Bezinning. Bezieling

Transcriptie

1 Bezinning & Bezieling Bijbel en geloofsvragen 4 Spiritualiteit 1 4 Lezing, debat, samenleving 20 Jongeren en studenten 27 Cultuur en Excursie 28

2 Voorwoord Elk jaar weer is het een bijzondere klus om Bezinning & Bezieling uit te geven. Het enorme aanbod wat we te bieden hebben als kerken komt daarbij goed tot zijn recht. Dan te bedenken dat het aanbod in dit nummer nog niet eens alles laat zien wat de kerken in de oecumene doen. Wat u in dit nummer vindt, laat veel zien aan cursussen, bijeenkomsten en vieringen die er op gericht zijn mensen te voeden met christelijke en culturele informatie. Daarnaast doen kerken echter ook veel werk wat niet altijd direct zichtbaar is, maar wel zeer noodzakelijk en nuttig. Wat mij elk jaar weer opvalt is dat het spirituele aanbod groeit. Er is steeds meer aandacht voor onthaasting en reflectie op de dag van vandaag. Iets wat denk ik heel goed is in een wereld die steeds sneller lijkt te gaan.temidden van al onze drukke werkzaamheden en andere bezigheden is het heel goed om eens even stil te staan en om je heen te kijken.waar ben ik nu, vandaag in het hier en nu? Ik ben daarom ook erg trots op wat de kerken in Groningen hebben georganiseerd voor u. Ik wens u daarom een inspirerend jaar toe en hoop u ook eens te mogen ontmoeten bij één van de vele activiteiten. pastoor Victor Scheijde Voorzitter Colofon Bezinning & Bezieling is een jaarlijkse uitgave van de Raad van Kerken voor de stad Groningen en wordt bekostigd door de deelnemende organisaties. Redactie Dhr. N.D. Brinkman (tekstbureau De Groene Draak) Eindredactie en vormgeving Dhr. R. Nijland, Pastoor V.P. Scheijde Redactiesluiting seizoen kopij voor het volgende nummer moet vóór 1 juli 2016 binnen zijn bij de secretaris Voorzitter pastoor V.P. Scheijde (Oud-Katholiek) Witte de Withstraat 2A, 9726 EC Groningen tel voorzitter@rvkgroningen.nl Vicevoorzitter pastoor R.R.B.M.Wagenaar (Rooms-Katholiek) Secretariaat Mw. B. van Dongen-Svensgaard Joh. Mulderstraat 12, 9714 CW Groningen tel secretaris@rvkgroningen.nl Dit blad is tot stand gekomen met gebruikmaking van Scribus 1.4.5; dit is gratis open source software. De inhoud van dit nummer is onder verantwoordelijkheid van de desbetreffende organisaties. De RvK Groningen kan niet aansprakelijk worden gehouden voor auteursrechten. Oproep Wilt u meehelpen dit blad te maken dan is hulp zeer welkom.we hebben behoefte aan goede redacteurs en mensen die ervaring hebben met DTP. Graag melden bij de secretaris. 1e oplage 2015: 3000 exemplaren Website

3 Inhoudsopgave Bijbel en geloofsvragen 4 Bijbel op donderdag 4 Bijbelkring Remonstrantse gemeente 5 Spirituele kring 5 De barmhartige Samaritaan in rovershanden? 6 Leerhuis Judaïca 2 7 Natafelen 8 Theologische vorming voor gemeenteleden en geïnteresseerden 9 Vieringen op Weg Immanuelkerk 10 Zegeningen en zorgen van de ouderdom 13 Spiritualiteit 14 Kloosterweekend, op zoek naar stilte 14 Stilte in Stad - meditatie en gebed 15 Woensdagvespers 16 Meditatiegroep vanuit christelijk perspectief 17 Stadsklooster 18 Innerlijke pelgrimage 18 Kom op je verhaal dag voor vrouwen 19 Koffiemorgen 19 Lezing, debat, samenleving 20 DoReCafé 20 Lezingen in de R.K. St. Martinusparochie 23 Zaterdagochtendcursus Remonstrantse gemeente 25 Symposium:Alles van waarde is weerbaar 26 Jongeren en studenten 27 Pizza s, Bijbel en bier! 27 Boekenkring 28 Cultuur en Excursie 28 A Festival of Nine Lessons and Carols 29 Filmavonden rond het thema vervreemding en verzoening 30 Oecumenisch Zomerprogramma 32 Agenda 33 Dit gezamelijke aanbod van de lidkerken van de Raad van Kerken van de stad Groningen is een rijk aanbod. Het kost veel tijd, inzet en geld om dit boekje te maken.we doen dit met veel plezier.vindt u het een mooi boekje en bevalt u het aanbod? Dan zou het fijn zijn als u ons werk zou willen steunen. Met uw steun kunnen we volgend jaar weer dit boekje maken en ook andere activiteiten organiseren. U kunt uw gift overmaken op: NL32 RABO t.n.v. Raad van Kerken Groningen

4 Bijbel op donderdag 4 Op donderdagmiddagen komt in De Fontein een wisselend en geanimeerd gezelschap bijeen.we verdiepen ons in de Bijbelgedeelten die in de zondagse vieringen centraal staan. Dit seizoen zullen we ook een of meer overwegingen van groten uit de kerkgeschiedenis bespreken. (Bron:Van God gesproken. De mooiste preken sinds de Bergrede. Bijeengebracht door Jaap H. van der Laan.) Bijbel en geloofsvragen Data: donderdag 8 en 22 oktober, 5 en 19 november 2015, 14 en 28 januari, en 11 februari 2016 Tijd: van tot uur Plaats: De Fontein, Eikenlaan 255, Groningen Leiding: ds. Marga Baas en Anita van der Heide Opgave en informatie: marga.baas@home.nl

5 Spirituele kring Spirituele kring: Dietrich Bonhoeffer, zijn leven en werken Bijbelkring Remonstrantse gemeente Het Evangelie van Mattheüs 5 De Duitse theoloog en verzetsman Dietrich Bonhoeffer ( ) blijft een boeiende figuur. Hij werd bekend door Verzet en overgave, zijn brieven uit de gevangenis.vooral zijn doorleefde geloof en zijn moed inspireren nog velen. Maar wat was zijn achtergrond, wat deed hij in zijn eerste predikantsjaren en hoe kwam hij tot de overtuiging dat het Nationaal Socialisme strijdig was met het evangelie? Tijdens zes bijeenkomsten verkennen we Bonhoeffers jeugd en achtergrond, studie- en predikantsjaren en zijn gang naar het verzet. Komend seizoen zullen we ons in de Bijbelkring richten op het Evangelie van Mattheüs, met name op de Bergrede (de hoofdstukken 5, 6 en 7), die voor velen het hart vormt van Jezus boodschap. Het innerlijke en praktische leven van de christen komen hier op een mooie manier bij elkaar, wat velen nog steeds aanspreekt. De Bergrede uit Lucas 6 zullen we ernaast leggen. In het voorjaar, in de aanloop naar Pasen, richten we onze blik op de boeiende en ook moeilijke laatste gesprekken van Jezus, met schriftgeleerden en Farizeeën, maar ook met zijn eigen leerlingen.wat geeft hij ons hierin mee, kunnen wij daarmee ook uit de voeten? Daarbij nemen we enkele preken uit zijn vroege jaren onder de loep, lezen gedeelten uit Verzet en Overgave en bekijken zijn kerngedachten over ethiek. Ook zal een documentaire over Bonhoeffer aan bod komen. Data: woensdag 16 september, 14 oktober en 18 november 2015, en 20 januari, 17 februari en 16 maart 2016 Tijd: uur Plaats: Kosterswoning, Coehoornsingel 14 Begeleiding: ds. Lense Lijzen Data: dinsdag 8 september, 13 oktober en 10 november 2015, en 12 januari, 9 februari, 8 maart en 12 april 2016 Tijd: tot uur Plaats: Kosterswoning, Coehoornsingel 14 Begeleiding: ds. Lense Lijzen Bijbel en geloofsvragen

