Toepassing van de Greenhouse GA in de glastuinbouw ENVIRONMENTAL MONITORING SYSTEMS (EMS) B.V.

Transcriptie

1 ENVIRONMENTAL MONITORING SYSTEMS (EMS) B.V. Toepassing van de Greenhouse GA in de glastuinbouw Jan-Kees Boerman / Gertjan Bosman EMS B.V. CO2 rookgaskwaliteit bij kwekerij Moors Waardjesweg 57 Asten Heusden

2 Toepassing van de Greenhouse GA in de glastuinbouw Introductie EMS BV / Historie De Greenhouse GA Nog even de theorie Meetschema / Deelnemende bedrijven Praktijkmetingen rookgassen

3 Introductie EMS BV EMS B.V. opgericht 2001 uit spinoff BSA BV 2002 Ontwikkeling van gas- and stofmeet apparatuur voor de procesindustrie 2005 Start R&D in etheenmetingen voor bewaarplaatsen voor tulpenbollen 2007 Start R&D for gas measurement in greenhouses 2008 Start R&D voor etheenmetingen in fruit opslag 2011 Commercieele verkoop MACView Greenhouse GA

4 Eigen R&D / Productie / Kalibratie afdeling

5 Doel presentatie Bewustwording Theorie relatie rookgassen gewas Praktijk rookgassen gewas Feedback Interactie wat betekend deze ontwikkeling voor mijn teelt? Overweging toepassing voor eigen teelt

6 NOx en Etheen (C2H4) luchtverontreiniging Gewas (Alleen C2H4, normaal wel zeer weinig uitstoot) Buitenlucht / Bronnen van buiten / wegen Pulsfog systemen WKK / ketels / rookgasreinigers Schoorstenen Acetyleen bemesting (Alleen C2H4) Mesthoop / compostering Periferie rond WKK / ketels / rookgasreinigers zoals kleppen / pakkingen Bladblazers / tractors / grasmaaiers (alle verbrandingsmotoren) Overig

7 Envisat NO2 jan tot juni 2004 Envisat s global measurement of trace gases in the troposphere and stratosphere. This map of mean tropospheric nitrogen dioxide concentration was created using data from January 2003 to June 2004

8 Praktijk In deze 2 willekeurige voorbeelden: In NL en Vlaanderen bevinden zich de hoogste concentraties Transport is verreweg de grootste vervuiler, denk hierbij ook aan snelwegen Dit maakt al dat de achtergrondbelasting op gewassen op geografisch en lokaal niveau gezien al hoger is dan normaal

9 Grootste aandeel rookgasbron: WKK / Ketel

10 Toepassing van de Greenhouse GA in de glastuinbouw Greenhouse GA meet op gewasniveau: Ongewenst rookgas: C2H4 (Etheen op ppb niveau) NO NO2 CO (ppb) Gewenste deel uit rookgas: CO2 (ppm) Samen NOx (ppb)

11 Vergelijking CodiNox bewaakt: Apparatuur NOx op ppm niveau ( ppb) Etheen op ppb Greenhouse GA bewaakt: Gewas NOx op ppb niveau Etheen op 0 50 ppb niveau

12 Wat wordt er gemeten? Greenhouse GA meet op gewasniveau (!): Ongewenst deel uit rookgas: C2H4 (Etheen/Ethyleen op ppb niveau) NO Samen NOx (ppb) NO2 CO (ppb) Gewenste deel uit rookgas: CO2 (ppm)

13 Toepassing van de Greenhouse GA in de glastuinbouw Kas GA in kas en IO box en klimaatcomputer, modem naar internet / kantoor, EMS controle, koppeling naar sturing ramen en bron, koppeling internet service dienst

14 Toepassing van de Greenhouse GA in de glastuinbouw Kas GA in kas en IO box en klimaatcomputer, modem naar internet / Teler op kantoor, EMS controle koppeling naar sturing ramen en bron, koppeling internet service dienst

15 Effect van NOx / Etheen Schade (zichtbaar) Niets aan de hand Er is iets aan de hand, maar het is niet zichtbaar -> schatting 70% 80% bedrijven zitten in deze categorie (Ofwel productieverlies / mindere kwaliteit) Waarom deze stoffen meten? Meest voorkomende gassen (na CO2 en H20) in rookgassen, zijn dit vooral de voor planten schadelijke componten (Gewenste gassen worden al gemeten. Waarom worden de ongewenste gassen nog niet gemeten???) Veel onderzoek uitgevoerd tussen de relatie schadelijk rookgas versus planten. (Er is dus relatief veel over bekend.)

