REACTIEDOCUMENT CONSULTATIE Bijlage bij de Ontwerp-Rijksstructuurvisie Amsterdam - Almere - Markermeer

Transcriptie

1 REACTIEDOCUMENT CONSULTATIE 2012 Bijlage bij de Ontwerp-Rijksstructuurvisie Amsterdam - Almere - Markermeer

2

3 document Consultatie 2012 Bijlage bij de Ontwerp-Rijksstructuurvisie Amsterdam - Almere - Markermeer

4 Inhoud Inleiding 3 en op reacties ontvangen in Consultatieronde Bijlage Overzicht Inzenders Consultatieronde Ministerie van Infrastructuur en Milieu

5 Inleiding Dit Reactiedocument is een bijlage bij de ontwerp-rijksstructuurvisie Amsterdam-Almere-Markermeer, die in april 2013 aan de Tweede Kamer is aangeboden. Van 2 juli tot en met 7 september 2012 organiseerde het Rijk-Regioprogramma Amsterdam-Almere- Markermeer (RRAAM) een consultatieronde. Het betrof een informele consultatie, waarin een ieder werd uitgenodigd zijn of haar mening te geven over de hoofdlijnen voor de ontwerp-rijksstructuurvisie, gebaseerd op de door RRAAM uitgevoerde onderzoeken, zoals beschreven in de Consultatienotitie. De in totaal 114 ingezonden reacties van particulieren, maatschappelijke organisaties, bedrijven en overheden zijn samengevat weergegeven in het Oogstdocument, dat eind november 2012 is gepubliceerd. De reacties zijn meegewogen bij de besluitvorming in de ontwerp-rijksstructuurvisie. Bij het schrijven van de ontwerp-rijksstructuurvisie is zo veel mogelijk gebruik gemaakt van de inbreng. Ook in het maatschappelijk proces RRAAM zijn de reacties meegenomen in de aan RRAAM uitgebrachte adviezen. In dit Reactiedocument geeft RRAAM antwoord op de ontvangen reacties. De reacties zijn onderverdeeld in 7 thema s: 1. Regionale samenhang/concurrentiepositie Noordvleugel 2. Natuur/groenblauw casco 3. Openheid landschap/cultuurhistorische waarde 4. Recreatie 5. Bereikbaarheid/infrastructuuropties 6. Verstedelijking 7. Overig. Sommige reacties betreffen onderwerpen, die buiten de scope van RRAAM vallen. In dit document zijn deze reacties waar mogelijk van een antwoord voorzien. Een groot aantal inzenders bieden hun actieve inzet aan op onderdelen van de RRAAM-opgave. Maatschappelijke betrokkenheid, in de vorm van meedoen en meedenken, is een belangrijke pijler voor een succesvolle organische aanpak, zoals beschreven in de ontwerp-rijksstructuurvisie. RRAAM Reactiedocument 3

6 Daarom zien overheden een grote rol voor groot- of kleinschalige initiatieven uit het maatschappelijk krachtenveld die bijdragen aan de drievoudige ambitie voor de Noordvleugel. Dit kan langs vele lijnen: private initiatieven, co-creatie, allianties tussen verschillende partijen of publiek-private samenwerking. In de loop van 2013 zal een bijeenkomst georganiseerd worden, waarin met betrokkenen verder verkend wordt op welke wijze zij een rol kunnen spelen in de stappen, die gezet gaan worden in het gebied Amsterdam-Almere-Markermeer. In de bijlage staat een overzicht van de indieners van de reacties. De volledige reacties zijn beschikbaar op de websites van RRAAM ( en het Centrum Publieksparticipatie ( 4 Ministerie van Infrastructuur en Milieu

7 en op reacties ontvangen in Consultatieronde 2012 Reactie Regionale samenhang / concurrentiepositie Noordvleugel 1 De internationale concurrentiepositie op economisch, wetenschappelijk, cultureel en ecologisch gebied is het belangrijkste, omdat dit een goede leefomgeving creëert waarin iedereen zich naar eigen vermogen kan ontwikkelen. Hiervoor zijn goede verbindingen en voldoende woonruimte nodig. Met de ontwerp-rijksstructuurvisie Amsterdam-Almere- Markermeer wordt ingezet op versterking van de agglomeratiekracht van de Noordvleugel en daarmee op verbetering van de internationale concurrentiepositie van de Randstad als geheel. Een regio waarin een aantrekkelijk vestigingsklimaat wordt gecreëerd met een goede bereikbaarheid, voldoende ruimte voor stedelijke ontwikkeling, inclusief woningen, en unieke natuur- en recreatiewaarden in en rond het Markermeer- IJmeer. 27 Almere moet kunnen uitbreiden vanwege de druk op de woningmarkt in de regio. Van belang is om werkgelegenheid naar Almere te brengen. Dit beperkt en verdeelt forensenstromen. 63 De opwaardering van de N23 (een tweede ring rond Amsterdam) kan in belangrijke mate de verkeersdrukte bij Amsterdam ontlasten en het is een belangrijke voorwaarde voor de beoogde economische structuurversterking van de regio Noord-Holland Noord. Zo wordt aangesloten bij het Top sectorenbeleid van het rijk. Woningbehoefte-onderzoek laat zien dat, ondanks de huidige situatie op de woningmarkt, de vraag naar woningen in de Noordvleugel tot 2040 zeer groot zal zijn. In grote delen van de Noordvleugel zijn de mogelijkheden voor woningbouw beperkt door andere ruimtelijke functies als Schiphol, de haven, de Greenports en cultuurlandschappen als het Groene Hart. Het Rijk en de regionale overheden in de Noordvleugel hebben gezamenlijk geconcludeerd dat Almere goede mogelijkheden biedt om een aanzienlijk deel van de woningbehoefte van de Noordvleugel te accommoderen. Tegelijkertijd wordt een volwaardig voorzieningenpakket op het gebied van onderwijs, werkgelegenheid, cultuur, sport en duurzaamheid ontwikkeld. Voor de werkgelegenheid wordt er gestreefd naar nieuwe arbeidsplaatsen. Dit draagt bij aan een betere woonwerk-balans in Almere zelf en met de rest van de Noordvleugel. Het programma RRAAM is primair gefocust op de verbetering van de bereikbaarheid tussen Almere en Amsterdam t.b.v. de versterking van de Noordvleugel. De N23 valt buiten deze scope. RRAAM Reactiedocument 5

