Eindverslag RAAK Borging aanpak kindermishandeling en huiselijk geweld Noord en Midden Limburg

Transcriptie

1 Eindverslag RAAK Borging aanpak kindermishandeling en huiselijk geweld Noord en Midden Limburg MAATSCHAPPELIJKE ONTWIKKELING team MOSAM steller Elke Haanraadts doorkiesnummer datum 30 november 2012, versie 0.1

2

3 Inhoudsopgave 1 Resultaten RAAK Noord en Midden Limburg Dekkend aanbod voor ouders en kinderen Deskundigheidsbevordering Meldcode kindermishandeling en huiselijk geweld en samenwerkingsafspraken Voorlichting Overlegstructuur RAAK Beleidskader huiselijk geweld: wie heeft getekend? Borging aanpak huiselijk geweld en kindermishandeling Bestuurlijk standpunten en voorstellen Monitoren van de regionale samenwerkingsafspraken Implementatie wet meldcode Aandacht voor kindermishandeling in de stuurgroepen veiligheidshuis Geweldige kinderen vroegsignalering Veranderingen in de jeugdzorg Mensenhandel Eergerelateerd geweld Deskundigheidsbevordering beroepskrachten Deskundigheidsbevordering vrijwilligers...11

4

5 1 Resultaten RAAK Noord en Midden Limburg Het Ministerie van Jeugd en Gezin heeft eind 2008 iedere centrumgemeente ter beschikking gesteld om een regiocoördinator RAAK aan te stellen en de regionale aanpak van kindermishandeling een impuls te geven. In Noord en Midden Limburg is de projectperiode tot De coördinator RAAK is gestart met het inrichten van een projectgroep met ketenpartners, het maken van een startfoto en een werkplan. In voorliggend eindverslag wordt beschreven in hoeverre de doelstellingen zijn behaald. Gedurende het project RAAK bleek dat het in de regio ontbrak aan een eenduidige en gedragen visie op de aanpak van huiselijk geweld. Kindermishandeling is huiselijk geweld, om een succesvolle aanpak van kindermishandeling te realiseren, moet de basis dan ook goed zijn. Daarom is de focus meer komen te liggen op het beschrijven van een integrale aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling voor Noord en Midden Limburg. Hiertoe is het regionaal beleidskader opgesteld waarin de regionale basis voor alle vormen van huiselijk geweld beschreven is, inclusief kindermishandeling. Dit beleidskader is een product van een breed samengestelde werkgroep huiselijk geweld, de coördinator RAAK is de steller van het stuk. De coördinator RAAK heeft ongeveer de helft van de begrote uren daadwerkelijk besteedt aan RAAK, de overige tijd is geïnvesteerd in de integrale beleidsvisie op huiselijk geweld, ontwikkelingen in een nieuwe vorm van vrouwenopvang en de voorbereidingen van een nieuwe werkwijze rond de wet huisverbod die we in een pilot gaan testen. Samengevat kan gesteld worden dat er ondanks de beperkte inzet veel bereikt is in de regio. 40 gemeenten en instellingen hebben het regionale beleidskader ondertekent inclusief regionale samenwerkingsafspraken en de toezegging dat zij actief gaan werken met een meldcode. De samenwerking en uitwisseling tussen partners over de aanpak van kindermishandeling is verbeterd: de leden van de projectgroep RAAK willen na afloop van RAAK een paar keer per jaar bij elkaar blijven komen om ervaringen en ontwikkelingen uit te wisselen. Er is veel geïnvesteerd in deskundigheidsbevordering bij leidsters van peuterspeelzalen, kinderopvang en onderwijs. Er is een folder over kindermishandeling en huiselijk geweld huis-aan-huis verspreid in heel Noord en Midden Limburg. Zaak is nu om de doelstellingen die nog niet zijn opgepakt te beleggen, en te borgen dat de gemeenten en instellingen inderdaad gaan werken volgens de samenwerkingsafspraken. 1.1 Dekkend aanbod voor ouders en kinderen Doelstelling: Er is een dekkend, vraaggericht en laagdrempelig aanbod opvoedingsondersteuning voor (aanstaande) ouders wat aansluit op de hulpvraag- en behoefte van het gezin; en een aanbod voor kinderen die slachtoffer of getuige zijn van huiselijk geweld. 1. De CJG s in Noord en Midden Limburg zijn RAAK-proof Er is op een voorlichtings- en discussiebijeenkomst georganiseerd voor alle CJG s (i.o.). De aanwezige consulenten vonden de voorlichting zeker nuttig, echter tijdens de bijeenkomst werd duidelijk een samenwerking tussen de CJG s en RAAK lastig is. De Noord en Midden Limburgse CJG s willen vooral laagdrempelig zijn, het CJG is er voor àlle vragen van ouders over de opvoeding. De CJG s willen voorkomen dat het CJG wordt verbonden aan BJZ, dit werkt namelijk drempelverhogend. Daarnaast willen CJG s niet uitstralen dat ze probleemgericht werken. Vanuit RAAK is medio 2010 nog eens geprobeerd om het thema geagendeerd te krijgen bij het provinciale CJG-overleg, hier was geen behoefte aan. Met het 1

