Inrichting Groeve Curfs

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Inrichting Groeve Curfs"

Emma Kuipersё
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Uitgangssituatie Algemeen Inrichting Groeve Curfs Projectnummer: 2010_004 Projectnaam: Inrichting Groeve Curfs PMJP: B2 Kwaliteitsverbetering EHS Bestaande natuur Natuurdoel: Kalksteengroeve uitbreiding oppervlakte en verbetering van de kwaliteit van pionierbegroeiingen op rotsbodems, kalkgrasland en kalkrijk moeras. Behoud, kwaliteitsverbetering en uitbreiding leefgebied soorten van kalk- en groevelandschappen o.a. geelbuikvuurpad, vroedmeesterpad en dwergblauwtje Doelbereik: 24,04 ha kwaliteitsverbetering EHS bestaande natuur Status: Afgerond Periode van uitvoering: 2011/2012 Uitgangssituatie De Curfsgroeve is een voormalige dagbouw-mergelgroeve aan de rand van het plateau van Margraten te Berg en Terblijt. De groeve maakt onderdeel uit van het Natura2000- gebied Geuldal. Het is in eigendom van de provincie Limburg en sinds 2010 langjarig in beheer bij Stichting het Limburgs Landschap. De Curfsgroeve als object heeft een oppervlakte van circa 40,6 hectare en bestaat in feite uit twee delen; het open gedeelte van de voormalige dagbouwgroeve (+/- 40 m. diep) en een bebost, oostelijk gelegen deel met plateau- en hellingbossen. Het open gedeelte van ongeveer 25 ha bestaat grotendeels uit steile mergelwanden en kalkrotshellingen. De dalbodem van de groeve is in de eindoplevering grotendeels afgedekt met löss-dekgrond. In de laagste delen van de groeve is sprake van kwel. Figuur 1. Projectgebied Curfsgroeve met gradiëntrijke situaties, mergelwanden en open zonnige delen. Omliggende plateau- en hellingbossen zijn jong en bevinden zich veelal nog in pioniersfase met soorten als berk, acacia en boswilg. Stichting het Limburgs Landschap heeft de ambitie de Curfsgroeve te beheren als een zo soortenrijk mogelijk terrein, met daarbij ruimte voor natuurlijke processen als (regen)erosie, sedimentatie, karstvorming, afstroom en uittredend grondwater, kalkwanden met droogdalvorming en puinwaaiers, alle naar ideeën van het rapport Verborgen Valleien uit Hierbij is plaats voor typische soorten als geelbuikvuurpad, vroedmeesterpad, zuidelijke oeverlibel, vuurlibel en mogelijk oehoe. Het beheer is ruimtelijk en zal met name bestaan uit extensief begrazingsbeheer. Er is ook aandacht voor recreatieve beleving van deze mergelgroeve door aanleggen van wandelpad, inrichten van informatiepunten, een uitzichtpunt en het organiseren van geleide excursies.

2 Resultaten Resultaten Voorafgaand aan het in beheer nemen van de groeve was het noodzakelijk om een aantal inrichtingsmaatregelen te nemen om genoemde doelstellingen voor natuur en recreatief medegebruik te bereiken : Inrichten raster ten behoeve van integrale begrazing Verwijderen bosopslag op dalbodem en op kalkrotsen/kalkhellingen Stabiliseren tunnel en verbeteren toegangpaden Aanleggen recreatieve voorzieningen (infovoorziening/uitkiijkpunt/ wandelroute/trap/wandelbrug) Inrichten raster ten behoeve van integrale begrazing Belangrijke natuurwaarden in de voormalige mergelgroeves zijn gebonden aan open en zonnige, maar vaak extreme milieus. Van nature zou zonder beheer een groeve verbossen en zullen leefgebieden van typische soorten verdwijnen. Om te zorgen dat de Curfsgroeve met zijn dalbodem en kalkrotshellingen voldoende open blijft en bloemrijke vegetaties ontstaan, is gekozen om jaarrond te gaan begrazen met een kudde Hollandse Landgeiten. Gemiddeld zullen er tussen de 30 en 40 geiten grazen overeenkomend met een dichtheid van 8 grazers op 1 ha. Het raster dat geplaatst is bestaat uit zwaar Ursus met een totale lengte van ca meter. Binnen de begrazing is ook een aandeel van 20% hellingbos opgenomen. Verwijderen overmatige bosopslag De openheid van de groeve zorgt voor extreme, bijzondere situaties met unieke microklimaten. Tussen de oplevering/eind van de mergelwinning en in beheer nemen voor natuurbeheer waren verschillende potentieel interessante veelal kalkhoudende delen en rotshellingen volgegroeid met jonge bosopslag. Om waardevolle pionier- en jonge successiestadia van kortgrazige en bloemrijke vegetaties (kalkhellinggraslanden en kalkgraslanden) kans te geven zich uit te breiden, is over een oppervlakte van 10,30 hectare binnen de begrazing, de jonge bosopslag 100% verwijderd. Deze bestond met name uit berk en acacia. Met begrazingsbeheer wordt voorkomen dat deze delen weer dichtgroeien met bos en anderzijds ontstaan bloemrijke hellingen die interessant zijn voor verschillende bijzondere dagvlindersoorten. Buiten de begrazing zijn op de oude Tafelberg een 30 tal open plekken gemaakt in het bos. De plekken met elk een oppervlakte van ca. 50 m2 liggen op van nature natte plekken. Ze vormen bijzondere bosmilieus die aantrekkelijk zijn voor typische soorten als bosorchis, klein wintergroen en boswitje. Ook is een bijenwand vrijgemaakt van bosopslag aan de noordwestzijde van de groeve. Verspreid is nog bosopslag verwijderd om bronzones voor locale kwel te stimuleren. Tot slot is aan de Geulweg/ Gemeentebroek nog een aantal gevaarlijk overhangende populieren verwijderd, waardoor het aanwezige fietspad veilig te gebruiken blijft (zie kaart). Stabiliseren tunnel Voor het vroegere mergeltransport is een werkweg en tunnel aangelegd richting de Geulweg. Stichting het Limburgs Landschap wilde deze tunnel graag voor terreinbeheer en geleide excursies gebruiken. Echter bleek uit een uitgevoerde specifieke quickscan dat de tunnel onveilig was voor extensief gebruik (o.a. excursies). Om de Curfsgroeve toegankelijk te maken zonder risico s, is deze hoofdingang gestabiliseerd met ijzeren balken en betonwerken. Om met name vorst- en karstwerking in de tunnel te voorkomen was het tevens noodzakelijk om de poort van de groeve met stalen platen af te dichten. Tot slot is de toegangsweg aan de groevezijde opgehoogd met gebroken silex, om deze te allen tijde boven het grondwater te houden. Door het ophogen van de weg kunnen de landgeiten de tunnel bovendien benutten als schuilmogelijkheid in de winterperiode.