8 95 Pleidooi voor het handhaven van het uitgangspunt dat de internationale concurrentiepositie van de metropoolregio Amsterdam wordt verstevigd. Groei van Almere moet in dat kader worden geplaatst. 109 Constatering dat RRAAM samenhang heeft met andere rijkregiotrajecten, zoals SMASH en het Noordzeekanaal gebied. 112 Afstemming met andere voor het gebied belangrijke processen ontbreekt in de consultatienotitie. Voorbeelden zijn het Nationaal Waterplan, Deltaprogramma IJsselmeergebied, Structuurvisie Wind op Land en de ontwikkelingen rondom Randstad 380Kv. 113 De KNSF-bouwlocatie wordt niet genoemd in de RRAAMstukken. Dit is een project waarvoor met het Rijk een overeenkomst is gesloten. 114 Bereikbaarheid en woningbouw aan de oostzijde van Almere komt amper aan bod in de consultatienotitie. Hetzelfde geldt voor het grote effect dat veel van de plannen hebben op de Noordelijke Vechtstreek. Ook AGU (Almere- t Gooi-Utrecht) wordt niet genoemd. De Vecht is een belangrijke economische, ecologische en toeristische verbinding tussen Utrecht en Amsterdam en een schakel in een landelijk toeristisch en ecologisch netwerk. De wens is om binnen het RRAAM-proces de eigen ambities verder aan te scherpen om de wederzijdse ontwikkelingen optimaal op elkaar af te kunnen stemmen. In de ontwerp-rijksstructuurvisie wordt aangegeven dat de uitbreiding van Almere bijdraagt aan de realisatie van schaalvergroting en verbetering van de leefomgeving in de Noordvleugel. Het biedt daarmee kansen voor de (economische) versterking van de hele Randstad, waar de Metropool regio Amsterdam onderdeel van uitmaakt, en draagt zo bij aan de versteviging van de internationale concurrentiepositie. Het programma RRAAM heeft inderdaad raakvlakken met andere projecten in de Noordvleugel, zoals SMASH, Visie Noordzeekanaalgebied 2040, Amsterdam IJburg tweede fase, binnenstedelijke woningbouwopgave Amsterdam en Utrecht, Amsterdam ZuidasDok, corridor Almere t Gooi en Utrecht, het Deltaprogramma, de studie Autonome Neerwaartse Trends in het IJsselmeergebied, het Programma Natuurlijk(er) Markermeer-IJmeer, het project Wind op Land. In de ontwerp-rijksstructuurvisie wordt de samenhang met RRAAM beschreven. Het programma RRAAM heeft inderdaad raakvlakken met andere projecten in de Noordvleugel. In de ontwerp-rijksstructuurvisie wordt de samenhang van deze projecten met RRAAM beschreven. In de diverse voortgangsrapportages van RRAAM wordt hier ook op ingegaan. Het project op het KNSF-terrein is bij RRAAM bekend. Het is een onderdeel van de totale verstedelijkingsopgave in de Noordvleugel. Zie de antwoorden bij reactienummer 109. De ontwikkeling van Oosterwold (aan de oostzijde van Almere) is een onderdeel van het RRAAM-programma. Ten aanzien van bereikbaarheid is er verkeersonderzoek gedaan naar de effecten van de plannen. Hiervoor wordt verwezen naar de planmer. Verder wordt de wegcapaciteit tussen Utrecht en Almere uitgebreid in het A27-deeltraject Utrecht Noord-knooppunt Eemnes. Verdere uitbreiding van de capaciteit van de A27 tussen het knooppunt Eemnes en Almere is onderzocht en blijkt vooralsnog niet prioritair. Er is een pilot gestart met een snelbus tussen Almere en Utrecht De Uithof via de A27. Vanuit het programma Beter Benutten wordt de aansluiting in Almere van de A27 met de Waterlandseweg verbeterd. Natuur/ groenblauw casco 2 Pleidooi voor het benutten van Almere s unique selling point, het groen, bv. door voorzieningen toe te voegen, en stranden en horeca aan te sluiten op Markermeer. Zo kan er meer gebruik van worden gemaakt en kan Almere een marketingrol spelen als woonstad en toeristische bestemming. 3 De kracht van Almere is wonen in het groen. Daarom behoud van ruimte, groen en water en ruimte en zeker niet meer verstedelijking in Almere Pampus. Voorkeur voor doorontwikkeling van water voor wonen en recreatie. Almere moet een ruime, maar niet overdreven grote, groene suburbane stad zijn met goede verbindingen naar Schiphol, Utrecht en Amsterdam. Samen met de stedelijke groei van Almere zal ook de groenblauwe structuur meegroeien. Uitgangspunt bij verdere groei van Almere is dat deze past binnen het concept van een stad met kernen in het groen. In de plannen voor Almere wordt uitgegaan van een goede groenblauwe structuur in de plangebieden en aansluiting op de kwaliteit van het IJmeer- Markermeer. Samen met de stedelijke groei van Almere zal ook de groenblauwe structuur meegroeien. Uitgangspunt bij de verdere groei van Almere is dat deze past binnen het concept van een stad met kernen in het groen. In het toekomst perspectief, zoals omschreven in de ontwerp-rijksstructuurvisie, is de stad Almere volwaardig onderdeel van het regionale mobiliteitsnetwerk van de Noordvleugel. 6 Ministerie van Infrastructuur en Milieu

9 4 Behoud natuur is belangrijk. Natuur is één van de drie ambities voor het gebied Amsterdam- Almere-Markermeer. Er wordt niet alleen ingezet op behoud, maar ook op versterking van het ecologisch systeem door onder andere luwtemaatregelen Hoornse Hop en Marker Wadden. In de planmer en het Werkdocument Passende Beoordeling is ook onderzoek gedaan naar de milieu- en natuuraspecten van de verschillende alternatieven. 7 Behoud van natuur- en landschappelijke waarden is belangrijk. Verkeerslawaai is bijvoorbeeld ongewenst. 9 Verzoek om geen lamellen-eilanden aan te leggen voor de Hoornse kust. Pleidooi voor het belang van afweging welke maatregelen benodigd zijn voor TBES. Er moet gezocht worden naar een goede inpassing. 14 Het Markermeer is van groot belang als zoetwaterbekken, waardoor het uniek en onvervangbaar is. Het belang van zoet water wordt in binnen- en buitenland zelfs gepromoot door onze kroonprins. Natuur is één van de drie ambities voor het gebied Amsterdam- Almere-Markermeer. Er wordt niet alleen ingezet op behoud, maar ook op versterking van het ecologisch systeem door onder andere luwtemaatregelen Hoornse Hop en Marker Wadden. In de planmer en het Werkdocument Passende Beoordeling is ook onderzoek gedaan naar de milieu- en natuuraspecten van de verschillende alternatieven. Zo zijn in de planmer de effecten onderzocht van een mogelijke toename van geluid op natuur en de kwaliteit van de (stedelijke) leefomgeving. In de verkenning luwtemaatregelen Hoornse Hop wordt onderzocht hoe de luwtestructuur het beste kan worden vormgegeven met het oog op ecologie en recreatie. Uitgangspunt is: Luwtemaatregelen mogen niet ten koste gaan van de goede toegang van de havens in het Hoornse Hop en de daar aan wezige water- en oeverrecreatie zoals (sport-)vissen, vaar bewegingen en zwemmen. Het kabinet heeft besloten in de Nota Ruimte (Ministerie van VROM, 2006) de Markerwaard niet aan te leggen en daarmee het Markermeer te behouden. In de ontwerp-rijksstructuurvisie wordt onderkend dat het Markermeer en het IJmeer, tezamen met het IJsselmeer, een belangrijk nationaal zoetwaterreservoir is waar ruim de helft van Nederland van afhankelijk is. 15 Verdere groei van Almere tast niet alleen direct de groene en blauwe ruimte aan, alleen al qua ruimtebeslag, het is eveneens de veroorzaker van nieuwe files in en buiten de polder. Dat geldt ook voor het uitrollen van meer asfalt omdat de lokale werkgelegenheid nooit het vereiste niveau zal halen. Wonen en werken moeten bij elkaar gebracht worden. Bij een eventele, maar niet per se noodzakelijke, stedelijke ontwikkeling moet rekening gehouden worden met de effecten op natuur en milieu. De drievoudige ambitie van RRAAM, waaronder natuurversterking, wordt in samenhang opgepakt. Samen met de groei van Almere zal ook de groenblauwe structuur meegroeien en het ecologische systeem van het Markermeer- IJmeer worden versterkt. Daarnaast groeit ook het niveau van voorzieningen en werkgelegenheid mee. In de planmer en het Werkdocument Passende Beoordeling zijn de effecten op milieu en natuur onderzocht. Deze resultaten zijn meegenomen in de besluitvorming. 17 Pleidooi om met investeringen in natuur en groen niet te wachten tot deze door nieuwe bewoners worden gevraagd, maar om deze zo snel mogelijk als toekomstgerichte basisvoorziening te ontwikkelen. De drievoudige ambitie van RRAAM, waaronder natuurversterking, wordt in samenhang opgepakt. Samen met de groei van Almere zal ook de groenblauwe structuur meegroeien en het ecologische systeem van het Markermeer-IJmeer worden versterkt. Uitgangspunt bij verdere groei is dat deze past binnen het concept van een stad met kernen in het groen. Een toekomstbestendig ecologisch systeem voor het Markermeer-IJmeer biedt de juridische ruimte om de gewenste ruimtelijke en recreatieve ontwikkelingen mogelijk te maken. Hier wordt met de luwtemaatregelen Hoornse Hop en de eerste fase van de Marker Wadden mee gestart. 20 De natuur herstelt zichzelf in veranderende omstandigheden. Daarom verzoek om geen ecologische aanpassingen te doen. Eventuele maatregelen moeten op plekken gebeuren waar maximaal natuureffect plaats zal vinden, en niet op basis van kosten. De Noord-Hollandse kust wordt hiervoor niet geschikt bevonden. Verzoek om mooie zachte oevers te maken van de strakke, steile dijken die nooit bedoeld waren als natuurlijke oevers van een groot zoetwatermeer, daar wint iedereen mee! Uit onderzoek is gebleken dat de ecologische kwaliteit in het Markermeer-IJmeer is gedaald. Een van de oorzaken is het opwervelende slib. Maatregelen zijn nodig om de ecologie te verbeteren. Op basis van een afweging van onder meer natuureffecten en kosten zijn als eerste stappen gekozen: de luwtemaatregelen Hoornse Hop en de eerste fase Marker Wadden nabij de Houtribdijk en Lelystad (o.a. land-waterovergangen en uitbreiding van ondiepe heldere zones). RRAAM Reactiedocument 7