6 De barmhartige Samaritaan in rovershanden? 6 Een lutherse stem in het gesprek over de omgang met de Bijbel In november start een cursus van vier avonden voor wie wil leren van Luthers omgang met de Bijbel en de manier waarop deze tot uitdrukking komt in verschillende interpretaties van het bekende Bijbelverhaal van de barmhartige Samaritaan. Deze cursus wordt gegeven door vier lutherse predikanten. Voor Luther bestaat er geen vaste, altijd en overal toepasbare uitleg van een Bijbelverhaal. De uitleg is mede afhankelijk van wie luistert naar het Bijbelverhaal en van de situatie waarin het verhaal ter sprake komt. Het Woord van God gebeurt, komt tot leven vanuit het luisteren naar de Bijbel vanuit een concrete situatie. Niet wij leggen de Bijbel uit, maar de Bijbel legt ons uit. In deze cursus komen uitleggers uit verschillende tijden en plaatsen aan het woord, met elk een eigen, van de andere verschillende uitleg van dit ene bekende Bijbelverhaal van de barmhartige Samaritaan. Daarbij zullen de uitleggen van onder meer Luther, Calvijn, Sölle, Kierkegaard, Bonhoeffer en Martin Luther King de revue passeren. Om aan deze serie van vier avonden deel te nemen meldt u zich uiterlijk een week te voren aan bij de contactpersoon. Het cursusmateriaal ontvangt u op de eerste cursusavond. Het cursusgeld bedraagt 20. Daarvoor ontvangt u de tekstbundel en koffie en thee. Bijbel en geloofsvragen leren we herkennen hoe het ene verhaal in verschillende tijden op een geheel eigen manier tot een levend Woord van God wordt. Data : dinsdagavond 3 en 24 november 2015 en 12 en 26 januari 2016 Tijd : 19:30 uur Plaats : Lutherse Kerk, Haddingestraat 23, Groningen Inlichtingen: ds. Susanne Freytag, tel: , s.freytag@gmx.net Kosten: 20,-

7 Leerhuis Judaïca 2: het Jodendom van binnenuit De komende jaargang van dit leerhuis houden we ons bezig met de geschiedenis van het Jodendom zoals het verhaald wordt door twee Amerikaanse Joodse geleerden: Arthur Hertzberg ( ) en Aron Hirt-Manheimer (*1948) 7 De vorige jaren hielden we ons bezig met het koningschap in Israël, in het bijzonder dat van David, en met de aard van Israëls Messiasverwachting.A.B.Yehoshua s boek Kijken in de spiegel van 2004 bracht ons in het afgelopen seizoen bij de aangrijpende worsteling met de eigen geschiedenis van de Joodse gemeenschap zelf. Dat laatste willen we het volgende seizoen wat uitdiepen met het boek van de rabbijnen Arthur Hertzberg en Aron Hirt-Manheimer, Joden: identiteit en karakter van een volk,ambo,amsterdam/ Icarus,Antwerpen, Het oorspronkelijke boek verscheen in hetzelfde jaar in Amerika.We lopen met de auteurs de hele Joodse geschiedenis door, in het bijzonder die na de komst van Jezus.Wij willen vooral de eigen Joodse stem horen. Ieder die wil meeluisteren naar het andere verhaal is van harte welkom. Data: dinsdag 6 oktober, 10 november en 8 december 2015, en 12 januari, 9 februari en 2 maart 2016 Tijd: tot uur Plaats: Nieuwe Kerk Centrum, Nieuwe Boteringestraat 1/15, Groningen Opgave: werkgroep Leerhuizen Judaïca, Jelly van Wijngaarden, , of Herma Lof, of gerardlof@ziggo.nl Leiding: Drs. Lise van der Molen,Winsum, of lisevandermolen@hotmail.com Bijbel en geloofsvragen

8 Natafelen 8 Eenmaal in de maand, op de tweede dinsdag, is er om uur een maaltijd van de gemeente in onze kerk. Iedereen is welkom; opgave is mogelijk via mennomaaltijd@gmail.com. Het bijzondere van deze maaltijd is dat jong en oud kunnen aanschuiven en meeeten. Gesprekken ontstaan, over alledaagse dingen, maar soms ook over wat diepere onderwerpen. Omdat we juist dat gesprek tussen de generaties zo waarderen en op waarde schatten, is er sinds twee jaar ook wat we noemen Natafelen, een gespreksgroep voor jong en oud over Bijbelse begrippen en gedachten. Centraal staat het samen leren, het van elkaar leren. Niet hoe het is, maar hoe we het beleven en wat het ons doet. Welke plek de gedachten en begrippen in ons leven hebben. Dit seizoen is ons uitgangspunt Taalwegen en dwaalwegen van Bouhuijs en Deurloo, een boekje met korte teksten over kernbegrippen van het Bijbelse denken. Bijbel en geloofsvragen Tijd: elke tweede dinsdag van de maand, vanaf uur. U kunt ook natafelen zonder mee te eten! Plaats: Doopsgezinde Kerk, Oude Boteringestraat 33, Groningen Opgave: jhkikkert@doopsgezind.nl of gjbrusewitz@gmail.com

9 Theologische vorming voor gemeenteleden en geïnteresseerden De eerste lessen beginnen met voor de hand liggende vragen die een opstap zijn naar de rest van de cursus: met welk doel zijn het Oude en het Nieuwe Testament geschreven? Hoe zijn deze boeken gelezen? Welke rol hebben ze gespeeld in het geloof van Jodendom en kerk, in de samenleving en in de cultuur? Wat kunnen wij er in de eenentwintigste eeuw mee? Wat is er te zien in en aan een kerk, en waarom juist dat? 9 Tijdens deze informatieve cursus worden mensen wegwijs gemaakt in de bronnen van het christelijk geloof, de Bijbel, de traditie en de toepassing in de praktijk. Het is voldoende als je nieuwsgierig bent en graag wilt bijleren. Deze cursus kan een gezonde basis zijn voor werk in de kerkelijke gemeente. Zo kom je als vanzelf terecht bij de kerkgeschiedenis, de geloofsleer of dogmatiek, rituelen, de rol van de kerk ten aanzien van maatschappelijke problemen, het interreligieus gesprek, ethische vragen en de manier waarop kerk en geloof doorwerken in het doen en laten van mensen. Kosten: het cursusgeld is 200 euro per persoon of 350 euro per echtpaar.voor wie dit bedrag een drempel opwerpt, is een tegemoetkoming mogelijk. Je krijgt lessen in allerlei vakgebieden, zoals het Oude Testament, het Nieuwe Testament, kerkgeschiedenis (ook excursies), dogmatiek en geloofsvragen, ethiek, praktische theologie (liturgie, diaconaat, pastoraat), kerkmuziek en filosofie. De docenten zijn allemaal enthousiaste en ervaren mensen uit de praktijk van de kerk. Onder hen zijn onder anderen predikanten, al dan niet met emeritaat. Zij delen graag hun kennis, en dat merk je aan de manier waarop de lessen gegeven worden. TVG-cursus Assen tijd: dinsdag om 9.00 uur. Plaats: Markehus, Scharmbarg 35 te Assen Data: Infoavond: 1 september om uur Opening: 8 september om 9.30 uur. Start cursus: 15 september om 9.00 uur Info: Mw.Aly Klaren, , of TVG-cursus Groningen maandagavond om uur. Plaats:Willem Lodewijk Gymnasium, Verzetsstrijderslaan 220 in Groningen Start cursus: 8 september om uur Info: ds.a. Landman, , of Bijbel en geloofsvragen