6 oog op de veranderingen in de jeugdzorg en de rol die de CJG s mogelijk gaan spelen, is het aan te raden om het thema kindermishandeling wel een speerpunt te maken van de CJG s. 2. Er is een laagdrempelig aanbod voor kinderen als getuige van partnergeweld Het is essentieel om te investeren in kinderen die getuige zijn van huiselijk geweld. Immers, het geweld wordt van generatie op generatie doorgegeven. De Mutsaersstichting heeft een aanbod ontwikkeld voor deze groep kinderen: Geweldige Kinderen. Dit groepsaanbod waarbij veel wordt gewerkt met muziek en tekenen en schilderen is nu alleen op indicatie voor met name de kinderen die bekend zijn bij de Mutsaersstichting vanuit de wet huisverbod of de vrouwenopvang. Momenteel wordt een pilot voorbereid om vanuit RAAK middelen een laagdrempelig aanbod te realiseren met de naam Geweldige kinderen, vroegsignalering. Deze pilot is een samenwerking tussen de Mutsaersstichting, Wel.kom Venlo en de gemeente Venlo. Er is budget om in 2011 vier groepen te gaan draaien, er wordt kleinschalig gestart vanuit Boulevard Hazenkamp in Blerick. Bij succes is het streven dit aanbod structureel op te nemen in het aanbod van Wel.kom en de Mutsaersstichting. BJZ heeft een voorstel gedaan om in Midden Limburg in samenwerking met het veiligheidshuis een aanbod kindspoor op te zetten, hier zijn vooralsnog geen financiële middelen beschikbaar voor. Voorstel is om met de extra middelen die het Ministerie in 2011 beschikbaar heeft gesteld voor RAAK te gebruiken om de pilot Geweldige kinderen vroeginterventie ook in een Midden Limburgse gemeente op te zetten. 3. Gezinsondersteuning De eerste doelstelling binnen dit onderdeel is dat alle gemeenten in Noord en Midden Limburg werken met een methode voor vroegsignalering voor (aanstaande) ouders van kinderen vanaf 9 maanden tot 19 jaar. In de Midden Limburgs gemeenten, Venlo, Bergen en Venray is de methode SamenStarten voor 0-4 jarigen geïmplementeerd. Beesel en Peel en Maas zijn voornemens te starten. Daarnaast zijn in de Midden Limburgse gemeenten de medewerkers van de jeugdgezondheidszorg geschoold voor SamenStarten voor de leeftijd 4-19, maar heeft de implementatie nog niet plaatsgevonden. In Noord Limburg is geen enkele gemeente voornemens om SamenStarten in te kopen voor de leeftijd Dit thema is besproken in de OOGO s, om financiële redenen is dit niet haalbaar. De doelstelling dat er een sluitend (preventief) aanbod voor gezinsondersteuning is, is gerealiseerd middels de CJG s. Vanuit RAAK is niet geïnvesteerd in de doelstelling dat in iedere gemeente aandacht is voor zorgmijdende allochtone ouders. Tot slot de doelstelling dat interventies bij gezinnen waar mishandeld wordt, gezinsgericht zijn, plaats vinden in de eigen leefsituatie en zich richten op meerdere systemen rond het gezin. De regionale vroeginterventieteams van de Mutsaersstichting werken systeemgericht en brengen het aanbod van de Mutsaersstichting feitelijk naar de voordeur. De teams werken veel vanuit scholen en reageren bij zorgsignalen zo snel mogelijk met een adequaat aanbod. Ook Rubicon Jeugdzorg heeft een zorgaanbod dat geïntegreerd wordt ingezet. De nadruk ligt expliciet op systemische en orthopedagogische interventies, gericht op het totale netwerk. Om die reden worden meerdere zorgvormen ingezet om het hele (gezins-)systeem te bereiken. Aanbod voor risico-ouders Vanuit het AMK zijn regelmatig zwangere risico-ouders in beeld. Dit zijn ouders waar al tijdens de zwangerschap zorgen zijn over de veiligheid en ontwikkelingskansen van het (ongeboren) kind zoals verslaving, ernstige psychiatrische problematiek of een verstandelijke beperking. Er is grote nood aan opvangplekken voor deze zwangere risico-ouders. Er is behoefte aan een vorm van begeleid wonen met een 24uurs toezicht/bereikbaarheid. Hierover zijn verschillende gesprekken gevoerd met het AMK, de Mutsaersstichting, Xonar 2