10 21 Wens dat er nu al gestart wordt met het versterken van de groenblauwe infrastructuur: bouw aan de toekomst. 24 De natuurdoelstelling van het IJmeer (Natura 2000) verbiedt andere ontwikkelingen in het IJmeer, waaronder recreatie. 26 De gewenste slibschermen in het Markermeer zijn niet wenselijk voor de watersport in het Hoornse Hop, omdat er meer waterplanten groeien in luwtegebieden. 34 Twijfel over de maatregelpakketten van TBES en wat dat betekent voor de recreatie. 35 De aanleg van de IJmeerbrug leidt tot vertroebeling van het water dat de vestiging van de driehoeksmossel verkleint. Ook het leefgebied van watervogels, de rivierdonderpad en de meervleermuis komt in het geding. Ook bij een tunnel zijn er negatieve effecten, hoewel beperkt. Het Zuidelijk Tracé heeft vergelijkbare effecten maar levert het grootste verlies van EHS-gebied op, ondermeer door de aanleg van landtong en de aantasting van natuurwaarden in de polders van Noord- Holland. Mitigerende maatregelen zijn noodzakelijk. De drievoudige ambitie van RRAAM, waaronder natuurversterking, wordt in samenhang opgepakt. Samen met de groei van Almere zal ook de groenblauwe structuur meegroeien en het ecologische systeem van het Markermeer-IJmeer worden versterkt. Uitgangspunt bij verdere groei is dat deze past binnen het concept van een stad met kernen in het groen. Een toekomstbestendig ecologisch systeem voor het Markermeer- IJmeer biedt de juridische ruimte om de gewenste ruimtelijke en recreatieve ontwikkelingen mogelijk te maken. Hier wordt met de luwtemaatregelen Hoornse Hop en de eerste fase van de Marker Wadden mee gestart. Natura 2000 verbiedt geen ontwikkelingen in beschermde gebieden, maar nieuwe ontwikkelingen mogen geen verslechtering van de instandhoudingsdoelstelling(en) tot gevolg hebben. Voor het Markermeer-IJmeer is het toekomstperspectief een Toekomstbestendig Ecologisch Systeem (TBES) waardoor een kwalitatief hoogwaardige leefomgeving ontstaat met aantrekkelijke natuur- en recreatiegebieden. Het ecologisch systeem van het Markermeer-IJmeer is vitaal, gevarieerd, robuust en biedt juridische ruimte om de gewenste ruimtelijke en recreatieve ontwikkelingen mogelijk te maken. In de verkenning luwtemaatregelen Hoornse Hop wordt onderzocht hoe de luwtestructuur het beste kan worden vormgegeven met het oog op ecologie en recreatie. Uitgangspunt is: Luwtemaatregelen mogen niet ten koste gaan van de goede toegang van de havens in het Hoornse Hop en de daar aan wezige water- en oeverrecreatie zoals (sport-)vissen, vaar bewegingen en zwemmen. Rijk en regio zien de luwtemaatregelen Hoornse Hop en de Marker Wadden als een eerste stap om te komen tot een toekomstperspectief van een TBES in het Markermeer-IJmeer, waarbij meerdere maatschappelijke belangen worden gediend; zowel natuur, recreatie als ondernemerschap. In de planmer en het Werkdocument Passende Beoordeling zijn de effecten op milieu en natuur onderzocht. De alternatieven Hollandse Brug en IJmeerverbinding met tunnel zijn na de uitvoering van de maatregelen van de eerste fase van het Toekomstbestendig Ecologisch Systeem (TBES) en mitigerende maatregelen realiseerbaar zonder verwachte achteruitgang van de natuurontwikkeling. Om de realisatie van de alternatieven IJmeerverbinding met brug en Zuidelijk Tracé mogelijk te maken, zijn de maatregelen van de eerste en de tweede fase TBES en mitigerende maatregelen nodig. 36, 41, 44, 50, 51, 53, 58, 71, 75, 86, 89 Voorkeur voor TBES fase 2, d.w.z. een pakket om de neerwaartse trend te keren en een opgaande lijn te realiseren. Langs de NH kust zijn geen maatregelen nodig omdat de natuur zich hier zelf aan het herstellen is. Ieder jaar is er meer fonteinkruid en uit rapporten blijkt dat ook de driehoeksmossel herstellende is. Tegen fase 3, omdat deze ontwikkelingen in het Markermeer faciliteert. Het toekomstperspectief voor het Markermeer-IJmeer is een Toekomstbestendig Ecologisch Systeem (TBES). De eerste stappen zullen worden gezet met het project luwtemaatregelen Hoornse Hop en de eerste fase van het project Marker Wadden. Uit alle onderzoeken blijkt dat de luwtemaatregelen Hoornse Hop noodzakelijk zijn in de eerste stap, ook al herstelt het fonteinkruid en de mosselpopulatie zich. Welke natuurmaatregelen wanneer nodig zijn voor de verdere ontwikkeling van TBES wordt bepaald op basis van monitoring en de resultaten van onderzoek. 8 Ministerie van Infrastructuur en Milieu

