GIDS POSITIEF UITGAAN ALCOHOL IN DE HORECA

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "GIDS POSITIEF UITGAAN ALCOHOL IN DE HORECA"

Transcriptie

1 GIDS POSITIEF UITGAAN ALCOHOL IN DE HORECA 1

2 Inleiding 3 Invloed alcohol op -16 jarigen 4 Risico s alcohol - volwassenen 7 Effecten van alcohol - stadia van dronkenschap 9 Alcoholgebruik bij uitbaters en/of personeel 11 Alcohol en uitbating (t.a.v. klanten) 12 Wetgeving 14 Toezicht door overheid en politie 16 Communicatie met klanten 16 Noodnummers 19 Slotwoord 22 2

3 Beste uitbater, beste organisator, In deze editie van de reeks gids positief uitgaan komt het soms gevoelige maar zeker belangrijke thema alcohol aan bod. Het is niet de eerste keer dat het stadsbestuur aandacht heeft voor het omgaan met alcohol in uw sector. Het is een vast aandachtspunt binnen de werking van het horecaproject PUB en kwam aan bod in gespecialiseerde vormingen. Via de activiteiten in het kader van het stedelijk drugbeleidsplan worden ondermeer de ouders en de onderwijsinstellingen betrokken. Verstandig schenken is niet het gemakkelijkste thema om in een horeca-omgeving aan te kaarten. De alcoholverkoop maakt het commerciële hart uit van uw onderneming. Langs de andere kant kunnen beschonken klanten u ook heel wat problemen bezorgen en kunnen ze zichzelf ernstig in de nesten werken. De onverantwoorde consumptie leidt tot tal van maatschappelijke en sociale problemen: agressie, schade, relationele problemen, onveiligheid in het verkeer, blijvende gezondheidsschade, Terecht of onterecht: er wordt al snel een link naar de horeca-uitbater gelegd. Ook het aspect leeftijd komt hier om de hoek kijken. De wetgever is op dat vlak zeer duidelijk en wil de jeugd beschermen tegen de gevolgen van alcohol op het nog niet volgroeide lichaam. Zoals u verderop zult kunnen lezen zijn die gevolgen niet miniem. Toch lijkt het niet altijd eenvoudig om deze leeftijdsgrenzen in de praktijk te (laten) respecteren. Met de gids willen we een antwoord bieden op de vele vragen die leven over dit thema. We hopen dat deze publicatie voor u een nuttige ondersteuning kan zijn bij uw werk als uitbater. Renaat Landuyt Burgemeester van Brugge 3

4 Invloed alcohol op -16 jarigen Het gebruik van alcohol heeft een impact op fysieke en geestelijke gezondheid op alle leeftijden. Toch zijn vooral de jongeren, en dan vooral de -16 jarigen, de meest kwetsbare groep. De wetgever heeft daar dan ook op ingespeeld. Het is verboden om aan jongeren beneden de 16 jaar gelijk welke alcoholische dranken te schenken. Sterke dranken (whiskey, wodka, rum, jenever, ) mogen pas geschonken worden vanaf 18 jaar. Dit wetgevende kader is er om de jeugd te beschermen tegen de schadelijke gevolgen van alcohol op een nog onvolgroeid lichaam. WAAROM ZIJN MINDERJARIGEN GEVOELIGER VOOR ALCOHOL? Kinderen groeien nog, wegen minder en zijn kleiner dan volwassenen. Alcohol wordt via de maag en dunne darm onverteerd opgenomen in het bloed. Via de bloedbaan bereikt alcohol in minder dan 10 minuten de hersenen. De lever heeft bij een volwassene gemiddeld anderhalf uur nodig om een pintje bier af te breken. Bij jongens en meisjes in de groei neemt dat een pak meer tijd in beslag. Zij worden dus sneller dronken en zijn meer en langer onder invloed dan volwassenen, wanneer zij evenveel alcohol drinken. Ook de hersengroei bij minderjarigen is een belangrijke factor. De hersenen groeien immers tot het vierentwintigste levensjaar. Bij kinderen die op twaalfjarige leeftijd starten met drinken is er veel minder hersengroei dan bij kinderen die nog niet drinken. 4

5 GEVOLGEN OP KORTE TERMIJN Kater Een kater brengt moeheid, concentratieproblemen, hoofdpijn, uitdrogingsverschijnselen, maag- en darmproblemen en misselijkheid met zich mee. Deze effecten beïnvloeden het humeur en de prestaties. Black out Een tijdelijke stoornis van de hersenen. Het geheugen werkt zo slecht dat de dag nadien bepaalde delen van de avond ervoor weg zijn. Regelmatige blackouts kunnen resulteren in blijvende hersenschade. Ongelukken en agressie Niet alleen de controle vermindert, ook het reactievermogen neemt af. De kans op (verkeers)ongevallen is hierdoor veel groter. Jongeren die drinken zijn tijdens het uitgaan ook vaker betrokken bij agressief gedrag. Geweldpleging door jongeren gebeurt in veertig procent van de gevallen onder invloed van alcohol. Minder goede school- en studieprestaties Het geheugen functioneert slechter na een avond drinken. Bovendien verstoort alcohol een goede nachtrust. Het inslapen gaat wel gemakkelijker maar de rest van de nacht is de slaap onrustig en vooral minder diep. Dit heeft negatieve gevolgen voor de school- en studieprestaties. Meer kans op onveilig vrijen Alcohol heeft een ontremmend effect. Onzekerheid of angst nemen af. Jongeren vrijen vaker onveilig als ze gedronken hebben. De kans op seksueel overdraagbare aandoeningen en ongewenste tienerzwangerschappen is daardoor groter. Kans op een alcoholvergiftiging Als jongeren tijdens het uitgaan heel veel drinken in korte tijd riskeren ze een alcoholvergiftiging. Het zenuwstelsel raakt daarbij verdoofd en na de bewusteloosheid kan zelfs een coma optreden; in het ergste geval met de dood tot gevolg. Jonge en onervaren drinkers lopen sneller risico op een alcoholvergiftiging. 5

6 GEVOLGEN OP LANGE TERMIJN Hersenschade Bij overmatig en langdurig gebruik van alcohol kunnen jongeren schade oplopen aan dat deel van de hersenen dat belangrijk is voor het leren en het geheugen. Na een aantal jaren kan een groot verschil optreden met jongeren die niet of minder drinken. Afhankelijkheid Bij jongeren die voor hun 15de beginnen met alcohol is het risico op verslaving op latere leeftijd veel groter. Lichamelijke klachten Jongeren die overmatig alcohol drinken, lopen een grotere kans op lichamelijke klachten op latere leeftijd, zoals: Ontstekingen van maag of darmen Leverproblemen Hart- en vaatziekten Kanker Problemen met het zenuwstelsel 6

7 Risico s alcohol volwassenen Matig gebruik van alcohol is niet negatief, behalve tijdens de zwangerschap en in situaties waar de veiligheid primeert (vb. verkeer, werksituaties ). Overmatig gebruik heeft vooral negatieve gevolgen. Het gaat hier dan over excessief drinken, probleemdrinken, drinken omdat men niet meer zonder kan. RISICO S OP KORTE TERMIJN Tekenen van vermoeidheid worden over het hoofd gezien Black-out: de herinnering aan wat er tijdens de dronkenschap is gebeurd, valt weg, met bijbehorende risico s Er is een vertekende risicoinschatting, met alle gevaar vandien in het verkeer, op het werk, tijdens de vrije tijd Roekeloosheid en agressie komen vaker voor, met als gevolg: waaghalzerij, oplopende emoties en vechtpartijen, opdringerigheid, ongewenste intimiteiten Er bestaat een gevaar voor onderkoeling, ondanks het gevoel van warmte Er is een negatieve invloed op allerlei prestaties: sport (zelfs na 1 glas), verkeer, werk. Door de neiging tot zelfoverschatting blijkt een prestatie onder invloed achteraf wel eens tegen te vallen 7

8 RISICO S OP LANGERE TERMIJN (BIJ LANGDURIG EN OVERMATIG GEBRUIK) Gezondheid Aantasting lever Ontstekingen van maag of darmen Verhoogde bloeddruk, verhoogd risico voor hart- en bloedvaten, spier- en hersenbeschadiging Aantasting zenuwstelsel Kanker Vetopstapeling, gewichtstoename, toename cholesterol doorslaapstoornissen en slaapproblemen Geheugenstoornissen Controle op emoties en gedragingen vermindert, met als mogelijke gevolgen: agressie, angsten, hallucinaties, achtervolgingswaanzin en depressies Sociaal-maatschappelijk Gezins- en relatieproblemen Verminderde arbeidsprestaties Financiële en juridische problemen Sociaal isolement 8

