Bijlage 3. Pijler 3: Multiprobleemgezinnen, huis aan huis aan het werk Plan van aanpak 2 e fase wijkaanpak. 1. Ambitie prioriteiten

Transcriptie

1 Bijlage 3 Pijler 3: Multiprobleemgezinnen, huis aan huis aan het werk Plan van aanpak 2 e fase wijkaanpak 1. Ambitie prioriteiten Nieuwe inzet multi-probleem huishoudens: huis aan huis aan het werk In de eerste fase was de ambitie één vast aanspreekpunt per probleemgezin. Om deze ambitie te realiseren zijn de bestaande huisbezoeken van tientallen organisatie op een slimme wijze aan elkaar verbonden, zodat problemen achter de voordeur integraal worden aangepakt en efficiencyslag in het aantal huisbezoek is gemaakt. Om de sociale achterstanden verder weg te werken in de wijken, is het van belang om de (economische) zelfredzaamheid in gezinnen en huishoudens te vergroten. Voor deze aanpak van multiprobleem huishoudens zijn diverse instrumenten ontwikkeld. Gezien de aard van de problematiek is de kern van de aanpak op dit gebied het smeden van coalities en het bundelen van krachten. De aanpak is gericht op de bestrijding van armoede door te richten op de sociale ontwikkeling, gezondheid en educatie van kinderen. Dit moet gebeuren door de omgeving van het kind: de ouders en de wijk, te verbeteren. Uitgangspunten van de aanpak: 1. Help de hele wijk. Richt je niet op enkele personen uit een wijk, maar betrek de volledige wijk in de aanpak. 2. Zorg voor een continuüm van integrale programma s en initiatieven. Het gaat om 3. verbinding en synergie. 4. Betrek burgers, organisaties en rolmodellen in de wijk. Bouw aan een gemeenschap. 5. Evaluatie is een belangrijk instrument voor besluitvorming en verbetering in de programma s 6. Creëer een succescultuur gebaseerd op passie, verantwoordelijkheid en teamwork 7. Borg de aanpak, draag zorg voor een infrastructuur van participatie, zodat deze aanpak ook voor grotere groepen Hagenaars kan worden ingezet. Het doel is het doorbreken van de overdracht van armoede van generatie op generatie. Hiervoor moeten verschillende op elkaar aansluitende interventies worden gepleegd. Hierbij wordt uitgegaan van een integrale aanpak, dus zowel gericht op onderwijs, opvoeding, voeding en talentontwikkeling van het kind, als mede de participatie van de ouders en de veiligheid in de wijk. Deze interventies zijn gericht op de toekomstige economische zelfstandigheid van de huidige kinderen, dus doorbreken van de overerving van armoede. In de krachtwijken is veel tot stand gebracht, maar er is nog meer nodig om sociale achterstanden weg te werken. De uitdaging ligt in het integreren van de verschillende aanpakken om het uiteindelijke doel te bereiken. De bijdrage van de gemeente ligt in het verbeteren van de participatie/re-integratie van de ouders. Deze dient te worden afgestemd met de interventies uit de andere diensten, maar vooral ook met initiatieven van burgers en welzijnsorganisaties in de wijk. Uit een eerdere pilot in de krachtwijken gericht op reïntegratie bleek dat het moeilijk was om de bewoners op een reïntegratietraject te plaatsen, omdat we hier te maken hebben met de moeilijkste doelgroep. Er is dus een ander aanbod nodig voor deze mensen. Dat aanbod is er vaak wel, maar wordt niet altijd juist ingezet. In de nieuwe aanpak gaat het erom om gezinnen die multiproblemen hebben op te pakken en naast begeleiding naar bijvoorbeeld schuldhulpverlening en CJG ook te begeleiden richting participatie en werk. In