11 35 Het is van belang het ecologische systeem van het Markermeer/IJmeer te verbeteren, inclusief nieuwe recreatieve en toeristische voorzieningen. De maatregelen die worden genomen om het ecologische systeem weer in evenwicht te brengen mogen echter geen belemmering vormen voor recreatie en toerisme vanuit en naar Waterland. Voorkeur voor het plan de Marker Wadden van Natuurmonumenten. Het uitwerken van windenergie als inkomstenbron voor het TBES baart zorgen. Rijk en regio zien de luwtemaatregelen Hoornse Hop en de eerste fase van de Marker Wadden als eerste stappen om te komen tot een toekomstperspectief van een TBES in het Markermeer-IJmeer, waarbij meerdere maatschappelijke belangen worden gediend; zowel natuur, recreatie als ondernemerschap. De Rijksstructuurvisie Amsterdam-Almere- Markermeer bevat geen voornemens ten aanzien van windenergielocaties. De afweging hierover vindt plaats in het kader van de Rijksstructuurvisie Wind op Land. Hierin worden geen gebieden voor grootschalige windenergie in het Markermeer aangewezen, maar wel in het IJsselmeer (o.a. langs de Houtribdijk) en in Zuidoost-Flevoland. 54 Voorwaarde bij natuurontwikkeling is dat de natuurmaatregelen in Markermeer en IJmeer niet alleen verbonden zijn aan de ontwikkeling van Almere en omgeving, maar ook ruimte bieden aan de integrale ruimtelijk-economische ontwikkeling van Noord-Holland en Flevoland, inclusief enkele rijksopgaven. Dit maakt een gefaseerde aanpak op systeemniveau noodzakelijk, die meer is dan een op het bereiken van de huidige Natura 2000 doelstellingen gerichte aanpak. Omdat het hele gebied ontwikkelruimte nodig heeft, moet de rijksstructuurvisie meer zijn dan een op mitigatie (natuurcompenserende maatregelen) van RRAAM gerichte benadering. Bovendien is het juridisch riskant om een minimaal scenario voor natuurverbetering na te streven. Natuurmaatregelen moeten tijdig en in voldoende omvang worden getroffen. Een goede nulmeting en een duidelijke verbinding tussen natuurmaatregelen en ruimtelijk-economische ontwikkelingen is nodig. In de ontwerp-rijksstructuurvisie is aangegeven dat het toekomstperspectief voor het Markermeer-IJmeer een Toekomstbestendig Ecologisch Systeem (TBES) is. Hierdoor ontstaat een kwalitatief hoogwaardige leefomgeving met aantrekkelijke natuur- en recreatiegebieden die bijdragen aan de kwaliteit en structuurversterking van de Noordvleugel en Randstad als geheel. Voor het realiseren van het TBES wordt ingezet op een gefaseerde aanpak, zodat maximaal kan worden ingespeeld op de wijze waarop de natuur daadwerkelijk reageert op de maatregelen. Welke natuurmaatregelen wanneer noodzakelijk zijn, wordt bepaald op basis van monitoring en de resultaten van de onderzoeken: w.o. de studies Autonome Neerwaartse Trends in het IJsselmeergebied, het Programma Natuurlijk(er) Markermeer-IJmeer. In de ontwerp- Rijksstructuurvisie wordt aangegeven dat verkend wordt op welke wijze initiatiefnemers met ruimtelijke plannen die effect hebben op het ecologisch systeem naar rato bijdragen aan de realisatie van het TBES om gebruik te kunnen maken van de gerealiseerde ontwikkelruimte. Om de daadwerkelijke effecten van de natuuraanleg en de ruimtelijke ontwikkelingen te meten en de aanpak juridisch te onderbouwen, wordt een monitoringsprogramma uitgevoerd. Ook wordt de mogelijkheid van een boekhouding voor de ontwikkelruimte uitgewerkt. 58 De verstoring door geluid zal toenemen bij aanleg van een nieuwe brug en ook de uitstoot van fijnstof. 61 Aanvullend op de gefaseerde aanpak en de in het IAK2 vast te leggen wederkerige afspraken per fase zal het Rijk moeten aangeven op welke wijze zij de ecologische kwaliteit van het Markermeer en IJmeer gaat realiseren. In de Rijksstructuurvisie Amsterdam-Almere-Markermeer wordt geen besluit genomen tot aanleg van de IJmeerverbinding. Een IJmeerverbinding blijft wel stip op de horizon. In de planmer en het Werkdocument Passende Beoordeling zijn de effecten op milieu en natuur onderzocht; waaronder geluid en fijnstof. Deze resultaten zijn meegenomen in de besluitvorming. Voor wat betreft de natuur zien het Rijk en de overheden in de Noordvleugel op de lange termijn een TBES als het gewenste toekomstperspectief voor het Markermeer-IJmeer. Op de korte termijn worden belangrijke stappen gezet, waaronder luwtemaatregelen in de Hoornse Hop en de eerste fase van de Marker Wadden. Voor het realiseren van het TBES wordt verder een gefaseerde aanpak gehanteerd, waarbij maximaal kan worden ingespeeld op de wijze waarop de natuur daadwerkelijk reageert op de maatregelen. RRAAM Reactiedocument 9

12 62 De toekomstbeelden van belanghebbenden laten zien dat een TBES een voorwaarde zou moeten zijn voor verdere gebiedsontwikkeling. Met TBES kunnen de juiste (ecologische) randvoorwaarden worden gecreëerd om invulling te geven aan de economisch/maatschappelijke wensen ten aanzien van het gebied, ook los van de huidige plannen. In de ontwerp-rijksstructuurvisie is aangegeven dat het toekomstperspectief voor het Markermeer-IJmeer een Toekomstbestendig Ecologisch Systeem (TBES) is. Hierdoor ontstaat een kwalitatief hoogwaardige leefomgeving met aantrekkelijke natuur- en recreatiegebieden die bijdragen aan de kwaliteit en structuurversterking van de Noordvleugel en Randstad als geheel. Voor het realiseren van het TBES wordt ingezet op een gefaseerde aanpak, zodat maximaal kan worden ingespeeld op de wijze waarop de natuur daadwerkelijk reageert op de maatregelen. Welke natuurmaatregelen wanneer noodzakelijk zijn, wordt bepaald op basis van monitoring en de resultaten van de onderzoeken: w.o. de studies Autonome Neerwaartse Trends in het IJsselmeergebied, het Programma Natuurlijk(er) Markermeer-IJmeer. In de ontwerp- Rijksstructuurvisie wordt aangegeven dat verkend wordt op welke wijze initiatiefnemers met ruimtelijke plannen die effect hebben op het ecologisch systeem naar rato bijdragen aan de realisatie van het TBES om gebruik te kunnen maken van de gerealiseerde ontwikkelruimte. Om de daadwerkelijke effecten van de natuuraanleg en de ruimtelijke ontwikkelingen te meten en de aanpak juridisch te onderbouwen, wordt een monitoringsprogramma uitgevoerd. Ook wordt de mogelijkheid van een boekhouding voor de ontwikkelruimte uitgewerkt. 63 Uit het plan van Marker Wadden blijkt dat veelal autonoom herstel mogelijk is met kleinschalige maatregelen. Voorstel is daarom niet te kiezen voor aanleg van een grootschalig moeras bij Lelystad maar voor een kleinschalig moeras en maatregelen voor de kust van Enkhuizen / Stede Broec, dat goedkoper is. Dat oermoeras kan tegelijkertijd een belangrijke rol vervullen bij de opwaardering van de N23 van Alkmaar naar Zwolle. Dan ontstaat een tweede ring rond Amsterdam. Er is vanwege ecologische en morfologische redenen gekozen voor de locatie van natte natuur bij de Houtribdijk en Lelystad. De opwaardering van de N23 valt buiten de scope van het RRAAM-programma. RRAAM is primair gefocust op de verbetering van de bereikbaarheid tussen Almere en Amsterdam t.b.v. de versterking van de Noordvleugel. 63 Verzoek om samen met het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier te kijken naar de synergievoordelen die te behalen zijn bij de combinatie van dijkversterking en de werkzaamheden om de ecologische kwaliteit van het Markermeer te verbeteren. Dan zijn minder ingrijpende mitigerende maatregelen voor RRAAM noodzakelijk. Verzocht wordt daarbij de aanleg van een stadsstrand in Hoorn nadrukkelijk te betrekken. 75 Het Markermeer/IJmeer is een van de twee grote zoetwaterbekkens van Europa, die Europese bescherming genieten via de Natura 2000 wetgeving. 76 Natuurbehoud moet voorop staan bij beperkte recreatie. Het Markermeer moet zoveel mogelijk open blijven. Dus geen buitendijkse bebouwing bij Almere en elders. Hierin is voorzien. Het ministerie van IenM en het Hoogheemraadschap Noorderkwartier zullen gezamenlijk de synergiekansen bezien voor de ecologie bij het geografisch verbinden van de oeverdijkoplossing van de dijkversterking Hoorn- Amsterdam en de luwtemaatregelen. De aanleg van een stadsstrand zal hierin worden meegenomen, net als de andere locaties waarbij oeverdijk en luwtemaatregelen in één gebied zouden kunnen komen te liggen. Het kabinet heeft besloten in de Nota Ruimte (Ministerie van VROM, 2006) de Markerwaard niet aan te leggen en daarmee het Markermeer te behouden. In de ontwerp-rijksstructuurvisie wordt onderkend dat het Markermeer en het IJmeer, tezamen met het IJsselmeer, een belangrijk nationaal zoetwaterreservoir is waar ruim de helft van Nederland van afhankelijk is. In het besluit in de ontwerp-rijksstructuurvisie is buitendijkse bebouwing (van woningen) nu geen kansrijk perspectief. In het toekomstperspectief van RRAAM is een IJmeerverbinding gedefinieerd als de stip op de horizon. Bij het vervolgonderzoek naar de ontsluiting van de locatie Almere Pampus zullen voor een goede afweging meerdere alternatieven worden meegenomen; zowel een alternatief met als zonder IJmeer verbinding. In dit vervolgonderzoek zal opnieuw gekeken moeten worden naar de effecten op dit beschermd Natura 2000 gebied. 10 Ministerie van Infrastructuur en Milieu