16 Effect van NOx / Etheen (Theorie) NOx Zichtbare schade Groei reductie in biomassa, reproductie Fysiologisch stomataire geleidbaarheid, fotosynthese Biochemisch enzymaciteit, chlorofyl gehalte Etheen Afsterven van bladweefsel Veroudering, abortie van bloem / vrucht Epinastie, chlorose, groei-reductie Overgenomen uit: Presentatie begassingsonderzoek Grenzen voor luchtkwaliteit 2011.

17 NOx Etheen Effect van NOx / Etheen (Theorie) Zichtbare schade Groei reductie in biomassa, reproductie Fysiologisch stomataire geleidbaarheid, fotosynthese Biochemisch enzymaciteit, chlorofyl gehalte Afsterven van bladweefsel Veroudering, abortie van bloem / vrucht Epinastie, chlorose, groei-reductie Vergeling, versnelde afrijping, bloemverdroging Overgenomen uit: Presentatie begassingsonderzoek Grenzen voor luchtkwaliteit 2011.

18 Nog even de praktijk NOx (NO en NO2 samen) is toxisch, veroorzaakt verminderde groei bij te hoge concentraties.-> Ethleen (C2H4) werkt als verouderingshormoon, veroorzaakt bij te hoge concentraties veroudering, bloemabortie / bladranden, verminderde groei ->

19 Effect van NOx Overgenomen uit: CO2 bij Paprika: meerwaarde en beperkingen: A. Dieleman et al. (Nota 494)

20 Risico = Tijd X Concentratie In grote lijnen gaat op dat er een verhoogd risico ontstaat als: Concentratie CO2 (dus) C2H4 en NOx hoger wordt Tijdsduur van blootstelling aan C2H4 en NOx langer wordt Daarbij komt dat er meer risico ontstaat als: Het gewas meer belicht (dus CO2 bemest) wordt Het gewas zwaarder belast wordt Minder geventileerd wordt of niet geventileerd wordt Technische installaties niet periodiek onderhouden worden Niet permanent gemeten / bewaakt / gestuurd wordt

21 In getallen:

22 Hoe wordt de teler geïnformeerd:

23 Effect van NOx: Uit begassingsnderzoek WUR GVL 2011 Overgenomen uit: Presentatie begassingsonderzoek Grenzen voor luchtkwaliteit 2011.

24 Groeipotentieel Effect van NOx Overschrijding van de effectgrenswaarde i.c.m. blootstelling in tijd is overschrijding van dit punt } Gebied van productieverlies Overgenomen uit: CO2 bij Paprika: meerwaarde en beperkingen: A. Dieleman et al. (Nota 494)

25 Effect van Etheen: Uit begassingsnderzoek WUR GVL 2011 Controle 15 ppb etheen Overgenomen uit: Presentatie begassingsonderzoek Grenzen voor luchtkwaliteit 2011.

26 Effect van Etheen: Uit begassingsonderzoek WUR GVL 2011 Controle 40 ppb etheen Na 2-5 dagen Na 2-5 dagen: andere bladstand in de kop Overgenomen uit: Presentatie begassingsonderzoek Grenzen voor luchtkwaliteit 2011.

27 Effect van Etheen: Uit begassingsonderzoek WUR GVL 2011 Controle 40 ppb etheen Na 10 dagen: bloemen en zetting Na 10 dagen: geen bloemen Overgenomen uit: Presentatie begassingsonderzoek Grenzen voor luchtkwaliteit 2011.