9 Effecten van alcohol stadia van dronkenschap Alcohol heeft effect op het lichaam en op het functioneren. Hoe en in welke mate alcohol invloed heeft op de gebruiker is afhankelijk van de concentratie van alcohol in het bloed. Dit wordt uitgedrukt in promillages. Een promillage van 0,5 wil zeggen dat 1 milliliter bloed een halve milligram pure alcohol bevat. De hoeveelheid alcohol die men per tijdseenheid drinkt, is de voornaamste bepalende factor. De mate waarin het drinken van een bepaalde hoeveelheid alcohol effect heeft op iemands functioneren is ook nog afhankelijk van enkele andere factoren, zoals het geslacht en het lichaamsgewicht, de gewenning aan alcohol, de stemming en een al dan niet volle maag. 9

10 EFFECTEN BIJ HET TOENEMEN VAN DE HOEVEELHEID ALCOHOL IN HET BLOED. Bij 0 tot 0,5 promille Polsslag en ademhaling worden sneller. De bloedvaten direct onder de huid verwijden zich, wat een warm gevoel geeft. Smaak, reuk en gezichtsvermogen gaan iets achteruit en ook het pijngevoel vermindert. Bij 0,5 tot 1,5 promille Stemming en gedrag veranderen zeer duidelijk. De zelfoverschatting doet zijn intrede. Het verdovende effect, ook op de natuurlijke remmingen, begint duidelijk merkbaar te worden. Dat wekt de onterechte indruk dat alcohol stimulerend werkt. Het geheugen wordt minder, de reactiesnelheid loopt terug. De coördinatie van de spieren wordt aangetast en er ontstaat steeds meer tunnelvisie. Bij 1,5 tot 3 promille De hiervoor genoemde effecten worden versterkt. Het gedrag wordt bovendien overdreven emotioneel. Het gezicht wordt rood en zwelt op, de pupillen verwijden zich. De kans op misselijkheid en braken wordt groot. Bij 3 tot 4 promille De zintuigen raken verdoofd. De drinker is totaal in de war. Wat hij hoort en ziet, dringt nauwelijks nog tot hem door. Vanaf 4 promille De kans op bewusteloosheid wordt zeer groot. Vanaf hier ontstaat levensgevaaar. Vanaf 5 promille De drinker verkeert in accuut levensgevaar. Hij kan in coma raken en uiteindelijk sterven aan stilstand van het hart of de ademhaling. 10

11 Alcoholgebruik bij uitbaters en /of personeel Ondernemers en werknemers in de horecasector zijn vaak aan het werk als anderen feesten of zich ontspannen. Daarbij hebben ze vlot toegang tot allerlei alcoholische dranken. Daar komt bij dat er in een drukke horecazaak bij uitbater en personeel vaak een hoog stressgehalte aanwezig is. Het vraagt dus enige discipline om professioneel te blijven in deze verleidelijke omgeving. U maakt dus best goede afspraken. Een horecazaak is ook een bedrijf waarin bepaalde werkregels gelden. Uitbaters of medewerkers die aangeschoten zijn, kunnen moeilijk nog met gezag de orde in hun zaak bewaren, laat staan eventuele hulp- of veiligheidsdiensten te woord staan. Het is dan ook aan te raden dat u als uitbater heel voorzichtig bent met alcohol tijdens de werkuren. Zeker als u verlangt van uw medewerkers dat zij geen tot weinig alcohol drinken moet u zelf het goede voorbeeld geven. Uiteraard moet u op een vlotte, ongedwongen manier omgaan met uw klanten. Als u echter al te vaak begint mee te drinken en deel uitmaakt van de rondjes verliest u een groot stuk van uw gezag in en over de uitbating. Uw vragen of opmerkingen ten opzichte van het gedrag van bepaalde klanten komen dan ook minder geloofwaardig over. Er zijn echter ook nuances. Zo is het in vele zaken de gewoonte dat personeel en/of uitbater tegen sluitingstijd nog een glas drinken met de laatste klanten of kort nadat deze de deur uit zijn. Dat is begrijpelijk om wat te kunnen ontspannen of napraten na een drukke werkavond/ nacht. Als u als uitbater hierover klare afspraken maakt met uw medewerkers is dit geen probleem. Zorg er echter wel voor dat u en uw medewerkers op een veilige en verantwoorde manier thuis geraken. U kunt daarover bijvoorbeeld afspraken maken met een vaste taxi-firma. (Dit gebeurt al in veel horecazaken; er kan vaak een fikse korting bedongen worden) 11

12 Alcohol en uitbating (t.a.v. klanten) INFO EN BRIEFING VOOR UW MEDEWERKERS Geef uw medewerkers de mogelijkheid om zich te informeren over alcohol en de gevolgen van overmatige consumptie. Geef ze duidelijke instructies mee over het optreden bij probleemsituaties. Preventiedienst Brugge kan voorzien in opleidingen over risicogedrag. Stimuleer uw medewerkers om hieraan deel te nemen. Op die manier zullen ze zich zekerder voelen in de uitvoering van hun job en daaruit volgt een duidelijkere communicatie naar de klanten. Als de uitbating geen grenzen kan trekken, zullen de klanten dit zeker niet doen. MAATREGELEN OM BUITENSPORIG ALCOHOLGEBRUIK TE VERMIJDEN Ga er bij een leeg glas alcoholische drank niet direct van uit dat de klant nog eens hetzelfde wil. Laat de klant de keuze. Wacht tot hij u de vraag stelt. Niet altijd op vinkeslag staan om net leeg gedronken glazen op te halen. Dit jaagt de klanten op in hun drankgebruik. Zet ook uw aanbod niet alcoholische dranken in de etalage tegen een haalbare prijs. Als er een rondje wordt gegeven, probeer dan zelf aan iedereen te vragen of ze nog wel iets willen en zo ja, wat. Ga er niet automatisch van uit dat de hele groep nog een pils wil. Las een cooling down periode in: het laatste half uur/uur voor sluiting geen alcohol meer schenken. Zo kan vermeden worden dat de klanten er nog één en nog één willen en dat je moeilijk nog aan sluiten toekomt. 12

13 ALCOHOLPROMOTIE Wees terughoudend met de promotie voor alcoholische drank. U kunt best vermijden om publiek aan te trekken dat enkel komt voor de tijdelijke drankpromoties en dan weer vertrekt naar het volgende happy-hour. Zo bouwt u geen goed en trouw cliënteel op. Indien er toch promotie is, hou dan rekening met volgende punten: Voer geen promoties gericht op jongeren beneden de 18 jaar. Organiseer geen promoties op ongeoorloofde tijdstippen, zoals in de voormiddag of pal op het middaguur. Dit kan een duidelijke impact hebben op de schoolprestaties in de namiddag. Organiseer geen promotie kort voor sluitingstijd. Op die manier geraakt het publiek niet op een ordentelijke manier thuis. Wees voorzichtig met promoties op topdagen zoals 100-dagen of einde examens. Op die momenten zijn de jongeren extra uitgelaten en is het risico op incidenten groter. Tijdens deze dagen zal er sowieso meer dan genoeg gedronken worden. Betrek ook frisdranken en hapjes in de drankpromoties. Zet eens een alcoholvrije cocktail op de kaart. Vermijd om sterke dranken ver beneden de conforme prijzen te verkopen. Sterke drank moet met mate gedronken worden en er is dan ook best een stevige prijsbuffer.. 13

14 Wetgeving OPENBARE DRONKENSCHAP Openbare dronkenschap is strafbaar volgens de besluitwet van 14 november 1939 betreffende de beteugeling van dronkenschap. Dezelfde wet verbiedt onder andere ook het opdienen van dronkenmakende dranken aan iemand die kennelijk dronken is, iemand doen drinken tot hij dronken wordt, iemand opzettelijk tot dronkenschap brengen met ziekte, werkonbekwaamheid of de dood tot gevolg, uitdagingen tot drinken voorstellen of aanvaarden. Het is ook verboden zonder aannemelijke reden alcoholische dranken te schenken aan iemand jonger dan zestien jaar. Met andere woorden: bier schenken op een fuif aan iemand jonger dan zestien jaar is verboden. (bron: ) De rechter bepaalt aan de hand van de situatie hoe zwaar de boete en/of de straffen voor de overtreders zullen zijn. VERSTREKKEN VAN STERKE DRANK Schenken, verkopen of uitdelen van sterke drank (om mee te nemen) aan -18 jarigen mag niet volgens art. 13 van de wet van 28 december 1983 betreffende het verstrekken van sterke drank en betreffende het vergunningsrecht : het verstrekken, zelfs gratis, van sterke drank voor gebruik ter plaatse aan minderjarigen is verboden in drankgelegenheden. Ook het verkopen en het aanbieden, zelfs gratis, van mee te nemen sterke dranken aan minderjarigen is verboden. Merk op dat het aantal graden alcohol onvoldoende is om te weten wat verboden is. Concreet is vooral het onderscheid gegiste drank (= bieren, wijnen, ) versus gedistilleerde drank (sterke dranken zoals whisky, ) van belang, met dien verstande dat alles, ongeacht de productiewijze, boven de 22 graden, beschouwd wordt als sterke (gedistilleerde) drank. Belangrijk is dat alcopops door de wet beschouwd worden als sterke drank en dus niet aan min- 18-jarigen mogen worden geschonken, verkocht of uitgedeeld. Bij overtreding bepaalt de rechter aan de hand van de situatie hoe zwaar de boete en/of de straffen zullen zijn. 14