2 sommige gevallen kunnen personen meteen aan het werk worden gezet, bijvoorbeeld in de buurtserviceteams, in veel gevallen zal het echter om toeleidingstrajecten gaan. In alle gevallen geldt dat intensieve begeleiding en monitoring nodig is. Huidig aanbod voor participatie en re-integratie De gemeente beschikt over meerdere producten en trajecten die elk een of enkele aspecten bestrijken van de problemen die mensen in de praktijk hebben en samenhangend aangepakt moeten worden. Daarbij hebben de (onderdelen van) de diensten vaak verschillende taken en rollen in de wijk. Hierbij kan gedacht worden aan de zorgaanpak vanuit Den Haag OpMaat (individuele voorzieningen, schuldhulpverlening, enz.), de ondersteunende en stimulerende diensten vanuit onderwijs, sport en welzijn, maar ook de striktere aanpak vanuit het Werkplein. Steeds benaderen verschillende medewerkers van de gemeente en vanuit Haagse Welzijnsorganisaties (HWO's) burgers vanuit uiteenlopende perspectieven. Een consistente aanpak vanuit de gemeente is daarbij nodig. Niet allemaal op dezelfde manier aan de slag, maar wel met duidelijke afspraken wie wanneer welke aanpak inzet. Daarnaast moet verbinding worden gezocht met niet gemeentelijke initiatieven, zodat ook de bewoners en organisaties in de wijk meewerken aan hun eigen (economische) zelfredzaamheid. Voor de tweede fase van de pijler multi-probleem huishoudens is het doel ouders zo optimaal mogelijk te laten participeren/re-integreren en daarmee een positief effect te hebben op hun kinderen en hun omgeving. De kern van de aanpak Huis aan huis aan het werk is coalities op het terrein van participatie/re-integratie smeden en krachten bundelen. Als gevolg van kabinetsbezuinigingen op reïntegratie is er geen budget beschikbaar voor participatie van WWB-klanten met een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Met deze aanpak wordt een methodiek ontwikkeld om met behulp en inzet van de bestaande infrastructuur een participatieaanbod te ontwikkelen voor de meest kwetsbare Hagenaars. Dit is nu nog een zeer beperkt aanbod. De bevindingen uit de pilot en de sluitende aanpak kunnen in de toekomst worden ingezet voor alle klanten van de werkpleinen in dat pad. Beperkingen Er is een aantal beperkingen waarmee rekening moet worden gehouden. Er is geld beschikbaar voor slechts anderhalf jaar, terwijl deze aanpak vraagt om lange termijn investeringen. Bezuinigingen op terreinen als re-integratie, welzijn en participatie zorgen ervoor dat er niet voldoende middelen zijn om extra aanbod te ontwikkelen wanneer er veel witte vlekken geconstateerd worden. Het is dan ook van groot belang dat er, na succesvolle afronding van het eerste halfjaar, commitment bij alle partijen komt om te willen investeren in het vervolg. 2. Maatregelen en resultaten Maatregelen De beoogde aanpak Huis aan huis aan het werk bestaat uit de volgende maatregelen 1. Het ontwikkelen van een sluitende aanpak op het gebied van participatie en re-integratie.

3 De gemeente beschikt over meerdere producten en trajecten op het gebied van participatie en re-integratie. Dit aanbod zal in een sluitende aanpak moeten worden ontsloten. Een voorbeeld waarbij voor een specifieke doelgroep een sluitende aanpak is ontwikkeld is binnen Den Haag onder Dak. Een gemeentelijk onderzoek (afdeling Onderzoek en Integrale Vraagstukken/OIV) naar de mogelijkheden en belemmeringen in de dagbestedingstrajecten binnen het programma Den Haag Onder Dak bood inzicht in de knelpunten in deze keten. De ketensamenwerking was onvoldoende en organisaties maakten te weinig gebruik van elkaars aanbod. Een aantal organisaties bood hetzelfde type project aan en concurreerde met elkaar. De aansluiting tussen verschillende gemeentelijke trajecten vormde een knelpunt in de doorstroom. Verder richtten de organisaties zich op het vasthouden van cliënten in plaats van op door- of uitstroom. Daarnaast gold dat niet voor iedere cliënt aan een dagbestedingsproject doorstroom of uitstroom mogelijk is. Om te kunnen spreken van een keten dagbesteding/participatie was een meer gemeenschappelijke aanpak nodig van alle aanbieders. Aandachtspunten hierbij waren een gezamenlijke doel/ambitie, de strategie om hier te komen, regie en de wijze waarop met de verschillende (financiële) belangen werd omgegaan. 1a Inventarisatie bestaand aanbod Er wordt een inventarisatie gemaakt van het bestaande aanbod. De participatieladder biedt hiervoor een goed kader. In een creatieve sessie kan de ladder worden gevuld met het bestaande aanbod. Verder heeft de gemeente (OIV) een ketenscan ontwikkeld om de routes, samenwerkingsverbanden en knelpunten in een keten in beeld te brengen. Beide inventarisatie-instrumenten zouden een volledig beeld kunnen geven. 1b Uitwerken Plan van Aanpak De inventarisatie zal inzichtelijk maken waar de witte vlekken en dubbelingen in het aanbod zitten. Het sluitend maken van het aanbod wordt in het Plan van Aanpak verder uitgewerkt. Voor doelgroepen die buiten het aanbod vallen, wordt dit aangepast. Ook zal in het Plan van Aanpak aandacht zijn voor de volgende punten: toegang, benodigde medewerkers, risico s, monitoring, evaluatie, samenwerking andere ketens, financiering en toekomst. Na instemming met het Plan van Aanpak wordt de sluitende aanpak op het gebied van participatie en reintegratie vormgegeven. De vorming van een breed frontoffice voor het sociale domein, waarin Werkpleinen en Den Haag OpMaat samenkomen, sluit hierbij aan. 2. Outreachende wijkaanpak Vanuit een bestandsanalyse wordt een gebied (buurt of huizenblok) uitgekozen, waar een verhoogde kans bestaat op de aanwezigheid van Multi-probleem gezinnen. Hiervoor worden buurten uitgekozen waar