28 Effect van Etheen: Uit begassingsonderzoek WUR GVL 2011 Controle 40 ppb etheen Na 3 weken Na 3 weken: andere morfologie en ieler gewas Overgenomen uit: Presentatie begassingsonderzoek Grenzen voor luchtkwaliteit 2011.

29 Effect van Etheen: Uit begassingsnderzoek WUR GVL 2011 Overgenomen uit: Presentatie begassingsonderzoek Grenzen voor luchtkwaliteit 2011.

30 Mechanisme invloed NO / NO2 Impact wordt bepaald door opname van de plant (Flux) Het is niet exact duidelijk of NO of NO2 meer toxisch is NO2 is (veel) beter oplosbaar in water Opvallend: SO2 en NOx samen maken blootstelling aan gewassen extra toxisch Hogere plantbelasting (bv. meer instraling) neemt toxiciteit toe of bij juist lage temperaturen Copyright EMS

31 Enzymes Nitrate reductase (NR) Nitrite reductase (NiR) Glutamine synthetase (GS) Glutamate dehydrogenase (GDH) Copyright EMS

32 Effect van NO op tomaten!!! Biochemisch effect: 500 ug/m3 in 28 dagen (380 ppb) Biochemisch effect: 500 ug/m3 in 3 uren (380 ppb) Physiologisch effect: 125 ug/m3 in 20 uren (95 ppb) Physiologisch effect: 125 ug/m3 in 2 uren ( 95 ppb) Groei aspecten: 15 ug/m3 in maand (11 ppb) Groei aspecten: 1250 ug/m3 in 5 dagen (950 ppb) Dit zijn alleen de zichtbare effecten!! Geciteerd uit: WHO Regional Office for Europe, Copenhagen, Denmark, 2000 Effects of nitrogen containing air pollutants: critical levels Copyright EMS

33 Mechanisme Copyright EMS

34 Toxiciteit Geciteerd uit: WHO Regional Office for Europe, Copenhagen, Denmark, 2000 Effects of nitrogen containing air pollutants: critical levels & Grenzen voor luchtkwaliteit & Effecten van stikstofoxiden en etheen op paprika. Copyright EMS

35 Plantfysiologie en groei aspecten Geciteerd uit: WHO Regional Office for Europe, Copenhagen, Denmark, 2000 Effects of nitrogen containing air pollutants: critical levels & Grenzen voor luchtkwaliteit & Effecten van stikstofoxiden en etheen op paprika. Copyright EMS

36 Voorbeelden van effecten op Tomaten (NO): Marker,Citate (Bio)chemical Physiological Growth Aspects Result days ppb days ppb days ppb 2, induction of NiR 7, induction of NiR 9, inhibition of photosynthesis 12, inhibition of photosynthesis 15, reduction in plant mass 16, reduction in plant mass Geciteerd uit: WHO Regional Office for Europe, Copenhagen, Denmark, 2000 Effects of nitrogen containing air pollutants: critical levels & Grenzen voor luchtkwaliteit & Effecten van stikstofoxiden en etheen op paprika. Copyright EMS

37 Geciteerd uit: WHO Regional Office for Europe, Copenhagen, Denmark, 2000 Effects of nitrogen containing air pollutants: critical levels & Grenzen voor luchtkwaliteit & Effecten van stikstofoxiden en etheen op paprika. Copyright EMS

38 Voorbeelden van effecten op Tomaten (NO2): Citate (Bio)chemical Physiological Growth Aspects Result days ppb days ppb days ppb 3, , decrease in nitrate content of the leaves reduction of net photosynthesis Geciteerd uit: WHO Regional Office for Europe, Copenhagen, Denmark, 2000 Effects of nitrogen containing air pollutants: critical levels & Grenzen voor luchtkwaliteit & Effecten van stikstofoxiden en etheen op paprika. Copyright EMS