7 en de RAAK-coördinator. Vooralsnog is er geen oplossing voor handen, maar dit thema houdt de aandacht. 1.2 Deskundigheidsbevordering Doelstelling: Iedereen die met kinderen of ouders werkt, heeft voldoende kennis en vaardigheden om kindermishandeling te signaleren en de stappen van de meldcode te volgen. 1. Regionaal scholingsplan aanpak kindermishandeling Het regionaal scholingsplan is opgesteld als onderdeel van het werkplan RAAK. 2. Instellingen organiseren trainingen Memoblokjes Vanuit de RAAK-middelen zijn 2000 gele memo-blokjes gemaakt met als doel om beroepskrachten te wijzen op het feit dat ze altijd iets moeten doen om met hun zorgen over een kind. Daarnaast wordt benadrukt dat het AMK gebeld kan worden voor advies. De blokjes zijn uitgereikt aan alle deelnemers aan de trainingen en voorlichtingen dit vanuit RAAK georganiseerd zijn. De memoblokjes worden goed ontvangen door de beroepskrachten. Onderwijs: er is tweemaal een brief gegaan naar alle scholen en schoolbesturen in de regio. In deze brief staat dat scholen op kosten van RAAK een voorlichting voor al hun medewerkers kunnen ontvangen, en wordt het aanbod gedaan voor een training voor medewerkers tegen kostprijs. Ruim 80 scholen hebben zich aangemeld voor een voorlichting en/of training. Het is de verantwoordelijkheid van de scholen zelf om ze zorgen dat hun medewerkers kunnen werken volgens de wet meldcode. Peuterspeelzalen en kinderopvang: ook naar alle kinderopvangcentra en peuterspeelzalen in de regio is een brief verstuurd met het aanbod van een training tegen een sterk gereduceerde prijs (mogelijk door een bijdrage van de provincie). Er is veel gebruik gemaakt van dit aanbod: ruim 500 leidsters en gastouders zijn getraind! Artsen: doelstelling was dat 50% van alle artsen en verloskundigen de e-learning (gaat) volgen. Deze doelstelling bleek extra urgent na een landelijke rapportage over de kwaliteit van de signalering van kindermishandeling op huisartsenposten (HAP). De rapportage laat hele slechte resultaten zien voor nagenoeg alle huisartsenposten in heel Nederland. Ook Limburg scoort slecht, met name de HAP s in Roermond en Weert. De huisartsen bleken geen behoefte te hebben aan e-learning, in deze zin is de doelstelling dan ook niet behaald. De gemeenten Weert, Leudal en Nederweert hebben eind 2010 een lunchbijeenkomst georganiseerd voor huisartsen, hierbij waren 10 van de 32 huisartsenpraktijken aanwezig. De huisartsen gaven aan behoefte te hebben aan een verdieping op het thema kindermishandeling. Stichting Beyaart kan hier een rol in spelen. In Noord Limburg heeft de stichting Cohesie Huisartsenposten Noord Limburg (hierbij zijn alle Noord-Limburgse huisartsen aangesloten) een protocol geïmplementeerd hoe de huisartsen omgaan met vermoedens van kindermishandeling. Ook heeft de stichting een aandachtsfunctionaris kindermishandeling benoemd. Deze aandachtsfunctionaris (tevens huisarts) stimuleert zijn collega s actief om het protocol na te leven. Ook heeft hij alle huisartsen in de regio voorgelicht over de aanpak van kindermishandeling. Ziekenhuizen: de ziekenhuizen in Noord en Midden Limburg hebben allen een casusoverleg kindermishandeling waar ook de vertrouwensarts van het AMK bij aansluit. Tevens hebben ze allen een aandachtsfunctionaris benoemd en werken ze met een screeningsformulier. Natuurlijk zijn ook bij de ziekenhuizen en de spoedeisende hulpdiensten verbeteringen te 3

