NOTA VERBONDEN PARTIJEN

Transcriptie

1 NOTA VERBONDEN PARTIJEN Gemeente Oegstgeest H.E.Meijer Afd. BBO Sept `11

2 1. INLEIDING DOELSTELLING VAN DE NOTA VISIE LEESWIJZER DEEL I : ALGEMENE INFORMATIE WAT ZIJN VERBONDEN PARTIJEN? EN WAT NIET? KADERS (VOOR DETAILS, ZIE BIJLAGE 1) ROLLEN COLLEGE,RAAD, AMBTENAREN College Raad Ambtenaar OPDRACHTGEVERSCHAP- EIGENAARSCHAP Opdrachtgever Eigenaar HAKEN EN OGEN DEELNAME VERBONDEN PARTIJ EN MOGELIJKE OPLOSSINGEN FINANCIËLE RISICO S BESTUURLIJK - ORGANISATORISCHE RISICO S BELEIDSINHOUDELIJK RISICO KORTE SAMENVATTING HUIDIGE STAND VAN ZAKEN OEGSTGEEST DEEL II: AFWEGINGS- EN STURINGSKADERS EN INSTRUMENTEN VOORAF: AFWEGINGSKADER VOOR HET AANGAAN VAN NIEUWE VERBONDEN PARTIJEN TIJDENS: STUREN OP BESTAANDE VERBANDEN BEHEERSEN, VERANTWOORDEN EN TOEZICHT Sturen en beheersing publiekrechtelijke samenwerkingsvormen Sturen en beheersen privaatrechtelijke samenwerkingsvormen AANBEVELINGEN...12 BIJLAGE 1: KADERS...14 GEMEENTEWET...14 BBV (BESLUIT BEGROTING EN VERANTWOORDING)...14 WET GEMEENSCHAPPELIJKE REGELINGEN...15 FINANCIELE VERORDENING OEGSTGEEST...15 BIJLAGE 2: BESCHRIJVING PRIVAATRECHTELIJK EN PUBLIEKRECHTELIJK...16 BIJLAGE 3: RAADSSTUK GRIP EN STURING OP VERBONDEN PARTIJEN...19 BIJLAGE 4: OVERZICHT VERBONDEN PARTIJEN...22 BIJLAGE 5: UITGEBREIDER OVERZICHT TAKEN VAN BIJLAGE 6: ARTIKEL DAADKRACHTIGE STURING EN BEHEERSING VOORWAARDE VOOR EFFICIËNTE SAMENWERKING...34 BIJLAGE 7: UITVOERINGSPLANNING...0

3 1. Inleiding Oegstgeest werkt op vele fronten samen met andere partijen, zoals buurgemeenten, maar ook bijvoorbeeld het Hoogheemraadschap. Indien er bij een dergelijke samenwerkingsverband sprake is van een bestuurlijk of financieel belang spreken we van verbonden partijen. In deze nota verbonden partijen staat uitgelegd wat een verbonden partij is, wat de voor- en nadelen zijn en een afwegingskader hoe onze gemeente hiermee omgaat. De nota sluit af met enkele aanbevelingen over het grip hebben en houden op verbonden partijen. Voor college en raadsleden is het om twee redenen van belang om een nota verbonden partijen vast te stellen. De eerste is dat deze samenwerkingsverbanden beleid uitvoeren waarvoor de gemeente uiteindelijk verantwoordelijk is. De gemeente blijft verantwoordelijk voor het realiseren van de beoogde doelstellingen van de programma s, ook al voeren andere partijen dit uit. De raad heeft daarom nog steeds een kaderstellende en controlerende rol op deze programma s. De tweede reden is dat de kosten van deze samenwerkingsverbanden en eventuele financiële risico s door de deelnemers (de gemeenten) gedragen worden. Met de nota hebben college en raad het kader in handen om grip te houden op verbonden partijen en zodoende te zorgen dat de beoogde doelstellingen gehaald worden binnen de budgettaire raming. De vorige nota verbonden partijen is vier jaar oud. Er zijn ondertussen veel ontwikkelingen op het samenwerkingsvlak gaande, denk bijv. aan decentralisatie van taken van het rijk naar de gemeenten (jeugdzorg en AWBZ). Daarom is het goed om nu een nieuwe nota op te stellen, waarin nieuwe ontwikkelingen en het al vastgestelde aangrenzend beleid worden meegenomen. 2. Doelstelling van de nota De doelstelling van de nota is grip krijgen en houden op verbonden partijen, door kennis te hebben over verbonden patijen en de sturings- en controle-instrumenten erop. Alle betrokkenen weten hun rol en gebruiken de sturingsmomenten en instrumenten om invloed uit te oefenen zodat de verbonden partijen doen waarvoor ze zijn opgericht binnen de financiële kaders. 3. Visie De gemeente Oegstgeest stelt in haar toekomstvisie, Oegstgeest in beweging, dat zij een sterke kernorganisatie is, die pro-actief en professioneel samenwerkt met partners. Dit betekent dat de gemeente, waar nodig, partners zoekt om taken gezamenlijk op te pakken. Samenwerking is geen doel op zich, maar een middel om de taken en ambities te realiseren, zonder dat de klant daar wat van merkt. Als kernorganisatie blijf je wel eindverantwoordelijk en toets je op kwaliteit en kosten. Om te kunnen toetsen moeten er vooraf kaders en afspraken gemaakt zijn, waarop achteraf getoetst kan worden. Denk aan verordeningen, dienstverleningsovereenkomsten, begrotingen etc.. Aanbevelingen hierover zijn terug te vinden in dit document. 4. Leeswijzer In het eerste deel van deze nota leest u algemene informatie over verbonden partijen, zoals: wat is een verbonden partij?, de kaders, de voor- en nadelen van verbonden partijen etc.. In het tweede deel van de nota treft u meer praktijkgerichte informatie aan: een afwegingskader om een nieuwe gemeenschappelijke regeling aan te gaan, instrumenten voor sturing en controle vooraf en tijdens de samenwerking een aanbevelingen.