13 77 Het is van groot belang dat de Rijksoverheid een besluit neemt dat geen schade toebrengt aan het desbetreffende gebied; dat dit besluit het gebied in zijn waarde laat. 79 Belangrijk voor natuur zijn de volgende twee punten: 1) Het is voor veel dieren een belangrijk leef/fourageer-gebied. 2) Het IJmeer/Markermeer heeft de mogelijkheid om water op te slaan: een probleem dat in de komende jaren steeds urgenter gaat worden. Dus: handen af van open gebied. De drievoudige ambitie van RRAAM, waaronder natuurversterking, wordt in samenhang opgepakt. Samen met de groei van Almere zal ook de groenblauwe structuur meegroeien en het ecologische systeem van het Markermeer-IJmeer worden versterkt. In de planmer en het Werkdocument Passende Beoordeling is onderzoek gedaan naar de mileu- en natuuraspecten van de verschillende alternatieven. Het toekomstperspectief is gericht op het versterken van de bestaande waarden en kracht van het gebied. In de ontwerp-rijksstructuurvisie wordt onderkend dat het Markermeer en het IJmeer, tezamen met het IJsselmeer, een belangrijk nationale zoetwaterreservoir is waar ruim de helft van Nederland van afhankelijk is en dat het een belangrijk leef- en fourageergebied is. In de planmer en het Werkdocument Passende Beoordeling zijn de effecten op milieu en natuur uitgebreid onderzocht. 82 Het belangrijkste is de aanwezigheid van een uniek, groot zoetwaterbekken, het Markermeer. Hier mag (internationale richtlijnen) en zal voor de volgende generatie(s) geen afbreuk aan gedaan worden. 91 In de stukken wordt gesproken over de mogelijke realisatie van vooroevers en steppingstones. Waterschap Zuiderzeeland gaat er vanuit dat realisatie hiervan geen consequenties heeft voor de beheertaak van het waterschap. Dit omdat de vooroevers en/of steppingstones een natuurfunctie hebben en er geen keringen- of zuiveringstaak ligt. 97 Aandacht in de visie voor het zoeken naar mogelijkheden om de ecologische ontwikkeling Oostvaarderswold in de plannen te betrekken en Almere de kans te bieden om de stad ook aan die kant af te maken. 105 Voorkom luwtedammen bij Hoorn: effect op milieu is twijfelachtig. Het kabinet heeft besloten in de Nota Ruimte (Ministerie van VROM, 2006) de Markerwaard niet aan te leggen en daarmee het Markermeer te behouden. In de ontwerp-rijksstructuurvisie wordt onderkend dat het Markermeer en het IJmeer, tezamen met het IJsselmeer, een belangrijk nationaal zoetwaterreservoir is waar ruim de helft van Nederland van afhankelijk is. Door de invulling van de eerste stappen van het Toekomstbestendig Ecologisch Systeem (TBES) met een eerste fase van de Marker Wadden en luwtemaatregelen Hoornse Hop zijn er bij de kust van Flevoland geen vooroevers of stepping stones voorzien. Nadat de Raad van State het Provinciaal Inpassingsplan Oostvaarderswold vernietigd had, hebben Provinciale Staten van Flevoland een onafhankelijk adviseur gevraagd advies uit te brengen hoe verder gegaan moet worden met de nieuwe natuur in Flevoland. In navolging van dit advies (feb. 2013) overweegt de Provincie om de verbindingsfunctie van het Oostvaarderswold los te laten en een programma Nieuwe Natuur te realiseren met een veelheid van initiatieven, waarbij veel aandacht wordt besteed aan de natuurontwikkeling dichtbij grotere stedelijke concentraties. Uiterlijk op 1 juli 2013 zullen Gedeputeerde Staten deze denkrichting uitwerken in een stappenplan. De effecten van de(ze) natuurmaatregelen op natuur en milieu zijn onder meer onderzocht in de planmer en het Werkdocument Passende Beoordeling. De resultaten van deze studie zijn meegewogen in de besluitvorming. Momenteel vindt een verkenning luwtemaatregelen Hoornse Hop plaats, waarbij verschillende varianten worden onderzocht en er een voorkeursalternatief zal worden gekozen. RRAAM Reactiedocument 11