8 behalen, echter de projectgroep RAAK heeft besloten om geen energie te steken in de ziekenhuizen omdat de ziekenhuizen voldoende aandacht voor kindermishandeling hebben en er een nauwe samenwerking met het AMK is. Woningbouwverenigingen: de RAAK-coördinator heeft een presentatie gehouden over het signaleren van kindermishandeling en de meldcode bij een overleg waar alle Limburgse woningbouwverenigingen bij aangesloten zijn. De woningbouwverenigingen komen veel bij mensen thuis en signaleren veel. In samenwerking met het DAK is een voorlichting ontwikkeld voor medewerkers van de woningbouwverenigingen. Het blijkt dat bij de grotere corporaties de handelingsmogelijkheden bij geconstateerde zorgen over een gezin goed zijn geregeld. Men kan bij woonconsulenten, buurtbeheerder of vergelijkbare functie de signalen oftewel zorgen melden. Deze pakken dit oftewel intern of in een buurtnetwerk op. Bij de kleinere vestigingen is dit minder goed georganiseerd. GGD: alle GGD medewerkers die met ouders of kinderen werken hebben een training gevolg bij het DAK op kosten van de gemeente Venlo. 3. Lespakket voor lvb-scholen Vanuit RAAK NML zijn de mogelijkheden onderzocht om mee te doen aan een landelijke pilot voor een nieuw lespakket (Save You Save Me) voor het basisonderwijs. Het voornemen was om in onze regio dit lespakket te herschrijven voor de doelgroep licht verstandelijk beperkte (LVB) kinderen, omdat deze doelgroep een verhoogd risico loopt en er voor hen geen lesaanbod is over kindermishandeling. Uiteindelijk heeft de projectgroep RAAK besloten om geen eigen pilot te starten rond dit lespakket. Er is binnen de regio zeker draagvlak om het pakket voor de LVB-kinderen te ontwikkelen. Echter de ketenpartners en het onderwijs hebben aangegeven geen tijd en geld beschikbaar te hebben als gevolg van de enorme bezuinigingen binnen het speciaal onderwijs. Dit is een zorgwekkende ontwikkeling. Een alternatief is het nieuwe aanbod He Kijk mij nou, dit is een vorm van psycho educatie voor groepen LVB-kinderen en hun moeders die te maken hebben gehad met huiselijk geweld. Nadeel is dat dit programma niet-systemisch is opgezet, de vader wordt niet betrokken. De stichting MEE is nog aan het onderzoeken of er draagvlak is voor dit aanbod, in dat geval is de Mutsaersstichting bereid om samen met MEE de vertaalslag naar een systemische werkwijze te maken. 4. Deskundigheidsbevordering bij hoge scholen Deskundigheidsbevordering rond het signaleren van en handelen bij kindermishandeling moet structureel aangeboden worden aan leerlingen van de Limburgse hogescholen. Dit standpunt is ingenomen tijdens een bestuurlijk overleg met de gedeputeerde van de Provincie Limburg, de verantwoordelijke wethouders en regiocoördinatoren van de drie centrumgemeenten en de implementatieadviseur van de NJi. De provincie en het NJi hebben toegezegd om hierover in overleg te gaan met FOntys en HS Zuyd. Dit overleg is gestart, de voortgang van dit actiepunt wordt besproken tijdens het bestuurlijk overleg van 30 maart Meldcode kindermishandeling en huiselijk geweld en samenwerkingsafspraken Doelstelling: Alle instellingen en organisaties die met kinderen of ouders werken in NML hebben een meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling en handelen conform de samenwerkingsafspraken. 1. Belofte aan kinderen : start- en slotconferentie RAAK NML Eind 2009 hebben 40 burgemeesters, wethouders en de directeuren van instellingen beloofd zich in te zetten voor een veilig thuis voor ieder kind in Noord en Midden Limburg tijdens een regionale startconferentie. Zij deden dit door hun handtekening te zetten op een schilderij dat 4

9 kinderen van 5 basisscholen speciaal voor deze gelegenheid hadden gemaakt. Tijdens de startconferentie waar zo n 80 personen aanwezig waren, was een interactief theater en verschillende inhoudelijke bijdragen gericht op aandacht voor de ernst en omvang van kindermishandeling. Begin 2011 is dit commitment bekrachtigd met de ondertekening van een regionaal samenwerkingskader door 40 gemeenten en instellingen tijdens een slotconferentie RAAK. Ook deze conferentie was goed bezocht met ruim 100 aanwezigen. Verder was er een bijdrage van Mariëtte Christophe, programmaleider van het landelijk project huiselijk geweld en de politietaak en diversie presentaties van Limburgse goodpractises. 2. Wet meldcode De wet meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling gaat medio 2011 van kracht. Hierop vooruitlopend is een regionale meldcode met samenwerkingsafspraken opgesteld die is bekrachtigd. In het beleidskader wordt een regionale basis van de meldcode gelegd voor alle vormen van huiselijk geweld. De Limburgse GGZ-instellingen hebben begin 2011 een eigen regionale meldcode ondertekent. Hierin hebben de Provincie Limburg en BJZ het voortouw genomen. 3. Beroepskrachten en instellingen De doelstelling was dat beroepskrachten die met kinderen of ouders werken de meldcode kindermishandeling van hun organisatie kennen en conform handelen en dat de instellingen een aandachtsfunctionaris kindermishandeling hebben. Deze doelstellingen zijn opgenomen in de samenwerkingsafspraken zoals deze op 31 januari 2011 zijn ondertekent. Het is de verantwoordelijkheid van de instellingen om deze afspraken na te komen. 4. Vrijwilligers Er is vanuit RAAK onvoldoende geïnvesteerd in vrijwilligers die met kinderen en ouders werken. Wel is er een kosteloze voorlichting van het DAK signaleren van kindermishandeling voor alle vrijwilligers van buurtbemiddeling in Noord en Midden Limburg georganiseerd. 5. Herijking SHG Doelstelling was om de taak van het SHG te herijken. Deze doelstelling is opgepakt door de regionale werkgroep huiselijk geweld. Op basis van een evaluatie en behoefte onderzoek naar de functies van het SHG in Noord en Midden Limburg zijn de volgende basisfuncties van het SHG vastgesteld. Front-office. Het SHG neemt adviesvragen van betrokkenen van huiselijk geweld en van professionals op en beantwoord deze op deskundige wijze, 24 uur per dag. Registratie. Het SHG registreert alle gegevens huiselijk geweld in REGAS (intern registratiesysteem). Registratie is een basisfunctie voor het SHG en belangrijk om op regionale schaal beleid te kunnen ontwikkelen en om regio s te kunnen vergelijken. Voorlichting. Het SHG verzorgt een jaarlijkse mailing die aansluit op de campagne Nu is het genoeg. Deze is gericht op bewustwording en bekendheid geven aan het bestaan van het steunpunt huiselijk geweld. Daarnaast verzorgt het SHG voorlichting, lezingen en workshops. Casusoverleg huiselijk geweld veiligheidhuis en screening (telefonisch). Het SHG is aanwezig bij het casusoverleg huiselijk geweld in Midden en Noord Limburg. Alle meldingen die binnenkomen bij het SHG worden ingebracht. Ook verzamelt het SHG op verzoek van het casusoverleg actief informatie bij gezinnen waarbij ernstige vermoedens zijn van huiselijk geweld, of belt het SHG het slachtoffer om de hulpvraag duidelijk te krijgen. Expertise. Het SHG levert een actieve bijdrage aan de ontwikkeling van landelijk en regionaal beleid huiselijk geweld. Huisverbod. Het Steunpunt Huiselijk Geweld regelt regionaal de inschakeling van casemanagers bij huisverboden en registreert bij welke partij casemanagement is uitgezet. 5

