In Den Bosch deden twee nazaten van de befaamde concoursmerrie Nuwalda van Jan Schep van zich spreken.

Transcriptie

1 Toppers van Toen Nuwalda tekst : René van der Kuil foto s : René van der Kuil/Jacob Melissen In Den Bosch deden twee nazaten van de befaamde concoursmerrie Nuwalda van Jan Schep van zich spreken. Natuurlijk was dat de kampioen van 2009, Bak Boord, maar ook de goedgekeurde hengst Wodka HBC in zijn nieuwe rol als menpaard. Een mooie aanleiding om aandacht te besteden aan deze Topper van Toen: drievoudig Nederlands kampioen fokmerries Nuwalda. PERSONALIA NUWALDA Nelson Uron Olvia kern Ziezo Koerier Paulona Krevilla kern pref kroon Oregon pref Dynamo Plody Gumeralda Anton keur Conny ster Umeralda Stokmaat: 1.67m Kleur: vos Predikaten: ster Fokker: J.W. van Dijk, Dalfsen Nuwalda werd op 22 april 1972 geboren bij de bekende concoursrijder de heer J.W. van Dijk als dochter van de hengst Ziezo uit de merrie Gumeralda (Dynamo uit Conny ster van Anton x Hurstwood Viceroy (Hackney)). Zoon Alberd van Dijk kan zich Nuwalda als veulen nog goed herinneren: Nuwalda was een beetje triest qua kleur en ook wat klassiek van type maar kon toen al wel vreselijk draven. Ziezo was een zoon van de gewaardeerde Uron en Uron is ook de vader van de legendarische Edeling die in handen van Rinus Buynsters in de jaren 70 maar liefst zeven keer kampioen van Nederland werd. Ziezo diende de fokkerij in 1962 onder de naam Acrobaat in VLN-verband en van 1963 tot met 1968 stond hij als NWP-hengst te boek. Na zijn afkeuring werd hij door zijn eigenaar J.W. van Dijk voor de sport ingezet maar bleef ook dekken. De bekendste nakomelingen van Ziezo zijn, naast Nuwalda, haar volle broer en open klasse paard Odijk van Stal Leusink en de keurmerrie Olouise van Jan Kers. Laatstgenoemde was in 1979 Nederlands kampioen fokmerries. Ziezo was een fantastisch paard, misschien wel iets flegmatiek maar verder een super karakter. Hij was overal inzetbaar en liep als hengst bijvoorbeeld naast Alfred achterin het 13-span. Hij heeft best een aantal goede paarden geleverd maar stond onder meer ter dekking bij Key in Ophemert waar toen ook Oregon ter dekking stond. Hij heeft dus niet alle kansen gehad, aldus Alberd van Dijk. Overigens is ook de moeder van Nuwalda, Gumeralda, als concourspaard uitgebracht en wel onder de naam Lady. Lady was een dochter van de veulenboekhengst Dynamo (v.oregon). Lady bracht naast Nuwalda en Odijk ook Sonja (v.cambridge Cole) van Stal Borkent. Zij is diverse seizoenen uitgebracht. Verderop in de pedigree komen we nog een zeer opvallende concoursmerrie tegen. De over-overgrootmoeder van Nuwalda is namelijk Ancie van Stal Van Heek. Deze dochter van de Oostfriese hengst Edelman werd in 1946 en 1947 nationaal Toppers van toen In de Strengen dook in de archieven op zoek naar de toppers van toen. Topmerries uit de jaren 80 en 90 die op de UTV grossierden in kampioenstitels. Hoe is het deze bekende merries vergaan? En hoe zit het met de verervinskracht van de grande dames van weleer? In deze serie komen ze weer voor het voetlicht. 92 IDS5 12 maart 2009 IDS05_Nuwalda.indd :12:05