39 Geciteerd uit: WHO Regional Office for Europe, Copenhagen, Denmark, 2000 Effects of nitrogen containing air pollutants: critical levels & Grenzen voor luchtkwaliteit & Effecten van stikstofoxiden en etheen op paprika. Copyright EMS

40 Geciteerd uit: WHO Regional Office for Europe, Copenhagen, Denmark, 2000 Effects of nitrogen containing air pollutants: critical levels & Grenzen voor luchtkwaliteit & Effecten van stikstofoxiden en etheen op paprika. Copyright EMS

41 Conclusie Een lage blootstelling is plant fysiologisch gezien altijd beter Blootstelling tegelijkertijd van SO2 en NOx geeft risico op verhoogde toxiciteit Handhaaf de effectgrenswaarden 40 ppb NOx -> 24 uur max. 16 ppb NOx -> Jaargemiddelde max. 200 ppb max. voor korte momenten Hoe minder NOx hoe beter het de plant ten goede komt (Kwantiteit kwaliteit) Copyright EMS

42 NOx / C2H4 meten CO2 regelen kan door: Afhankelijk van NOx / C2H4 concentratie: Lager CO2 setpoint instellen: (Sector betaald voor CO2, plant neemt niet alles op, en schadelijk component in rookgas) Sturen klimaatcomputer (Ramen, CO2 bron) Bijmengen / overschakelen op een andere CO2 bron (bv. zuivere CO2) -> Alleen geschikt voor Ocap en vloeibare CO2 Geen CO2 doseren (bv. afgelopen winter, slecht alternatief)

43 Samengevat: Toepassing Greenhouse GA NOx reduceert biomassa omzetting -> kost Reductie van biomassa omzetting vertaalt zich indirect terug in fotosynthese -> Schadelijke rookgassen NOx en etheen uit CO2 dosering veroorzaakt effecten aan het gewas -> Te veel NOx leidt tot teveel luchten, leidt tot meer energieverlies -> NOx / etheen monitoring is preventief schade voorkomen -> Uitstoot van de bron (WKK, ketel) kan besluitvorming op CO2 dosering beïnvloeden -> levert kennis en Meten op gewasniveau i.p.v. apparaatniveau -> kennis

44 NO ug / m3 Verassende overeenkomst van NO in kas met NO buitenlucht Data teler afgezet tegen RIVM station Wieringerwerf Periode Data omgerekend in ug/m3 en datum gesynchroniseerd RIVM data wieringerwerf ug/m3 NO Zuurbier Heerhugowaard ug/m3 2 per. Zw. Gem. (RIVM data wieringerwerf ug/m3) 3 per. Zw. Gem. (NO Zuurbier Heerhugowaard ug/m3) : : : : : : :00

45 In grafiek hieronder de data van een komkommerteler met verminderde groei. Komt niet boven de rode lijn, maar heeft wel structureel hoge ethyleen in de kas.

46 In grafiek hieronder de data van een komkommerteler met verminderde groei. Komt niet boven de rode lijn, maar heeft wel structureel hoge ethyleen in de kas.

47 In grafiek hieronder de data van een tomatenteler met verminderde groei. De lijnen van NOx en ethyleen komt redelijk overeen met de lijn van CO2

48 Praktijkervaringen met luchtkwaliteitsmetingen op de deelnemende bedrijven waar komen verontreinigingen vandaan en hoe kom je er vanaf? Frank Kempkes (WUR), Roel Jansen (WUR), Jan Kees Boerman (EMS)

49 Resultaten: Grootslag paprika CO 2 dosering met ketel, belichting, 22 december 2010 Belichting aan CO 2 dosering Respiratie

50 Resultaten: Grootslag paprika Verlies Ver boven effect grenswaarde CO ppm + 60 % NO x ppb % stapeling

51 Resultaten: Grootslag paprika Verlies CO 2 dosering met ketel Ketel aan

52 Resultaten: Gardeners pride tomaat Ketel en wk rookgas gedoseerd Wanneer is er met de ketel gedoseerd?

53 Resultaten: Saris roos CO 2 niveau van vrijdag 7 januari Tussen 18:00 en 22:00 is er niet belicht CO 2 is gedoseerd met Wkk

