Moedig chronisch zieke medewerker aan om open te zijn

Transcriptie

1 Hoofdartikel PRAKTIJK Re-integratie Moedig chronisch zieke medewerker aan om open te zijn Cobi Wattez Elke dag gaan er honderdduizenden chronisch zieken naar hun werk. Soms weet zelfs de baas niet wat er loos is, want zieke medewerkers verzwijgen vaak hoe zij eraan toe zijn. Dat is schadelijk voor zowel werkgever als werknemer. Terwijl openheid en aanpassingsbereidheid juist kansen bieden aan bedrijf en personeel. Daarom is het belangrijk om de dialoog over chronische aandoeningen op het werk te verdiepen. LoopbaanVisie oktober

2 PRAKTIJK Re-integratie Ronald is al jarenlang ziek. Hij heeft diabetes, maar dat ziet hij allerminst als een beperking om te werken. Daarom gaat hij elke ochtend naar zijn werk bij het productiebedrijf, waar hij al jaren aan de slag is. Noodzakelijke aanpassingen in zijn werk kan hij gewoon bespreken met zijn leidinggevende. Die stelt hem in staat om onder werktijd naar het ziekenhuis te gaan voor controle, zonder dat hij een vrije dag hoeft op te nemen. Heeft hij onder werktijd even een pauze nodig vanwege zijn diabetes, dan kan dat gewoon. Zo gaat het niet overal. Het is allerminst zeker dat werkgevers bereid zijn om aanpassingen aan te brengen om chronisch zieken optimaal te laten functioneren op het werk. Daar zijn chronisch zieken zich van bewust, net als Ronald. Toen hij solliciteerde naar de baan die hij nu heeft, verzweeg hij zijn aandoening. Omdat hij die niet relevant vond voor zijn werk en voor zijn toekomstig functioneren, zo zegt hij zelf. Hij acht zichzelf vakbekwaam, hij heeft zijn ziekte volkomen onder controle en weet hoe hij er op zijn werk mee moet omgaan. Waarom moet je het er dan over hebben tijdens een sollicitatie? Anderhalf miljoen werkende zieken Zo denken veel chronisch zieken erover. Vertellen aan je mogelijk toekomstige baas dat je elke dag ziek bent, geldt niet als een aanbeveling. Volgens de wet hoeven ze hun chronische ziekte niet te melden, zolang die niet de veiligheid van werkvloer en omgeving bedreigt. Eenmaal in dienst blijven chronisch zieken vaak zwijgen, zo signaleerde de SER (Sociaal Economische Raad), uit vrees mikpunt te worden van collega s en bazen die chronisch zieken niet serieus nemen. Hoe begrijpelijk ook, deze schroom maakt dat er elke dag mensen naar hun werk gaan die niet willen of durven aan te geven wat zij nodig hebben om optimaal te functioneren. Zo is het voor de werkgever ook niet mogelijk om goede aanpassingen te regelen. Het gaat hier niet om uitzonderingen. Onderzoekers schatten dat een half miljoen tot anderhalf miljoen chronisch zieken een baan hebben. Dat is een kwart tot zeventig procent van de chronisch zieken onder de beroepsbevolking, volgens een schatting van de SER. Onderzoeksinstituut TNO denkt zelfs dat een op drie mensen van de beroepsbevolking chronisch ziek is. Het gaat om ziekten zoals diabetes, artrose, astma of zelfs chronische kanker. Dagelijks veroorzaken ze ongemak, zonder funest te zijn. Veel van deze chronisch zieken kunnen werken en doen dat ook. Invloed op inzetbaarheid Maar hoe vitaal ze ook lijken, toch heeft hun aandoening invloed op hun inzetbaarheid. Meer dan de helft wordt beperkt in het functioneren, aldus TNO. Zo zijn ze vaker vermoeid, ze moeten medicijnen slikken in werktijd, ze kunnen bepaalde handelingen niet goed uitvoeren, het tempo kunnen ze soms niet aan of ze hebben meer moeite om informatie te onthouden en te verwerken. Tabel 1. Behoeftepeiling werkenden met een chronisch ziekte, november Maatregelen waar de meeste behoefte aan is (%) Vermindering van de werkdruk 31 Coaching op het werk over werken met een chronische ziekte 22 Informatie op het werk over werken met een chronische ziekte 21 Lagere taakeisen 21 (Extra) pauze 17 Klimatologische aanpassingen (temperatuur, luchtvochtigheid, stof) LoopbaanVisie oktober 2016