4 5. DEEL I : Algemene informatie 5.1 Wat zijn verbonden partijen? Verbonden partijen zijn samenwerkingsorganisaties, waaraan de gemeente deelneemt, die taken voor de gemeente uitvoeren. Het Besluit Begroting en Verantwoording(BBV) geeft in artikel 1 van het besluit Begroting en Verantwoording de volgende definitie: een verbonden partij (is) een privaatrechtelijke of publiekrechtelijke organisatie waarin de provincie onderscheidenlijk de gemeente een bestuurlijk én een financieel belang heeft. Uitleg: Privaatrechtelijk 1 : bij privaatrechtelijk verbonden partijen gaat het met name om de volgende rechtspersonen: - Naamloze vennootschappen, - Besloten vennootschappen, - Stichtingen, - (Coöperatieve) verenigingen, - Onderlinge Waarborgmaatschappijen (komt weinig voor). Publiekrechtelijk 2 : volgens de wetgever is de Wet gemeenschappelijke Regelingen (Wgr) de basis om intergemeentelijke samenwerking vorm te geven. Indien Gemeenten kiezen om krachtens de Wgr samen te werken kan uit vier varianten worden gekozen; - Openbaar lichaam - Gemeenschappelijk orgaan (geen rechtspersoon) - Centrumgemeente constructie (geen rechtspersoon) - Lichte regeling (geen rechtspersoon) Bestuurlijk belang: zeggenschap, hetzij uit hoofde van vertegenwoordiging in het bestuur hetzij uit hoofde van stemrecht. Dus: als een burgemeester, een wethouder, een raadslid of een ambtenaar van de gemeente namens de gemeente in het bestuur van de partij plaatsneemt, of namens de gemeente stemt. Een financieel belang: als de gemeente geen verhaal heeft als de partij failliet gaat, of als de gemeente aansprakelijk wordt gesteld als de partij haar verplichtingen niet nakomt. 5.2 En wat niet? Nadrukkelijk niet onder verbonden partijen vallen de gesubsidieerde instellingen. Weliswaar hebben die een financiële relatie met de gemeente, maar hier ontbreekt de bestuurlijke participatie. De relatie heeft strikt het karakter van opdrachtgever - opdrachtnemer. Buiten de reikwijdte van deze nota vallen ook de verenigingen van eigenaren. In geval van aankoop door de gemeente van appartementen van individuele eigenaren participeert de gemeente verplicht in de vereniging van eigenaren. Publiek-Private-Samenwerking (PPS) 3 is een bijzondere vorm van een samenwerkingsverband waarbij overheid en bedrijfsleven (private partijen) gezamenlijk een publiek-privaat belang willen realiseren. Een PPS constructie kan in velerlei juridische entiteiten vorm krijgen. Bij een PPS in de vorm van een samenwerkingscontract is geen sprake van een afzonderlijke juridische entiteit en ook niet van een verbonden partij. Een PPS-constructie is pas een verbonden partij zodra er sprake is van een afzonderlijke, zelfstandige organisatie (met rechtspersoonlijkheid), zoals een CV of BV, waarvoor de gemeente 1 Zie bijlage twee voor een nadere beschrijving 2 Zie bijlage twee voor een nadere beschrijving 3 Zie bijlage twee voor een nadere beschrijving