10 1 0 Vieringen op Weg Immanuelkerk De stuurgroep Vieringen op Weg nodigt u van harte uit om een of meer van onderstaande vieringen bij te wonen. De stuurgroep bestaat uit Herma Bos, Sigrit Jansma-Van den Hoorn, Jantine van der Kooi en Frouk Reehoorn. Contactpersoon is Frouk Reehoorn, freehoorn@hetnet.nl, tel Meer informatie leest u op Geduld en verzet Wanneer worden we (weer) rebels en staan we op? Wanneer aanvaarden we dat het zo is en laten we het gaan? Zoals verwoord in het gebed van Franciscus: Heer, geef mij de kracht te aanvaarden wat niet te veranderen is, geef mij de moed te veranderen wat niet aanvaard mag worden en de wijsheid om het onderscheid tussen beide te kennen. In deze vieringen gaan we oefenen in die wijsheid. Het gebed in ons leven Bidden kan veel vormen aannemen: van het standaardgebed voor het eten tot de hartenkreten uit de psalmen: Luister naar mijn smeken, hoor mijn gebed. Van het in de kerk voor allen uitgesproken gebed tot een persoonlijke omgang en ook worsteling met God. Wat is bidden eigenlijk? Praten met God, verstillen of bijna mediteren Is er Iemand die jouw gebed (ver)hoort? Wat betekent dat dan? Of is bidden niet per se gebonden aan woorden en momenten, maar meer een levensinstelling, biddend leven? Wat betekent het gebed in jouw leven? Waar liggen je vragen? Hoe kun je groeien in gebed, hoe kan bidden je geloofsleven versterken? Wezenlijke vragen welkom in deze vieringen! Bijbel en geloofsvragen Plaats: Immanuelkerk, Overwinningsplein 1, Groningen Datum: 4 en 11 oktober 2015 Voorbereiding: 26 augustus, 2 en 16 september Predikant: ds. Jannet van der Spek Coördinator: Frouk Reehoorn, freehoorn@hetnet.nl, tel Plaats: Immanuelkerk, Overwinningsplein 1, Groningen Datum: 8 en 15 november Voorbereiding: 30 september, 14 oktober en 28 oktober om uur in de Immanuelkerk. Predikant: ds.anita Akkerman Coördinator: Reinder de Jager, tel , dejager.reinder@xs4all.nl

11 Vieringen op Weg Immanuelkerk (vervolg) Praisedienst Zoveel mensen, zoveel kleuren, zoveel liederen. Het Nieuwe Liedboek is verschenen, andere bundels zijn alweer in voorbereiding of net verschenen. Oude liederen, psalmen, opwekking. Liederen in dialect, in verschillende talen. Liederen met een verschillende spiritualiteit. In onze gemeente worden allerlei liederen gezongen als weerspiegeling van de reikwijdte van onze traditie. Daaronder zijn heel wat liederen waarin we God lof toezingen. De praisedienst is gewijd aan die liederen. Waarvoor zou jij God willen prijzen? Met welk lied zing jij God lof toe? Een viering waarin we heel verschillende liederen kunnen gaan zingen. Een viering waarin onze veelkleurigheid wordt weerspiegeld en we met hart en ziel kunnen zingen! Tijdens de voorbereiding staan we stil bij de liederen die ons na aan het hart liggen, liederen waarmee wij God willen prijzen. Om mee te doen hoef je niet te kunnen zingen Het is meer dan voldoende als je zin hebt om met anderen bezig te zijn met de plaats van lofliederen in ons leven! Deze praisedienst is een combinatiedienst van de diensten van 9.30 en 11 uur. Er is deze zondag dan ook één dienst. De dienst begint om uur. Plaats: Immanuelkerk, Overwinningsplein 1, Groningen Datum: 17 januari 2016 om uur (combinatie van de diensten van 9.30 en 11 uur!) Voorbereidingsavonden: 26 november, 10 december, 7 januari Predikant: ds.anita Akkerman Coördinator: Jantine van der Kooi, jvanderkooi@home.nl, tel of Ergens van afzien Ergens van afzien, soberheid, ascese Waarom zou je? Waar is dat goed voor? En hoe doe je dat dan? Zie jij bewust van iets af? Alleen in de vastentijd of door je hele leven heen? En is dat gekoppeld aan je geloof? Hoe ga je om met dat Bijbelse woord: Maak je geen zorgen voor de dag van morgen, want de dag van morgen zorgt wel voor zichzelf vind je dat geen oproep tot onbezonnenheid? Is het een uitnodiging om steeds meer los te laten en af te zien van, of toch niet? Word je somber als je hoort: Jezus zei tegen de rechtvaardige rijke: Eén ding ontbreekt u: ga naar huis, verkoop alles wat u hebt en geef het geld aan de armen, dan zult u een schat in de hemel bezitten; kom dan terug en volg mij. Alles opgeven om Jezus te volgen? Wie doet dat nog, en wie zou ons tot voorbeeld kunnen strekken? Genoeg stof voor twee vieringen over dit thema. Plaats: Immanuelkerk, Overwinningsplein 1, Groningen Datum: 31 januari en 7 februari 2016 Voorbereidingsavonden: 9 december, 7 januari en 13 januari, om uur in de Immanuelkerk. Predikant: ds.anita Akkerman Coördinator: Herma Bosch (vanderleek@home.nl) 1 1 Bijbel en geloofsvragen