4 veel inwoners (langdurig) gebruik maken van bijstands- of andere uitkeringen, al dan niet in combinatie met meervoudig gebruik van andere dienstverlening op sociaal gebied van de gemeente. Eventuele andere gegevens kunnen bij de analyse worden betrokken om een nauwkeuriger beeld van een gebied of huizenblok te krijgen. Na de eerste selectie dienen de gevonden huishoudens gecheckt te worden in de andere ketens. Dit om te voorkomen dat er wordt aangeklopt bij huishoudens die al onder regie van een andere keten staan en er dus dubbele regie zou kunnen ontstaan. In dat geval zal aan de regisserende keten de instrumenten voor participatie en economische zelfstandigheid worden aangeboden. Er zal bekeken worden in hoeverre de gebieden uit pijler 1 van de krachtwijken ook in deze aanpak worden meegenomen, zodat een gezamenlijke aanpak kan worden gerealiseerd. 3. Verbinden van het aanbod in de praktijk (pilot) Op basis van de bovenstaande bestandsanalyse gaat een groep dedicated medewerkers vanuit de gemeente met de geselecteerde bewoners aan de slag. Bij deze bewoners gaan de medewerkers op huisbezoek. Tijdens het huisbezoek wordt de bewoner geïnformeerd over het aanbod, de behoefte van de bewoner in kaart gebracht en vervolgafspraken gemaakt. Om de huidige situatie van de bewoner in kaart te brengen kan gebruik gemaakt worden van de participatieladder of de zelfredzaamheidsmatrix. Het is belangrijk om niet alleen naar een eerste plaatsing toe te werken, maar op een langere termijn een traject uit te zetten. Langdurige monitoring van de bewoner, regelmatige voortganggesprekken en doorstroom in het traject zijn noodzakelijk om de bewoner te laten stijgen op de participatieladder. De aanpak wordt in 2012 in een pilot aan 100 bewoners gezinnen aangeboden. 4. Monitoring en evalueren van de methodiek. Gedurende de pilot wordt de methodiek gemonitord en geëvalueerd om tot methodiekontwikkeling te komen. 5. Samenhang met andere ontwikkelingen Er is een aantal ontwikkelingen/pilots die directe raakvlakken hebben met de aanpak huis aan huis aan het werk. Vier ketens van samenwerking Vanuit de gemeente Den Haag zijn al vier ketens betrokken bij de hulpen dienstverlening aan multi-probleem huishoudens: Centrum voor Jeugd en Gezin geeft informatie en ondersteuning over opgroeien en opvoeden van kinderen en jongeren. Veiligheidshuis is een lokaal samenwerkingsverband tussen ketenpartners op het gebied van justitie, zorg en openbare orde en veiligheid Centraal coördinatiepunt (CCP) organiseert opvang en zorg voor sociaal kwetsbaren (dak- en thuislozen met psychiatrische en/of psychosociale problemen) in de regio Den Haag.