10 AWARE. AWARE is een mobiel alarmsysteem bij het slachtoffer thuis. Het SHG coördineert de uitgifte van AWARE apparaten. Samenwerking met het AMK. Kindermishandeling is huiselijk geweld. Met het oog op de wet meldcode zijn samenwerkingsafspraken met het AMK als functie opgenomen. 1.4 Voorlichting Doelstelling: Actieve communicatie en voorlichting draagt ertoe bij dat ouders en jongeren in een vroegtijdig stadium hulp vragen. In Noord en Midden Limburg wordt actief aangesloten bij de landelijke campagne waarbij regionaal het accent op ouders ligt. 1. Regionale voorlichtingscampagne Alle huishoudens in NML hebben eind 2009 huis-aan-huis een folder over huiselijk geweld en kindermishandeling ontvangen, en er is een mailing met posters en folders naar verwijzers gegaan. Eind 2010 richtte de campagne zich op een nieuwe mailing naar de verwijzers (zoals artsen) en informatie op digitale infoborden in bussen in de regio. Daarnaast is eind 2010 op vier plaatsen in Noord en Midden Limburg (Roermond, Leudal, Venlo en Venray) het landelijke communicatieteam met een opvallende set reuze-letters samen met wethouders, het SHG en het maatschappelijk werk op straat deze zelfde folders gaan uitdelen. Beeldvorming AMK De doelstelling dat het AMK zich actief gaat inzetten om de beeldvorming over de rol van het AMK te veranderen was de verantwoordelijkheid van het AMK. De trainingen DAK (deskundigheidsbevordering aanpak kindermishandeling) zijn verzorgd door medewerkers van het AMK en BJZ. Deze trainingen en voorlichtingen hebben er in ieder geval aan bijdragen de deelnemers weten dat ze ook voor vragen en advies terecht kunnen bij het AMK en dat het AMK 'een gezicht' krijgt. Verder is in de regionale meldcode heel duidelijk benoemd wat de functies van het AMK zijn. Daarnaast investeert het AMK zelf continu in een goede beeldvorming over het AMK, bijvoorbeeld in netwerkbijeenkomsten. Tevens vindt het AMK het belangrijk verwachtingen en vragen van ketenpartners te kennen. Zo nodig kan er altijd een afspraak worden gemaakt om bepaalde onderwerpen en vragen te bespreken, of gewoon om kennis te maken. Direct contact doorbreekt beeldvorming, die op afstand tot stand is gekomen. Een ander voorbeeld om het 'merk' AMK meer bekendheid te geven is free-publicity in de lokale media. 2. Voorlichting voor ouders Voorlichtingsbijeenkomsten voor ouders rond de geboorte van een kind en daarna zijn beschikbaar bij de jeugdgezondheidszorg. 3. Calamiteitenplan Doelstelling was dat iedere gemeente in Noord en Midden Limburg een sociaal calamiteitenplan beschikbaar heeft voor het geval zich zeer ernstige en mediagevoelige incidenten m.b.t. kindermishandeling voordoen. Deze doelstelling is een verantwoordelijkheid van de gemeenten zelf. Er is vanuit RAAK echter geen aandacht beesteed aan het realiseren van deze doelstelling aangezien het regionaal scenarioteam maatschappelijke onrust reeds voorziet in de behoefte. 4. Klankbordpanel Doelstelling was dat er een klankbordpanel met ouders en/of docenten komt om de plannen en materialen rond de regionale voorlichtingscampagne te toetsen. Dit klankbordpanel is niet georganiseerd omdat de landelijke campagne van RAAK zich alleen op omstanders van kindermishandeling heeft gericht. Deze lijn hebben we gevolgd in Noord en Midden Limburg. Daarnaast is in de regio vooral ingezet op het onder de aandacht krijgen van 6