12 Vieringen op Weg Immanuelkerk (vervolg) 1 2 De binding van Isaac Een man moet van zijn God zijn enige zoon opofferen en is daartoe bereid in blinde gehoorzaamheid. Die God weet hem daar op het laatst nog van te weerhouden Of een zoon, een heel volk wordt steeds opnieuw naar de slachtbank geleid, maar overleeft. Is het een beproeving van de man? Welke God speelt zo n spel? Of is het verhaal juist een protest tegen de kindoffers, een troost voor de onschuldige slachtoffers? We zullen er in één viering niet uit komen, maar we zullen Genesis 22 grondig lezen en ons verdiepen in vele gezichtspunten en pogingen tot uitleg, ook die van onszelf. Wat geloven we, jong en oud? 10 april: jongeren Welke rol heeft het geloof in ons leven? Hoe ervaren we de relatie met God? Hoe gebruiken we de Bijbel? Hoe staan we in de maatschappij met al z n verwachtingen? Wat verwacht God van ons? Hoe betrekken we God in het maken van keuzes? Wat moeten we met de kerk en wat moet de kerk met ons? Hoe verhouden we ons tot andere religies en culturen? Wat hebben we nodig om ons geloof levend te houden? Hoe tolerant mag ik zijn? Wat hebben we nodig om ons geloof vast te houden? Heb je zin om hierover samen met ons na te denken en ben je onder de 35 jaar, dan zijn wij op zoek naar jou.wees welkom en meld je aan! Bijbel en geloofsvragen Plaats: Immanuelkerk, Overwinningsplein 1, Groningen Datum: 29 mei 2016 Voorbereiding: dinsdag 5, 12 en 19 april 2016 Predikant: ds. Jannet van der Spek Coördinator: Ingrid Webbink, ingridwebbink@gmail.com, tel april: ouderen Geloof groeit met ons mee.we wilden de traditie niet zomaar weggooien, maar het wel heel anders doen dan onze ouders. Geen dogma s of heilige huisjes, maar zoeken en doen en zien, soms even. Vaak weten we beter wat we achtergelaten hebben dan wat er nu nog over is.tijd om de balans op te maken. Wie is God voor ons, wat betekent het geloof nu nog, wat zijn we kwijt, wat hebben we gevonden...? Ben jij boven de 35 jaar en wil je meedoen aan de voorbereiding: geef je dan op voor 1 februari 2016!

13 (Vervolg) Zegeningen en zorgen van de ouderdom 25 april: terugblik en uitwisseling Daarnaast vinden we het leuk om na beide vieringen met de jongere en de oudere generatie gezamenlijk uit te wisselen over het onderwerp Wat geloven wij? Dit vindt plaats op maandagavond 25 april om uur in de Immanuelkerk. Het ouder worden brengt zegeningen en zorgen met zich mee. Hoe geef je die een goede plek in je leven, en welke rol kan het geloof daarin spelen? Dr. Martin Walton, hoogleraar geestelijke verzorging aan de Protestantse Theologische Universiteit, zal daarover met ons van gedachten wisselen. Hij zal ingaan op ouder worden als de fase van de sabbat. Ouderdom als de sabbat van het leven. Een fase van het leven waarin je niet meer hoeft te werken, en rust en ruimte krijgt voor bezinning op het leven. 1 3 Vanuit het beeld van de sabbat gaat Walton in op de vraag hoe je jezelf kunt verhouden tot de ouderdom. Hij zal daarbij ook aandacht geven aan de Bijbelse notie van het vieren van de sabbat en de daaraan verbonden zegen over de rust. Deze bijeenkomst is voor ouderen en degenen die omgaan met ouderen. Om samen stil te staan bij de zegeningen en de zorgen van de ouderdom. Plaats: Immanuelkerk, Overwinningsplein 1, Groningen Datum: 10 en 17 april 2016 Voorbereiding: data in nader overleg Predikant: ds. Jannet van der Spek Coördinator: 10 april: Sigrit Jansma-Van den Hoorn, sgvdhoorn@hotmail.com 17 april: Jur Lommerts ( jfl@jh.nl ). Plaats: Immanuelkerk, Overwinningsplein 1, Groningen Datum: donderdagmiddag 25 februari 2016 Tijd: tot uur Kosten: geen Informatie: Sjettie Tjeerdsma, , stjeerdsma@upcmail.nl, of ds. Peter Buikema, , pb.buikema@gmail.com Bijbel en geloofsvragen

14 Kloosterweekend, op zoek naar stilte 1 4 Ook dit jaar willen we weer met een groepje mensen naar een klooster gaan en ons verdiepen in de kracht van leven met aandacht, stilte en gebed en de spiritualiteit van Franciscus en Clara.We kunnen in het weekend van 1 tot 3 april 2016 terecht bij de Zusters Clarissen in het Klooster Sint-Josephberg in Megen. We hebben onze eigen kamer en gastenruimte, en eten in stilte mee met de zusters. We vertrekken op vrijdag rond 12 uur vanaf de Immanuelkerk, of eventueel eerder als we met het openbaar vervoer gaan. Hier in Groningen houden we een voorbereidingsbijeenkomst op donderdagavond 21 januari om uur in de Immanuelkerk, Overwinningsplein 1. Reiskosten en verblijf zijn voor eigen rekening. Aanmelding graag zo vroeg mogelijk, maar uiterlijk voor 31 december 2015 bij ds. Jannet van der Spek, tel , jmtvdspek@hetnet.nl. Er kunnen maximaal acht mensen mee. Meer informatie: Spiritualiteit Data: 21 januari is de voorbereidingsbijeenkomst Tijdstip: uur Locatie: Immanuelkerk, Overwinningsplein 1 te Groningen Informatie: Aanmelding graag zo vroeg mogelijk, maar uiterlijk voor 31 december 2015 bij Ds. Jannet van der Spek, telefoonnumer , jmtvdspek@hetnet.nl. Er kunnen maximaal acht mensen mee.

15 In de Oud-Katholieke kerk St. Martinuskerk is er wekelijks een groep voor Christelijke meditatie actief.wekelijks komen we op dinsdagavond bijeen voor een half uur verstilling. De meditatie wordt ingeleid met aandacht voor het stil worden en er wordt een tekst gelezen uit de christelijke spiritualiteit. Mensen die minder ervaren zijn kunnen gemakkelijk meekomen door de open en laagdrempelige opzet. Na de meditatie kunt u blijven voor de completen, de traditionele afsluiting van het dagelijkse getijdengebed. Op de eerste dinsdag van de maand praten we wat na in de parochiezaal. Meditatie vanuit de Christelijke Traditie is een heel oude, maar ook moderne manier van contemplatief bidden. De methode werd herontdekt door de Benedictijner monnik John Main ( ) en biedt een reële opening voor het beoefenen van spiritualiteit in het dagelijkse, soms heel drukke, bestaan. Stilte in Stad - meditatie en gebed Zo is er meer dan alleen meditatie in onze Christelijke traditie. Net als veel andere geloven kennen we ook het dagelijkse gebed. Niet alleen op zondag, maar juist ook door de week kun je in de kerk bidden.vaak kennen we het alleen van de kloosters, maar het kan ook veel dichterbij. Zo biedt de St. Martinusparochie onder het motto 'Sint Maarten langs de weg' de kerk dagelijks aan als plek voor gebed en verstilling. Elke dag is de dagkapel open en met enige regelmaat bieden we, net als in het klooster, het getijdengebed aan. In ieder geval elke vrijdagochtend als we om 8.45u de Lauden bidden. Ook kunt u regelmatig meebidden met het middaggebed,vespers en Completen.Wilt u op de hoogte blijven van onze activiteiten, dan kunt u zich via de website aanmelden voor de nieuwsbrief. Kijkt u op: Tijdens de zomer is er geen meditatie. De precieze periode wordt in de nieuwsbrief en op de website vermeld. 1 5 Spiritualiteit wil eigenlijk zeggen dat je ruimte maakt voor de Geest. Zo kom je in contact met God en krijgen je eigen lichaam en geest de gelegenheid tot rust te komen. In die rust kun je de liefde van God ervaren en nieuwe energie opdoen en nieuwe inspiratie ontvangen. Meditatiegroep en getijdengebed Data en tijd: Dinsdag 19.30u (getijdengebed vrijdag, 8.45u) leiding: pastoor V.P. Scheijde Plaats: St. Martinuskerk,Witte de Withstraat 2 aanmelding en info: pastoor@groningen.okkn.nl, , Info over meditatie: Spiritualiteit