5 een bestuurlijke verantwoordelijkheid draagt (als commissaris, aandeelhouder, directielid enz.) én waarbij de gemeente een financieel belang heeft. Bij leningen en garantstellingen is geen sprake van een verbonden partij: de gemeente houdt juridisch verhaal als de partij failliet gaat. Ook bij exploitatiesubsidies is er geen sprake van een verbonden partij: het gaat dan om overdrachten. 5.3 Kaders (voor details, zie bijlage 1) De wettelijke kaders die betrekking hebben op verbonden partijen zijn te vinden in: - De Gemeentewet - De Wet Gemeenschappelijke Regelingen - Het Besluit Begroting en Verantwoording - De financiële verordening Oegstgeest 5.4 Rollen college,raad, ambtenaren Bij het aangaan van verbonden partijen en het omgaan met verbonden partijen hebben verschillende organen verschillende rollen College Het doel van deelname aan een gemeenschappelijke regeling is het uitvoering geven aan gemeentelijk beleid. In het duale stelsel is het college verantwoordelijk voor het uitvoeren van gemeentelijk beleid en de sturing en het toezicht hierop. De afweging tot deelname aan een verbonden partij ligt dus in principe bij het college. Het dagelijks bestuur van de verbonden partijen bestaat uit collegeleden. Ook het algemeen bestuur bestaat bij voorkeur uit collegeleden, tenzij vanuit praktisch of strategisch oogpunt raadsleden wenselijk zijn in het AB. Dit is het geval als er meerdere bestuurders namens de gemeente in het algemeen bestuur zitten of als het niet puur uitvoeringssamenwerking is, maar beleidsmatige samenwerking (zoals Holland Rijnland). De afgevaardigde bestuurder draagt zorg voor actieve informatievoorziening naar de raad Raad De raad toetst of de activiteiten van de verbonden partij tot het publiek belang behoren. Het college gaat niet over tot het treffen van een gemeenschappelijke regeling dan na verkregen toestemming van de gemeenteraad. De toestemming kan slechts worden onthouden wegens strijd met het recht of het algemeen belang. De raad stelt kaders en controleert. Hij gebruikt hiervoor de informatie uit de jaarstukken. De raad stelt kaders in de nota verbonden partijen, maar kan ook specifieke kaders bij een concreet besluit tot deelname stellen Ambtenaar Ambtenaren dienen hun bestuurders tijdig van financieel en inhoudelijk advies te voorzien en te adviseren over de kwaliteit en kwantiteit van de geleverde diensten/resultaten van de verbonden partij. 5.5 Opdrachtgeverschap- eigenaarschap Hier volgt een korte toelichting op de termen eigenaarschap en opdrachtgeverschap. In een perfecte situatie zorgt men binnen een gemeente dat deze rollen niet verenigd zijn in één persoon Opdrachtgever De opdrachtgever is verantwoordelijk voor de kwaliteit en kwantiteit van de levering van de diensten en producten. Gezamenlijk opdrachtgeverschap: de gezamenlijk gemeenten die vertegenwoordigd zijn in het bestuur (AB/DB) en de kwaliteit en kwantiteit van de dienstverlening voor de regio als geheel aansturen, de gezamelijke belangen.

6 Individueel opdrachtgeverschap: de bestuurder die de verbonden partij in zijn/haar portefeuille heeft en namens de gemeente de kwaliteit en kwantiteit van de dienstverlening voor de eigen gemeente in de gaten houdt, de eigen belangen Eigenaar De eigenaar is verantwoordelijk voor de financiële continuïteit en het beheersen van de risico s. Gezamenlijk eigenaarschap: de gezamenlijke gemeenten die vertegenwoordigd zijn in het bestuur (AB/DB) en de financiën en risico s van de verbonden partij beheersen, de gezamenlijke belangen. Individueel eigenaarschap: de bestuurder die de verbonden partij in zijn/haar portefeuille heeft, die de financiën en risico s binnen de gemeente beheerst, de eigen belangen. De eigenaar heeft idealiter het laatste woord boven de opdrachtgever. De gemeente heeft voornamelijk invloed op hoe zij haar individueel eigenaarschap en individueel opdrachtgeverschap vormgeeft. Deze taken liggen binnen de gemeente zelf (bij college en raad). Het gaat hierbij over hoe zij haar eigen belangen goed behartigt. Goede voorbereiding en communicatie binnen de eigen organisatie is hiervoor belangrijk. Inhoudelijke regiefunctionarissen/ambtenaren spelen hierbij een cruciale rol. Zij zorgen ervoor dat de portefeuillehouder en de raad op tijd advies krijgen over financiën én over inhoudelijke punten. Deze advisering vindt idealiter zo vroeg mogelijk in het besluitvormingsproces plaats, zodat sturing aan de voorkant nog mogelijk is. 6 Haken en ogen deelname verbonden partij en mogelijke oplossingen Deelname aan een verbonden partij heeft voor- en nadelen. De voor- en nadelen staan eerst kort uiteengezet en worden daaronder wat uitgebreider besproken. Kort gezegd: Voordelen: - kwaliteitsverhoging; - efficiency; - lagere kwetsbaarheid; - kennisvoordeel; - schaalvoordelen. Nadelen: - het op afstand plaatsen van expertise; - minder directe controle; - minder directe aansturing; - minder inspraak en invloed (bij groter samenwerkingsverband); - financiële risico s - dubbelrol voor gemeente: opdrachtgever/klant enerzijds en bestuurder/eigenaar anderzijds - aansprakelijkheid gemeentelijke vertegenwoordiger In hoofdstuk 5.1 wordt gesproken over verschillende vormen van verbonden partijen: publiekrechtelijk en privaatrechtelijk. Hier kort de voor- en nadelen per soort: Publiekrechtelijk (bij samenwerking met andere overheidsorganen) Voordelen Voorkeur van de wetgever (WGR); Het is een verlengstuk van het lokaal bestuur; Democratische legitimiteit is geregeld. Nadelen Bestuurlijke drukte; Bureaucratie; Minder invloed bij meer deelnemers; Twee-petten-problematiek; (veranderende) Marktontwikkelingen;