54 NO ug / m3 Verassende overeenkomst van NO in kas met NO buitenlucht Data teler afgezet tegen RIVM station Wieringerwerf Periode Data omgerekend in ug/m3 en datum gesynchroniseerd RIVM data wieringerwerf ug/m3 NO Zuurbier Heerhugowaard ug/m3 2 per. Zw. Gem. (RIVM data wieringerwerf ug/m3) 3 per. Zw. Gem. (NO Zuurbier Heerhugowaard ug/m3) : : : : : : :00

55 Resultaten: Saris roos Ketel en wk rookgas gedoseerd Niet altijd een duidelijke relatie te vinden tussen CO 2 doseren en NO x In twee maanden meten eerste/enigste keer met deze lage niveau s

56 Resultaten: Saris roos 1250 PPM 850 PPM Veel ventilatie kan NOx niveau sterk verlagen PIEK 300 PPB DAL 100 PPB CO ppm -47% NO x ppb -66 %

57 Kassen -> Laadruimte

58 Resultaten: Smaal Phalaenopsis, hal Bark lossen

59 Conclusies Smaal Phalaenopsis, afkweek Er is een sterk verband tussen CO 2 doseeracties en gemeten NO x Grenswaarden worden overschreden Inzet van beregening heeft invloed op de luchtkwaliteit (verhouding van stoffen)

60 Eindconclusie Verband tussen CO 2 doseeracties en NO x gevonden Maar... CO 2 niveau zegt weinig over NO x niveau Grenswaarden worden in deze meetperiode langdurig overschreden De belangrijkste bron is niet altijd hetzelfde Wkk Ketel Grote verschillen tussen bedrijven Inzet bedrijfssystemen kan de luchtverontreiniging beïnvloeden

61 Meetschema TTO Praktijkmetingen Week 1 5, 2012 Geest potplanten de Kaap / Barendse DC II Week 5 10, 2012 Looije Naaldwijk BV / Kwekerij GJ van der Wel Week 10 14, 2012 Red Harvest, Holstein Flowers Kwekerij Bastille BV Week 14 18, 2012 Fa. C. & R. Vijverberg, Kwekerij van Adrichem

62 Week 1 5, 2012 Geest potplanten de Kaap

63 Week 1 5, 2012 Geest potplanten de Kaap Periode CO2 (ppm) NO (ppb) NO2 (ppb) NOx (ppb) C2H4 (ppb) CO2 dosering Week * Ocap Week Ocap Week Ketel Week Ketel + ramen dicht ** Week * Geen NO geregistreerd door verlies bij import / export ** (meeste risico / doek gaat eerder dicht / meest ongunstig)

64 Week 1 5, 2012 Geest potplanten de Kaap / Weergave periode

65 Week 1 5, 2012 Geest potplanten de Kaap / Afluchten

66 Week 1 5, 2012 Geest potplanten de Kaap / Bevindingen teler CO2 meting duurt lang door aanzuigslang. Daardoor hoge pieken. CO2 dosering ijlt na. Geeft onnodige NOx en Etheen -> beter zou zijn vast CO2 meetpunt. Stapeling vind plaats door dicht raam. Reductie NOx door afluchten werkt, wanneer raamstand van 2% naar 4% gaat halvering van de NOx. Verder openen raam geeft meer reductie NOx tot wel 68% waarbij CO2 afneemt met 22%

67 Week 1 5, 2012 Barendse DC II

68 Week 1 5, 2012 Barendse DC II

69 Week 1 5, 2012 Barendse DC II Periode C2H4 (ppb) NO (ppb) NO2 (ppb) NOx (ppb) CO (ppb) Etheen reductie % NOX reductie % Gemiddelde 4 weken 4.9 (5.0) (16.0 jr.) 98.4 Piekwaarde 54.0 (50.0) (300.0) 68.0 Over de periode is alleen met de WKK gedraaid