3 KANTELING Hoofdartikel Tabel 2. Behoeftepeiling werkenden met een chronisch ziekte, november De meeste maatregelen van de werkgever Hoe effectief vinden uw werknemers die? Gesprek met leidinggevende Gesprek met collega s Gesprek met bedrijfsarts Meer vrijheid en autonomie Flexibele werktijden Minder werkuren Verandering in het soort werktaken Hebben chronisch zieken reden om aan te nemen dat hun gezondheid hun loopbaan in de weg zit? In de praktijk zijn werkgevers veel redelijker dan de chronisch zieken vrezen. Velen tonen zich begripvol als zij horen hoe het is gesteld met hun personeel. De bereidheid om aanpassingen te maken, is zeker aanwezig. Ook de bedrijfsarts neemt hun ervaringen en hun klachten serieus. Dat leidt tot concrete maatregelen, zoals overleg met leidinggevenden en collega s, een aangepaste werkplek, klimatologische ingrepen. Bijna de helft van de chronisch zieken ervaart deze aandacht als steun in de rug, aldus onderzoek van TNO. Meer autonomie Maar de praktijk leert ook dat de aanpassingen van werkgevers niet altijd genoeg zijn om tegemoet te komen aan wat chronisch zieken nodig hebben om optimaal te functioneren. Denk aan meer autonomie in het werk, aangepaste taken, flexibele werktijden en extra pauzes. Dat zijn bij uitstek de aanpassingen die werkgevers het minst vaak aanbieden, aldus TNO. Bij veel organisaties is hier nog een inhaalslag mogelijk. Daarbij helpt het als de werkgever en de chronisch zieken gericht in gesprek gaan over het vraagstuk. Ondanks alle goede bedoelingen, gebeurt dat onvoldoende. Chronisch zieken zijn er zo aan gewend om hun eigen boontjes te doppen, dat ze weinig aandacht vragen voor hun hulpvraag. Werkgevers op hun beurt beseffen niet hoe zwaar het is voor chronisch zieken om topprestaties te leveren. Werkgevers denken dat ze er wel zijn met de aanpassingen die ze bieden. Zeker als de chronisch zieke medewerkers er verder niet op reageren. Een betere uitwisseling van informatie en visies is nodig, zowel voor de chronisch zieke medewerker als voor de werkgever. Zonder doeltreffende aanpassingen leveren chronisch zieken uiteindelijk niet de prestatie waar de werkgever op mag rekenen. Resultaten blijven vaak achter, deadlines worden gemist, de kwaliteit van producten, diensten en service schiet tekort. Presenteïsme, zoals ziek zijn op het werk wordt genoemd, berokkent bedrijven meer schade dan ziekteverzuim (zie tabel 3), zonder dat het opvalt. Het is immers nauwelijks vast te stellen hoe groot de mogelijke onderprestatie is van een chronisch zieke werknemer die gewoon op het werk komt. Zeven miljoen chronisch zieken Dit probleem neemt alleen maar toe, want het aantal chronisch zieken groeit gestaag: van ruim vijf miljoen in 2011 tot zeven miljoen in 2030, aldus demografen. Steeds meer werkgevers krijgen te maken met chronisch zieke medewerkers. Het is dan ook belangrijk dat zowel de werkgever als de medewerkers gericht met elkaar in gesprek gaan over dit onderwerp. Omdat dit niet vanzelf gaat, helpt het LoopbaanVisie oktober