7 Privaatrechtelijk (bij samenwerking met private partners) Snelheid (flexibeler kunnen inspelen op maatschappelijke ontwikkelingen); Korte besluitvormingsprocedures; Maatwerk (vormgeven van eigen gemeentelijke belangenbehartiging) ; Risicobeperking (financiële risico s beperken zich tot het ingebrachte kapitaal). Je kunt een specifieke private partij betrekken. Financieel verantwoordelijk voor tekorten van de verbonden partij. Ontbreken van zelfstandige rechtspersoonlijkheid; Ontbreken van democratische legitimiteit en publieke waarborgen. 6.1 Financiële risico s Risico: Een verbonden partij brengt financiële risico s voor de gemeente met zich mee. Hoe groot die risico s zijn, is afhankelijk van onder meer de vorm van de verbonden partij, de omvang van het belang van de gemeente in de verbonden partij en de precieze afspraken die er zijn gemaakt. Als een gemeente deelneemt aan een gemeenschappelijke regeling, dan zal zij moeten bijdragen aan het afdekken van eventuele exploitatietekorten. Oplossingsrichting: ken en benut de sturingsmomenten en instrumenten Om de beheersing van financiën en risico s te organiseren moet de aansturing, het beheer en het toezicht van/op verbonden partijen goed geregeld zijn in termen van planning en control. Hierin zijn gradaties mogelijk. Voor kleine uitvoeringsverbanden, waar duidelijke prestatieafspraken zijn gemaakt, is een jaarlijkse controle en ambtelijke advisering op de begroting en jaarrekening voldoende. Op politiek gevoelige of financieel zware samenwerkingsverbanden is meer grip en sturing wenselijk. Voor het (steviger) in control zijn met betrekking tot verbonden partijen moet dus een helder controlinstrumentarium worden gerealiseerd. Een aantal van deze zaken zijn wettelijk verplicht, zoals de jaarstukken (BBV) en opgenomen in de paragraaf verbonden partijen van de jaarrekening. Uiteraard kunnen er extra afspraken en wensen vanuit de gemeente worden opgesteld, zie hoofdstuk aanbevelingen. 6.2 Bestuurlijk - organisatorische risico s Risico: Een bestuurlijk - organisatorisch risico ligt in de dubbele rollen, het pettenprobleem, die de gemeente heeft bij een verbonden partij. De gemeente is zowel opdrachtgever van de verbonden partij, als haar eigenaar. Als de belangen van de eigenaar en de opdrachtgever niet parallel lopen kan dat problemen opleveren, vooral als beide rollen in één persoon bijvoorbeeld een wethouder - zijn verenigd. In Oegstgeest is tot nu toe geen duidelijk onderscheid tussen het eigenaarschap en het opdrachtgeverschap binnen een verbonden partij. Vaak zijn deze verenigd in één persoon. Het is zelfs mogelijk dat er naast deze spagaat een tweede type spagaat ontstaat. Het is immers mogelijk dat de verbonden partij betrokken raakt bij activiteiten van de gemeente op een ander vlak. Bijvoorbeeld de vuilophaaldienst die fout parkeert hetgeen wordt geconstateerd door de GOA s. Het bestuurslid, vaak een wethouder, dient er in bovengenoemde gevallen voor te waken dat hij of wordt afgerekend op het feit dat hij de belangen van de gemeente niet goed behartigt (fout parkeren wordt door de vingers gezien, mogelijke inkomsten worden misgelopen), of dat hij niet voldoende is opgekomen voor de verbonden partij. Oplossingsrichting: scheiding van rollen De beste methode voor het voorkomen van het pettenprobleem, is het scheiden van de mogelijk conflicterende rollen. Er dient zoveel mogelijk ruimte te zijn tussen de rol van eigenaar en