11 kindermishandeling bij beroepskrachten. Er zijn dan ook geen materialen ontwikkeld voor ouders, wat een klankbord overbodig maakt. 1.5 Overlegstructuur RAAK Tijdens de projectperiode RAAK is het thema met enige regelmaat geagendeerd bij een aantal bestaande overleggen en is een aantal overleggen (tijdelijk) gestart. Stuurgroep huiselijk geweld (tijdelijk) Het Regionaal College en de Leidende Coalitie hebben eind 2009 beide hun commitment uitgesproken voor de tijdelijke stuurgroep huiselijk geweld in Leden van de stuurgroep huiselijk geweld waren de burgemeesters van Leudal en Gennep, de verantwoordelijk wethouders van de gemeente Venlo en Roermond, de politie, het OM, een vertegenwoordiger van de veiligheidshuizen en de coördinator RAAK. De stuurgroep heeft vier opdrachten meegekregen: 1) Tot stand komen van een integrale en regionale beleidsvisie huiselijk geweld NML. 2) Monitoring van gemaakte afspraken rond de wet huisverbod en casemanagement. 3) Herijken van de rol van het Steunpunt Huiselijk Geweld (SHG). 4) Implementatie van een meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling (RAAK). De tijdelijke stuurgroep huiselijk geweld heeft haar taken tijdens de slotconferentie RAAK overgedragen aan de twee stuurgroepen veiligheidshuis die verantwoordelijk zijn voor monitoring van de gemaakte afspraken en de werkwijze zoals beschreven in het beleidskader. In deze stuurgroepen zitten vertegenwoordigers van het regionaal college en de leidende coalitie. OOGO s De op overeenstemming gerichte overleggen rond het thema jeugd (OOGO) in Noord en Midden Limburg zijn georganiseerd voor de regio s Venray, Westelijk Midden-Limburg, Oostelijk Midden-Limburg en Venlo. Leden zijn de wethouders jeugd en de provincie. Projectgroep RAAK De projectgroep RAAK is opgezet om met partners te klankborden over de plannen, uitvoering en evaluatie. De deelnemers hebben aangegeven ook na RAAK een paar keer per jaar bij elkaar te willen komen om kennis en ervaringen uit te wisselen. Deelnemers: coördinator RAAK, JGZ (GGD), JGZ 0-4, BJZ/AMK, Raad, Politie, MEE, AMW (AMW ML en Synthese). Overleg RAK Limburg Dit overleg kwam ongeveer iedere 2 maanden bij elkaar en was gericht op afstemming tussen de drie Limburgse RAAK-regio s, de steunpunten huiselijk geweld en BJZ. Deelnemers: de drie Limburgse regiocoördinatoren RAAK (Venlo, Maastricht en Heerlen), provincie Limburg, BJZ, SHG Zuid Limburg en SHG Noord en Midden Limburg, NJi. Naar verwachting blijft dit overleg bestaan, beleidsadviseur van de centrumgemeenten zullen dan in de plaats van de coördinatoren RAAK komen. SIR platform De RAAK-coördinator was de afgelopen twee jaar lid van het SIR-platform. Het platform Seksualiteit, Intimiteit, Relaties heeft als doel de hulpverlening aan slachtoffers van seksueel misbruik te verbeteren door betere onderlinge samenwerking en afstemming. Daarnaast wordt in dit platform voor Noord en Midden Limburg casuïstiek uitgewisseld. 1.6 Beleidskader huiselijk geweld: wie heeft getekend? 7

12 Het beleidskader , Voorkomen en stoppen van huiselijk geweld, Noord en Midden Limburg is op 31 januari 2011 ondertekend door: - Alle gemeenten in NML: Beesel, Bergen, Echt-Susteren, Gennep, Horst aan de Maas, Leudal, Maasgouw, Mook en Middelaar, Nederweert, Peel en Maas, Roerdalen, Roermond, Venlo, Venray, Weert - Alexander Calder Maatschappelijke ondersteuning - Algemeen Maatschappelijk Werk Midden Limburg - BCO-Onderwijsadvies - Bureau Jeugdzorg - FPC De Rooyse Wissel - Jeugdgezondheidszorg 0-4, Zorggroep Noord Limburg - Jeugdgezondheidszorg 4-19 GGD Limburg Noord - Laurentius Ziekenhuis - MEE Noord en Midden Limburg - Menswel Welzijnswerk - Mutsaersstichting - Openbaar Ministerie Roermond - Politie Limburg-Noord - Raad voor de Kinderbescherming - Reclassering Nederland - Riagg Zuid - Rubicon Jeugdzorg - Stichting Vorkmeer - Stichting Wel.kom - Synthese - Veiligheidshuis Midden Limburg - Veiligheidshuis Noord Limburg - Vincent van Gogh voor geestelijke gezondheid - WoonWenz 8

