BSO TWEEDE GRAAD. vak 2000/049 PV PRAKTIJK MECHANICA TV MECHANICA. (vervangt 95034) 6 u/w 2 u/w. IT- m

Transcriptie

1 SO TWEEDE GRAAD vak PV PRAKTIJK MECHANICA TV MECHANICA 6 u/w 2 u/w IT- m 2000/049 (vervangt 95034) 1

2 PV MECHANICA INHOUDSOPGAVE eginsituatie voor het vak... 2 Specifieke visie... 2 Leerplandoelstellingen / leerinhouden... 3 Minimale uitrusting... 7 Pedagogische wenken en timing... 9 Evaluatie ibliografie

3 2 e graad SO Vak: PRAKTIJK MECHANICA PV 1 ste jaar: 6 u/w 2 de jaar: 6 u/w EGINSITUATIE VOOR HET VAK De leerlingen die beginnen in deze optie komen meestal uit een beroepsvoorbereidend leerjaar en van verschillende beroepenvelden. Er kunnen ook leerlingen komen uit de tweede gemeenschappelijk leerjaar, met de mogelijkheid dat zij niets of zeer weinig over techniek gehoord hebben. Voor deze laatste moet men de leerstof van het begin af doornemen, voor de anderen zal men bouwen op de reeds geziene leerstof van de reeds geziene leerstof van de beroepenvelden: metaal - elektriciteit en of nijverheidstechnieken. SPECIFIEKE VISIE De leerlingen moeten werken kunnen uitvoeren waarvoor zij duidelijke informatie krijgen en verantwoorde werkmethodes, zodat zij geleidelijk leren productief te werken en kwaliteitswerk leveren. Hierdoor moet rekening worden gehouden met de factoren die de productiviteit bepalen. Zowel zelfstandig werken van de leerling als groepswerk moet worden beoogd met voortdurende aandacht voor de veiligheid. De leerling moet kunnen werken naar tekeningen en daarvoor is het lezen en begrijpen van tekeningen van essentieel belang. Elke opdracht dient uiteraard op een tekening vastgesteld te worden. De veiligheidsmaatregelen moeten de leerlingen beschermen tegen gas - en rookontwikkelingen, tegen het gevaar van zichtbare stralingen, tegen elektrocutie, tegen brand - en ontploffingsgevaar. Teneinde de leerlingen een zo groot mogelijke kans tot ontplooiing te bieden dienen zij: - Zich een goede werkmethode eigen te maken - Zelfstandige waarneming uit te voeren - Inzicht te verwerven in de samenhang van de waargenomen verschijnselen - Eigen fouten te willen erkennen en toe te geven - De uitvoeringsmethoden te kunnen verwoorden - Er steeds naar te streven kwaliteitswerk af te leveren De leerlingen dienen opgeleid te worden voor het spontaan raadplegen van de noodzakelijke documentatie

4 LEERPLANDOELSTELLINGEN / LEERINHOUDEN /U LEERPLANDOELSTELLINGEN De leerlingen kunnen 1 de gemaakte afspraken toepassen om doeltreffend en veilig te werken 2 Een werkstuk herkennen aan de hand van een tekening 2 Tekening lezen 3 Een eenvoudig werkstuk opmeten en de maten vergelijken met de gegeven tekening 4 De gegevens van een tekening overbrengen op een werkstuk LEERINHOUDEN 1 Intern werkplaatsreglement algemene aandachtspunten een eigen werkplanning maken een geschikte werkmethode en werkvolgorde bepalen inrichting eigen ruimte zorg voor gereedschap, machines en meetapparatuur welzijn (veiligheid, gezondheid, hygiëne) en milieu 3 Meetgereedschappen 4 Aftekengereedschappen 5 ankwerk 5 ankwerk 5.1 De leerinhouden van het 2 leerjaar van de eerste graad (basisvaardigheden) in variabele situaties toepassen. 5.2 Werkstukken op de juiste maat afzagen met de zaagmachine. Gebruik maken van de juiste opspanmethode. De juiste snijgegevens toepassen. De veiligheidsvoorschriften toepassen. 5.3 Plaatoefeningen uitvoeren door gebruik te maken van de juiste snijtoestellen. 5.4 Aftekenen met het krasblok Meten en aftekenen van werkstukken door gebruik te 5.1 Vijlen 5.2 Zagen 5.3 Snijden (plaat) 5.4 Meten en aftekenen 3