8 opdrachtgever. Daar waar het gaat over de veelvoorkomende vorm van de gemeenschappelijke regeling (al dan niet met een openbaar lichaam) kan er voor gekozen worden de vakwethouder in het dagelijks bestuur te laten plaatsnemen als opdrachtgever, terwijl de afnemer (i.e. de gemeente zelf) in het algemeen bestuur vertegenwoordigd wordt door de wethouder met een geheel andere portefeuille (financiën bv) of indien wenselijk door een raadslid. Ook is het mogelijk om binnen het eigen college één wethouder aan te wijzen die het eigenaarschap van alle verbonden partijen in zijn portefeuille heeft, bijvoorbeeld de wethouder financiën. Eventuele discussies vinden dan intern, in het college plaats. Nog een andere optie is om binnen het dagelijks bestuur van de verbonden partij één iemand aan te wijzen die de financiën en de risico s in de gaten houdt en fungeert als eigenaar namens de gemeenten. Eventuele discussies vinden dan binnen het dagelijks bestuur van de verbonden partij plaats. Bij stichtingen zou de gemeente moeten vermijden dat collegeleden als bestuursleden optreden. Beter zou het zijn onafhankelijke materiedeskundigen zitting te laten nemen in een raad van toezicht. Versterking van gemeentelijke belangen kan mogelijk plaatsvinden door een subsidierelatie met de stichting aan te gaan (voorwaarden stellen aan de subsidie). Sterker is het nog in het geval van een vennootschap, waarbij de bestuurder/commissaris wettelijk de belangen van de vennootschap moet laten prevaleren boven elk ander belang, terwijl het collegelid zelf de belangen van de gemeente dient te behartigen. Zodra de belangen van gemeente en vennootschap niet parallel lopen, komt hij in een lastig parket. Ook hier lijkt de aanwijzing van onafhankelijke materiedeskundigen in de raad van commissarissen ter behartiging van het gemeentelijk belang aangewezen. Zeker indien dit ondersteund wordt door goede afspraken in de statuten over doelen, taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden van de vennootschap. Hoofdzaak is dat de gemeente de rol van klant/opdrachtgever goed kan vervullen. Oplossingsrichting: geen ambtenaren als gemeentelijk vertegenwoordiger Dit is op dit moment in Oegstgeest al zo. Als een ambtenaar aangewezen wordt als gemeentelijk vertegenwoordiger in een stichtingbestuur, zal deze mogelijk in een lastig parket terecht komen. Een voorbeeld: hij vertegenwoordigt het stichtingsbestuur (als bestuurder) en ondertekent een brief aan de gemeente met het verzoek om extra incidentele middelen. De week daarop dient hij de wethouder te adviseren dit niet te doen. Oplossingsrichting: geen raadsleden als gemeentelijk vertegenwoordiger bij uitvoeringstaken De WGR is niet gedualiseerd. Raadsleden kunnen dus in het bestuur van een verbonden partij plaatsnemen. Enkele redenen om hier terughoudend mee te zijn, zijn de volgende: - raadsleden hebben niet altijd voldoende tijd, expertise en ondersteuning om als lid van het algemeen bestuur het dagelijks bestuur optimaal te controleren. - deze vertegenwoordigers moeten zich als raadslid uitspreken over het door de verbonden partij, namens de gemeente, gevoerde bestuur, waardoor ze als het ware zichzelf controleren. - uitvoeringstaken (zoals de taken die liggen bij het Servicepunt71, de Gevulei, de Belastingsamenwerking) liggen bij het college. Het college is verantwoordelijk voor sturing en toezicht, niet de raadsleden. Voor beleidsmatige samenwerkingsverbanden kan het juist wel wenselijk zijn om raadsleden in het algemeen bestuur plaats te laten nemen. Deze wens is ook uitgesproken door de Denktank Regiozaken (april 2010). Raadsleden zijn zo meer betrokken bij de verbonden partijen. Ook in gevallen wanneer meerdere gemeentelijke vertegenwoordigers afgevaardigd moeten worden ligt het voor de hand om ook raadsleden af te vaardigen, gezien het geringe aantal wethouders. 6.3 Beleidsinhoudelijk risico De afstand tussen een verbonden partij en de gemeente neemt een beleidsinhoudelijk risico met zich mee. Als de verbonden partij de doelen van de gemeente niet realiseert, heeft de gemeente een

9 probleem: een belangrijke gemeentelijke taak wordt niet, of niet naar behoren, uitgevoerd. De gemeente blijft echter wel verantwoordelijk voor een goede uitvoering van de taak. Oplossingsrichting: versterk de positie als klant/opdrachtgever Om de juiste mate van controle en sturing te kunnen uitoefenen moet het juiste informatieniveau worden bepaald. Maak met de verbonden partijen concrete afspraken over doelen, prestaties en kosten en over hoe vaak en waarover u als bestuurder geïnformeerd wilt worden. Dit versterkt de positie als klant/opdrachtgever. De raad kan per verbonden partij speerpunten bepalen en bepalen hoe vaak en waarover hij geïnformeerd wil worden, afhankelijk van bijvoorbeeld het politieke belang van een taak (zie aanbevelingen). In een aantal gevallen is e.e.a. voor belangrijke deelelementen als begroting en rekening zelfs wettelijk vastgelegd. Ook zijn er gevallen denkbaar waarin volgens de raad volstaan kan worden met een periodieke evaluatie en er slechts bij afwijking van de meerjarige kaders een rapportage van het college verwacht wordt 7. Korte samenvatting huidige stand van zaken Oegstgeest Oegstgeest doet het niet slecht in haar samenwerking met verbonden partijen. Sinds 2010 is er een aantal stappen genomen om de grip en sturing op verbonden partijen te versterken. Zo is er een checklist door de raad aangenomen over sturing op verbonden partijen (bijlage 3). Er is een informatiepakket samengesteld en een thema-avond over verbonden partijen gehouden voor nieuwe (en oude) raadsleden. Verder is in het spoorboekje van P&C opgenomen dat alle jaarstukken in dezelfde commissies van mei/juni behandeld worden d.m.v. een adviesnota. Deze afspraak moet echter nog strenger nageleefd worden. In bijlage 5 staat wat uitgebreider beschreven welke punten, naar aanleiding van vragen vanuit de raad, uitgezocht zijn en wat hiermee is gebeurd. In deze nota staat een aantal verbeterpunten. Een korte conclusie, volgend uit de vorige hoofdstukken, is dat Oegstgeest de rollen van eigenaar en opdrachtgever nog niet goed gescheiden heeft. Verder blijkt uit een enquete onder contactambtenaren dat zij vooral adviseren over financiële ontwikkelingen en niet zozeer op inhoudelijke punten. Er zijn geen afspraken met de raad over hoe vaak en over welke punten hij geïnformeerd wil worden. Contactambtenaren zijn gemiddeld 55 uur per jaar kwijt zijn aan overleggen (waarbij het minimum 0 is en het maximum 200) en 96 uur aan advisering van college en raad (waarbij het minimum 0 is en het maximum 432). De grote verschillen zijn te verklaren uit de verschillen in het samenwerkingsverband. Voor de afvalinzameling bijvoorbeeld vindt haast geen overleg plaats. Voor de opstart van de BSGR (belastingsamenwerking) en bijvoorbeeld Holland Rijnland en de veiligheidsregio zijn wel veel overleg/adviesuren nodig. Binnen de organisatie zijn geen afspraken gemaakt over hoeveel uren/capaciteit een contactambtenaar kwijt mag zijn aan een verbonden partij. Er is bijvoorbeeld geen extra FTE vrijgemaakt voor deze taken. Ambtenaren doen dit binnen hun huidige functie. In het hoofdstuk aanbevelingen staat beschreven hoe deze punten verbeterd kunnen worden. Indien de nota wordt vastgesteld, zullen de aanbevelingen in de loop van 2012 worden uitgewerkt en voorgelegd aan de raad.