5 Den Haag OpMaat (DHOM) biedt de Haagse burgers ondersteuning bij inburgering, het aanvragen van voorzieningen in verband met beperking, juridische informatie, hulp bij geldproblemen en informatie over regelingen bij een laag inkomen. Geen van deze ketens richt zich specifiek op participatie/re-integratie, maar raken het onderwerp wel. In het uitvoeren van de aanpak op het gebied van participatie/re-integratie zal er regelmatig contact met de andere ketens nodig zijn. In het geval dat er bredere multi-problematiek in een huishouden bij meerdere gezinsleden wordt aangetroffen dan wordt er overgedragen aan de gemeentelijke ketenintegrale samenwerking. Momenteel wordt deze gemeentelijke samenwerking ontwikkeld door de vier ketens. Ook als het zwaartepunt van de aangetroffen problematiek in een andere keten ligt dient het gevonden huishouden te worden overgedragen. De instrumenten voor participatie en economische zelfstandigheid dienen dan via de andere keten te worden ontsloten. Het is echter ook mogelijk dat huishoudens door andere ketens worden gevonden. In dat geval dient het mogelijk te zijn, dat deze huishoudens worden overgedragen aan de aanpak participatie/re-integratie. Pilot Escamp De gemeente (SZW) heeft ongeveer 8000 klanten die vijf jaar of langer zijn aangewezen op een bijstandsuitkering. Ongeveer 2000 van hen hebben geen vrijstelling van arbeidsplicht, maar hebben een voortraject nodig om naar reïntegratie-voorzieningen te kunnen worden toegeleid. De resterende 6000 klanten hebben een tijdelijke vrijstelling van de arbeidsplicht. Klanten met een ontheffing op basis van medische beperkingen, beperkingen in verband met zorg of gezin of beperkingen in verband met persoonlijke omstandigheden vormen de doelgroep van deze pilot. De veronderstelling is dat deze mensen zijn aangewezen op participatietrajecten en dus zelf inactief zijn. Ook inactieve burgers zonder uitkering vormen doelgroep (nuggers). De pilot heeft een looptijd van zes maanden, van 1 november 2010 tot 1 mei Deelnemers stromen stapsgewijs in. Het is de bedoeling dat aan het eind van de pilot minimaal 80 deelnemers actief zijn op (welzijns)aanbod in stadsdeel Escamp (wijken Rustenburg/Oostbroek, Leyenburg en Morgenstond). De doelstellingen van de pilot zijn als volgt geformuleerd: het plaatsen van 80 WWB ers en nuggers op (welzijns)aanbod in de wijk; het creëren van voldoende vrijwilligersplekken om mensen te kunnen plaatsen; het vergroten van de mate van participatie van deelnemers; bijdragen aan de realisatie van de wijkperspectieven van Rustenburg/Oostbroek, Leyenburg en Morgenstond; ontwikkelen van een praktische methodiek om in de pilot in de toekomst te kunnen uitrollen. Op 19 mei is een motie in de gemeenteraad aangenomen waarin besloten is om op basis van de ervaring met de pilot in Escamp te

6 starten via de welzijnsorganisaties Hagenaars te begeleiden naar participatie. Hierbij spelen een aantal ontwikkelingen: Bezuinigingen: met de geplande bezuinigingen bij de Haagse welzijnsorganisaties zal moeten worden bezien hoe de verschillende welzijnsorganisaties invulling kunnen geven aan een uitrol van deze pilot. Van klanten zal verwacht worden dat zij meedoen naar vermogen. Dit betekent dat meer beroep zal worden gedaan op de zelfredzaamheid en de eigen verantwoordelijkheid van klanten zelf. In de huidige wetgeving is het niet mogelijk klanten die geen perspectief hebben op betaald werk te verplichten maatschappelijk actief te zijn. De wetsvoorstellen rond de WWB en de Wet Werken naar Vermogen bieden deze mogelijkheid wel. Vanaf januari 2012 wordt van burgers met een WWB uitkering verwacht dat zij hier in het kader van wederkerigheid iets voor terug doen. De gemeente kan dan van burgers met een WWB uitkering die geen perspectief hebben op werk verwachten dat zij maatschappelijk actief zijn. Klanten zijn verantwoordelijk hier zelf invulling aan te geven. Een deel van de klanten heeft hier hulp van bij nodig, waaronder van het welzijnswerk. De ervaringen uit de pilot Escamp kunnen gedeeld en bezien worden op welke lessen hieruit getrokken kunnen worden. Verder kunnen de ervaringen die voortkomen uit de aanpak Huis aan huis aan het werk worden gebruikt ter versterking van de pilot Escamp. Uiteindelijk zouden beide aanpakken tot één aanpak kunnen samenvloeien. Brede buurt zone De brede buurtschool Schilderswijk is een samenwerkingsverband van basisscholen, welzijnsorganisaties, woningcorporaties, theater Culturalis, thuiszorgorganisatie Meavita en de dienst OCW van de gemeente Den Haag. Doel is het realiseren van een brede buurtzone, een multifunctionele voorziening waar kinderen tussen de 4 en 19 jaar de hele dag terecht kunnen voor onderwijs, sport, cultuur en andere activiteiten gericht op ontwikkeling en ontplooiing in brede zin. Onderdeel van de brede buurt zone is een verbindingsofficier die de ouders begeleidt bij opvoedingsvragen. Bij de selectie van de bewoners voor de pilot kan worden gekeken naar de ouders die al begeleid worden door een verbindingsofficier. Door dezelfde ouders te selecteren kan worden samengewerkt met de verbindingsofficier en inzet vanuit beide aanpakken versterkt worden. Resultaat Inzicht in het aanbod op het terrein van participatie/re-integratie en de knelpunten op dit terrein Sluitende aanpak op het gebied van participatie en re-integratie. Bestandsanalyse van wijken 100 huishoudens worden intensief begeleid en ontvangen in de pilot een aanbod op het gebied van participatie/re-integratie/werk.