16 Woensdagvespers 1 6 De vespers worden voorafgegaan door een maaltijd in de kapel bij de Martinikerk. Ook daar is iedereen van harte welkom (bij een eigen bijdrage kunt u denken aan ongeveer 2,50, contant te betalen).wilt u mee-eten? Graag van tevoren even opgeven door te mailen naar woensdagvespers@gmail.com. De maaltijden beginnen om uur. Sinds mei 2013 organiseert de Wijkgemeente Martinikerk iedere laatste woensdag van de maand een vesper in het hoogkoor van de Martinikerk. Deze vespers zijn bedoeld als een moment van rust en bezinning in de drukte van de werk- en studieweek. In de Martinikerk willen we God bidden, danken en loven op de woensdagavond. In woord, lied en stilte zoeken we samen Gods aanwezigheid. De vespers beginnen om uur. Iedereen is van harte welkom. Spiritualiteit Data: 30 september, 21 oktober en 25 november 2015, en 27 januari, 24 februari, 30 maart, 25 mei en 24 juni 2016 Tijd: uur Plaats: Hoogkoor van de Martinikerk Inlichtingen: Maarten Klok, of maartenklok@hotmail.com

17 Meditatiegroep vanuit christelijk perspectief Meditatiegroepen in Beijum In De Bron (Beijum) zijn momenteel twee meditatiegroepen. Deze komen samen op de tweede en de vierde maandagavond in de maand. Nieuwkomers zijn van harte welkom. Het maakt niet uit of je ervaring hebt met meditatie of niet. 1 7 Groep 1: inloop van tot uur met thee en koffie, daarna meditatie tot uur. Onthaasten is typisch zo n woord van deze tijd. Mensen hebben op vakantie soms dagen nodig om zich te onthaasten. In onze tijd van stress, hoge werkdruk, snelheid en lawaai zoeken steeds meer mensen naar momenten van stilte en bezinning. Ze willen weer dichter bij de bronnen van hun bestaan komen, en bij de Bron van het leven. Er worden tegenwoordig vele mogelijkheden geboden om hiermee gericht bezig te zijn, zowel vanuit een religieuze als vanuit een algemenere achtergrond. Deze cursus wordt aangeboden vanuit de kerk. Inhoudelijk is de cursus geïnspireerd door de joodschristelijke traditie, want het christendom heeft daartoe een rijke schat in huis. Groep 2: inloop van tot uur met thee en koffie, daarna meditatie tot uur. De eerste keer zal zijn op 28 september. Plaats: De Bron, Bentismaheerd 1A, Groningen Inlichtingen en opgave bij ds.a. van Ess, predikant@pkndebron.nl, tel Cursus kennismaken met christelijke meditatie In de Immanuelkerk (Corpus den Hoorn) start 14 september een korte cursus christelijke meditatie voor beginners. We leren daarbij de meditatiehouding aan, om zo tot verstilling en een houding van overgave te kunnen komen. Dat is voor ons, drukke en altijd maar denkende mensen, niet eenvoudig. Daarom zijn er meditatietechnieken ontwikkeld om ons te helpen. Daarbij wordt gebruikgemaakt van Bijbelgedeeltes of andere (religieuze) teksten, een bepaald object, muziekfragmenten en afbeeldingen. Data: 14, 21 en 28 september Tijd: tot uur Plaats: Immanuelkerk, Overwinningsplein 1 Inlichtingen en opgave: ds. Jannet van der Spek, jmtvdspek@hetnet.nl Vaste meditatiegroep in de Immanuelkerk Data: elke twee en vierde maandag van de maand, start op 12 oktober Tijd: vanaf uur Plaats: Immanuelkerk, Overwinningsplein 1 Contactpersoon: Hanna Halma, , wijbengahalma@planet.nl Spiritualiteit

18 1 8 Stadsklooster Het stadsklooster is opgericht door een aantal mensen uit Stad van diverse achtergronden en leeftijden die het verlangen hadden naar een plek van ontmoeting en stilte. Het Stadsklooster is nog in ontwikkeling, maar voorlopig heeft het deze vorm gekregen: elke dag, behalve zondag en de christelijke feestdagen, is er van 17 tot 18 uur stadsklooster in de Lutherzaal aan de Haddingestraat 23.Vanaf 17 uur kun je binnenlopen voor koffie, thee en ontmoeting. Om uur begint het getijdengebed, waarbij stilte een belangrijk onderdeel is. De een komt één keer per jaar, de ander elke week. Voor wie er meer van wil weten: kom een keer langs of mail naar info@stadskloostergroningen.nl. Je kunt ook kijken op Innerlijke pelgrimage Allemaal zijn we op reis door de tijd, door ons leven en soms door het landschap dat ons omgeeft, of dat we speciaal daarvoor uitzoeken. Dat is niet voor iedereen weggelegd.tijd, geld, onze fysieke gesteldheid, leeftijd wie zal het zeggen? Maar altijd waar we ook zijn en wie we ook zijn hebben we de mogelijkheid om ons leven, de weg van ons leven te verdiepen. Een van de methodes hiertoe is de innerlijke pelgrimage. Even stilstaan, uit de dagelijkse gang stappen, tot rust komen en kijken naar de weg die je gaat. Registreren, ervaren en delen met anderen. Deze innerlijke pelgrimage volbreng je door te schrijven. Met dat schrijven ga je een weg, anders dan een fysieke weg, maar wel een spoor dat je brengt bij diepere lagen van het leven, van jezelf. Dit najaar gaan we met een aantal mensen op reis. Ieder voor zich, en soms met elkaar. Eenmaal per maand komen we samen, als in een herberg onderweg, om onze verhalen te delen en met vernieuwde kracht weer verder te gaan. Wilt u reisgenoot zijn? Wees welkom! Spiritualiteit Data: Elke dag, behalve zondag Tijd: 17:00 uur Plaats: Lutherzaal aan de Haddingestraat 23 Website: Data: woensdag 30 september, 28 oktober en 25 november 2015 en 27 januari 2016 Tijd: uur Plaats: Doopsgezinde Kerk, Oude Boteringestraat 33, Groningen Inlichtingen en opgave: ds. G.J. Brüsewitz, gjbrusewitz@gmail.com