5 /U LEERPLANDOELSTELLINGEN De leerlingen kunnen maken van de juiste afteken- en meetgereedschappen. 5.5 Aan de hand van een plooitoestel hoeken kunnen uitzetten. 5.5 Plooien (plaat) 6 oren 6 oren 6.1 De boordiameter meten oren opspannen Werkstukken veilig opspannen Het toerental bepalen en instellen Doorlopend en blind boren Gebruik maken van de aangepaste koelmiddelen Souvereinen en ruimen. oren met conische kolf inspannen In functie van het te boren materiaal de juiste boor en snijgegeven kiezen. De veiligheidsmaatregelen en onderhoudsvoorschriften toepassen. 6.2 oren in metaal en in steen. Onderscheid maken tussen metaal- en steenboor. oren en schroeven met snoerloze boormachine 6.3 Voorboren en afschuinen Doorlopend en blind tappen Uitwendige en inwendige schroefdraad snijden en tappen De verschillende schroefdraadsoorten onderscheiden Linkse schroefdraad herkennen Gasdraad handmatig en machinaal snijden 6.4 De machine instellen en de verschillende elektrodevormen monteren. 6.1 De tafelboormachine 6.2 De handboormachine 6.3 Schroefdraden snijden 6.4 Puntlassen LEERINHOUDEN 4

6 /U LEERPLANDOELSTELLINGEN De leerlingen kunnen Platen en draden puntlassen De veiligheidsmaatregelen toepassen. 6.5 De werkstukken voorbereiden. De verschillende klinkverbindingen maken. De blindklinktang instellen en gebruiken. 6.6 Omgaan met een kapbeitel De veiligheidsmaatregelen toepassen 6.5 Klinken 6.6 Kappen 7 Draaien 7 Draaien 7.1 Evenwijdig op maat draaien Vlakdraaien Vervaldraaien Afschuiningen aanbrengen. Centeren en boren 7.2 Evenwijdig draaien, vlakdraaien, conusdraaien, steken. de verschillende schroefdraadsoorten snijden Gewoon lindklinken 7.1 In de klauwplaat 7.2 Tussen de centers 8 Schaven 8 Schaven Vlak, evenwijdig, op maat schaven 9 Frezen 9 Frezen De voorbewerkingen uitvoeren (uitlijnen van de spanklem,...) Frezen basistechniek In functie van de freesoefening de gepaste frees monteren. Vlak, evenwijdig, haaks en op maat frezen. frezen,coördinaatboren op de freesmachine. 10 Slijpen 10 Slijpen 10.1 De slijpsteen scherpen. Ontbramen en afschuiningen slijpen Een kraspen en kapbeitel slijpen 10.1 De slijpmolen op voet LEERINHOUDEN 5

7 /U LEERPLANDOELSTELLINGEN De leerlingen kunnen De veiligheidsmaatregelen toepassen Stenen verwisselen en uitbalanceren oren slijpen Draai- en schaafbeitels slijpen 10.2 De gepaste schijf kiezen en monteren Ontbramen en afschuiningen slijpen Doorslijpen Veiligheidsmaatregelen Doorslijpen met de afkortsllijpmachine: Haaks en op lengte slijpen Onder een hoek slijpen 10.2 Handslijpmachine LEERINHOUDEN 6