70 Week 1 5, 2012 Barendse DC II (Bevindingen teler) NOx en Etheen stijgen bij CO2 dosering. Bron is bekend. Voorheen schoorsteen verdacht. Effect van de windrichting (schoorsteen) was in deze situatie / periode nihil. De raamstand mag standaard 1 á 2% verder open. Tot 6% als omstandigheden dit toelaten. Reductie van NOx / C2H4 door sturen raamstanden vanaf 23 febr. is dus mogelijk. (Er is wel minder CO2 gedoseerd door donkere periode) -> berekening is lastig Hierdoor ook meer inzicht in sturing van Priva.

71 Week 1 5, 2012 Looije Naaldwijk BV

72 Week 1 5, 2012 Looije Naaldwijk BV

73 Gem. concentraties met pulsfog CO2 (ppm) NO (ppb) NO2 (ppb) Week 1 5, 2012 Looije Naaldwijk BV C2H4 (ppb) CO (ppb) Effectgrenswaarde Effectgrenswaarde NOx (ppb) NOx ppb C2H4 ppb Week Week Week Week Week Gem. concentraties zonder pulsfog CO2 (ppm) NO (ppb) NO2 (ppb) C2H4 (ppb) CO (ppb) NOx (ppb) NOx ppb C2H4 ppb Week Week Week Week Week

74 Week 1 5, 2012 Looije Naaldwijk BV

75 Week 1 5, 2012 Looije Naaldwijk BV / Bevindingen (Belichte teelt) Pulsfog heeft enorm effect op C2H4 en Etheen concentraties Ingestelde regime reduceert NOx: Onder 2% raamstand wordt er nooit met de WKK gedoseerd Vertaald: Het gebruik van afwisselend zuivere (vloeibare) CO2 en WKK CO2 in de nacht met laag 500 ppm CO2 setpoint en +-4% raamstand wordt overdag afgewisseld met WKK CO2 en 700 ppm CO2 setpoint bij 2% raamstand.

76 Week 1 5, 2012 Kwekerij GJ van der Wel

77 Week 1 5, 2012 Kwekerij GJ van der Wel Gemeten waarden C2H4 (ppb) NO (ppb) NO2 (ppb) NOx CO (ppb) Bron WKK / Ocap* Ocap WKK WKK Gemiddelde 4 weken Piekwaarde * 1 e helft vd week WKK 2 e helft Ocap

78 Week 1 5, 2012 Kwekerij GJ van der Wel

79 Week 1 5, 2012 Red Harvest

80 NO NO2 C2H4 CO : : : : : :00

81 Week 10 14, 2012 Holstein Flowers Kwekerij Bastille BV

82 Grafiek laat zien het verschil in NO waarden met CO2 uit Ocap en uit WKK.

83 Week 10 14, 2012 Kwekerij Hans Holstein Gemeten waarden C2H4 (ppb) NO (ppb) NO2 (ppb) NOx Week Week Week Week Week Gemiddelde 4 weken

84 Week 10 14, 2012 Hans Holstein / Bevindingen Hans is meer bewust geworden van belang verschil rookgaskwaliteit per bron Hij zet zijn vraagtekens bij de CO2 kwaliteit van OCAP Normaal tijdens winter gebruik van OCAP, dit heroverwegen en evt. meten.

85 Week 15 19, 2012

86

87

88

89 Week 15 18, 2012 Kwekerij van Adrichem Gemeten waarden C2H4 (ppb) NO (ppb) NO2 (ppb) NOx CO (ppb) Week Week Week Week Gemiddelde 4 weken

90 Week 15 18, 2012 van Adrichem / Bevindingen Tussen 9:00 en 15:00 uur kan het gewenste CO2 niveau niet worden bereikt. Omdat nu bekend is dat er toch teveel schadelijke componenten meekomen wordt er minder CO2 gedoseerd. Overall is de dosering van CO2 verlaagd. De teler is zich bewust geworden van de schadelijke risico s die een hogere dosering met zich mee brengt. s Nachts (begin avond) een klein beetje luchten voor het kwijtraken van de schadelijke componenten.