15 VERKEERSWETGEVING Wat als u onder invloed van alcohol tegengehouden wordt door de politie? De verkeerswetgeving bepaalt dat rijden (met de wagen, de motorfiets of brommer én met de fiets) met meer dan 0,5 promille alcohol in het bloed strafbaar is. De politie kan onmiddellijk 137,50 euro innen of kan voor hetzelfde bedrag een minnelijke schikking treffen. Men krijgt een rijverbod van minimum drie uur. De rechter kan een boete uitspreken tot euro en het recht tot sturen ontzeggen. Vanaf 0,8 promille worden de straffen zwaarder. Bij een minnelijke schikking betaalt men 400 tot 550 euro (afhankelijk van het precieze alcoholgehalte in je bloed). Het recht tot sturen wordt minimaal zes uur ontnomen en het rijbewijs kan onmiddellijk ingetrokken worden, bijvoorbeeld als het rijgedrag gevaarlijk is voor de verkeersveiligheid. De rechter kan boetes van tot euro uitspreken. Bij herhaalde overtredingen worden de boetes nog zwaarder. VERANTWOORDELIJKHEID UITBATER De laatste jaren is er al discussie geweest naar aanleiding van een aantal concrete rechtszaken in de regio. Als een klant van een horecazaak een (dodelijk) ongeval veroorzaakt en als er voor de rechtbank kan aangetoond worden dat er een oorzakelijk verband bestaat tussen de dronken toestand van die klant en dat ongeval, dan is de betrokken caféhouder of restaurateur van de zaak waar de dranken werden opgediend mee verantwoordelijk. Het komt aan de rechter toe om de graad van verantwoordelijkheid van alle betrokkenen te bepalen. In principe en ook in de praktijk is het dus mogelijk dat horeca-uitbaters worden gedagvaard en veroordeeld als hun fout, die dan een strafrechtelijke overtreding is, oorzaak of mede oorzaak is van de door derden geleden schade. 15

16 TOEZICHT DOOR OVERHEID EN POLITIE De Federale Overheidsdienst Volksgezondheid heeft controleurs in dienst die ondermeer toezien op de naleving van de wetgeving inzake minderjarigheid en alcohol. Ook specifiek voor de Brugse regio zijn er enkele controleurs aangesteld. Het is de vaste intentie om daarop strenger te gaan toezien. De controleurs doen willekeurige steekproeven, maar kunnen ook langskomen op basis van klachten. De FOD Volksgezondheid kan een PV opstellen bij vaststelling van overtredingen. Als gevolg daarvan wordt er eerst een minnelijke schikking voorgesteld. Indien betrokkene niet akkoord gaat met de boete wordt het PV overgemaakt aan het Parket. Uiteraard kan ook de Lokale Politie optreden bij onregelmatigheden. Communicatie met klanten NEEN ZEGGEN EEN WEIGERING UITSPREKEN Onduidelijkheid in de communicatie schept onzekerheid bij de klant. Duidelijk en consequent neen zeggen in situaties waar de afspraken worden overtreden, draagt bij tot een positief klimaat in de zaak. Nee zeggen is geen enkelvoudige handeling, maar een proces van communicatie tussen u en de klant. Beoordeel de situatie Dit is niet zo evident. U kunt bijvoorbeeld iemand drugs zien nemen, terwijl deze gewoon zijn dagelijkse medicatie inneemt. Vraag advies aan uw collega s, vraag of zij hetzelfde denken als u. Open het gesprek en luister eerst naar de klant Spreek de klant aan op een vriendelijke manier. Vraag wat hij deed, zonder hem direct te beschuldigen. Laat de klant zijn volledige verhaal doen, onderbreek hem niet. Dit toont aan dat u respect hebt. 16

17 Geef de regel aan en leg het nut ervan uit Als blijkt dat de klant effectief in fout is, verwijs dan naar de nationale wetgeving of naar uw eigen huisreglement. Zorg ervoor dat het huisreglement ook uithangt. Leg uit waarom het voor uw zaak belangrijk is dat alle klanten er zich aan houden. Bied een alternatief aan Zorg voor een goed alternatief. Als een dronken klant nog een biertje bestelt, verwijs dan naar uw frisdrankenkaart of bied een alcoholvrij biertje aan. Als een klant wil roken, bied hem dan een plaatsje aan in de rookzone. Geef ruimte voor een reactie Nadat u een alternatief hebt voorgesteld, zwijgt u even zodat de klant kan reageren op uw voorstel. Luister aandachtig naar hem. Blijf vriendelijk, ook al wijst hij uw voorstel direct af. Toon begrip voor het gedrag en de reactie van de klant Ik begrijp het, meneer/mevrouw, maar ik kan dit niet toelaten in mijn zaak. kan hier een goede zin zijn om te gebruiken. Maak gebruik van non-defensieve communicatie. Maak geen verwijten, blijf kalm. Probeer de reactie om te buigen en geef argumenten. Probeer de klant te overtuigen van uw gelijk. Ook hier is non-defensieve communicatie belangrijk. De klant kan in dit stadium namelijk gemakkelijk zijn geduld verliezen en agressief worden. Blijf daarom luisteren en maak geen verwijten. Vraag om medewerking Als de klant het nu nog steeds niet begrepen heeft, dan is het beter om hem te verwijderen uit de zaak. Vraag altijd medewerking van uw collega s. Je weet nooit hoe de klant zal reageren. Waarschuwen en uitvoeren dreigement bij weigering Bij de waarschuwing gebruik maken van de ik-boodschap. Bijvoorbeeld Ik zou graag willen dat u nu mijn zaak verlaat. Breng uw standpunt op een zelfzekere mannier naar voor, je lichaamstaal verraadt uw eigen emoties. Vertel de persoon ook waarom u hem buiten wil. Bij blijvende weigering verwijdert u de klant uit de zaak, al dan niet samen met één of meerdere medewerkers. 17

18 HOE LEEFTIJDS- GRENZEN HAND- HAVEN? Bent u niet zeker van de leeftijd? Stel dan de leeftijd vast. Dit doet u door duidelijk te maken aan de klant dat u twijfelt of hij of zei wel de vereiste leeftijd heeft. Zeg dat u hem daarom geen alcohol kan geven. Als de klant toch alcohol wil dan is het aan de klant zelf om te bewijzen dat hij/zij oud genoeg is. De klant kan dit doen door z n identiteitskaart voor te leggen. U mag als uitbater niet zelf eisen dat de klant z n identiteitskaart toont, maar u mag hem dus wel drank weigeren als u twijfelt aan de leeftijd. Reageer niet verwijtend als blijkt dat de persoon in kwestie de wettelijke leeftijd nog niet heeft bereikt om alcohol te drinken. Vraag vriendelijk of u misschien iets anders kan schenken, toon aan dat deklant nog steeds welkom is. HOE VOORKOMEN DAT EEN KLANT RIJDT ONDER INVLOED? Bied uw klant een alternatief aan voor de wagen. Houd contactgegevens van taxibedrijven en informatie over openbaar vervoer ter beschikking. Weer staat bedachtzaamheid centraal. De klant kan zich beledigd voelen als u opmerkt dat hij te dronken is om te rijden. Kies uw woorden daarom voorzichtig. Een goede vraag om te stellen is Kan ik iemand bellen die u komt oppikken? of Zal ik een taxi bellen voor u?. U kunt ook afspraken maken met een taxi-firma. Als u steeds met dezelfde firma werkt voor zowel uzelf, uw personeel als voor beschonken klanten, dan kunt u zeker een mooie korting bekomen. Als uitbater hebt u best altijd een paar boekjes van de Lijn liggen in uw zaak. Zo bent u zelf goed ingelicht over de avondlijnen en kan u de klant eventueel een foldertje meegeven. Onthoud bij dit soort situaties dat het altijd beter is om agressie of andere incidenten te voorkomen dan te genezen! 18

19 Noodnummers In de meeste gevallen zult u in staat zijn om zelf de orde in en rond uw zaak te bewaren. Mochten er zich zware incidenten voordoen, moet u niet aarzelen om de hulpdiensten te bellen. Ook als u voelt dat er onweer in de lucht hangt, kunt u de politie vragen om eens langs te komen. Bij mensen die onder invloed zijn van alcohol, of andere middelen, kunt u niet steeds voorspellen hoe ze zullen reageren. Het is dus aan te raden hen voorzichtig te benaderen en bij twijfel of ongerustheid de politie te bellen. De vraag wordt vaak gesteld welk nummer het meest efficiënt is om als café-uitbater te bellen, met andere woorden: waar wordt u het vlugst bediend. 19