8 MINIMALE UITRUSTING ALGEMENE INFRASTRUCTUUR Puntlasapparaat Schaafmachine + bankschroef Draaibank Dubbele slijpmolen Hoekschaar Hefboomplaatschaar Guillotineplaatschaar plaatdikte 1 mm Vingerzetplooibank 600 mm plaatdikte tot 1 mm Tafelboormachines zonder voet met spanschroef Werkbanken ankschroeven Soldeerbouten Hete lucht blazer voor kunststoffen Kleine gasbrander Elektrische schroevendraaier Handboormachine MEET- EN AFTEKENGEREEDSCHAP Vlakplaat V-blokken Krasblok Meetlat op voet Meetlat 300 mm Meetlat 1000 mm Rolmeter Platte winkelhaak lokwinkelhaak Zwaaihaak Zeskantkaliber, achtkantkaliber Eenvoudige hoekmeter - nauwkeurigheid 1 Krasnaald Steekpasser Centerpasser Diktepasser Schuifmaat - nauwkeurigheid 1/10 mm Micrometer Stel schroefdraadmallen Slagcijfers Slagletters Universeel meettoestel Testkastje Veiligheidsbrillen GEREEDSCHAPPEN Vijlen platte bastaardvijlen platte halfzoetvijlen vierkante bastaardvijlen vierkante halfzoetvijlen halfronde bastaardvijlen halfronde halfzoetvijlen ronde bastaardvijlen ronde halfzoetvijlen 7

9 Hamers en slaggereedschap aambeeld bankhamers 150 gr bankhamers 500 gr bankbolhamer hamer met verwisselbare kunststofdoppen houten hamer centerpons stel doorslagpennen kapbeitels Sleutels en schroevendraaiers set platte steeksleutels set ringsleutels stel inbussleutels regelbare moersleutel schroevendraaiers 2 tot 8 mm kruisschroevendraaiers nrs oren, schroefdraad, snijgereedschappen set boren tot 13 mm opgaande per 0,5 mm set schroefdraadtappen set draadsnijkussens wringijzers snijramen Tangen en klemgereedschap kantenklauw buizenklem zelfklemmende tang kopkniptang voor staal combinatietang - geïsoleerd zijkniptang - geïsoleerd ronde bekkentang - geïsoleerd striptang - geïsoleerd ontmanteltang voor VV-kabel blindklinktang tang voor drukverbindingen Gereedschappen sanitair handzinkschaar zinkgriffen pijpsnijder buigtang plooitang zinkschrapers 8

10 PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN EN TIMING Er zal steeds aandacht besteed worden aan arbeidshygiëne en aan de veiligheidsvoorschriften De opgaven worden voorzien van een werkvolgorde en een duidelijke tekening Het is aangewezen de leerlingen te stimuleren motiveren tijdens het uitvoeren van hun opdrachten. In functie van de opgave kan afgeweken worden van de volgorde van het leerplan. De vakgroepwerking coördineert en maakt een planning voor het jaarvorderingsplan. Nr Pedagogisch-didactische wenken Timing 1 Verder inoefenen bij alle leerinhouden indien toepasselijk Zorg voor een degelijke coördinatie om te komen tot een maximaal aantal uren per week om de onderwerpen in te oefenen De onderwerpen tijdens de loop van het jaar steeds verder inoefenen 2 Verder inoefenen bij alle leerinhouden indien toepasselijk Zorg voor een degelijke coördinatie om te komen tot een maximaal aantal uren per week om de onderwerpen in te oefenen De onderwerpen tijdens de loop van het jaar steeds verder inoefenen 3 Verder inoefenen bij alle leerinhouden indien toepasselijk Zorg voor een degelijke coördinatie om te komen tot een maximaal aantal uren per week om de onderwerpen in te oefenen De onderwerpen tijdens de loop van het jaar steeds verder inoefenen 4 Verder inoefenen bij alle leerinhouden indien toepasselijk Zorg voor een degelijke coördinatie om te komen tot een maximaal aantal uren per week om de onderwerpen in te oefenen De onderwerpen tijdens de loop van het jaar steeds verder inoefenen 5 ankwerk Streef naar kwaliteit in plaats van kwantiteit De fundamentele oefeningen moeten aangepast zijn aan het niveau van de leerlingen. 5.1 Vijlen asisoefeningen inschakelen in functie van de herhaling Geen langdurige oefeningen inschakelen Het belang van het ontbramen aantonen 5.2 Zagen Doelmatig gebruik van het gereedschap benadrukken 5.3 Snijden (plaat) Aandacht besteden aan de veiligheid en werkvolgorde 5.4 Meten en aftekenen De nauwkeurigheid is van groot belang om de verdere stappen mogelijk te maken, schenk er voortdurend aandacht aan 5.5 Plooien (plaat) De juiste benamingen en de functie van het gereedschap moet aangeleerd worden 6 oren Zeker aandacht vestigen aan het veilig werken, gebruik van klemgereedschappen De leerlingen moeten de volgende bewerkingen aangeleerd worden Regelen van de snelheid instellen van de diepteaanslag instellen van het toerental in functie van de gekozen diameter en het te bewerken materiaal Persoonlijke beveiliging benadrukken 6.1 Op de tafelboormachine * * * *