10 8. DEEL II: Afwegings- en sturingskaders en instrumenten Er komen nieuwe taken op de gemeente af vanuit het rijk. Denk bijvoorbeeld aan de decentralisatie van de jeugdzorg, of de begeleiding uit de AWBZ. Oegstgeest wil deze zaken efficiënt oppakken. Dat betekent dat zij samenwerkt met andere gemeenten. Een algemeen afwegingskader is daarbij handig. In dit hoofdstuk wordt een kader opgesteld ter beantwoording van de volgende vragen: - Moeten we samenwerken op dit gebied? - Wat is de beste samenwerkingsvorm? - Hoe houden we een vinger aan de pols? Dit kader is eerder vastgesteld door de raad en is nu integraal onderdeel van de nieuwe nota. Het vorige hoofdstuk ging voornamelijk over de algemene theorie en de wettelijke kaders die horen bij verbonden partijen. In dit tweede deel kunt u lezen welke afwegingen u in de praktijk dient te maken alvorens over te gaan tot een gemeenschappelijke regeling. Tevens leest u hoe u als u eenmaal een gemeenschappelijke regeling bent aangegaan, kunt zorgen voor sturing en controle op deze regeling (de zogenaamde governance ).

11 8.1 Vooraf: afwegingskader voor het aangaan van nieuwe verbonden partijen 4 Is er sprake van een publiek belang? Ja Is gemeentelijke betrokkenheid bij het publieke belang noodzakelijk? (vb. vanuit wettelijk of strategisch oogpunt? Nee Kan de gemeente het publieke belang als opdrachtgever, subsidieverstrekker of regelgever voldoende behartigen? Nee Ja Ja Niets doen en aan markt of andere overheden overlaten Uitvoering door gemeente zelf Uitbesteden of met toezicht/voorwaarden door de markt laten uitvoeren. Nee Kan de gemeente het publieke belang voldoende behartigen middels het aangaan van een participatie? Nee Uitvoering door de gemeente zelf Ja Gemotiveerde keuze voor publiekrechtelijk of privaatrechtelijk (zie voor- en nadelen eerder deze nota) Is een publiekrechtelijke participatie op basis van de WGR opportuun en mogelijk? Publiekrechtelijke voorkeur Privaat rechtelijke voorkeur Is een privaatrechtelijke participatie opportuun en mogelijk? Oprichten of aangaan publieksrechtelijke participatie. Let hierbij op vastleggen van belangrijke zaken, bijlage 3. Oprichten of aangaan privaatrechtelijke participatie 4 Nota verbonden partijen Emmen