2 Nuwalda met Jan Schep, drievoudig kampioen fokmerries. kampioen. Stal Van Heek bracht destijds ook Hackney s uit vandaar dat Ancie werd gedekt door de Hackney Hurstwood Viceroy. Dat leverde Umeralda op en via dochter Conny ster (v.anton) komen we bij Gumeralda. Conny leverde in combinatie met Jordaan ook een opvallend open klasse paard: Artiest (v.jordaan). Deze werd onder andere uitgebracht door Nico Kemp voor Stal Offringa en Egbert Emmink voor Stal van Tuyl. In een apart kader meer informatie over de succesvolle vertakkingen van deze merrielijn in de stallen van Nico Kemp en de familie Borkent. Opvallend aan de afstamming van Nuwalda is dus dat er meerdere presterende merries in de merrielijn zitten en dat ze ook nog een scheutje Hackney-bloed (6.25%) voerde. Sport Alberd van Dijk: Nuwalda werd als veulen verkocht aan Pot in Wittelte waarna ik haar later weer heb teruggekocht. Als driejarige is Nuwalda betuigd en verkocht ik haar aan Jan Willem van der Kolk in Dalfsen. Egbert Emmink was de trainer en rijder bij Stal van der Kolk en hij heeft veel werk aan Nuwalda gehad. De merrie paste Egbert precies, Egbert geeft nooit op en dat had Nuwalda nodig. Als vierjarige werd Nuwalda in de nationale competitie uitgebracht. Gedurende het seizoen begon de merrie steeds opvallender te presteren. In de finalewedstrijd eindigde ze zelfs als tweede achter competitiewinnaar Jan Willem (v.indiaan) van Stal Offringa in handen van Nico Kemp. In de eindstand van de competitie bezette ze de vijfde plaats. Ook het Nederlands kampioenschap fokmerries won ze dat jaar, ze versloeg tweevoudig kampioen Kerna (v.gloriant) met Cor van der Maat. Een jaar later ging de opmars van Nuwalda gewoon door en plaatste ze zich voor het Nederlands kampioenschap. In dat kampioenschap, dat gewonnen werd door Edeling, werd ze fraai zesde. In de loop van 1978 werd Jan Schep de nieuwe eigenaar van Nakomelingen Nuwalda Nuwalda s vader Ziezo bracht enkele opvallende concourspaarden en maakte ook deel uit van de concoursstal van wijlen Job van Dijk. Hij was onder meer spangenoot van de beroemde Alfred. Jacob Melissen 1983: Buwalda ster preferent (Ibop 88) (v.unitas), merrie 1984: Cuwalda (v.unitas), merrie 1985: Duwalda ster preferent (v.unitas), 34 winstpunten, merrie 1987: Fantast (v.allegro), ruin 1988: Guwalda (v.allegro), merrie 1989: Huwalda (v.baarzen s Reveller), open klasse Cat. 4 Noord, ruin 1993: Luwalda (v.proloog), 8 winstpunten/20 winstpunten dames, ruin IDS5 12 maart IDS05_Nuwalda.indd :12:09

3 Luwalda (linksvoor) werd enkele seizoenen door Henk Hammers uitgebracht en won al eens naast haar moeder Duwalda voor de boerenwagen op de Tuigpaardendag. Nuwalda. In de jaren die volgden bleek Nuwalda een geduchte concurrent in de open klasse, een fantastische en ongeëvenaarde prestatie voor een merrie. Ze was altijd in de top te vinden en won zelfs meerdere malen. Nuwalda viel altijd op maar had wel eens wat moeite met de balans. Jan Schep: Als je haar onder druk zette dan kon ze alles winnen, maar als je dat regelmatig deed dan brak ze de boel af. Wij hebben toen voor een dressuurmatige aanpak gekozen, om haar licht te rijden. Daarbij had ze dan weleens moeite om vlak te blijven. In 1980 bracht Jan Schep aan het begin van het seizoen Kapitein (v.hoogheid) uit in de open klasse en deze werd later vervangen door de nieuwe topper van Stal Schep, Sebastiaan III (v.hoogheid). Voor Nuwalda was een nieuwe rol weggelegd, die van moeder. Nadat ze moeder was geworden mocht Nuwalda weer starten in het