11 Nr Pedagogisch-didactische wenken Timing 6.2 Met de handboormachine 6.3 Schroefdraden snijden ewerkingsvolgorde bespreken Demonstratie van de leraar is wenselijk 6.4 Puntlassen Zeker aandacht vestigen aan het veilig werken, gebruik van klemgereedschappen Persoonlijke beveiliging benadrukken 6.5 Klinken Gewoon lindklinken Wijzen op het belang van het juiste gebruikte gereedschap Aandachtig de werkvolgorde bespreken Een demonstratie door de leraar is wenselijk 6 Kappen Zeker aandacht vestigen aan het veilig werken, gebruik van klemgereedschappen Draaien Zeker aandacht vestigen aan het veilig werken, Herhalingsmomenten opnemen in de aanleerfase asis oefeningen demonstreren De werkvolgorde vooraf bespreken 7.1 In de klauwplaat Persoonlijke beschermingsmiddelen is een noodzaak 7.2 Tussen de centers Persoonlijke beschermingsmiddelen is een noodzaak 8 Schaven Zeker aandacht vestigen aan het veilig werken en de gebruikte spanmethode. Persoonlijke beschermingsmiddelen is een noodzaak Stap voor stap de instellingen aanbrengen. Herhalingsmomenten opnemen in de aanleerfase Het verschil aantonen tussen schaven en frezen 9 Frezen Zeker aandacht vestigen aan het veilig werken, Herhalingsmomenten opnemen in de aanleerfase Demonstratie door de leraar is aangewezen Persoonlijke beschermingsmiddelen is een noodzaak 10 Slijpen Zeker aandacht vestigen aan het veilig werken, gebruik van klemgereedschappen Het de slijpmolen op voet Demonstratie door de leraar is wenselijk Persoonlijke beschermingsmiddelen is een noodzaak 10.2 Handslijpmachine Demonstratie door de leraar is wenselijk Persoonlijke beschermingsmiddelen is een noodzaak 10