13 2 Borging aanpak huiselijk geweld en kindermishandeling 2.1 Bestuurlijk standpunten en voorstellen Voorliggende notitie wordt aangeboden aan de stuurgroepen veiligheidshuis (Noord Limburg en Midden Limburg), de vier OOGO s en het college van B&W van de centrumgemeente Venlo. Deze gremia wordt gevraagd welke van de hieronder genoemde aandachtspunten zij wensen op te pakken, en wie hiervoor verantwoordelijkheid is. Vervolgens kan dit eindverslag ter vaststelling aangeboden worden aan de Leidende Coalitie en het Regionaal College Monitoren van de regionale samenwerkingsafspraken Borging van het project RAAK is op papier georganiseerd met de vaststelling van de regionale meldcode kindermishandeling èn huiselijk geweld en de regionale samenwerkingsafspraken voor Noord en Midden Limburg. De samenwerkingsafspraken die op 31 januari 2011 zijn bekrachtigd, moeten nageleefd worden. Voortgang en knelpunten moeten gemeld worden bij de stuurgroepen veiligheidshuis. Voorstel centrumgemeente Venlo: formatie beschikbaar stellen om deze samenwerkingsafspraken te monitoren en de stuurgroepen veiligheidshuis te voeden Implementatie wet meldcode De wet meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling gaat medio 2011 van kracht, zo n 1,5 miljoen beroepskrachten in Nederland moeten gaan werken volgens deze wet. Met de regionale samenwerkingsafspraken die onlangs zijn vastgesteld is de eerste stap in Noord en Midden Limburg gezet. Nu is het zaak om te monitoren of inderdaad alle instellingen en gemeenten actief aan de gang gaan met de implementatie van een meldcode en het trainen van medewerkers. Ook gemeenten moeten een meldcode implementeren voor hun leerplichtambtenaren. En gemeenten hebben een controlerende taak bij naleving van de wet bij de instelling waar de gemeente een financiële relatie mee heeft. Voorstel OOGO s: de wet meldcode als aandachtspunt benoemen bij de OOGO-overleggen en te monitoren in hoeverre instellingen en gemeenten klaar zijn voor de wet Aandacht voor kindermishandeling in de stuurgroepen veiligheidshuis Borging van het thema kindermishandeling in de stuurgroepen veiligheidshuizen is een aandachtspunt. Een partner als de jeugdgezondheidszorg heeft geen duidelijke relatie met het veiligheidshuis. Risico is dat er veel focus komt op huiselijk geweld en dat kindermishandeling onderbelicht raakt. Voorstel stuurgroepen veiligheidshuis: - Benoemen van portefeuillehouders huiselijk geweld en kindermishandeling in de stuurgroep(en) veiligheidshuis. - De samenstelling van de ambtelijke agendacommissie( s) van de stuurgroep veiligheidshuizen heroverwegen: kunnen de deelnemers het thema huiselijk geweld en kindermishandeling voldoende vertegenwoordigen? Zijn de deelnemers in staat om de samenwerkingsafspraken in het beleidskader te monitoren? - Bezien hoe de relatie met de veiligheidshuizen en de jeugdgezondheidszorg belegd kan worden. Immers, de JGZ ziet alle kinderen van 0 tot 18 jaar en is verantwoordelijk voor het volgen van ieder kind (coördinatie van zorg): zijn er zorgen rond een kind, welke interventies worden ingezet, etc. 9