Nederlands kampioenschap voor fokmerries. Het moederschap had haar goed gedaan en ze was veel vaster qua beweging. Haar grootste concurrent was Odessa (v.indiaan) in handen van Gerard Voorburg. In 1983 won Odessa nog maar Familie Dit artikel gaat over Nuwalda en haar rechtstreekse nafok. Het verhaal zou niet compleet zijn zonder aandacht te besteden aan de andere succesvolle takken van deze merrielijn. Nico Kemp kende vanuit het verleden de oude Ancie (v.edelman) goed. Ik wilde heel graag iets uit die merrielijn om mee te fokken en uiteindelijk kon ik Conny (v.anton), de grootmoeder van Nuwalda, kopen bij Klaas Hendriks in Rutten. Uit Conny fokte Nico de merrie Sonja (v.koetsier) en door gebruik te maken van zijn eigen hengst Wervelwind (v.hoogheid) leverde dat het concourspaard Coenraad op. Overigens is dit ook het lijntje van het ereklassepaard Nulandos (v.renovo) van Leendert Veerman. Nulandos is gefokt door Cor Erkel uit de stermerrie Jolanda (Wouter uit Bonja van Tamboerijn x Sonja). Wervelwind werd door Nico gefokt uit Raya (v.kroonprins), een andere merrie uit deze lijn. Raya was een dochter van Haya (v.dynamo), een volle zus van Nuwalda dus. Wervelwind werd na een succesvolle sportcarrière aangewezen voor Ermelo maar de kwaliteit van het sperma leverde problemen op. Een ander best concourspaard uit Raya was de keur sportmerrie Nancie (v.tamboerijn). Nico Kemp heeft nog diverse nakomelingen uit deze stam. Een Lorton-dochter uit Nancie verwacht een veulen van de AES-hengst Wervelwind (v.plain s Liberator) en verder vormen een volle broer en zus, beide van Sire uit Laraya (Proloog x Nancie) een fraai span. Het ligt in de planning om de vierjarige ruin van Sire dit seizoen uit te brengen. George Borkent was in 1975 op zoek naar een fokmerrie en kwamen toen bij de heer J.W. van Dijk terecht en konden Lady (Gumeralda) kopen. De merrie was drachtig van de Hackney Cambridge Cole en een jaar later werd Sonja geboren. Lady werd daarna gedekt door Hoogheid maar ze verwierp het veulen. Het lukte toen helaas niet meer om de elfjarige Lady drachtig te krijgen. Ook Haya, een volle zus van Lady, werd aangeschaft maar deze is nooit drachtig geworden. Sonja werd met succes in de sport uitgebracht en bracht in combinatie met de eigen hengst Storie (v.kroonprins) onder andere de succesvolle concourspaarden Wilma en David B. In handen van dochter Anneke werd David B in 1996 Nederlands kampioen bij de dames. De hengst werd verder ook volop voor de eigen fokkerij ingezet. De familie Borkent, Fokkers van het Jaar 1995, hebben nog diverse nakomelingen uit deze merrielijn en naar verwachting komt er dit seizoen ook weer een nieuweling in tuig. 94 IDS5 12 maart 2009 IDS05_Nuwalda.indd :12:11

4 Een qua bloed zeer interessante merrie uit de nafok van Nuwalda is de Immigrantdochter Owalda (m.buwalda ster pref van Unitas x Nuwalda). Orona M (Koblenz uit Ilona ster van Exponent x Buwalda ster pref van Unitas uit Nuwalda) is één van de merries uit de nafok van Nuwalda die nog op de HBC Stal voor de fokkerij wordt ingezet. Jacob Melissen een jaar later was het kampioenslint voor Nuwalda en werd Odessa tweede. In 1985 prolongeerde Nuwalda haar titel. Overigens was het niet de bedoeling dat Nuwalda haar titel zou verdedigen. Jan Schep: Een week voor de UTV kwam hoefsmid Cees Schalkers