4 PRAKTIJK Re-integratie als er sessies worden belegd die deze dialoog op gang helpen. Bijvoorbeeld via werkoverleg, loopbaancoaching of trainingen over werkoptimalisatie. Het is aan de werkgever om een cultuur te stimuleren waarin werknemers zich vrij voelen om de inbreng te geven die nodig is voor structurele aanpassing voor chronisch zieken. Zo n cultuur is herkenbaar aan het ondubbelzinnige Tabel 3. De kosten van doorwerken bij ziekte in verhouding tot de totale bedrijfskosten per ziekteverschijnsel (in %). Vermoeidheid 73 Allergieën 70 Migraine 70 Maag- en darmproblemen 67 Slaapproblemen 66 Depressie of angst 62 Astma 60 Letsel aan rug of nek 60 Osteiarthritis 56 Ademhalingsstoornis 56 Obesitas 56 Diabetes 45 Cholesterol 43 Hoge bloeddruk 35 Kanker 30 Hart- en vaatziekten 28 Luchtweginfecties 14 Bron: Alyssa Schultz, School of Kinesiology, University of Michigan signaal dat er plaats is voor chronisch zieken in de organisatie. Bijvoorbeeld door duidelijk te maken dat chronisch zieken dezelfde kansen in de organisatie krijgen als iedereen. Sommige bedrijven doen dat door te laten zien dat chronisch zieken leidinggevende functies bekleden. Zo is Herman Huijbregts gekluisterd aan een rolstoel en ook de trotste adjunct-directeur van het warenhuis De Kringloper in Roosendaal. Hij komt in de regionale media vrolijk met zijn verhaal naar buiten. Het signaal dat van dit soort voorbeelden uitgaat, is dat chronisch zieken hun aandoeningen niet hoeven te verbergen of te bagatelliseren. De organisatie laat zien dat ze flexibel is, open staat voor aanpassing en diversiteit omarmt. Organisaties die zich zo willen positioneren, doen er goed aan om medewerkers actief te stimuleren om open te zijn over hun chronische aandoening, over wat zij ervaren op en buiten het werk. Stimuleer hen om samen met hun collega s ideeën te bedenken voor aanpassingen die chronisch zieken helpen. Train leidinggevenden in het herkennen van signalen van chronisch zieken en leer hen hoe ze regelmatig het gesprek hierover kunnen aangaan op de werkvloer. En zorg dat bedrijfshulpverleners (BHV er) geschoold worden in hulpverlening aan chronisch zieken op het werk. Deze aanpassingen maken de organisatie niet alleen vitaler en productiever, maar ook aantrekkelijker op de arbeidsmarkt. Vooral de jonge generatie heeft dit sociale aanpassingsvermogen hoog in het vaandel staan. Een flexibele organisatie die dat praktiseert, is weerbaar, eigentijds en wat minstens zo belangrijk is, menselijker. Cobi Wattez is Arbeid- en Organisatiepsycholoog bij Zorg van de Zaak, een netwerk van bedrijven op het gebied van bedrijfszorg, leefstijlzorg en medische zorg. Zij is actief betrokken bij uiteenlopende projecten zoals een vereniging voor de behartiging van chronisch zieken en is gespecialiseerd in het combineren van werk- en privéverantwoordelijkheden. Cobi Wattez 32 LoopbaanVisie oktober 2016

5 Uw docenten Maaike Kooter, Intelligence Group Larissa Lodewijk, Leeuwendaal Uw docenten Maaike Kooter, Intelligence Group Larissa Lodewijk, Leeuwendaal De nummer 1 training Hoofdartikel De nummer voor moderne 1 training loopbaanprofessionals voor moderne loopbaanprofessionals Leergang Arbeidsmarktgedreven Loopbaanprofessional Start woensdag 18 januari 2017 Leergang Arbeidsmarktgedreven Loopbaanprofessional Tijdens Start de Leergang woensdag Arbeidsmarktgedreven 18 januari 2017 Met behulp van objectieve kennis gecombineerd Loopbaanprofessional worden loopbaanadviseurs, met ervaring achterhalen we kansrijke opleidingen, jobhunters Tijdens mobiliteitsspecialisten de Leergang Arbeidsmarktgedreven getraind in het vertalen Loopbaanprofessional van arbeidsmarktkennis worden naar loopbaanadviseurs, kansen voor beroepen Met en behulp bedrijven. van objectieve Met de nieuwste kennis gecombineerd tooling en websites met ervaring schetsen achterhalen we een gericht we kansrijke arbeidsmarkt- opleidingen, werkzoekenden, jobhunters werkgevers en mobiliteitsspecialisten en overheden. getraind in het perspectief beroepen met kansrijke en bedrijven. banen. Met de nieuwste tooling vertalen van arbeidsmarktkennis naar kansen voor werkzoekenden, werkgevers en overheden. en websites schetsen we een gericht arbeidsmarktperspectief met kansrijke banen. Beoordeeld op Springest Download de factsheet met met een 8,4! uitgebreide informatie op de website. LoopbaanVisie oktober