20 We geven een overzicht met suggesties, maar u kunt uiteraard zelf kiezen wat voor u het meest interessant is. LOKALE POLITIE BRUGGE t Als u dit nummer belt, komt u uit bij de dispatching van de Lokale Politie Brugge, in het commissariaat in de Hauwersstraat. Het voordeel is dat de dispatching en interventieploegen mensen zijn die Brugge goed kennen. Ze kennen ook de eerder volkse verwijzingen naar bepaalde plaatsnamen, de uitgaanszones en uitgaansgelegenheden. Dit is op zich geen noodnummer voor de hulpdiensten (zoals ambulance), maar als u in uw oproep duidelijk maakt dat er mogelijk gewonden zijn, dan zorgt de Lokale Politie ervoor dat ook de hulpdiensten tegelijkertijd worden uitgestuurd. 20

21 112 Dit is het algemene noodnummer, hetzelfde voor heel het land en zelfs voor heel Europa. U kunt ook nog het oude 101-nummer bellen waarmee u bij dezelfde centrale uitkomt. De 112 kunt u ook met de GSM bellen en wordt in de toekomst het enige noodnummer in Europa. Met 112 bereikt u zowel de politie als de medische hulpdiensten en de brandweer. Uw oproep vanuit Brugge zal worden beantwoord bij de Federale Politie in de Zandstraat. Het nadeel is dat de operatoren vaak minder goed op de hoogte zijn van de uitgaanszones in de stad, gezien ze voor een veel groter gebied instaan. De operator zal de door u verstrekte informatie in de meeste gevallen overmaken aan de Lokale Politie die ter plaatse zal komen. 21

22 Slotwoord We denken dat deze brochure aantoont dat alcohol in een horeca-uitbating een erg delicate materie is. Het is het commerciële hart van uw zaak maar toch is het een product waar u voorzichtig mee moet omspringen. U hebt toch een bepaalde verantwoordelijkheid naar de klanten toe. Alcohol heeft duidelijk een impact op het gedrag van de klanten en de sfeer en gebeurtenissen in uw zaak. Uw rol is niet te vergelijken met deze van een winkelier die ook drank verkoopt. In een horecazaak is er altijd wel een vorm van sociale controle en u hebt een meer directe relatie tot de klant en zijn alcoholgebruik. We hopen dat deze brochure u iets wijzer heeft gemaakt, of u heeft laten stilstaan bij de problematiek. We wensen u verder veel succes in de uitbating van uw zaak. Graag maken we ook van de gelegenheid gebruik om u te wijzen op het project + café. Daarbij kent de Stad aan geëngageerde uitbaters, mensen die actief meewerken aan een positief uitgaansklimaat in de stad, het label + café toe. Een + café-uitbater heeft oog voor zaken als verstandig schenkgedrag, omgaan met agressie en goed nabuurschap: zaken die op termijn voor iedereen lonend zijn. Voor verdere vragen of opmerkingen kunt u steeds terecht bij horecacoach Piet De Ville. stad brugge preventiedienst piet de ville, horecacoach blinde ezelstraat 1, b-8000 brugge t piet.de.ville@brugge.be 22

23 verantwoordelijke uitgever j. coens, stadssecretaris, burg 12, b-8000 brugge redactie stad brugge preventiedienst eindredactie stad brugge dienst pers en publicaties perscel vormgeving stad brugge dienst pers en publicaties lay-outcel illustraties ben seys 23

24 24

ALCOHOL IN DE HORECA 2011-2013

ALCOHOL IN DE HORECA 2011-2013 ALCOHOL IN DE HORECA 24 1 2011-2013 verantwoordelijke uitgever j. coens, stadssecretaris, burg 12, b-8000 brugge redactie stad brugge preventiedienst Inleiding 3 Invloed alcohol op -16 jarigen 4 Risico

Nadere informatie

Aanwezigheidseis leidinggevende of barvrijwilliger. Instructie Verantwoord Alcoholgebruik

Aanwezigheidseis leidinggevende of barvrijwilliger. Instructie Verantwoord Alcoholgebruik I.V.A. Instructie Verantwoord Alcoholgebruik Aanwezigheidseis leidinggevende of barvrijwilliger Horeca Tijdens het verstrekken van alcohol dient er altijd een leidinggevende aanwezig te zijn. Deze persoon

Nadere informatie

speciaal onderwijs lesbrief alcohol UITGAVE: STICHTING VOORKOM! T (030) 637 31 44 E-MAIL: STICHTING@VOORKOM.NL WWW.VOORKOM.NL

speciaal onderwijs lesbrief alcohol UITGAVE: STICHTING VOORKOM! T (030) 637 31 44 E-MAIL: STICHTING@VOORKOM.NL WWW.VOORKOM.NL speciaal onderwijs UITGAVE: STICHTING VOORKOM! T (00) 67 1 44 E-MAIL: STICHTING@VOORKOM.NL WWW.VOORKOM.NL inhoud LES 1: KENNISMAKING MET ALCOHOL SOORTEN DRANK DE WERKING VAN ALCOHOL 4 DE GEVOLGEN VOOR

Nadere informatie

Alcoholintoxicatie 1

Alcoholintoxicatie 1 Alcoholintoxicatie 1 Je hebt teveel alcohol gedronken en dit heeft dusdanige effecten op je lichaam gehad dat een opname in het ziekenhuis noodzakelijk was. Doordat je teveel gedronken hebt kan er van

Nadere informatie

Gevolgen van alcoholgebruik

Gevolgen van alcoholgebruik Gevolgen van alcoholgebruik Katwijk 7 februari 2008 Programma Trends in alcohol gebruik Effecten en risico s Gevolgen (bij jongeren) Mogelijke oplossingen Conclusies 1 Algemene trends bij jongeren Steeds

Nadere informatie

Alcoholvergiftiging Informatie voor ouders

Alcoholvergiftiging Informatie voor ouders Alcoholvergiftiging Informatie voor ouders Albert Schweitzer ziekenhuis maart 2014 pavo 1077 Inleiding Uw zoon of dochter is met een alcoholvergiftiging opgenomen in het ziekenhuis. Dit kan voor u en uw

Nadere informatie

Wat je moet weten over alcohol

Wat je moet weten over alcohol Wat je moet weten over alcohol 1 2 Op een feestje of op café drinken veel mensen alcohol. Dat vinden ze gezellig. Maar is alcohol drinken wel altijd zo gezellig? In deze folder vind je: wat alcohol met

Nadere informatie

Instructie Verantwoord Alcoholgebruik

Instructie Verantwoord Alcoholgebruik Instructie Verantwoord Alcoholgebruik 1a Programma Eerste lesuur De barvrijwilliger en de Drank- en Horecawet introductie m.b.v. video Alcohol en de wet (6 min.) informatie m.b.v. sheets (25 min.) Informatie

Nadere informatie

Polikliniek voor Jeugd & Alcohol

Polikliniek voor Jeugd & Alcohol Polikliniek voor Jeugd & Alcohol Kind & Jeugd Locatie Hoorn/Enkhuizen Polikliniek voor Jeugd & Alcohol Uw zoon of dochter is met een alcoholvergiftiging in het ziekenhuis geweest. Dit kan voor zowel u

Nadere informatie

Dossier: rijden onder invloed van alcohol

Dossier: rijden onder invloed van alcohol Dossier: rijden onder invloed van alcohol 1 1. Rijden onder invloed van alcohol bij de jongeren Bij nachtelijke weekendongevallen wordt alcoholgebruik vaak met de vinger gewezen. Er doen heel wat clichés

Nadere informatie

Alcohol nuchter bekeken

Alcohol nuchter bekeken Alcohol nuchter bekeken Alcohol en kanker Vandaag zal kanker je misschien niet echt bezighouden. Het is wel een feit dat overdadig alcoholgebruik op termijn het risico op bepaalde soorten kanker verhoogt.

Nadere informatie

drinken is geen kinderspel BroCHure Voor ouders VaN tieners

drinken is geen kinderspel BroCHure Voor ouders VaN tieners drinken is geen kinderspel BroCHure Voor ouders VaN tieners Colofon stad brugge preventiedienst blinde ezelstraat 1 b-8000 brugge 2 drinken is geen kinderspel t 050 44 82 43 f 050 44 80 81 preventie@brugge.be

Nadere informatie

Bert Vinken. Vincent van Gogh Voor geestelijke gezondheidszorg. Presentatie alcohol en opvoeding Trimbos-instituut

Bert Vinken. Vincent van Gogh Voor geestelijke gezondheidszorg. Presentatie alcohol en opvoeding Trimbos-instituut Nee tegen alcohol (en drugs) schade Bert Vinken Vincent van Gogh Voor geestelijke gezondheidszorg Programma 19.30 uur 20.30 uur 20.45 uur 21.30 uur Presentatie Pauze vraag en antwoord Einde Drugs Definities

Nadere informatie

Alcoholintoxicatie bij jongeren

Alcoholintoxicatie bij jongeren Alcoholintoxicatie bij jongeren Beter voor elkaar Informatie voor ouders na opname van hun kind vanwege alcoholintoxicatie ( comazuiper ) Inleiding Uw zoon of dochter is met een alcoholvergiftiging in

Nadere informatie

Alcohol. Hoeveel is te veel?