12 Indien besloten wordt tot het aangaan van de gemeenschappelijke regeling is het belangrijk meteen enkele zaken vast te leggen in de gemeenschappelijke regeling. 8.2 Tijdens: sturen op bestaande verbanden beheersen, verantwoorden en toezicht In dit hoofdstuk staat een aantal voorzetten om grip te houden op verbonden partijen. Eerst een korte uitleg over de gebruikte termen. Sturen: Beheersen: Verantwoorden: Toezicht: vooraf duidelijke afspraken maken over prestaties en budgetten. maatregelen en procedures om bijsturing mogelijk te maken om zo het gedefinieerde doel te kunnen realiseren. Ook risicobeheersing is hier een onderdeel van. inzicht in rechtmatigheid, doelmatigheid en doeltreffendheid en de afspraken hoe wordt omgegaan bij afwijkingen hiervan. de invulling van de diverse functies: algemeen bestuur, dagelijks bestuur, Raad van Toezicht, Raad van Commissarissen, Algemene Vergadering van Aandeelhouders Sturen en beheersing publiekrechtelijke samenwerkingsvormen Sturen en beheersen: o Zorg dat bij het opstellen van de gemeenschappelijke regeling een aantal punten helder benoemd zijn, zoals beschreven in bijlage 3: helder vastleggen van doelen en taken van samenwerkingsverband, risicobeheersing, tijdige informatiemomenten, gemeentelijke bijdragen, samenstelling AB/DB, evaluatiemoment, uittreedregeling. o Maak (vier)jaarlijks dienstverleningsovereenkomsten, een jaarplan of speerpunten, waarin de concrete prestaties op jaarbasis worden vastgelegd, afgezet tegen de benodigde financiële en personele middelen. De jaarplannen dienen vervolgens als basis voor de beoordeling van de noodzaak om de samenwerking te continueren. o Stel vierjaarlijks een helder controlinstrumentarium per verbonden partij vast: o Weeg per verbonden partij het financieel en politiek belang af en stel het controleinstrumentarium hierop af. Standaard instrumenten die de raad hiervoor heeft zijn: jaarverslag, jaarrekening en tussentijdse rapportages van Gemeenschappelijk Regelingen. de paragraaf verbonden partijen in de gemeentelijke begroting en jaarverslag. Aan de hand van de jaarstukken en tussentijdse rapportage kan de raad een oordeel geven over de taakuitvoering door de verbonden partijen en de eventuele gevolgen van dat oordeel: gewijzigd/ongewijzigd voortzetten van de deelname of beëindiging. o Als gemeente Oegstgeest ben je maar één speler in het samenwerkingsverband. Zoek coalities om bepaalde vragen of verzoeken naar de verbonden partij toe kracht bij te zetten. o Zorg voor voldoende expertise in huis (contactambtenaar/contramal) om de resultaten van de verbonden partij kwalitatief en kwantitatief te beoordelen en het bestuur hierover te adviseren. Verantwoorden: o Gebruik de mogelijkheden die er zijn om informatie over verbonden patijen op te vragen: o Bevraag/roep ter verantwoording de DB-leden, de AB-leden, vraag informatie op bij de verbonden partij zelf. Toezicht: o Indien wenselijk: de rekenkamercommissie kan een onderzoek doen naar verbonden partijen.

13 Sturen en beheersen privaatrechtelijke samenwerkingsvormen Sturen en beheersen o Leg in een contract, dienstverleningsovereenkomst, managementovereenkomst, jaarplan concreet vast welke prestaties op jaarbasis worden geleverd tegen welke financiële en personele middelen. o Beoordeel aan de hand van deze contracten de noodzaak tot behouden van de samenwerking. Verantwoorden o Het verstrekken van inlichtingen door de gemeentelijk vertegenwoordiger aan de raad moet gevraagd (dus op verzoek), maar kan ook ongevraagd plaatsvinden. Maak vooraf afspraken over in welke gevallen en wanneer dit gebeurt. Toezicht bij N.V./B.V. 5 o Zwaartepunt van het gemeentelijk toezicht in kapitaalvennootschappen ligt bij de Algemene Vergadering van Aandeelhouders (AVA). o Kapitaalvennootschappen dienen te zijn voorzien van een Raad van Commissarissen, die toezicht houdt op de Raad van Bestuur en over dit toezicht de algemene vergadering van aandeelhouders informeert. De raad komt ten minste bevoegdheden toe tot goedkeuring van belangrijke bestuursbesluiten als ook die tot schorsing van de directeur(en), de ondertekening van jaarstukken en de vaststelling van het jaarlijks verslag van de Raad van Commissarissen. o De Raad van Commissarissen legt bij gelegenheid van het jaarverslag verantwoording af aan de AVA. o De commissarissen worden op voordracht van commissarissen benoemd door de AVA. o Hoofdregel is dat alleen gekwalificeerde buitenstaanders als kandidaat-commissaris worden voorgedragen of als commissaris worden benoemd. In beginsel zijn leden van de gemeenteraad, leden van het college en ambtenaren van de gemeente dan ook niet benoembaar. Toezicht bij stichting en vereniging o Toezicht bij stichtingen en verenigingen is zinvol afhankelijk van de daarmee gemoeide belangen (financieel of politiek) en het risicoprofiel. o In de statuten van zo n samenwerkingsverband moeten toezichtbepalingen zijn opgenomen, waarin uiteen wordt gezet op welke wijze het toezicht is geregeld, bij voorkeur door instelling van een Raad van Toezicht. o De leden van de Raad van Toezicht bestaan uit onafhankelijke derden of bijvoorbeeld een raadslid van de deelnemende gemeente. o Bij de stichtingen benoemt de Raad van Toezicht zichzelf, behoudens wettelijk voorgeschreven voordrachten dan wel bindende voordrachten. Bij de vereniging benoemt de Algemene (Leden)Vergadering (ALV) deze raad. o In statuten moet worden vastgelegd wat de specifieke taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de toezichthouders zijn en op welke wijze en waarover de raden van de deelnemende gemeente worden geïnformeerd door de toezichthouders over het presteren van het samenwerkingsverband. 5 Nota verbonden partijen Zoetermeer