14 108 Realiseer de ecologische verbinding Oostvaarderswold voor de nationale natuurdoelstellingen en natuurcompensatie en voor identiteit en imago van het gebied. Nadat de Raad van State het Provinciaal Inpassingsplan Oostvaarderswold vernietigd had, hebben Provinciale Staten van Flevoland een onafhankelijk adviseur gevraagd advies uit te brengen hoe verder gegaan moet worden met de nieuwe natuur in Flevoland. In navolging van dit advies (feb. 2013) overweegt de Provincie om de verbindingsfunctie van het Oostvaarderswold los te laten en een programma Nieuwe Natuur te realiseren met een veelheid van initiatieven, waarbij veel aandacht wordt besteed aan de natuurontwikkeling dichtbij grotere stedelijke concentraties. Uiterlijk op 1 juli 2013 zullen Gedeputeerde Staten deze denkrichting uitwerken in een stappenplan. 110 TBES is een doel op zich en moet dus losgekoppeld worden van infrastructurele projecten. Dit is noodzakelijk voor verbetering van ecologie en recreatie. Voor wat betreft de natuur zien het Rijk en de overheden in de Noordvleugel op de lange termijn een TBES als het gewenste toekomstperspectief voor het Markermeer-IJmeer. Op de korte termijn worden belangrijke stappen gezet, waaronder luwtemaatregelen in de Hoornse Hop en de eerste fase van de Marker Wadden. Voor het realiseren van het TBES wordt een gefaseerde aanpak gehanteerd, waarbij maximaal kan worden ingespeeld op de wijze waarop de natuur daadwerkelijk reageert op de maatregelen. Welke natuurmaatregelen wanneer noodzakelijk zijn, wordt bepaald op basis van monitoring en de resultaten van de onderzoeken: w.o. de studies Autonome Neerwaartse Trends in het IJsselmeergebied, het Programma Natuurlijk(er) Markermeer-IJmeer. De vervolgstappen richting het robuuste systeem in het Markermeer-IJmeer zijn gekoppeld aan Natura 2000/KaderRichtlijn Water (KRW), aan toekomstige ruimtelijke ontwikkelingen zoals bijvoorbeeld recreatie en een eventuele IJmeerverbinding en aan de budgettaire mogelijkheden. 111 De ecologische opgave, en de uitwerking daarvan, verdient het om een zelfstandige en gelijkwaardige plaats te krijgen naast de andere doelstellingen van RRAAM. Hierbij moeten belangen van kustgemeentes meegenomen worden. Het programma RRAAM heeft een drievoudige doelstelling, waarbij natuurontwikkeling en versterking van het ecologische systeem een volwaardig onderdeel is. De belangen van de kustgemeentes zijn bij de besluitvorming meegenomen. 112 Voorstel om slib, in plaats van zand, uit het midden van het Markermeer te winnen en te gebruiken voor de aanleg van dammen. Niet voor de Noord-Hollandse kust. Het plan Marker Wadden voorziet in het benutten van lokaal slib en zand. De locatie ervan is nabij de Houtribdijk en Lelystad. 12, 14, 31, 32, 36, 37, 38, 39, 41, 43, 44, 45, 46, 47, 49, 51, 53, 57, 58, 59, 60, 67, 68, 71, 74, 75, 83, 84, 85, 86, 89, 90, 92, 103, 105, 107 Openheid landschap / cultuurhistorische waarde Voor openheid van Markermeer/IJmeer. Geen buitendijkse bebouwing bij Almere: geen eilanden, geen landtong, geen IJmeerbrugverbinding en geen windmolens in dit unieke gebied. Het betreft een beschermd Natura2000-gebied. Niet alleen voor de natuur, maar ook voor de mens van groot belang om zich te ontspannen en te genieten van de natuur, leegte, stilte en duisternis. Met het afzien van de inpoldering van de Markerwaard in de Nota Ruimte (Ministerie van VROM, 2006) is het Markermeer- IJmeer behouden als grootschalig open water in het hart van Nederland. De weidsheid en openheid van het gebied bieden een bijzonder contrast met de stedelijke dichtheid van Amsterdam en Almere. In en rondom het Markermeer-IJmeer zijn grote cultuurhistorische waardes aanwezig. Het is de ambitie om de kwaliteit van het Markermeer-IJmeer te verbeteren, voor natuur, recreatie en landschap. In de Rijksstructuur visie Amsterdam-Almere-Markermeer wordt geen besluit genomen tot aanleg van de IJmeerverbinding. Een IJmeerverbinding blijft wel stip op de horizon. In het besluit in de ontwerp-rijksstructuurvisie is geen buitendijkse bebouwing (van woningen) aan de orde. Ook bevat de Rijksstructuurvisie Amsterdam-Almere-Markermeer geen voornemens ten aan zien van windenergielocaties. De afweging hierover vindt plaats in het kader van de Rijksstructuurvisie Wind op Land. Hierin worden geen gebieden voor grootschalige windenergie in het Markermeer aangewezen, maar wel in het IJsselmeer (o.a. langs de Houtribdijk) en in Zuidoost-Flevoland. 12 Ministerie van Infrastructuur en Milieu

15 16 Behoud van natuur en het vrije uitzicht over het IJmeer en het Markermeer. Bij een IJmeerverbinding veel aandacht voor landschappelijke inpassing. Zie het antwoord op reactienummer De historische waarden van de oude Zuiderzee moeten gewaarborgd blijven. Het creeren van zachte oevers langs de Houtribdijk en Oostvaardersdijk door middel van eilanden en moeras zou winst opleveren voor natuur en recreatie. Die is dan maximaal en de aantasting van het open karakter en oude kusten minimaal. Tevens blijft zo de drukste recreatievaarroute in het Markermeer vrij van extra obstakels. 34 De leefbaarheid neemt af als er woningen gebouwd worden in de wijk Pampus. Dit hoge aantal woningen is alleen ten behoeve van een HOV-lijn. Met zo veel woningen wijkt men bovendien af van het concept van weids opgezette woonkernen met veel groen. Dat weidse uitzicht op ruim water wordt gecreëerd door het maken van een stad aan het water met een brede boulevard met horeca, winkels, nautisch centrum en strandjes (zie plannen architectenbureau Meccano). Zie het antwoord op reactienummer 12. Ook in de ondergrond kunnen cultuurhistorische waarden aanwezig zijn. Bij voorgenomen grondverzet zal hieraan aandacht worden besteed. Met een gefaseerde aanpak wordt toegewerkt naar het toekomstperspectief voor de Noordvleugel. Het is nu niet nodig om voor de lange termijn (2030 en verder) definitieve keuzes te maken ten aanzien van de exacte uitwerking van verstedelijking en bereikbaarheid. De woningen en bijbehorende infrastructuur komen in stappen tot stand, reagerend op de behoefte op de woningmarkt en de mobiliteitsontwikkelingen. Uit onderzoek is gebleken dat in de Noordvleugel ook behoefte is aan centrum stedelijke milieus. In o.a. Almere Pampus zijn deze milieus voorzien. De gemeente Almere voorziet in Pampus een stad aan het water met zicht op het water zoals aangegeven. 50 Waardering voor zo n uniek weids natuurgebied zo dicht naast de stad, een 16e eeuws landschap. Het Markermeer en het IJmeer moeten open blijven. Ruimte voor varen, spelen, leegte en stilte is belangrijk. 62 Openheid moet een randvoorwaarde zijn voor de ontwikkeling van het gebied. Openheid zou geen toetsingscriterium moeten zijn. Het is een kernwaarde en zou daarom niet economisch gewaardeerd hoeven worden of gecompenseerd kunnen worden. Daarbij is nog steeds veel ontwikkeling mogelijk in het gebied. Wel zou het ecologisch systeem robuuster moeten worden gemaakt, waarbij kan worden aangestuurd op specifieke ecosysteemdiensten. 63 De kernkwaliteiten van het Markermeer moeten worden gekoesterd: openheid, vrij uitzicht, stilte, duisternis en rust. Grootschalige windmolenparken tasten de unieke openheid aan. Er is zorg over ecologische compensatie voor infrastructuur en bouwen in het IJmeer. Zie het antwoord op reactienummer 12. Zie het antwoord op reactienummer 12. Zie het antwoord op reactienummer De centra voor de recreatievaart van de gemeente Hoorn en Enkhuizen worden bedreigd door de voorgestelde ecologische maatregelen. De bereikbaarheid van de havens is van groot belang. Deze komt door de luwtemaatregelen in het Hoornse Hop in het geding. Dringend verzoek om recreatie, toerisme, bereikbaarheid en de economische belangen een volwaardige plek te geven in de structuurvisie. Zie het antwoord op reactienummer 12 en 112. Het mogelijk maken van recreatieve ontwikkelingen is onderdeel van het toekomstperspectief voor het Markermeer/IJmeer. 64 Weidsheid, openheid en rust, in contrast met de stedelijke centra aan de randen van het gebied, worden belangrijk geacht. 69 Een open IJsselmeer/Markermeer is het allerbelangrijkste. Alternatieven voor de huidige gebruikers zijn er niet. Recreërende stadsmensen, ontwikkelaars en ambtenaren kunnen alternatieven in hun eigen reeds gecreëerde verstedelijkte regio s vinden. Vrije open ruimte waar wind en golven de toon zetten is een bittere noodzaak voor het welzijn van de Nederlanders. Het nu nog redelijk open Markermeer/IJsselmeer is uniek en niet elders, al zou je dat willen, te creëren. Zie het antwoord op reactienummer 12. Zie het antwoord op reactienummer 12. RRAAM Reactiedocument 13