12 *: deze leerinhouden worden gespreid over de volledige graad ingeoefend bij alle leerinhouden waar dit toepasselijk is. EVALUATIE Een evaluatie dient te vertrekken vanuit duidelijke en operationele doelstellingen. Zowel het proces als het product moeten op een zo objectief mogelijke manier geëvalueerd worden. De evaluatie steunt altijd op een vaardigheids- en werkanalyse die het verloop, de verantwoording en de criteria weergeeft van de opdracht. Proces- en productgericht evalueren kan vier aspecten omvatten: de denkactiviteit (bijvoorbeeld instructies lezen, aantekeningen maken, ). de motorische handelingen (bijvoorbeeld verbindingen maken, ). de praktijkattitudes (bijvoorbeeld nauwkeurig werken, scherp waarnemen, ). de uitvoeringstijd, waarbij gestreefd wordt naar een haalbaarheid voor 90 % van de leerlingen. ij de evaluatie zal er in ieder geval rekening gehouden worden met het feit dat het om leerlingen gaat. Onnauwkeurig werken, kleine fouten maken, moet in zekere mate aanvaardbaar zijn. elangrijk is de evolutie. Daarom zal de lerares/leraar voortdurend de vorderingen van de leerlingen controleren. Indien nodig zal zij/hij meteen remediërend optreden. ij het begin van iedere praktijkopdracht zal de lerares/leraar (indien nodig aan alle leerlingen afzonderlijk) meedelen welke (sub)doelstellingen tijdens die les moeten bereikt of nagestreefd worden: iedere leerling moet bij het begin van iedere les weten wat van hem tijdens die les verwacht wordt. In het evaluatieproces kunnen 3 stappen onderscheiden worden: registreren (door middel van een evaluatieschema), interpreteren (door middel van een vierpuntenschaal), rapporteren. Registreren Om zo objectief mogelijk te kunnen registreren, wordt voor elke praktijkopdracht (met de daarbij horende gedragsvaardigheden) een evaluatieschema opgesteld. Zo n schema bevat alle doelstellingen (met de daarbij horende subdoelstellingen) en attitudes die bij de opdracht zullen geëvalueerd worden. Het is niet noodzakelijk om bij alle opdrachten steeds alle mogelijke subdoelstellingen te evalueren. Sommige subdoelstellingen kunnen eventueel weggelaten worden als ze vroeger reeds vaker aan bod kwamen of later ruimschoots aan bod zullen komen. De selectie van de attitudes en de wijze van registratie, wordt in vakgroep overlegd. epaalde aspecten zijn objectief meetbaar (bijvoorbeeld een buis op lengte zagen binnen een aangegeven tolerantie), andere aspecten zijn subjectief waarneembaar (bijvoorbeeld een geschikte kleurcombinatie kiezen). De mate waarin een objectief waarneembare doelstelling bereikt werd, kan in het schema aangeduid worden door middel van een tweepuntenschaal: + : doelstelling bereikt! : doelstelling niet bereikt Voor niet objectief meetbare doelstellingen wordt geadviseerd om te werken met een drie puntenschaal: + : doelstelling bereikt " : doelstelling niet helemaal bereikt! : doelstelling niet bereikt Door het evaluatieschema samen met de opgave ter beschikking van de leerling te stellen, kan de zelfevaluatie bij de leerling sterk aangemoedigd worden. Interpreteren Door middel van het evaluatieschema controleert de lerares/leraar bij het einde van iedere les in welke mate de leerlingen de vooropgestelde lesdoelstellingen bereikten. Dit wordt kort met iedere leerling individueel besproken. Aan de registraties in het evaluatieschema kunnen verschillende interpretaties gegeven worden. Enkele voorbeelden: + (doel bereikt) " (doel niet helemaal bereikt)! (doel niet bereikt) 11