Alcohol. Hoeveel is te veel? Alcohol. Hoeveel is te veel? V.U.: Paul Van Deun, VAD vzw, Vanderlindenstraat 15, 1030 Brussel - november 2016 (herziene druk) - D/2016/6030/27 De DrugLijn is een initiatief van VAD VAD wordt gefinancierd

Nadere informatie

Jongeren en alcohol. Jan Widdershoven Annemieke van der Weij Marianne van Steenbergen Kinderartsen JBZ. Dokters op dinsdag 22 januari 2013

Jongeren en alcohol. Jan Widdershoven Annemieke van der Weij Marianne van Steenbergen Kinderartsen JBZ. Dokters op dinsdag 22 januari 2013 Jongeren en alcohol Jan Widdershoven Annemieke van der Weij Marianne van Steenbergen Kinderartsen JBZ Dokters op dinsdag 22 januari 2013 U voelt u onrustig en krijgt het volgende voorgeschreven: Suspensie

Nadere informatie

Alcohol? Informatie voor ouders/verzorgers

Alcohol? Informatie voor ouders/verzorgers Alcohol? Informatie voor ouders/verzorgers Ziekenhuis Gelderse Vallei Alcohol drinken is een onderdeel van het sociale leven geworden. De Nederlandse jongeren behoren tot de grootste drinkers van Europa.

Nadere informatie

Kindergeneeskunde Alcoholintoxicatie/-vergiftiging

Kindergeneeskunde Alcoholintoxicatie/-vergiftiging Kindergeneeskunde Alcoholintoxicatie/-vergiftiging Inleiding Uw zoon of dochter is met een alcoholvergiftiging in het ziekenhuis geweest. Dit kan voor zowel u als voor uw kind een schokkende ervaring zijn.

Nadere informatie

Hoe zit dat met alcohol? Ieder glas alcohol is vergif!

Hoe zit dat met alcohol? Ieder glas alcohol is vergif! 1 Hoe zit dat met alcohol? Ieder glas alcohol is vergif! Het alcoholpercentage in: - Bier 5% - Wijn 12% - Sterke drank 35% Voor het alcoholpercentage in je bloed maakt het niets uit of je bier, wijn of

Nadere informatie

Hoe help ik mijn kind nee zeggen tegen roken, drinken en blowen?

Hoe help ik mijn kind nee zeggen tegen roken, drinken en blowen? Hoe help ik mijn kind nee zeggen tegen roken, drinken en blowen? Uw kind en roken, drinken en blowen? U kunt er iets aan doen! Kinderen die opgroeien krijgen te maken met allerlei verleidingen. Bijvoorbeeld

Nadere informatie

wat doet alcohol eigenlijk met je lichaam?

wat doet alcohol eigenlijk met je lichaam? de kater komt later ziek door te veel alcohol Je hebt te veel alcohol gedronken. Dit heeft je zo ziek gemaakt dat we je met spoed moesten opnemen in ons ziekenhuis. Waarschijnlijk ben je - net als je ouders/verzorgers

Nadere informatie

Tips voor Ouders van niet-drinkende pubers

Tips voor Ouders van niet-drinkende pubers Tips voor Ouders van niet-drinkende pubers 1. Bepaal uw standpunt. Eenduidigheid over de regels bij beide ouders is cruciaal. Tips: Kies als ouders samen regels voor het gezin. Bepaal als ouders vooraf

Nadere informatie

Hoe denken Zeeuwse jongeren en ouders over alcoholgebruik door jongeren? Onderzoek GGD Zeeland maart 2011

Hoe denken Zeeuwse jongeren en ouders over alcoholgebruik door jongeren? Onderzoek GGD Zeeland maart 2011 Hoe denken Zeeuwse jongeren en ouders over alcoholgebruik door jongeren? Onderzoek GGD Zeeland maart 2011 Zeeuwse jongeren en alcohol In 2010 is de Zeeuwse campagne Laat ze niet (ver)zuipen! van start

Nadere informatie

ALCOHOL EN OPVOEDING UW KIND OP HET VOORTGEZET ONDERWIJS DE GEZONDE SCHOOL EN GENOTMIDDELEN. Folder Alcohol en opvoeding.indd 1 27-07-2011 13:42:29

ALCOHOL EN OPVOEDING UW KIND OP HET VOORTGEZET ONDERWIJS DE GEZONDE SCHOOL EN GENOTMIDDELEN. Folder Alcohol en opvoeding.indd 1 27-07-2011 13:42:29 ALCOHOL EN OPVOEDING UW KIND OP HET VOORTGEZET ONDERWIJS DE GEZONDE SCHOOL EN GENOTMIDDELEN Folder Alcohol en opvoeding.indd 1 27-07-2011 13:42:29 ALCOHOL EN OPVOEDING Als kinderen naar het voortgezet

Nadere informatie

UW KIND EN ALCOHOL. Liesbeth Faber Adviseur gezondheidsbevordering

UW KIND EN ALCOHOL. Liesbeth Faber Adviseur gezondheidsbevordering UW KIND EN ALCOHOL Liesbeth Faber Adviseur gezondheidsbevordering PROGRAMMA Welkom in de puberteit Alcohol Opvoeding en genotmiddelen DE PUBERTEIT Dit is de periode waarin jongeren zich tot volwassene

Nadere informatie

Jeugd en alcohol. Oefeningen

Jeugd en alcohol. Oefeningen 2009-16 tekst 1 Delft, 16 april 2009 Jongeren drinken steeds meer alcohol. En ze drinken vaker. Ook zijn ze jonger als ze beginnen. Het is een groeiend probleem. Cijfers van 2008 337 jongeren kwamen in

Nadere informatie

Hokken en keten - 02. Hoe herken je een hok of keet? Er worden drie varianten onderscheiden:

Hokken en keten - 02. Hoe herken je een hok of keet? Er worden drie varianten onderscheiden: Hokken en keten Een (drank)keet of hok is een Nederlandse term om een plek aan te duiden waar vrienden of bekenden, als groep of als individuen bij elkaar komen voor gezelligheid, om dingen met elkaar

Nadere informatie

6.5. Boekverslag door A woorden 21 november keer beoordeeld. Verzorging

6.5. Boekverslag door A woorden 21 november keer beoordeeld. Verzorging Boekverslag door A. 2122 woorden 21 november 2003 6.5 389 keer beoordeeld Vak Verzorging Wat is alcohol? Pure alcohol is een stof die vloeibaar, smaakloos, kleurloos en reukloos is en als je het inneemt

Nadere informatie

ALCOHOL EN OPVOEDEN Tips en advies voor ouders

ALCOHOL EN OPVOEDEN Tips en advies voor ouders ALCOHOL EN OPVOEDEN Tips en advies voor ouders Herkent u één van deze vragen? Hoeveel mag mijn kind eigenlijk drinken? Kunnen jongeren tegen alcohol en wat zijn de risico s? Is het verstandig mijn kind

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Alcoholintoxicatie. Informatie voor ouders na opname van hun kind vanwege alcoholintoxicatie (comazuiper) terTER_

Patiënteninformatie. Alcoholintoxicatie. Informatie voor ouders na opname van hun kind vanwege alcoholintoxicatie (comazuiper) terTER_ Patiënteninformatie Alcoholintoxicatie Informatie voor ouders na opname van hun kind vanwege alcoholintoxicatie (comazuiper) 1234567890-terTER_ Alcoholintoxicatie Informatie voor ouders na opname van

Nadere informatie

Alcohol in de opvoeding

Alcohol in de opvoeding Alcohol in de opvoeding >> In deze brochure leest u meer over alcohol in de opvoeding. Over het effect van alcoholgebruik op uw kind. Over regels die u kunt stellen en adviezen die u uw kind kunt geven.

Nadere informatie

Hokken en keten. Hokken en keten - 02

Hokken en keten. Hokken en keten - 02 Hokken en keten In Zuidoost-Brabant bevinden zich veel hokken en keten waar jongeren bij elkaar komen. Het is belangrijk dat jongeren een plek hebben om samen te komen en lekker een beetje te hangen. Vaak

Nadere informatie

Project Alcohol 2014

Project Alcohol 2014 Project Alcohol 2014 Naam: Jong geleerd is oud gedaan!!!! Laat je niet Naam: F L s E s E N Klas:!!! 1 Inleiding De carnaval komt eraan. Een feest dat gevierd moet worden. Maar is het feestje van plezier

Nadere informatie

Diabetes and. alcohol. alcohol

Diabetes and. alcohol. alcohol Diabetes and alcohol en alcohol De risico s kennen Een alcoholisch drankje nuttigen met vrienden kan een leuk sociaal gebeuren zijn. Maar alcohol dient met mate te worden gebruikt om de gezondheidsrisico

Nadere informatie

Ouderavond riskante genotmiddelen Andreas College, Rijnmond Katwijk

Ouderavond riskante genotmiddelen Andreas College, Rijnmond Katwijk Ouderavond riskante genotmiddelen Andreas College, Rijnmond Katwijk 16 september 2014 Pel van Hattum Programma 1. Middelen 2. Cijfers 3. Puberteit 4. Opvoeding 1. Middelen: Tabak Héél ongezond: de dodelijkste