19 Kom op je verhaal dag voor vrouwen Kortom, een uitdagend en enerverend geheel! Vandaar deze uitnodiging voor een komop-je-verhaaldag! Gun jezelf een dag waarin spiritualiteit en aandacht centraal staan. 1 9 Je bent vrouw. Je hebt allerlei rollen en taken, en misschien ook wel het gevoel dat je bezig bent om alle ballen in de lucht te houden. Je verlangt ernaar om met aandacht in het leven te staan, balans te vinden in de veelheid en in verbinding te blijven met geloofsbronnen die jouw bezieling voeden. Op het programma staan korte meditaties, een wandeling, een reis van je hoofd naar je hart door middel van een eenvoudige oefening, onderlinge uitwisseling en ontmoeting, en niet te vergeten een biologische lunch. Datum: zaterdag 10 oktober 2015 Tijd: van tot uur Plaats: Immanuelkerk, Overwinningsplein 1, Groningen Kosten: 10 euro Groepsgrootte: maximaal twaalf Begeleiding: Ina devries en Anita Akkerman Informatie en opgave:anita Akkerman, acakkerman1@gmail.com, tel Een maandelijkse gezellige inloop van voornamelijk ouderen om elkaar te ontmoeten. Er is alle ruimte voor het onderlinge gesprek. Het is een plek waar verhalen worden verteld en gedeeld. Een plek van betrokken zijn op en zorg hebben voor elkaar. Koffiemorgen Naast het delen is er ook ruimte voor wat verdieping. Dit seizoen komt de verdieping van het boekje Op reis met de kleine prins van J.J. Suurmond (een bewerking van het bekende verhaal Antoine de Saint- Exupérie). Suurmond gebruikt de diepzinnige gedachten van de kleine prins om ons te laten nadenken over de essentie van ons leven.waarderend en hoopvol laat hij ons kijken naar de kracht en de schoonheid van het ouder worden. Tijd: elke eerste dinsdag van de maand, vanaf een uur of 10. Plaats: Doopsgezinde Kerk, Oude Boteringestraat 33, Groningen Spiritualiteit

20 DoReCafé op het snijvlak van geloof en samenleving 20 Lezing, debat en samenleving In de huidige snelle tijd is er grote behoefte aan verdieping, niet alleen als antwoord op maatschappelijke ontwikkelingen, maar ook ter bezinning op het persoonlijke leven. Hierin kan religieuze traditie een belangrijke bron van inspiratie zijn. De tradities van de Doopsgezinden en de Remonstranten worden gekenmerkt door tolerantie en individuele verantwoorde lijkheid. Daarbij past een open uitwisseling van standpunten en ideeën, midden in de samenleving. Programma najaar 2015: de kracht van mildheid Onze complexe wereld lijkt zich te verharden: harde meningen, religieus extremisme, verdieping van de kloof tussen arm en rijk, en een samenleving van twee snelheden, waarin je meedoet of langs de zijlijn staat. Het zijn de angstige bewegingen in een onherbergzaam samenleven, waar iedereen zijn veilige hoekje opzoekt en beschermt. Maar de schuilplek wordt een bastion, de ander een vijand. Bewoners in dezelfde straat, maar van een andere wereld. Toch roept verharding ook andere krachten wakker, bijvoorbeeld aan de rafelranden van onze wereld, waar mensen de kracht niet hebben om zich te beschermen. Daar en op andere plekken ontstaat weer ruimte voor toenadering, voor kwetsbaarheid. Speelruimte, om het leven te delen Om te laten zijn, te laten gebeuren. De kracht van mededogen, barmhartig, liefdevol en met ruimte, een rustpunt in dat onherbergzame spel van harde krachten. Ze kijkt met andere ogen, zodat een andere werkelijkheid groeit. Deze kracht, de kracht van mildheid,willen we met elkaar verkennen in haar essentie, in muziek, in begeleiding en in religieus leven. De kracht van mildheid In de media en de politiek wordt vaak een rechtstreeks verband gelegd tussen religie en geweld. Het is maar zeer de vraag of dit juist is. De thematiek van deze avond wijst al in die richting: mild zijn, ten opzichte van anderen en jezelf, staat diametraal tegenover agressief of gewelddadig zijn. Mildheid is een centrale deugd in meerdere wereldreligies (bijvoorbeeld in het Boeddhisme en het Christendom) en daarnaast een kernelement van een hedendaagse levensbeschouwelijke praktijk als mindfulness. Of er kracht uitgaat van mildheid (zachtmoedigheid, vergevingsgezindheid, vriendelijkheid), en zo ja van welke aard, is een vraag die zich goed ter discussie laat stellen aan de hand van voorbeelden uit Bijbelse en andere levensbeschouwelijke teksten. Prof.dr.Andy F. Sanders is emeritus hoogleraar godsdienstfilosofie aan de Rijksuniversiteit Groningen. De kracht van mildheid: Data: maandag 28 september, Tijd: aanvag 20:00u, zaal open 19:30uur Locatie: Remonstrantse kerk, Coehoornsingel 14 te Groningen

21 DoReCafé De kracht van kwetsbaarheid in toon en klank Kathelijne Schelfhout neemt ons mee in de kwetsbare, maar krachtige wereld van de muziek. Met de klanken van haar harp, afgewisseld met woord en tekst, ontstaat een werkelijkheid van klank en toon. Klanken en tonen als bronnen van mildheid en harmonie Op haar website schrijft ze: Waarom muziek? De invloed van muziek kent vrijwel iedereen uit eigen ervaring: muziek kan ons ontroeren, blij maken, opwinden of juist stil maken. Muziek is een universele taal die voorbij de woorden gaat, en daarom direct en diep op ons kan inwerken. Het muzikale beleven is een afwisseling van spanning en ontspanning, van conflict en oplossing, van vraag en antwoord. De muzikale expressie brengt de mens dichter bij zichzelf en tegelijk dichter bij de ander. Kathelijne Schelfhout studeerde harp en muziektherapie, en voltooide de Paboopleiding. Sinds 1986 geeft ze harplessen. De kracht van kwetsbaarheid in toon en klank: Data: maandag 22 oktober, Tijd: aanvag 20:00u, zaal open 19:30uur Locatie: Doopsgezinde kerk, Oude Boteringestraat 33 Être et avoir, de zachte kracht van levensbegeleiding Documentaire uit 2002 over een piepklein schooltje waarvan de dertien leerlingen, in leeftijd variërend van 4 tot 11 jaar, in één klas zitten.al twintig jaar is Georges Lopez directeur, kleuterjuf, meester en gymleraar tegelijk. De school bevindt zich in een dorpje in het hart van de Auvergne, een landelijke en bergachtige streek in Frankrijk. Regisseur Nicolas Philibert volgde de klas en zijn meester van de strenge winter tot aan de zomervakantie. De film laat ons een milde, wijze leraar zien, die op eigen wijze zijn kinderen in hun leven begeleidt. Être et avoir, de zachte kracht van levensbegeleiding: Data: maandag 09 oktober, Tijd: aanvag 14:00u, zaal open 13:30uur Locatie: Remonstrantse kerk, Coehoornsingel 14 te Groningen 21 Lezing, debat en samenleving

22 22 DoReCafé De wijsheid van het kloosterleven Holkje van der Veer vertelt ons over de wijsheid die te vinden is in de Dominicaanse manier van kloosterleven. In 2016 bestaat deze kloosterorde achthonderd jaar. Holkje, van huis uit Doopsgezind, zegt over zichzelf: Ik ben in de loop van de jaren niet minder Doopsgezind geworden, maar meer katholiek. Dit beviel haar zo goed dat zij er is gaan wonen en werken, en uiteindelijk ook zelf katholiek geworden is. Nadat zij in Kampen de sociale academie had afgerond, studeerde zij theologie aan de Hogeschool Windesheim en aan de KTU in Utrecht. Momenteel woont Holkje in Nijmegen. In de weekenden is ze te vinden in het Dominicanenklooster van Huissen, waar zij graag naar de kapel gaat, en retraitegroepen en bezinningsdagen begeleidt. Lezing, debat en samenleving In haar lezing zal zij duidelijk maken wat volgens haar het eigene is van deze vorm van christelijk kloosterleven. Op haar levenspad speelt het omgaan met haar lichaam een belangrijke rol. Holkje is geboren met het Marfansyndroom. Mildheid en kracht zijn woorden die bij haar passen. Eerder publiceerde zij hierover haar boek Verlangen als antwoord,ten Have, Holkje van der Veer is Dominicanes. Ze groeide op in Amsterdam in een Doopsgezinde omgeving. In de jaren tachtig verhuisde zij naar Zwolle om daar cultureel werk te studeren. Bij toeval maakte zij kennis met het kloosterleven. De wijsheid van het kloosterleven: Data: maandag 19 november, Tijd: aanvag 20:00u, zaal open 19:30uur Locatie: Doopsgezinde kerk, Oude Boteringestraat 33 Toegang tot alle activiteiten: gratis of een kleine vrijwillige bijdrage. Soms is er na afloop een hapje of een drankje. Kijk voor meer informatie op: of