13 + (doel bereikt) " (doel niet helemaal bereikt)! (doel niet bereikt) niveau is voldoende voldoende maar leemten voor verbetering vatbaar niveau onvoldoende onaanvaardbaar niveau nagenoeg foutloos nagenoeg correct aanvaardbare tekorten aanvaardbaar aantal lichte of detailfouten of leerproces fouten schadelijke fouten onvergeeflijke fouten zware inbreuken volledig kleine tekorten onvolledig zware tekorten behoorlijk, zinvol storingen, fragmentarisch onlogische uitvoering kan het en doet het vrijwel altijd, spontaan en zonder aarzelen kan het en doet het af en toe, zonder overtuiging, wisselvalling kan het niet, doet het niet of nooit, afwijzend en met tegenzin Om eenvormigheid te bekomen in verband met de gebruikte interpretatie, is een overleg binnen de vakgroep absoluut noodzakelijk. Rapportering Na iedere les (liefst uiterlijk bij het begin van de volgende les) worden de resultaten van het evaluatieschema omgezet op een vierpuntenschaal. Die quotatie wordt in de agenda van de leerling genoteerd, waarbij uiteraard voldoende aandacht moet besteed worden aan een eventueel noodzakelijke remediëring. De omzetting van de (eventueel gewogen) evaluaties kan op verschillende manieren gebeuren. Om eenvormig te kunnen omzetten, is een overleg binnen de vakgroep absoluut noodzakelijk. Hoe de omzetting zal gebeuren moet in ieder geval vooraf vastgelegd worden. Dit kan bijvoorbeeld als volgt gebeuren. Heel goed meer dan 80% van de sub-vaardigheden, subdoelstellingen zijn bereikt (nagenoeg) foutloos, uitstekend, enkel + codes volledig zelfstandig uitgevoerd vlotte uitvoering, met overtuiging, belangstelling, Goed 60 à 80 % van de onmisbare vaardigheden of doelstellingen zijn bereikt veel + en weinig " codes aanvaardbare kwaliteitsverschillen aanvaardbare proces-leerfouten geen schadelijke fouten zichtbare vorderingen Zwak 50 à 60 % van de onmisbare vaardigheden of doelstellingen zijn bereikt alleen een deel van de subdoelen zijn bereikt weinig + en veel " codes veel onnodige leerfouten soms zware schadelijke fouten geen zichtbare vorderingen Niet goed minder dan 50% van de onmisbare vaardigheden of doelstellingen zijn bereikt veel " codes of alleen maar " codes en - codes veel schadelijke of onvergeeflijke fouten, onlogisch handelingen Het rapportcijfer Naar het rapport toe moeten alle quotaties (vierpuntenschaal resultaat van remediëring) omgezet worden naar een cijfer. Ook die omzetting moet overlegd worden binnen de vakwerkgroep. Alle ernstige tekorten (cf. diverse evaluatieschema s) worden steeds vermeld in de rubriek commentaar, waarbij er steeds een duidelijk geformuleerde remediëring moet voorzien worden (geen algemene opmerkingen). 12

14 ILIOGRAFIE DUVERGER, J.M., Metaal-Elektriciteit, Uitgeverij de sikkel, ISN DUVERGER, J.M.,Leren technisch tekenen,uitgeverij de sikkel, ISN HELSEN e.a., Realisaties 1, Uitgeverij Plantyn, ISN HELSEN e.a., Technologie 1ste graad,, ISN HELSEN e.a.,realisaties 2, Uitgeverij Plantyn, ISN HOOGEVEEN, Materialenleer deel 1-2, EDUCAOEK KLINKENS e.a., Het bewerken van kunststoffen, Uitgeverij Stam/Haarlem KVIV, Technisch tekenen, Technologische Instituut Antwerpen ROS, F., Materialenkennis, Uitgeverij Standaard, ISN VAN TERGEYDEN e.a., eginselen van de verspanende bewerkingen, Uitgeverij Wolters VANDEVYVERE, J., Realisatietechnieken mechanica, Uitgeverij Standaard ISN VEERMAN, Metaal 1A, Uitgeverij Wolters VEKENS, Elementaire metaalbewerking, De Sikkel VERSPANINGSTECHNIEKEN Academic service ISN MACHINEONDERDELEN tabellenboek Academic service ISN PRODUCTIETECHNIEKEN voor de werktuigbouw deel 1a Verspaningstechnieken EDUCAOEK GEREEDSCHAPSWERKTUIGEN VOOR DE VERSPANENDE EWERKINGEN Wolters Leuven MACHINEONDERDELEN Academic service ISN Comm. Gen. ter bevordering van de Arbeid Veiligheid en gezondheid in de metaalbewerking. Janssen W. ea. Standaard Materialenkennis Plantyn Tabellenboel voor de metaalbewerking Werken met metaal Internationalisering van het Gemeenschapsonderwijs 13