Nadere informatie

Inleiding. Bron: Nationale Drugsmonitor Jaarbericht 2007. Uitgave van Trimbosinstituut

Inleiding. Bron: Nationale Drugsmonitor Jaarbericht 2007. Uitgave van Trimbosinstituut : Alcohol, roken en drugs Inleiding In onze maatschappij zijn het gebruik van alcohol en andere drugs heel gewoon geworden roken en het drinken van alcoholische dranken gebeurt op recepties, feestjes,

Nadere informatie

Rapportage TIP MooiRooi. 31 maart 2016. Inhoud. Alcohol 1

Rapportage TIP MooiRooi. 31 maart 2016. Inhoud. Alcohol 1 Rapportage TIP MooiRooi 31 maart 2016 Inhoud Alcohol 1 Alcohol 6 53% 1. Drinkt u alcohol? (n=258) 37% Toelichting: Ja Soms Nee Ja In het weekend of soms een wijntje s avonds Soms is toch ook ja... Soms

Nadere informatie

Werkstuk Nederlands Alcohol

Werkstuk Nederlands Alcohol Werkstuk Nederlands Alcohol Werkstuk door een scholier 2107 woorden 9 juni 2006 6,1 139 keer beoordeeld Vak Nederlands Onderzoeksvraag: Hoe is alcohol ontstaan en wat is het nut daarvan? Deelvragen: Wat

Nadere informatie

ALCOHOL. Zonder flauwekul

ALCOHOL. Zonder flauwekul ALCOHOL Zonder flauwekul Op een feestje of in een café drinken veel mensen alcohol. Dat vinden ze gezellig. Maar is alcohol drinken eigenlijk wel gezellig? Het is belangrijk dat je weet wat alcohol met

Nadere informatie

Alcohol. Hoeveel is te veel?

Alcohol. Hoeveel is te veel? Alcohol. Hoeveel is te veel? V.U.: Frieda Matthys, Vereniging voor Alcohol- en andere Drugproblemen vzw, VAD, Vanderlindenstraat 15, 1030 Brussel - juni 2015 (herziene druk) - D/2015/6030/ 30 DeDe DrugLijn

Nadere informatie

Onderzoek: Verhoging leeftijdsgrens alcohol

Onderzoek: Verhoging leeftijdsgrens alcohol Onderzoek: Verhoging leeftijdsgrens alcohol Publicatiedatum: 24-12- 2013 Over dit onderzoek Aan het onderzoek van het EenVandaag Opiniepanel, gehouden van 9 t/m 19 december 2013, deden ruim 29.000 volwassenen

Nadere informatie

Jongeren en alcohol. Gemeente s-hertogenbosch

Jongeren en alcohol. Gemeente s-hertogenbosch Jongeren en alcohol Gemeente s-hertogenbosch Onderzoek & Statistiek Oktober 2013 2 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 5 1.1 Achtergrond... 5 1.2 Jongerenpanel alcohol... 5 1.3 Leeswijzer... 5 2. Alcoholgebruik

Nadere informatie

Vind je het een goede zaak of een slechte zaak dat de leeftijdsgrens van het kopen en drinken van alcohol van 16 naar 18 jaar wordt verhoogd?

Vind je het een goede zaak of een slechte zaak dat de leeftijdsgrens van het kopen en drinken van alcohol van 16 naar 18 jaar wordt verhoogd? Vind je het een goede zaak of een slechte zaak dat de leeftijdsgrens van het kopen en drinken van alcohol van 16 naar 18 jaar wordt verhoogd? Goede zaak 60,3% Slechte zaak 34,5% Weet niet / geen mening

Nadere informatie

Hoe help ik mijn kind nee zeggen tegen roken, drinken en blowen?

Hoe help ik mijn kind nee zeggen tegen roken, drinken en blowen? Hoe help ik mijn kind nee zeggen tegen roken, drinken en blowen? Uw kind en roken, drinken en blowen? U kunt er iets aan doen! Kinderen die opgroeien krijgen te maken met allerlei verleidingen. Bijvoorbeeld

Nadere informatie

HOE HELP IK MIJN KIND NEE ZEGGEN TEGEN ROKEN, DRINKEN EN BLOWEN?

HOE HELP IK MIJN KIND NEE ZEGGEN TEGEN ROKEN, DRINKEN EN BLOWEN? HOE HELP IK MIJN KIND NEE ZEGGEN TEGEN ROKEN, DRINKEN EN BLOWEN? UW KIND EN ROKEN, DRINKEN EN BLOWEN? U KUNT ER IETS AAN DOEN! Kinderen die opgroeien krijgen te maken met allerlei verleidingen. Bijvoorbeeld

Nadere informatie

Les alcohol. En / of Vragenblad Hoe werkt alcohol? Wat weet je al over alcohol? En / of Nog meer vragen: Klassikaal vragen stellen uit de kennistest.

Les alcohol. En / of Vragenblad Hoe werkt alcohol? Wat weet je al over alcohol? En / of Nog meer vragen: Klassikaal vragen stellen uit de kennistest. Les alcohol Meenemen: - Formulier om eigen ervaringen op te schrijven; - Etiketten van alcoholhoudende dranken; - Vragenblad Hoe werkt alcohol? ; (eventueel A,B en C- kaartjes meenemen) - Kennistest alcohol;

Nadere informatie

In deze folder vind je:

In deze folder vind je: Op een feestje of op café drinken veel mensen alcohol. Dat vinden ze gezellig. Maar is alcohol drinken wel altijd zo gezellig? In deze folder vind je: wat alcohol met je doet; welke risico s er zijn; dat

Nadere informatie

Alcohol FACT. Twee op de drie jongeren heeft weleens gedronken. Helft 4 e -klassers heeft recent gedronken SHEET. Gelderland-Zuid E-MOVO

Alcohol FACT. Twee op de drie jongeren heeft weleens gedronken. Helft 4 e -klassers heeft recent gedronken SHEET. Gelderland-Zuid E-MOVO Gelderland-Zuid E-MOVO 2015-2016 De resultaten in deze factsheet zijn afkomstig uit het 4 e E-MOVO jongerenonderzoek. In 2015 werd dit onderzoek uitgevoerd onder ruim 10.000 leerlingen in het voortgezet

Nadere informatie

ALCOHOL EN OPVOEDEN Tips en advies voor ouders

ALCOHOL EN OPVOEDEN Tips en advies voor ouders 2 e druk, mei 2008 ALCOHOL EN OPVOEDEN Tips en advies voor ouders Herkent u één van deze vragen? Hoeveel mag mijn kind eigenlijk drinken? Wat zijn de risico s van alcoholgebruik door jongeren? Is het verstandig

Nadere informatie

Jawel, je staat model!

Jawel, je staat model! Jawel, je staat model! Jawel, je staat model! Als ouder, grootouder, heb je een voorbeeldfunctie voor de jongere generaties. Zeker voor hun puberteit is het gezin voor kinderen een belangrijk referentiekader.

Nadere informatie

Alcohol, Roken en opvoeding

Alcohol, Roken en opvoeding Alcohol, Roken en opvoeding Uw kind in klas 1 van het voortgezet onderwijs Als kinderen naar het voortgezet onderwijs gaan, verandert er veel in hun leven. Ze krijgen andere interesses en hun vriendengroep

Nadere informatie

Pubers en verleidingen

Pubers en verleidingen Pubers en verleidingen Hadewig Bijsterveld Ouderavond 25 september 2018 Puberteit: een turbulente periode Pubers vinden het moeilijk om - belangrijke zaken eerst te doen - doelen te stellen - gevoelens

Nadere informatie

Leerlingenbundel Naam: Klas:

Leerlingenbundel Naam: Klas: Leerlingenbundel Naam: Klas: AFTER 12 1. Hoe komt het dat mensen zich anders gedragen als ze gedronken hebben? Vul aan, alcohol: heeft een stimulerend effect op de hersenen. heeft een verdovend effect

Nadere informatie

Werkstuk Nederlands Alcohol

Werkstuk Nederlands Alcohol Werkstuk Nederlands Alcohol Werkstuk door een scholier 1915 woorden 5 februari 2002 7 278 keer beoordeeld Vak Nederlands Geschiedenis van alcohol Alcohol is bijna even oud als mensheid zelf. Men weet zeker

Nadere informatie

LESBRIEF OVER ALCOHOL EN ALCOHOLVERSLAVING

LESBRIEF OVER ALCOHOL EN ALCOHOLVERSLAVING V.S.O. WWW.VOORKOM.NL LESBRIEF OVER ALCOHOL EN ALCOHOLVERSLAVING UITGAVE: STICHTING VOORKOM! POSTBUS 91 3990 DB HOUTEN TELEFOON 030-6373144 Lesbrief: V.S.O. alcohol en alcoholverslaving INHOUDSOPGAVE pagina

Nadere informatie

Werkstuk Maatschappijleer Alcohol

Werkstuk Maatschappijleer Alcohol Werkstuk Maatschappijleer Alcohol Werkstuk door een scholier 1502 woorden 27 april 2004 6,2 255 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Inhoud Inleiding Alcohol door de jaren heen Wat is alcoholisme Is alcohol

Nadere informatie

Drugs en. de wet. Mag het nu wel of niet?