7 Ontwikkeling methodiek om het aanbod voor participatie/reintegratie te ontsluiten, die in de toekomst beschikbaar is voor alle klanten van de werkpleinen. Werkgebied Het verkrijgen van inzicht in en ontwikkelen van een sluitende aanpak op het gebied van participatie en re-integratie zal in eerste instantie stedelijk worden aangepakt. De outreachende wijkenaanpak en verbinden van het aanbod in de praktijk gebeurt in de pilotwijk. 3. Effectiviteit en efficiency: nieuwe focus 2 e fase wijkaanpak Efficiency/Effectiviteit Het ontwikkelen van een sluitende aanpak van participatie/re-integratie draagt bij aan het efficiënter en effectiever inzetten van het aanbod. Daar waar nodig zal aanvullende aanbod worden georganiseerd. Prioritering - 4. Organisatie en vitale coalitie Vitale coalitie Uitvoerend Team Regie en bestuurlijk overleg Voor de uitvoering van de maatregelen 1 t/m 4 zal een projectleider worden benoemd. Uit de betrokken diensten SZW en OCW wordt een werkgroep samengesteld, die samen met de projectleider verantwoordelijk is voor deze maatregelen. Voor de uitvoering van de vijfde maatregel is momenteel al een werkgroep van OCW, BSD en SZW aan de slag. Dit team blijft naast de werkgroep voor deze bestuurlijke opdracht bestaan. De aansturing op de uitvoering gebeurt volgens de vaste structuur van de Wijkaanpak (conform Het beste voor de buurt (30 juni 2009 / RIS ). Aansturing en besluitvorming loopt hierbij via het directeurenberaad Wijkaanpak, de programmadirecteur en de desbetreffende verantwoordelijk directeur. De regie binnen SZW ligt bij directeur Integratie en Hulpverlening

8 5. Planning, fasering en begroting Fasering Planning Data Actie Trekker Begroting ( ) 4 e kwartaal 2011 Inventarisatie bestaand aanbod Uitwerken Plan van Aanpak Projectleider + werkgroep wijkenaanpak ,- 1 e kwartaal e kwartaal e kwartaal 2012 Samenwerking met andere ketens Werkgroep 4 ketens Outreachende aanpak Projectleider ,- Verbinden van het aanbod in de praktijk Monitoring en evaluatie methodiek Samenwerking met andere ketens Verbinden van het aanbod in de praktijk Monitoring en evaluatie methodiek Samenwerking met andere ketens 4e kwartaal Verbinden van het aanbod in de 2012 praktijk Monitoring en evaluatie methodiek Samenwerking met andere ketens 2013 Verbinden van het aanbod in de praktijk Dedicated medewerkers uit de gemeente Werkgroep wijkenaanpak Werkgroep 4 ketens Dedicated medewerkers uit de gemeente Werkgroep wijkenaanpak Werkgroep 4 ketens Dedicated medewerkers uit de gemeente Werkgroep wijkenaanpak Werkgroep 4 ketens Dedicated medewerkers uit de gemeente , , ,-