwalificaties adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma? Biedt de inhoud van het programma studenten de mogelijkheid de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken? Bevindingen Adequate concretisering eindkwalificaties en vertaling eindkwalificaties - leerdoelen Het onderwijsprogramma is gebaseerd op het competentieprofiel. In het document Roles, Main Tasks and Competences wordt voor alle twaalf beroepsrollen die de opleiding hanteert aangegeven welke beroepstaken, vaardigheden en houding hieronder hangen. Vervolgens is er aangegeven aan welke modules en projecten de verschillende beroepsrollen zijn gekoppeld. De opleiding werkt met drie competentieniveaus. Gedurende de studie komen de competenties op een steeds hoger niveau aan de orde. Het auditteam heeft het overzicht gezien waarin de opleiding aangeeft waar in het programma en op welk niveau de verschillende competenties aan bod komen. Zij heeft vastgesteld dat het programma studenten de mogelijkheid biedt om alle geformuleerde competenties te behalen. Voor elk deel van het onderwijs is vastgesteld wat de leerdoelen zijn, welke onderwijsactiviteiten plaatsvinden, welke producten er worden opgeleverd en welke processen daarin moeten worden doorlopen. Dit wordt beschreven in de semesterhandboeken en modulehandleidingen. Ook de toetsvorm en de beoordelingscriteria zijn op moduleniveau beschreven. Mogelijkheid om geformuleerde eindkwalificaties te behalen De opleiding heeft haar competentieprofiel vertaald naar een onderwijsprogramma dat breed van opzet is met een internationale/europese en interculturele gerichtheid en een grote aandacht heeft voor moderne vreemde talen. De grote lijn van het HEBO-4 curriculum is als volgt (zie ook bijlage III voor een schematische weergave). Er wordt in de opleiding gestart met het verwerven van de benodigde basiskennis. In het eerste jaar maken studenten kennis met het complexe begrip Europa en de bijbehorende politieke, culturele en economische dimensies en komen zij in aanraking met internationale managementvaardigheden in profit en non-profitorganisaties. Het tweede leerjaar is een verbreding en verdieping van de basis uit het eerste jaar. Het accent ligt in het eerste semester op beleidsadvisering en besluitvorming in profit- en nonprofitorganisaties. Het tweede semester heeft als thema Managing Diversity en draait om interculturele communicatie. Het derde jaar staat in het teken van communicatiemanagement en het project Europe Calling/Inside Europe. Ook studeren studenten gedurende één semester in het buitenland. Deze uitwisseling waarborgt een stijgende lijn in zelfsturing van de student, omdat de student een voorkeur uitspreekt voor uitwisselingsland, partnerinstelling en programma en omdat tijdens de uitwisseling een grote mate van zelfstandigheid verwacht wordt van de student. Het vierde jaar wordt ingevuld met de stage, de scriptie, de tweede MVT en de invulling van de minorruimte. De minoren zijn ten opzichte van het competentieprofiel van de opleiding verdiepend of verbredend. Voorbeelden van minoren die worden aangeboden, zijn: political communication in the 21st century; American trade; concepts of communication management en crossmedial communication. Daar waar in de voorgaande jaren sommige onderdelen nog in het Nederlands werden gegeven, wordt in jaar vier alles gedoceerd en getoetst in het Engels. Het programma van HEBO-3 heeft dezelfde uitgangspunten, beroepsrollen en eindcompetenties als het HEBO-4 programma. De precieze invulling verschilt, omdat het programma in drie jaar wordt aangeboden. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding HEBO, de Haagse Hogeschool,