16 70 Pleidooi voor behoud van de openheid van het IJsselmeer. Je kan daar recreëren in de ruigte. Er zijn delen waar je geen oevers ziet, waar het s nachts nog donker is op het water en waar je, nota bene in Nederland, het idee hebt dat er niemand om je heen is. Buitendijks bouwen bij Almere kan beslist niet en ook niet te hoog bouwen, want dan krijg je te veel referentiepunten waardoor je weet waar je bent. 73 De landschappelijke waarde van het open waterlandschap is belangrijk. Een invulling van het Markermeer-IJmeer die die waarde in stand houdt is niet mogelijk met een grotere belasting van het gebied in de vorm van intensieve infrastructuur en bewoning. De noodzaak van groei is een vals mantra. In de toekomst zullen juist de leegste gebieden de grootste toplocaties zijn, een paradox die slechts met inzicht en creativiteit kan worden benaderd. Het Markermeer-IJmeer is zo n leeg gebied met de potentie van een wereldattractie, maar alleen als de waarde van die leegte wordt onderkend en in stand gehouden. Zie het antwoord op reactienummer 12. Zie het antwoord op reactienummer Geen wetlands, geen windmolens, geen woningbouw in het Markermeer, geen geldverslindende proefdammen plaatsen, omdat deze de belangen schaden van de watersportsector (jachthaven). Zie het antwoord op reactienummer Vanuit de cultuurhistorische waarde van de Stelling van Amsterdam en Nieuwe Hollandse Waterlinie is alleen de Hollandse Brug een optie om de bereikbaarheid tussen Almere en Amsterdam te verbeteren. De voorgestelde IJmeerbrug en Zuidelijk Tracé brengen grote schade aan aan de cultuurhistorische waarde van de Stelling van Amsterdam en Nieuwe Hollandse Waterlinie. Ook wat betreft de IJmeertunnel zijn er grote zorgen. 100 Grootschalige windmolenopstellingen in het IJsselmeergebied tasten openheid van het landschap aan. Het zicht op de skyline van de historische kustlijn wordt dan onherstelbaar verstoord. Zie het antwoord op reactienummer 12. Ook in de ondergrond kunnen cultuurhistorische waarden aanwezig zijn. Bij voorgenomen grondverzet zal hieraan aandacht worden besteed. De Rijksstructuurvisie Amsterdam-Almere-Markermeer bevat geen voornemens ten aanzien van windenergielocaties. De afweging hierover vindt plaats in het kader van de Rijksstructuurvisie Wind op Land. Hierin worden geen gebieden voor grootschalige windenergie in het Markermeer aangewezen, maar wel in het IJsselmeer (o.a. langs de Houtribdijk) en in Zuidoost-Flevoland. 106 Het Markermeer/IJmeer moet open blijven vanwege de steeds meer stijgende vraag naar water-recreatie/vaargebied, de functie van een centraal gelegen zoetwaterbekken bij de grootschalig geplande verstedelijking, maar zeker ook vanwege de ruimtelijke functie. Voor het Markermeer/IJmeer is het toekomstperspectief een Toekomstbestendig Ecologisch Systeen (TBES), waardoor een kwalitatief hoogwaardige leefomgeving ontstaat met aantrekkelijke natuur- en reacreatiegebieden. Rijk en regio zien de luwtemaatregelen Hoornse Hop en de eerste fase van de Marker Wadden als eerste stappen om te komen tot een toekomstperspectief van een TBES in het Markermeer-IJmeer, waarbij meerdere maatschappelijke belangen worden gediend; zowel natuur, recreatie als ondernemerschap. In de ontwerp-rijksstructuurvisie wordt onderkend dat Markermeer en het IJmeer, tezamen met het IJsselmeer, een belangrijk zoetwaterreservoir is waar ruim de helft van Nederland van afhankelijk is. 14 Ministerie van Infrastructuur en Milieu