91 Week 10 14, 2012 Fa. C & R. Vijverberg

92 Onderstaande grafiek laat mooi het nieuwe beleid zien van Rolf. Bij begint de dag met OCAP en eindigt de dag met OCAP. Hierdoor begint de dag met lage concentraties en eindigt de dag met lage concentraties. Hierdoor ga je lager de nacht in en zijn de gemiddelde waarden uiteraard ook lager.

93 NOX C2H4 10-apr apr apr apr apr apr alleen OCAP 16-apr Bijna alleen WKK 17-apr Alleen WKK 18-apr Alleen WKK 19-apr Bijna alleen WKK 20-apr apr Alleen OCAP 22-apr apr apr 25-apr apr apr apr apr mei 59 16,6 opstartfase 9-mei 26 0,1 10-mei 17 0,2 11-mei 23 0,0 12-mei 28 0,0 13-mei 20 0,1 14-mei 31 0,0 15-mei 45 0,1 16-mei 38 0,1 17-mei 25 0,0 18-mei 32 2,1 19-mei 29 0,5 20-mei 19 0,5

94 Week 15 20, 2012 Fa. C. & R. Vijverberg / NOx meting met Chemiluminescence Analyser op OCAP leiding

95 NO; NO2; NOx [ppb] Week 15 20, 2012 Fa. C. & R. Vijverberg / OCAP meting met Chemiluminescence Analyser op leiding NOx in OCAP t/m NO OCAP [ppb] NO2 OCAP [ppb] Nox OCAP [ppb] : : : : : : : : : :

96 Week 15 20, 2012 Fa. C. & R. Vijverberg / Bevindingen Gedurende tijd aanpassing door Rolf CO2 doseerstrategie Start en einde dag OCAP gebruiken, beter voor luchtkwaliteit en plant Rolf is meer bewust geraakt van effecten van hoge NOx en etheen concentraties OCAP bevat zeer lage concentraties NOx in pure vorm zoals dat gedoseerd wordt in de kas en vormen geen noemenswaardig risico

97 Kalibraties: Een voorbeeld Gas Gassensor Kalibratiedatum Kalibratieconcentratie Controleconcentratie Kalibratiemethode NO Nitric Oxide ppb Zie figuur 1 NO2 Nitrogen Dioxide ppb Zie figuur 2 C2H4 Ethene ppb Zie figuur 3 CO Carbon Monoxide ppb 1171 ppb (fig. 4) CO2 Carbon Dioxide ppm 1810 ppm (fig. 5) 2 punts kalibratie, meerpunts controle 2 punts kalibratie, meerpunts controle 2 punts kalibratie, meerpunts controle 2 punts kalibratie, enkelpunts controle 2 punts kalibratie, enkelpunts controle

98 KAS GA gemeten concentratie (ppb) Relatie-coëfficiënt NO y = x R 2 = MFC gestuurde concentratie (ppb)

99 KAS GA gemeten concentratie (ppb) Relatie-coëfficiënt NO y = x R 2 = MFC gestuurde concentratie (ppb)

100 KAS GA gemeten concentratie (ppb) Relatie-coëfficiënt C2H4 60 y = 0.954x R 2 = MFC gestuurde concentratie (ppb)

101 ENVIRONMENTAL MONITORING SYSTEMS (EMS) B.V. Dank voor uw aandacht Vragen? Jan-Kees Boerman / Gertjan Bosman EMS B.V. Praktijkmetingen uit projecten Grenzen voor luchtkwaliteit en TTO Praktijkmetingen schadelijk rookgas Deelnemers: Kwekerij het Grootslag, Gardners Pride, Saris Rozen, SO-Natural, Geest potplanten de Kaap, Barendse DC II, Looije Naaldwijk BV, Kwekerij GJ van der Wel,Red Harvest, Holstein Flowers Kwekerij Bastille BV, Fa. C. & R. Vijverberg, Kwekerij van Adrichem

102