bij ons en die vroeg waar Nuwalda was. Ik zei dat ze met haar veulen in de wei liep en dat we haar niet in het kampioenschap zouden starten. Je haalt haar nu uit de wei, ik besla haar gratis en je betaald als ze kampioen van Nederland wordt. Zo is het gegaan, ik heb haar die week vier keer gereden en ze werd kampioen van Nederland. Fokkerij Na haar sportcarrière ging Nuwalda natuurlijk de fokkerij in. In totaal bracht ze zeven veulens, vier merries en drie hengsten. De verwachtingen waren natuurlijk hooggespannen maar deze werden eigenlijk in eerste instantie niet helemaal waargemaakt. Jan Schep: Achteraf hebben we de verkeerde keuzes gemaakt. Maar het is wel de kracht van het stammetje dat wanneer zwakke schakels op de achtergrond komen, twee of drie hengsten de zaak weer recht kunnen trekken. Nu zien we toch diverse lijntjes die het goed doen, bij Nees de Bruyn, het lijntje van Bak Boord en onze Koblenz-merrie Orona. De komende jaren verwacht ik nog wel het één en ander uit de nafok van Nuwalda. De eerste drie veulens hadden de destijds veelbelovende Unitas als vader. Unitas werd in 1984 in handen van zijn eigenaar Jan Schep voor het eerst Nederlands kampioen bij de dekhengsten. Een titel die hij nog drie maal won. De combinatie Nuwalda en Unitas leverde drie merrieveulens op, Buwalda, Cuwalda en Duwalda. De ster René van der Kuil Vlo (Reflex M uit Orona van Koblenz x Ilona ster van Exponent x Buwalda ster pref van Unitas x Nuwalda) werd met Uilke Haarsma in 2006 Nederlands kampioen bij de vierjarige tuigpaarden. IDS5 12 maart IDS05_Nuwalda.indd :12:17

5 René van der Kuil Op de HK in Den Bosch maakte de goedgekeurde hengst Wodka HBC (Roy M uit Okawalda ster v.jonker x Kawalda v.exponent x Guwalda v.allegro x Nuwalda). preferente Buwalda die een IBOP met 88 punten op haar naam heeft staan. Buwalda heeft in totaal zes veulens gebracht. Dat leverde onder andere de tweede bezichtigingshengsten Hawald (v.zakerno) en Koos (v.exponent) op, beide hebben een bescheiden aantal winstpunten. Een volle zus van Koos is de stermerrie Ilona. Overigens staat als fokker van Koos en Ilona, L. Klootwijk te boek. Ilona bracht bij Jan Mittendorff van de klassiek gefokte Fortissimo-zoon Koblenz de merrie Orona. Deze werd aangeschaft door de HBC Stal en is mede geregistreerd op naam van F. en H. Huizinga. Ze bracht in combinatie met Reflex M onder meer het concourspaard Vlo van Stal Haarsma. Vlo werd in 2006 Nederlands kampioen vierjarige tuigpaarden en vormt met halfbroer Wednesday (v.reflex M) een bijzonder succesvol span. Ook in de langspannen is Vlo inzetbaar en dat leverde vorig jaar samen met Wednesday en Celebration (v.manno) het kampioenschap bij de randems op. Van de American Saddlebred Immigrant bracht Buwalda de merrie Owalda. Zij behaalde het predikaat keur door middel van een fraaie IBOP met 81 punten en bewees ook een opvallend concourspaard te zijn. Ze behaalde in totaal 59 winstpunten. In de fokkerij was ze minder succesvol, ze bracht slechts twee veulens, merries van Perfection en Roy M. We waren niet kapot van haar nafok vandaar dat we haar niet meer ingezet hebben voor de fokkerij, aldus Jan Schep. De minst opvallende van de drie Unitasdochters is de stamboekmerrie Cuwalda van A. Veen uit De Krim. Ook qua fokkerij is er van haar niet veel overgebleven.van de zes