3 Resultaten Recreatieve voorzieningen ten behoeve van recreatief medegebruik Officieel was het gebied niet opengesteld. Om de Curfgroeve toch voor bezoekers op een veilige en aantrekkelijke manier toegankelijk/beleefbaar te maken zijn verschillende recreatieve voorzieningen aangelegd aan de buitenrand van de groeve. Betreding van de dalbodem met instabiele mergelwanden is zonder toegang van de beheerder niet verantwoord en zeer gevaarlijk. Rondom de Curfsgroeve is een opengesteld wandelpad gerealiseerd met een totale lengte van ca meter. Een deel van het wandelpad loopt over een voormalig werkpad van Ankerpoort NV. Ter overbrugging van een hoogteverschil is in de wandelrout een stalen trap van 30 meter geplaatst en over een droogdal een korte brug aangelegd. Voor de groevebeleving zijn tenslotte een spectaculair uitkijkpunt en twee inforuiven geplaatst (zie figuur 2 en 3). Figuur 2. Spectaculair uitzichtpunt over Curfsgroeve Figuur 3. Aangelegde brug, onderdeel van de nieuw gerealiseerde wandelroute Om bezoekers tot slot de echte ultieme groevebeleving te laten ervaren zullen er jaarlijks door Stichting het Limburgs Landschap een aantal speciaal geleide wandelexcursies door bevoegde gidsen worden gegeven in het open groevedeel. Ontwikkeling Door uitvoering van de inrichtingsmaatregelen en het inzetten van een integrale begrazing met landgeiten zullen de dalbodem en vrijgemaakte kalkhellingen open blijven. Op de zonbeschenen hellingen en kalkrotsen ontwikkelen zich mozaïeken van bloemrijke ruigtes, graslandjes, kalkgraslanden en open bodems. De bosranden en overgangen naar bestaand bos zijn gevarieerd. In de dalbodem worden droogdalen gevormd en vindt door regenerosie afstroming plaats van oppervlaktewater in geulen en worden ondiepe plasjes gevormd. Beschaduwde delen en wanden zullen daarentegen een vochtig microklimaat kennen. Door de veelheid aan gevarieerde milieus en relatieve rust ontstaan velerlei biotopen en leefgebieden voor tal van zeldzame tot zeer zeldzame soorten. Belangrijke soorten zijn zuidelijke oeverlibel, vuurlibel, geelbuikvuurpad, vroedmeesterpad, dwergblauwtje, geelsprietdikkopje, veldparelmoervlinder, boswitje, spaanse vlag, fraai duizendguldenkruid, bosorchis, driedistel, wondklaver, diverse solitaire bijen en (graaf)wespen en mogelijk in toekomst nog het verschijnen van soorten als bruin dikkopje, oehoe en dambordje. Om te monitoren wat het resultaat is van de inrichtingsmaatregelen en of vervolgbeheer het gewenste resultaat gaat opleveren is door gespecialiseerd ecologisch adviesbureau Ecologica een zogenaamde nulmeting uitgevoerd voorafgaand aan inrichtingswerken. Hierin zijn de groepen flora, dagvlinders, libellen, sprinkhanen en solitaire bijen en wespen op x-y-coördinaten ingetekend. Van overige groepen worden opvallende soorten en Rode lijst als waarnemingen meegenomen. De doelstelling is om deze meting/inventarisatie om de 5-10 jaar te herhalen. Vanuit recreatieve beleving van de groeve zijn er al diverse positieve geluiden. Het wandelpad met uitkijkpunt, de lange trap en voetgangersbrug worden veelvuldig gebruikt.

4 Figuur (van links naar rechts) Spectaculair uitzicht over de Curfsgroeve vanaf uitzichtplateau Kalkhellingen met bloemrijke ruigte en grasland o.a. massaal wilde marjolein Dalbodem met klakrotsen, kruidenrijk grasland en open waterplasjes

Vergelijkbare documenten

Een soortgroepbrede blik op het beheer van Limburgse mergelgroeves. Namens de natuur uw gastheer

Een soortgroepbrede blik op het beheer van Limburgse mergelgroeves Carlo van Seggelen Districtsbeheerder Zuid-Limburg Stichting het Limburgs Landschap Symposium 31 oktober 2013 De theorie Systeembeheer