23 We gaan een bijzonder jaar in waarin drie belangrijke thema s naar voren treden: de bisschoppensynode over huwelijk en gezin in oktober, het Heilig Jaar van de Barmhartigheid, uitgeroepen door de Paus, en de groene encycliek Laudato Si, die we nader willen lezen en bespreken. Lezingen in de R.K. St. Martinusparochie 17 november: over huwelijk en gezin In Nederland en de hele Westerse wereld zien wij een crisis in relaties. In ons land strandt een derde van de huwelijken, in de VS loopt zelfs de helft van de huwelijken vast. 23 Daarnaast zijn er onderwerpen van verschillende aard waaraan we aandacht willen geven. Tijd: alle avonden beginnen om uur in de pastorie, Radesingel 4, Groningen. Voor uitvoeriger informatie zie: 29 september: Katholieke Kerk onder vuur? Van misbruikcrisis tot Vatileaks, van duistere miljoenen tot ruzie in de curie: soms lijkt het of de katholieke Kerk zich hijgend voortsleept van schandaal naar schandaal.wat is eigenlijk de katholieke Kerk? Wat betekent dat woord katholiek? Hoe ontwikkelt zich de Kerk? Zit zij nog wel op het spoor van de waarheid? Diederik Duzijn, priester, zal met u ingaan op de vraag of katholieke crises en schandalen misschien meer brengen dan alleen maar ellende 27 oktober: een tbs er is veel meer dan een griezelig mens! Er bestaan in de samenleving veel (voor)oordelen over gedetineerden in het algemeen en over tbs ers in het bijzonder. Toch gaat achter deze mensen een heel verhaal schuil.wie zich alleen baseert op het delict, zal hard oordelen.wie luistert naar het hele (levens)verhaal van een delinquent, zal milder worden.wie is de mens achter de tbs er, hoe is de behandeling in een tbs-kliniek en waaruit bestaat het werk van de geestelijk verzorger? Door Erik Verheijen, justitiepastor in het Forensisch Psychiatrisch Centrum Dr. S. van Mesdag in Groningen. In deze context willen wij nadenken over huwelijk en gezin.wij staan stil bij de Bijbelse bronnen, maar ook bij de actuele vragen.vanzelfsprekend komt ook de synode over huwelijk en gezin ter sprake. Door mgr.dr. G.J.N. de Korte, bisschop van Groningen-Leeuwarden 16 december: een wijze uit het Westen over de wijzen uit het Oosten Augustinus over Driekoningen Augustinus ( ) was bisschop van de havenstad Hippo in Noord-Afrika.Als een befaamd predikant beijverde hij zich om de rijkdom van Bijbelteksten, liturgische feesten en geloofsthema s voor vele mensen toegankelijk te maken.vandaag staan preken centraal die werden gehouden op 6 januari, Epiphanie. Hij legt verrassende verbanden met andere Bijbelteksten.Augustinus preken blijken nog steeds aansprekelijk en aanstekelijk. N.B. Er is een boekentafel met beschikbare vertalingen van Augustinus en Ambrosius. Door drs. Hans Reisen, studiesecretaris van het Augustijns Instituut te Eindhoven Lezing, debat en samenleving

24 Lezingen in de R.K. St. Martinusparochie januari: het bisdom Groningen in de zestiende eeuw In 2016 bestaat het bisdom Groningen- Leeuwarden zestig jaar. Het huidige bisdom had een voorganger in de zestiende eeuw. Op initiatief van koning Filips II werden in 1559 in het Noorden van de Nederlanden een aantal bisdommen opgericht. De insteek was om de protestantisering tegen te gaan. Ook Groningen werd een bisdom. De enige bisschop in die periode was Johannes Knijff, een Franciscaan ( ). Hij had de tijd en kreeg veel tegenwerking, ook vanuit de eigen kerk. Door drs. Egbert van der Werff, historicus De veertigdagentijd is een tijd van bezinning, bijvoorbeeld over barmhartigheid en de nieuwe encycliek van de Paus. 16 februari: barmhartigheid en de zeven deugden bespreken. De volgende bijeenkomsten zijn op 15 maart en eventueel op 5 april. Met drs. Diederik Duzijn, priester 8 maart: de barmhartigheid van Jezus volgens het Nieuwe Testament De menslievendheid van God is verschenen, schrijft Paulus aan Titus.Wat houdt deze filantropie van God in? Volgens de socioloog Rodney Stark luidde het Christendom met zijn boodschap van Gods barmhartigheid een revolutie in de antieke wereld in. Hoe keken Joden en heidenen aan tegen deze boodschap? Wat is het verschil tussen Jezus en de Dode Zeerollen, en ook de mythologische goden? Hoe is deze boodschap relevant voor de eenentwintigste eeuw? Door prof.dr. Geurt Henk van Kooten, hoogleraar Nieuwe Testament en vroeg Christendom, faculteit Godgeleerdheid van de RUG Lezing, debat en samenleving De zeven werken van barmhartigheid staan centraal in de praktijk van het geloven (drie Goddelijke en vier kardinale deugden). Hoe past de barmhartigheid daarin, en wat is de tegenstelling tussen barmhartigheid en rechtvaardigheid? We bekijken de plaats van barmhartigheid in het Jodendom, het Christendom en de Islam. Uitgangspunten daarbij zijn Ps. 103,8, het Magnificat van Maria en de Bismillah Genadevol en barmhartig is Allah. Door prof. emeritus Arjo Vanderjagt 1 maart e.v.: over de spraakmakende encycliek Laudato Si U bent uitgenodigd om de zogenaamde groene encycliek van Paus Franciscus Laudato Si in delen samen te lezen en te 19 april: over de encycliek Laudato Si Recent publiceerde paus Franciscus zijn nieuwe encycliek Laudato Si. Het centrale begrip in de encycliek is integrale ecologie. De paus wil daarmee de microethiek, de macro-ethiek en het behoud van de schepping in een omvattende visie verbinden. Het gaat hem niet alleen om sociale gerechtigheid, maar ook om het goede beheer van de aarde als ons gemeenschappelijk huis. We bespreken de grote lijnen van de encycliek en vragen ons af wat de visie van de paus betekent voor onze manier van leven. Door mgr.dr. G.J.N. de Korte, bisschop van Groningen-Leeuwarden