Drugs en. de wet. Mag het nu wel of niet? Drugs en de wet Mag het nu wel of niet? Alles over drugs en de wet De DrugLijn tel. 078 15 10 20 www.druglijn.be Federale politie www.polfed-fedpol.be Advocaten voor jongeren www.jeugdadvocaat.be Jongeren

Nadere informatie

Nieuwe Drank- en Horeca Wet. Winkeliers/slijterijen. Stadskantoor 28-03-2013

Nieuwe Drank- en Horeca Wet. Winkeliers/slijterijen. Stadskantoor 28-03-2013 Nieuwe Drank- en Horeca Wet Winkeliers/slijterijen Stadskantoor 28-03-2013 1 Programma 19.30 uur welkom door burgemeester Harald Bergmann 19.40 uur toelichting op de nieuwe Drank- en Horecawet 20.00 uur

Nadere informatie

Alcoholgebruik? Tips en adviezen Voor ouders/verzorgers

Alcoholgebruik? Tips en adviezen Voor ouders/verzorgers Alcoholgebruik? Tips en adviezen Voor ouders/verzorgers Ziekenhuis Gelderse Vallei Alcohol drinken is een onderdeel van het sociale leven geworden. De Nederlandse jongeren behoren tot de grootste drinkers

Nadere informatie

Hokken en keten - 02. Alcohol is ongezond voor jongeren

Hokken en keten - 02. Alcohol is ongezond voor jongeren Hokken en keten Jongeren groeien nog, wegen minder en zijn kleiner dan volwassenen. Bij jongeren leidt het gebruik van alcohol daarom sneller tot risico s dan bij volwassenen. Dat komt mede omdat het bij

Nadere informatie

Onderzoek: Alcoholgebruik onder 16- en 17- jarigen

Onderzoek: Alcoholgebruik onder 16- en 17- jarigen Onderzoek: Alcoholgebruik onder 16- en 17- jarigen Publicatiedatum: 29-5- 2014 Over dit onderzoek Aan het onderzoek van het 1V Jongerenpanel, gehouden van 13 t/m 21 mei 2014, deden 725 jongeren van 16

Nadere informatie

PUBERS EN SOCIALE MEDIA

PUBERS EN SOCIALE MEDIA P u b e r s e n g e n o t m i d d e l e n P R O G R A M M A PUBERS EN Eef Hollman Adviseur Gezondheidsbevordering GGD HM Puberteit Puberbrein Populaire Genotmiddelen Preventie Als er meer hulp nodig is

Nadere informatie

TABAK ALCOHOL GAMEN. algemene sociale vaardigheden

TABAK ALCOHOL GAMEN. algemene sociale vaardigheden Leerlijnen per graad : 3 de graad LO 10-12j Doelstelling: Versterken van de kennis en vaardigheden die kinderen nodig hebben om gezonde keuzes te maken en niet te roken, geen alcohol te drinken en op een

Nadere informatie

Vraagstelling: In hoeverre verschilt het alcohol gebruik binnen verschillende culturen

Vraagstelling: In hoeverre verschilt het alcohol gebruik binnen verschillende culturen Praktische-opdracht door een scholier 2315 woorden 20 december 2010 5,5 12 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Alcohol gebruik binnen culturen In hoeverre verschilt het alcohol gebruik binnen verschillende

Nadere informatie

VERSTANDIG VERANTWOORD ALCOHOL SCHENKEN & VERKOPEN SCHENKEN

VERSTANDIG VERANTWOORD ALCOHOL SCHENKEN & VERKOPEN SCHENKEN SCHENK VERSTANDIG VERANTWOORD ALCOHOL SCHENKEN & VERKOPEN VERANTWOORD ALCOHOL SCHENKEN & VERKOPEN A guide for alcohol retailers [Insert Makro Logo] Waarom is Schenk Verstandig belangrijk voor uw zaak?

Nadere informatie

Alcohol en jongeren. Ziekenhuis Bernhoven 8 juli 12 juli Allert Vos. Gordon Slabbers. Internist. Kinderarts

Alcohol en jongeren. Ziekenhuis Bernhoven 8 juli 12 juli Allert Vos. Gordon Slabbers. Internist. Kinderarts Alcohol en jongeren Ziekenhuis Bernhoven 8 juli 12 juli Allert Vos Internist Gordon Slabbers Kinderarts 16-7-2010 1 De Jeugd deugt, maar met alcohol??? 2 Opbouw informatie-avond Een gewoon weekend in 2008

Nadere informatie

Leerlijnen per drug : ALCOHOL Onderwijsvorm: KLEUTER EN LAGER

Leerlijnen per drug : ALCOHOL Onderwijsvorm: KLEUTER EN LAGER Leerlijnen per drug : ALCOHOL Onderwijsvorm: KLEUTER EN LAGER kleuter 2,5-6j 1 ste graad LO 6-8j 2 de graad LO 8-10j 3 de graad LO 10-12j doelstelling doelstelling doelstelling doelstelling Versterken

Nadere informatie

Tips voor Ouders van drinkende pubers

Tips voor Ouders van drinkende pubers Tips voor Ouders van drinkende pubers 1. Bepaal uw standpunt. Eenduidigheid over de regels bij beide ouders is cruciaal. Tips: - Kies als ouders samen regels voor het gezin. - Bepaal als ouders vooraf

Nadere informatie

ONDERZOEKSDOCUMENT: GEBRUIK VAN ALCOHOL ONDER JONGEREN, IN HET VERKEER

ONDERZOEKSDOCUMENT: GEBRUIK VAN ALCOHOL ONDER JONGEREN, IN HET VERKEER Gemeente Breda Claudius Prinsenlaan 10 4811 DJ Breda Postbus 90156, 4800 RH Breda N: Kenneth Wilson T: 06 30735070 E: k.wilson@breda.nl W: www.breda.nl ONDERZOEKSDOCUMENT: GEBRUIK VAN ALCOHOL ONDER JONGEREN,

Nadere informatie

Terrorisme en dan verder

Terrorisme en dan verder Terrorisme en dan verder Hoe kunt u omgaan met de gevolgen van een aanslag? - Ga zo veel mogelijk door met uw normale dagelijkse activiteiten. Dat geeft u het gevoel dat u de baas bent over de situatie.

Nadere informatie

Bestuursreglement Alcohol in het clubhuis

Bestuursreglement Alcohol in het clubhuis Enschedese Rugbyclub 69 Wethouder Horstman Sportpark Tel (053) 435 24 67 www.erc69.nl Paragraaf 1 Algemene bepalingen Artikel 1 Begripsbepalingen a) Alcoholhoudende dranken: Zwak-alcoholhoudende drank:

Nadere informatie

Soms moet je nee verkopen

Soms moet je nee verkopen COLOFON Stichting Platform Verkoop Alcoholhoudende Dranken voor Thuisgebruik (PVAD) Postbus 182 2260 AD Leidschendam F 070 317 5046 pvad@raadndh.nl Huisregels en leeftijdsstickers zijn tegen kostprijs

Nadere informatie

Medische Publieksacademie. Medische Publiekacademie Medisch Centrum Leeuwarden Leeuwarder Courant

Medische Publieksacademie. Medische Publiekacademie Medisch Centrum Leeuwarden Leeuwarder Courant Medische Publiekacademie Medisch Centrum Leeuwarden Leeuwarder Courant 1 2 oktober 2018 Welkom! #mclmpa Peptalk met pubers Brita de Jong-van Kempen, kinderarts Jan Hofsteenge, klinisch psycholoog Goos

Nadere informatie

Depressie. Informatiefolder voor cliënt en naasten. Zorgprogramma Doen bij Depressie UKON. Versie 2013-oktober

Depressie. Informatiefolder voor cliënt en naasten. Zorgprogramma Doen bij Depressie UKON. Versie 2013-oktober Depressie Informatiefolder voor cliënt en naasten Zorgprogramma Doen bij Depressie Versie 2013-oktober Inleiding Deze folder bevat informatie over de klachten die bij een depressie horen en welke oorzaken

Nadere informatie

Wij doen een spreekbeurt over alcohol omdat we er nu al mee te maken hebben en omdat je later ook veel mee te maken krijgt.