17 112 Voorgestelde luwtemaatregelen bij de Hoornse Hop houden onvoldoende rekening met de landschappelijke (openheid), cultuurhistorische en ecologische waarden die de kustlijn heeft, nog afgezien van de mogelijke belemmeringen en blokkades die daardoor worden opgeworpen voor verdere recreatieve en economische ontwikkelingen in het gebied. Eventuele infrastructurele aanpassingen moeten ingepast worden in het landschap. Pleidooi voor een tunnel met OVverbinding omdat er dan geen verdeling in landschappen plaats vindt en omdat de natuur het minst aangetast wordt. Zorgen worden geuit over de SVIR, waarin het Markermeer is aangewezen als voorkeurslocatie voor grootschalige windenergie. Rijk en regio zien de luwtemaatregelen Hoornse Hop en de eerste fase van de Marker Wadden als eerste stappen om te komen tot een toekomstperspectief van een Toekomstbestendig Ecologisch Systeem (TBES) in het Markermeer-IJmeer, waarbij meerdere maatschappelijke belangen worden gediend; zowel natuur, recreatie als ondernemerschap. Hoofddoel van de luwtemaatregelen is de verbetering van de ecologie, waarbij bereikbaarheid van de haven van Hoorn gewaarborgd moet blijven en belangrijke vaarroutes niet belemmerd zullen worden. In de MIRT-verkenning luwtemaatregelen Hoornse Hop worden verschillende alternatieven (samen met vele lokale belanghebbende partijen) uitgewerkt, waarbij zo veel mogelijk wordt geprobeerd om rekening te houden met bestaande landschappelijke (openheid), cultuurhistorische en ecologische waarden. De Rijksstructuurvisie Amsterdam- Almere-Markermeer bevat geen voornemens ten aanzien van windenergielocaties. De afweging hierover vindt plaats in het kader van de Rijksstructuurvisie Wind op Land. Hierin worden geen gebieden voor grootschalige windenergie in het Markermeer aangewezen, maar wel in het IJsselmeer (o.a. langs de Houtribdijk) en in Zuidoost-Flevoland. 113 Het is van groot belang om het IJmeer zo open mogelijk te houden in verband met de unieke ligging van Forteiland Pampus als onderdeel van de Stelling van Amsterdam (werelderfgoed). Compartimentering van het IJmeer zal een proces van verdere versnippering in de hand werken, zorgen voor een toename van geluidsoverlast en vermindering van het aantal vaarroutes voor de bruine vloot en andere zeilschepen met hoge masten. Recreatie Zie het antwoord op reactienummer 12 en Bij het ontwerp van de ecologische maatregelen is het zoeken naar een goede inpassing en een redelijk evenwicht tussen ecologische effectiviteit en perspectief voor andere activiteiten, zoals recreatie en toerisme, ook van belang. 10 Pleidooi voor behoud van het Blauwe Hart, de weidsheid van het water en landschap. En daarbij hoort het behoud van watersport, met name zeilen, voor het IJmeer. Een IJmeerverbinding via brug zal deze kwaliteiten teniet doen. 14 Bij elke ontwikkeling die rond dit project gaat plaatsvinden dient het Markermeer onbebouwd en open water te blijven. Het Markermeer is voor mens (recreatie) en natuur (bescherming en voedsel voor vele vogelsoorten). Mede op basis van de marktuitvraag ecologie is gekozen voor twee maatregelen in het Markermeer-IJmeer, als eerste stappen op weg naar een Toekomstbestendig Ecologisch Systeem: luwtemaatregelen Hoornse Hop en eerste fase Marker Wadden bij de Houtribdijk. Bij beide maatregelen wordt in de verdere uitwerking en uitvoering rekening gehouden met de belangen van de scheepvaart en recreatievaart. Met het afzien van de inpoldering van de Markerwaard in de Nota Ruimte (Ministerie van VROM, 2006) is het Markermeer- IJmeer behouden als grootschalig open water in het hart van Nederland. De weidsheid en openheid van het gebied bieden een bijzonder contrast met de stedelijke dichtheid van Amsterdam en Almere. In en rondom het Markermeer-IJmeer zijn grote cultuurhistorische waardes aanwezig. Het is de ambitie om de kwaliteit van het Markermeer-IJmeer te verbeteren, voor natuur, recreatie en landschap. In de Rijksstructuurvisie Amsterdam-Almere-Markermeer wordt geen besluit genomen tot aanleg van de IJmeerverbinding. Een IJmeerverbinding blijft wel stip op de horizon. Het mogelijk maken van recreatieve ontwikkelingen is onderdeel van het toekomstperspectief voor het Markermeer/IJmeer. Zie het antwoord op reactienummer 10. RRAAM Reactiedocument 15

18 23 De Vechtbrug op slot zetten zou de doodsteek zijn voor toerisme en recreatie (watersport gebonden organisaties) in die streek. 34 Aandacht voor de Vechtbrug. Zeiljachten, ook met hogere masten, moeten de Vecht blijvend kunnen bereiken. Nieuwe plannen voor windturbineparken in het Markermeer zijn funest voor toerzeilers. 35 Door een aantal maatregelen van een drietal marktpartijen zijn de havens van de gemeente Waterland en andere gemeenten langs de Noord Hollandse kust niet of nauwelijks meer bereikbaar. Een aantal maatregelen gaat dwars door de bestaande vaargeulen en belemmert zo de scheepvaart en recreatievaart. De slibdeken ligt in het diepste gedeelte van het Markermeer. Daarom is het voorstel om dit slib te winnen en in plaats van zand te gebruiken voor de aanleg van dammen. 57 Het water moet open en bevaarbaar blijven. Iedereen moet van de open ruimte kunnen blijven genieten. 60 De economische belangen van deze regio mogen zwaar wegen, maar de toeristische en recreatieve sector mogen daardoor niet gedupeerd worden. Dit is het geval als het grote water van het Markermeer, de Randmeren en het IJsselmeer verkleind wordt. Of als staande mastroutes Friesland via Muiden over de Vecht naar Loosdrecht niet meer mogelijk zijn. 66 Behoud van natuur en vrij bevaarbaar water. In Nederland hebben we al genoeg water ingepolderd en ontoegankelijk gemaakt. Geen zichtbelemmering over het natuurgebied Markermeer. Buitendijks bouwen beperken, waterkwaliteit verhogen door meerdere eilanden, bereikbaar voor recreatieve watersport/bedrijfsmatige watersport (chartervloot). Aanleggen van goede ankervoorzieningen t.b.v. watersport. 79 Er zijn vast creatieve oplossingen te bedenken binnen bestaande bebouwde locaties, anders dan bouwen in het water. Het is van groot belang dat er genoeg ruimte voor recreatie over blijft. 100 Natuurontwikkeling en compenserende maatregelen mogen de toegankelijkheid van de haven van Hoorn niet schaden. De luwtemaatregelen aan de Noord-Hollandse kust doen dit wel. Natuurontwikkeling en recreatie moeten hand in hand gaan (blue deal). Een goede doorstroming van het vaarverkeer over de Vecht is regionaal van belang. Voor circa 15% van het vaarverkeer vormt de brug bij Weesp een belemmering, wanneer deze niet opengaat. Voor de korte termijn geldt met oog op een goede doorvaart een specifiek openingsregime, tot stand gekomen in overleg met betrokken partijen, zoals de gemeente Muiden en watersportorganisaties. Voor de langere termijn wordt voor een situatie waarin sprake is van hoogfrequent spoorvervoer uitgegaan van een nadere afstemming van het vaar- en treinverkeer. Zie het antwoord op reactienummer 23. De Rijksstructuurvisie Amsterdam-Almere-Markermeer bevat geen voornemens ten aanzien van windenergielocaties. De afweging hierover vindt plaats in het kader van de Rijksstructuurvisie Wind op Land. Hierin worden geen gebieden voor grootschalige windenergie in het Markermeer aangewezen, maar wel in het IJsselmeer (o.a. langs de Houtribdijk) en in Zuidoost-Flevoland. Mede op basis van de marktuitvraag ecologie is gekozen voor twee maatregelen in het Markermeer-IJmeer, als eerste stappen op weg naar een Toekomstbestendig Ecologisch Systeem: luwtemaatregelen Hoornse Hop en eerste fase Marker Wadden bij de Houtribdijk. Bij beide maatregelen wordt in de verdere uitwerking en uitvoering rekening gehouden met de belangen van de scheepvaart en recreatievaart. De Marker Wadden worden aangelegd met het aanwezige slib. Zie het antwoord op reactienummer 10. Zie het antwoord op reactienummers 10 en 23. Met het afzien van de inpoldering van de Markerwaard in de Nota Ruimte (Ministerie van VROM, 2006) is het Markermeer- IJmeer behouden als grootschalig open water in het hart van Nederland. De weidsheid en openheid van het gebied bieden een bijzonder contrast met de stedelijke dichtheid van Amsterdam en Almere. In en rondom het Markermeer-IJmeer zijn grote cultuurhistorische waardes aanwezig. Het is de ambitie om de kwaliteit van het Markermeer-IJmeer te verbeteren, voor natuur, recreatie en landschap. In de Rijksstructuurvisie Amsterdam-Almere-Markermeer is geen buitendijkse bebouwing (van woningen) aan de orde en wordt geen besluit genomen tot aanleg van de IJmeerverbinding. Een IJmeerverbinding blijft wel stip op de horizon. Het mogelijk maken van recreatieve ontwikkelingen is onderdeel van het toekomstperspectief voor het Markermeer/IJmeer. Zie het antwoord op reactienummer 66. Zie het antwoord op reactienummer 112 (bij Openheid landschap). 16 Ministerie van Infrastructuur en Milieu