25 Lezingen (vervolg) 3 mei: Luther en de leer van de rechtvaardiging Een van de grote breekpunten tussen de reformatie en de rooms-katholieke kerk was de leer van de rechtvaardiging. Er werden in de zestiende eeuw leerveroordelingen over en weer uitgesproken, die de kloof alleen maar hebben vergroot, terwijl de tegenstellingen op dit punt goed bezien nogal meevallen. Waar ging het Luther om met de grote nadruk die hij op de rechtvaardiging legde? Hoe antwoordde de rooms-katholieke kerk hierop? In het licht van de discussie in de zestiende eeuw is het bijzonder opmerkelijk dat de Lutherse wereldfederatie en de pauselijke raad voor de bevordering van de eenheid van de christenen een Gemeenschappelijke verklaring over de Rechtvaardiging hebben opgesteld, die op 31 oktober 1999, op de gedenkdag van de reformatie, in Augsburg werd getekend. Zijn daarmee alle verschillen overbrugd? Zaterdagochtendcursus Zaterdagochtendcursus Remonstrantse gemeente De verscheurde mens: tussen geluk en status We zijn rijker dan ooit, we leven langer en we bezitten meer.waarom zijn we niet gelukkiger? En waarom liggen we wakker van status, van wat we zijn of niet (meer) zijn? We gaan op pad met de documentaire Status Anxiety van filosoof Alain de Botton: waarom is wat we doen, waar we wonen en wat we bezitten steeds meer onze status, ja, ons geluk gaan bepalen? In deze spiegel bekijken we ons eigen leven in de voortdenderende samenleving. Denkers als Rousseau, De Tocqueville en Ruskin passeren de revue, maar (vooral) ook onze menselijke (eigen)wijsheid. 25 Door ds. Susanne Freytag, predikant van de Evangelisch-Lutherse gemeente Groningen (Protestantse Kerk) 14 juni: bezoek aan de Russisch- Orthodoxe kerk aan de Ganzevoortsingel Inleiding over de kerken van het Oosten die niet tot de R.K. Kerk behoren, maar heel dicht bij ons staan qua geloof, en over hun liturgie. Door Vader Onufry, priester van de Russisch-Orthodoxe kerk Plaats: Tijd: Pastorie St. Jozefkathedraal, Radesingel 4 steeds om uur Kijk voor nadere informatie over sprekers en onderwerpen op Data: zaterdag 6 februari, 27 februari en 2 april 2016 Tijd: uur tot uur Plaats: Kerkenraadskamer, Coehoornsingel 14 Begeleiding: ds. Lense Lijzen Opgave: voor 3 februari 2016 Toegang: 5,- per keer, inclusief lunch Lezing, debat en samenleving

26 26 Symposium Alles van waarde is weerbaar Op zaterdagmiddag 31 oktober 2015 vindt in de Immanuelkerk een symposium plaats over de relatie tussen kerk en samenleving. Het is de laatste grote bijeenkomst in het kader van ons vijftigjarig jubileum. We willen het hebben over de waardigheid van de mens in de participatiesamenleving. Het lijkt wel of tegenwoordig iedereen tegen het rendementsdenken is. Hoe komt het dan dat het haast niet meer lijkt te lukken om te praten over zorg, onderwijs of natuur in andere termen dan economische waarden of beheersing? Wat kan de bijdrage van geloof en kerk hierin zijn? Sprekers zijn (onder voorbehoud) Rinse Reeling Brouwer, Erik Borgman en Désanne van Brederode. De middag wordt voorgezeten door ons vroegere predikante Ruth Peetoom.We sluiten ons jubileumjaar af met een feestelijke borrel. Lezing, debat en samenleving Datum: zaterdag 31 oktober Plaats: Immanuelkerk, Overwinningsplein 1, Groningen

27 Pizza s, Bijbel en bier! We continueren ons programma Pizza s, Bijbel en bier. Een programma met een mix van theologie, literatuur, film en bezinning op Bijbelse verhalen. Met elkaar gaan we het gesprek aan en we leggen dwarsverbanden naar ons eigen leven en naar de wereld waarin we leven, met de politiek en de cultuur. We willen een aparte ruimte creëren voor hen die opleiding en studie voorbij zijn, maar zich toch nog wat jong voelen tussen de anderen die op zondagmorgen de kerk bezoeken! Immers, ontmoetingen met mensen van alle leeftijden in een geloofsgemeenschap zijn mooi, maar het is ook waardevol om af en toe eens te zoeken en te vinden met mensen van je eigen leeftijd. Bijbelverhalen. Dat verhaal dat jou misschien al lang fascineert.verhalen van hoop en verlangen, die een andere wereld ademen dan de wereld die we dagelijks ervaren. Of die verhalen waar je niets van begrijpt. Gewelddadig soms, met geloofswaarden waar je niets mee kan en die wat jou betreft wel verwijderd kunnen worden. Met elkaar lezen we de verhalen en leren we van elkaar wat de ander er wel of niet mee heeft. En misschien komen we wel tot een gezamenlijke lijst favorieten. Pizza s, Bijbel en bier is bedoeld voor hen die pakweg tussen de 26 en de 40 zijn. 27 Voor hen is er Pizza s, Bijbel en bier: een Bijbelcursus voor als je uit je werk komt en toch moet eten, en als je het een uitdaging vindt om samen met anderen de oude verhalen en de structuur van de Bijbel te bevragen op wat voor jou relevant is. Komend seizoen willen we ons laten inspireren door onze eigen Data: vrijdag 25 september en 6 november 2015, en 29 januari, 11 maart en 6 mei 2016 Tijd: van uur tot ongeveer uur Plaats: Doopsgezinde Kerk, Oude Boteringestraat 33, Groningen Opgave: jhkikkert@doopsgezind.nl of gjbrusewitz@gmail.com Jongeren en studenten

28 Boekenkring Remonstrantse gemeente Leesseizoen september: Ian McEwan, De kinderwet (oorspr.the Children Act), november: P. E.Thomése, De onderwaterzwemmer, 2015 De boekenkring is voortgekomen uit de Remonstrantse gemeente. Inmiddels heeft de kring een oecumenische en buitenkerkelijke samenstelling. In de kring bespreken we komend seizoen zeven boeken. De ervaring leert dat de discussie, afhankelijk van het thema en de stijl van het boek, breed kan uitwaaieren. Zowel maatschappelijke als persoonlijker aspecten kunnen daarbij aan de orde komen. De kring wordt geleid door Jan Hovy, voormalig directeur van de Arnhemse Openbare en Gelderse Wetenschappelijke Bibliotheek. De deelnemers krijgen een week voor iedere bijeenkomst een aantal vragen toegestuurd. Deze vormen een handvat bij de bespreking. 10 december: Robert Walser, De wandeling, met een toelichting door W.G. Sebald (Der Spaziergang), heruitgave januari: Colum McCann,Trans- Atlantisch (oorspr.trans Atlantic), maart: Patrick Modiano, In het café van de verloren jeugd (Oorspr. Dans le café de la jeunesse perdue), april : Peter Terrin, Post mortem, mei: Simon Vestdijk, Else Böhler, Duits dienstmeisje, heruitgave Nadere inlichtingen zijn verkrijgbaar bij Jan Hovy via j.hovy@live.nl of op Cultuur en Excursie Data: donderdag 17 september, 5 november en 10 december 2015, en 28 januari, 10 maart, 14 april en 12 mei 2016 Tijd: tot uur Plaats: Fie Werkmanzaal, Bibliotheek Forum (OB), Oude Boteringestraat 18, Groningen Kosten: 10,- p.p.