14 2.1.4 Geweldige kinderen vroegsignalering In Venlo start het voorjaar 2011 de pilot Geweldige Kinderen Vroegsignalering. Dit aanbod van de Mutsaersstichting biedt kinderen die betrokken zijn geweest bij (dreigend) huiselijk geweld een plek waar zij hun ervaringen kunnen delen met andere kinderen. Dit is helend en vermindert de kans dat zij later zelf slachtoffer of pleger worden. Kinderen praten met elkaar, maar zijn vooral creatief bezig met muziek, tekenen en schilderen. Het aanbod bestaat uit 10 bijeenkomsten van anderhalf uur voor kinderen en een terugkom bijeenkomst een maand later. Tegelijkertijd start de oudergroep, bestaande uit 4 bijeenkomsten. Voorstel OOGO s: de extra middelen van die het Ministerie in 2011 beschikbaar heeft gesteld voor RAAK te gebruiken om de pilot Geweldige Kinderen Vroeginterventie ook in een Midden Limburgse gemeente op te zetten in samenwerking met het AMW ML en de Mutsaersstichting. Voorwaarde is dan wel dan bij een succesvolle pilot het groepsaanbod structureel wordt opgenomen in het aanbod van het AMW ML. Daarnaast verdient het aanbeveling om te onderzoeken of ook in de overige gemeenten in de regio mogelijkheden bestaan om dit aanbod te ontwikkelen in samenwerking met alle lokale maatschappelijk werk organisaties Veranderingen in de jeugdzorg De komende jaren gaat veel veranderen in de jeugdzorg. Als gemeenten moeten we ons nu al pro-actief voorbereiden op decentralisatie van de jeugdzorg; dit thema heeft de aandacht van de OOGO s. De positie van het AMK en aandacht voor de aanpak van kindermishandeling verdienen hierbij structurele aandacht. Voorstel OOGO s: bij de wijzigingen rond de jeugdzorg het thema kindermishandeling inbedden en aandacht hebben voor de positie van het AMK Mensenhandel Mensenhandel is onderdeel van het beleidskader huiselijk geweld. Er is echter nog geen standpunt ingenomen over de inzet van een regionaal coördinatiepunt mensenhandel. CoMensha (coördinatiecentrum mensenhandel) is het landelijk meldpunt voor de centrale aanmelding, plaatsing en registratie van slachtoffers van mensenhandel. CoMensha verzorgt de eerste opvang van slachtoffers en zet hulpverlening in gang. CoMensha adviseert om regionale coördinator mensenhandel regie te laten voeren in de keten, te zorgen voor passende opvang en zorg en het slachtoffer te informeren over juridische consequenties van het doen van aangifte en strafrechtelijke onderzoeken. De vreemdelingenpolitie voert in Noord en Midden Limburg diverse werkzaamheden uit op het gebied van opsporing van mensenhandel. Het is voor de vreemdelingenpolitie lastig om slachtoffers door te verwijzen of geplaatst te krijgen in de vrouwenopvang. Ook ontbreekt het in de regio aan voldoende kennis en expertise om de slachtoffers goed op te vangen. De vreemdelingenpolitie onderschrijft dan ook de behoefte aan een regionale coördinator mensenhandel. In Noord en Midden Limburg is de burgemeester van Weert regionaal portefeuillehouder van de bestuursopdracht Coördinatie handhaving prostitutiebeleid, hieronder valt ook mensenhandel. Binnen dit gremium zijn vooralsnog geen middelen vrijgemaakt voor de coördinatiefunctie. Voorstel: een bestuurlijk standpunt innemen over de noodzaak van een regionaal coördinatiepunt. Bij een positief standpunt moet onderzocht worden of de kosten gedeeld kunnen worden door de gemeenten in Noord en Midden Limburg en op welke wijze deze functie vormgegeven kan worden (optie 1: beleggen bij het SHG, kosten optie 2: aanstellen van ½ fte). 10

15 2.1.7 Eergerelateerd geweld Ook eergerelateerd geweld is onderdeel van het beleidskader huiselijk geweld, de aanpak ervan is echter nog niet belegd. Iedere professional die met ouders of kinderen werkt moet alert zijn op signalen van eergerelateerd geweld en huwelijksdwang. Het is belangrijk dat ervaringsdeskundigen snel ingeschakeld worden vanwege de complexiteit, de ingrijpendheid en de langdurigheid van eergerelateerd geweld. Deze zaken moeten zo snel mogelijk bij de politie gemeld worden. Wanneer strafrecht leidend is, dan is het OM de regisseur en adviseert dan ook de hulpverlenende processen. Voorstel: organiseren van scenarioteam eergerelateerd geweld bij voorkomende gevallen. Vaste partners zijn de politie, het OM, het SHG. De veiligheidshuizen kunnen de voorzittersrol op zich nemen. Na een melding komt het team bij elkaar binnen 24 uur en maakt een plan van aanpak en een verdeling van taken en verantwoordelijkheden Deskundigheidsbevordering beroepskrachten Er is vanuit RAAK onvoldoende geïnvesteerd in deskundigheidsbevordering bij de doelgroep artsen, verloskundigen en kraamhulp terwijl bij deze beroepskrachten veel winst te behalen is wat betreft het signaleren van kindermishandeling. Anders dan de grotere instellingen zijn deze beroepskrachten vaak heel lokaal georganiseerd wat het maken van afspraken bemoeilijkt. Voorstel OOGO s: de lunchbijeenkomst voor huisartsen zoals dat in Weert, Nederweert en Leudal is georganiseerd in samenwerking met BJZ iedere 2 jaar aanbieden aan alle Midden Limburgse gemeenten en de noordelijke gemeenten die niet onder de stichting Cohesie vallen. Een vergelijkbaar aanbod organiseren voor verloskundigen en kraamhulp Deskundigheidsbevordering vrijwilligers Voorstel OOGO s: een aantal grote voorlichtingsbijeenkomsten organiseren voor vrijwilligers van (sport)verenigingen, BJZ kan deze voorlichtingen tegen kostprijs aanbieden. Daarnaast alle (sport)verenigingen een folder of handzaam kaartje toesturen. 11