geregistreerde nakomelingen behaalde alleen Guwalda (v.navigator) van J.D. Dol-Kuyer uit Nijeveenhet predikaat ster. Duwalda van Nees de Bruyn uit Papekop voert de predikaten ster en preferent. Haar bekendste nakomeling is de keur sportmerrie Luwalda (v.graaf Wouter). Zij is meerdere seizoenen door Henk Hammers uitgebracht en won al eens haar rubriek op de Nationale Tuigpaardendag. Van Duwalda staan in totaal elf nakomelingen geregistreerd, predikaten voeren verder Owalda ster (v.jonker) van L.H. van Vliet te Oudewater, Suwalda keur (v.manno) van H.J.G. Hammers uit Laren, Tuwalda ster (v.fabricius) van Nees de Bruyn en Ziezo Walda (v.pronkjuweel) van de HBC Stal. Van Luwalda staan negen nakomelingen geregistreerd. Het predikaat ster voeren de merries Suwalda (v.marvel) van W. Blokland uit Vriezenveen en de concoursruin Uwald (v.pronkjuweel). Na Unitas werd gekozen voor de zwarte Allegro (v.rentmeester). Dat leverde in 1987 de voshengst Fantast op en een jaar later de zwarte Guwalda. Van deze stamboekmerrie staan in totaal zeven nakomelingen geregistreerd waarvan alleen Nuwalda II (v.harald) een predikaat voert. Zij is de moeder van de kampioen van de HK 2009 Bak Boord (v.larix). Fokkers van Bak Boord zijn A. en B. Hidding uit Dalen die Nuwalda II nog steeds voor de fokkerij inzetten. De oudste nakomeling van Guwalda is de veulenboekmerrie Kawalda (v.exponent). Zij leverde in combinatie met Jonker de stermerrie Okawalda, de moeder van de goedgekeurde hengst Wodka HBC (v.roy M). Guwalda is geregistreerd op naam van J.L. Sieroversche uit Veessen en haar laatst geregistreerde veulen is een zwarte hengst van Stuurboord, geboren in Eind jaren 80 kocht Jan Schep met oog op bloedspreiding de grote maat Hackney Baarzen s Reveller (v.brown s Replica Boy) aan. Hij werd voor de fokkerij ingezet en organiseerde een afstammelingenkeuring met het oog op eventuele goedkeuring door het KWPN. Dat lukte niet maar het leverde in combinatie wel de in tuig meest succesvolle nakomeling van Nuwalda op, Huwalda. Deze donkerbruine ruin is jaren uitgebracht door Durk Zwanenburg in de open klasse bij de Categorie 4 Noord. Na Huwalda lukte het een aantal jaren niet om Nuwalda drachtig te krijgen. Jan Schep: We hebben toen besloten haar te verkopen aan Lamers uit Wageningen. Die wilde graag proberen om haar drachtig te krijgen. Hij probeerde dat wel meer bij probleemmerries. Dat heeft nog wel één nakomeling opgeleverd maar uiteindelijk was het toch over met de fokkerij van Nuwalda. Ze is 22 jaar geworden. De laatste nakomeling van Nuwalda is de in 1993 geboren hengst Luwalda (v.proloog). Deze heeft acht winstpunten in het enkelspan en 20 winstpunten in het damesnummer behaald. Het bloed van de Nuwalda is bij verschillende fokkers nog aanwezig via vrouwelijke nazaten. Via Wodka HBC, door middel van diepvriessperma beschikbaar, is haar bloed ook in de hengstenstapel beschikbaar. Wellicht dat na het verrichtingsonderzoek 2009 de fokkers ook kunnen kiezen voor Bak Boord en kan de Topper van Toen een verdere bijdrage leveren aan de Toppers van Straks! Bak Boord, de kampioen van de HK 2009, is een achterkleinzoon van Nuwalda. Hij is door A. en B. Hidding uit Dalen gefokt uit de stermerrie Nuwalda II (Harald x Guwalda van Allegro x Nuwalda). René van der Kuil IDS5 12 maart IDS05_Nuwalda.indd :12:21