Wij doen een spreekbeurt over alcohol omdat we er nu al mee te maken hebben en omdat je later ook veel mee te maken krijgt. Spreekbeurt door een scholier 2044 woorden 11 februari 2002 7,3 527 keer beoordeeld Vak Nederlands ALCOHOL Wij doen een spreekbeurt over alcohol omdat we er nu al mee te maken hebben en omdat je later

Nadere informatie

BESCHERMING VAN JONGEREN TEGEN TABAK EN ALCOHOL

BESCHERMING VAN JONGEREN TEGEN TABAK EN ALCOHOL 1 BESCHERMING VAN JONGEREN TEGEN TABAK EN ALCOHOL Dienst Inspectie Consumptieproducten Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu 2 Opdracht Controledienst -

Nadere informatie

Kennisquiz 1 Alcohol

Kennisquiz 1 Alcohol Kennisquiz 1 Alcohol Weet u welke klachten het gevolg kunnen zijn van alcoholgebruik? Test uw eigen kennis door de antwoorden te omcirkelen. Aan het einde van de quiz geven we de juiste antwoorden en de

Nadere informatie

Speciaal onderwijs LESBRIEF OVER ALCOHOL UITGAVE: STICHTING VOORKOM! POSTBUS 91 3990 DB HOUTEN TELEFOON 030-6373144

Speciaal onderwijs LESBRIEF OVER ALCOHOL UITGAVE: STICHTING VOORKOM! POSTBUS 91 3990 DB HOUTEN TELEFOON 030-6373144 Speciaal onderwijs LESBRIEF OVER ALCOHOL UITGAVE: STICHTING VOORKOM! POSTBUS 91 3990 DB HOUTEN TELEFOON 030-6373144 Lesbrief over alcohol INHOUD pagina Inleiding 2 Welke soorten drank zijn er? 2 De werking

Nadere informatie

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Alcoholgebruik Psychosociale gezondheid Genotmiddelen Voeding, bewegen en gewicht Seksueel gedrag Samenvatting en aanbevelingen Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Jongerenmonitor In 2011 is in de regio IJsselland

Nadere informatie

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Alcoholgebruik Psychosociale gezondheid Genotmiddelen Voeding, bewegen en gewicht Seksueel gedrag Samenvatting en aanbevelingen Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Jongerenmonitor In 2011 is in de regio IJsselland

Nadere informatie

Gaan zitten bij ooit gebruik

Gaan zitten bij ooit gebruik 1 Gaan zitten bij ooit gebruik 2 3 Speciaal bedoeld voor ouderavonden, voor ouders van basisonderwijs of beginnend middelbaar onderwijs. Deze quiz is bedoeld om met elkaar wat kennis op te doen, maar ook

Nadere informatie

PATIËNTEN INFORMATIE. Polikliniek voor. Jeugd en Alcohol

PATIËNTEN INFORMATIE. Polikliniek voor. Jeugd en Alcohol PATIËNTEN INFORMATIE Polikliniek voor Jeugd en Alcohol 2 PATIËNTENINFORMATIE Opname in het ziekenhuis Door middel van deze folder informeert het Maasstad Ziekenhuis over de polikliniek Jeugd en Alcohol.

Nadere informatie

Nieuwe Drank- en Horeca Wet. Sportverenigingen. Zeelandia 02-04-2013

Nieuwe Drank- en Horeca Wet. Sportverenigingen. Zeelandia 02-04-2013 Nieuwe Drank- en Horeca Wet Sportverenigingen Zeelandia 02-04-2013 Programma 19.30 uur welkom door burgemeester Harald Bergmann 19.40 uur toelichting op de nieuwe Drank- en Horecawet 20.00 uur vragen over

Nadere informatie

Terrorisme en dan verder Wat te doen na een aanslag?

Terrorisme en dan verder Wat te doen na een aanslag? Terrorisme en dan verder Wat te doen na een aanslag? Publieksversie Ga zo veel mogelijk door met uw normale dagelijkse activiteiten. Dat geeft u het gevoel dat u de baas bent over de situatie. Dit is ook

Nadere informatie

...en wie ben jij? TIPS VOOR MENTOREN

...en wie ben jij? TIPS VOOR MENTOREN ...en wie ben jij? TIPS VOOR MENTOREN Als mentor ben jij er verantwoordelijk voor dat jouw groepje eerstejaars studenten tijdens hun introductieperiode een onvergetelijke inleiding krijgt op hun studietijd.

Nadere informatie

regio Gooi en Vechtstreek Niet uitgeslapen? Jongeren en slapeloosheid www.cjggooienvechtstreek.nl

regio Gooi en Vechtstreek Niet uitgeslapen? Jongeren en slapeloosheid www.cjggooienvechtstreek.nl regio Gooi en Vechtstreek Niet uitgeslapen? Jongeren en slapeloosheid www.cjggooienvechtstreek.nl n Niet uitgeslapen? Jongeren en slapeloosheid We slapen gemiddeld zo n zeven tot acht uur per nacht. Dat

Nadere informatie

Uw kind en genotmiddelen

Uw kind en genotmiddelen Welkom bij Uw kind en genotmiddelen Eef Hollman Adviseur Gezondheidsbevordering Programma (hersen)ontwikkeling pubers Genotmiddelen Roken Alcohol Gamen Opvoeding en genotmiddelen De puberteit ? Aan het

Nadere informatie

Inspiratiedag studenten

Inspiratiedag studenten Inspiratiedag studenten Drugsgebruik- en gebruikers Eva Ehrlich Inhoud Cijfers Quiz Werking Alcohol Drugs Breindoping Wat zijn drugs? Soms wordt uitgegaan van de werking van het middel, soms wordt gekeken

Nadere informatie

Met een ontheffing mag u na middernacht sluiten. Hiervoor moet u wel aan een aantal eisen voldoen:

Met een ontheffing mag u na middernacht sluiten. Hiervoor moet u wel aan een aantal eisen voldoen: 1. 1 van 5 Bureau Beleid en Juridische Ondersteuning Contactpersoon : T.J. Ton Telefoonnr. : 0229-252497 E-mail : gemeente@hoorn.nl Uw brief van : - Uw kenmerk : Ons kenmerk : 09.58919 Bijlage(n) : 1 Onderwerp

Nadere informatie

tot 24 jaar Monitor jongeren 12

tot 24 jaar Monitor jongeren 12 Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Alcoholgebruik Psychosociale gezondheid Genotmiddelen Voeding, bewegen en gewicht Seksueel gedrag Samenvatting en aanbevelingen Jongerenmonitor In 2011 is in de regio IJsselland

Nadere informatie

Lesbrief bij Biertje Casper van Marleen Schmitz voor groep 8

Lesbrief bij Biertje Casper van Marleen Schmitz voor groep 8 Inhoud van deze lesbrief - Thema s in het boek - Lesopzet - Doel van de les - Uitwerking - Bijlage: opdrachtenblad en feiten over alcohol Lesbrief bij Biertje Casper van Marleen Schmitz voor groep 8 Thema

Nadere informatie

Algemeen quiz kaarten.indd :14:52

Algemeen quiz kaarten.indd :14:52 Algemeen Algemeen 01 Waar kan je drugs laten testen? Think for yourself, care about others. Algemeen Algemeen 02 Welke middelen kun je wel en welke kun je niet laten testen bij de test-service? Think for

Nadere informatie

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Alcoholgebruik Psychosociale gezondheid Genotmiddelen Voeding, bewegen en gewicht Seksueel gedrag Samenvatting en aanbevelingen Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Jongerenmonitor In 2011 is in de regio IJsselland

Nadere informatie

Op weg naar de speerpuntennotitie lokaal gezondheidsbeleid Boxmeer 2009 2011: Speerpunten voor Boxmeer?? Esther Hendriks 24 september 2009

Op weg naar de speerpuntennotitie lokaal gezondheidsbeleid Boxmeer 2009 2011: Speerpunten voor Boxmeer?? Esther Hendriks 24 september 2009 Op weg naar de speerpuntennotitie lokaal gezondheidsbeleid Boxmeer 2009 2011: Speerpunten voor Boxmeer?? Esther Hendriks 24 september 2009 Op weg naar speerpuntennotitie? Wat doen/deden we al? Welke gezondheidsproblemen

Nadere informatie

Bianca Wagenaar-Swart Preventiewerker

Bianca Wagenaar-Swart Preventiewerker Bianca Wagenaar-Swart Preventiewerker Tactus Verslavingszorg Stedendriehoek, Twente, Zwolle/Noord Veluwe en Flevoland Preventie Behandeling Nazorg Alcohol, roken, drugs, medicijnen, gamen, gokken Programma

Nadere informatie

Drugs en. de wet. Mag het nu wel of niet?

Drugs en. de wet. Mag het nu wel of niet? Drugs en de wet Mag het nu wel of niet? Alles over drugs De Druglijn tel. 078 15 10 20 www.druglijn.be Federale politie www.polfed-fedpol.be Advocaten voor jongeren www.jeugdadvocaat.be Jongeren Advies

Nadere informatie

lesbrief speciaal basisonderwijs UITGAVE: STICHTING VOORKOM! T (030) 637 31 44 E-MAIL: STICHTING@VOORKOM.NL WWW.VOORKOM.NL

lesbrief speciaal basisonderwijs UITGAVE: STICHTING VOORKOM! T (030) 637 31 44 E-MAIL: STICHTING@VOORKOM.NL WWW.VOORKOM.NL lesbrief speciaal basisonderwijs UITGAVE: STICHTING VOORKOM! T (030) 637 31 44 E-MAIL: STICHTING@VOORKOM.NL WWW.VOORKOM.NL inhoud LES 1: ROKEN EN BLOWEN 3 GEWOONTEN 3 CONTRACT 4 ROKEN EN JOUW GEZONDHEID

Nadere informatie