14 9. Aanbevelingen In het gehele stuk staan aanbevelingen over hoe om te gaan met verbonden partijen. Hier staan ze nog een keer op een rijtje. Indien de aanbevelingen worden vastgesteld en uitgevoerd leidt dit tot beter grip en sturing op verbonden partijen. 1. Zorg dat bij het aangaan van de gemeenschappelijke regeling een aantal punten helder benoemd is, zoals beschreven in bijlage 3: helder vastleggen van doelen en taken van samenwerkingsverband, risicobeheersing, tijdige informatiemomenten, gemeentelijke bijdragen, samenstelling AB/DB, evaluatiemoment, uittreedregeling. 2. Maak (vier)jaarlijks dienstverleningsovereenkomsten, een jaarplan of speerpunten, waarin de concrete prestaties op jaarbasis worden vastgelegd, eventueel afgezet tegen de benodigde financiële en personele middelen. Hiermee kan gestuurd worden. 3. Stel vierjaarlijks een helder controlinstrumentarium per verbonden partij vast: a. Weeg per verbonden partij het financieel en politiek belang af en stel het controleinstrumentarium hierop af. Standaard instrumenten die de raad hiervoor heeft zijn: i. jaarverslag, jaarrekening en tussentijdse rapportages van Gemeenschappelijk Regelingen. ii. de paragraaf verbonden partijen in de gemeentelijke begroting en iii. jaarverslag. aan de hand van de jaarstukken en tussentijdse rapportage kan de raad een oordeel geven over de taakuitvoering door de verbonden partijen en de eventuele gevolgen van dat oordeel: gewijzigd/ongewijzigd voortzetten van de deelname of beëindiging. Het voorstel zal volgen om hiervoor Advante in te huren om de bovenstaande punten samen met de raad vast te leggen. Hiervoor is reeds eerder een offerte aangevraagd. Zie bijlage 6 voor meer informatie hierover. 4. Zorg dat ambtelijk de financiële experts zitting hebben in de werkgroepen waar de begrotingen en jaarstukken van de verbonden partij worden besproken. Er zijn verschillende opties denkbaar: a. Gebruik hiervoor de expertise bij het Servicepunt71. Deze ambtelijk experts kunnen hun advies voor alle vier de aangesloten gemeenten opstellen, dat is efficienter dan dat vier gemeenten dat apart regelen. b. Realiseer één loket binnen de gemeente waar alle financiele stukken van de verbonden partijen van financieel advies worden voorzien. Eventueel kun je taken verdelen tussen de verschillende gemeenten (bijv. Oegstgeest controleert Holland Rijnland, Leiden controleert de milieudienst etc). 5. Zoek coalities om bepaalde vragen of verzoeken naar de verbonden partij toe kracht bij te zetten. Als gemeente Oegstgeest ben je maar één speler in het samenwerkingsverband. 6. Gebruik de mogelijkheden die er zijn om informatie over verbonden partijen op te vragen: a. Bevraag/roep ter verantwoording de DB-leden, de AB-leden, vraag informatie op bij de verbonden partij zelf. b. Indien wenselijk: de rekenkamercommissie kan een onderzoek doen naar verbonden partijen. 7. Scheidt per verbonden partij de verschillende rollen van opdrachtgever- eigenaar. a. Wijs in het college één wethouder aan die als eigenaar van alle verbonden partijen fungeert (de risico s en financiën in de gaten houdt en afzet tegen eventuele extra vragen die vanuit de vakwethouders komen). 8. Zorg dat er ambtelijke expertise in huis is om de producten/diensten van de verbonden partij te toetsen op kwaliteit en kwantiteit. Taken van een dergelijke regieambtenaar/contramal kunnen verder zijn: - actief informatie opvragen bij verbonden partij over speerpunten/prestatieindicatoren; - tijdig rapporteren aan college en raad, naast financiën ook inhoudelijk op vooraf afgestemde speerpunten/prestatie-indicatoren (zie aanbeveling 2); - relatiebeheer: aanspreekpunt voor de GR en de eigen organisatie; - bewaken van een goede invulling van het opdrachtgeverschap en de klantrol;

15 - controleren of het samenwerkingsverband de doelen behaalt; - zorgen voor (tijdige planning van) het politieke besluitvormingsproces (B&W, raad). Bepaal per verbonden partij, afhankelijk van de zwaarte (zie aanbeveling 3) hoeveel FTE er per verbonden partij nodig is om deze taken goed op te kunnen pakken. 9. Laat raadsleden bij voorkeur niet als vertegenwoordiger van de verbonden partij optreden. Dit is in eerste instantie de rol van het college. Doe dit alleen indien er: sprake is van een beleidsmatig samenwerkingsverband (dus niet uitvoering) of als er: meerdere bestuurders in het bestuur nodig zijn. Concreet: raadsleden zouden in het Algemeen Bestuur van Holland Rijnland en de MDWH plaats kunnen nemen, maar niet in uitvoeringssamenwerkingsverbanden (zoals Gevulei, Servicepunt71, BSGR). 10. In bijlage 7 treft u een planning voor het uitvoeringsprogramma aan.

16 Bijlage 1: kaders Gemeentewet Van belang in het kader van verbonden partijen is met name artikel 160 van de Gemeentewet (GW). Ingevolge artikel 160 lid 2 van de Gemeentewet besluit het college slechts tot oprichting van en deelneming in stichtingen, maatschappen, vennootschappen, verenigingen en coöperaties en onderlinge waarborgmaatschappijen, indien dat in het bijzonder aangewezen moet worden geacht voorde behartiging van het daarmee te dienen openbaar belang. Het besluit wordt niet genomen dan nadat de raad een ontwerpbesluit is toegezonden en hij zijn wensen en bedenkingen ter kennis van het college heeft kunnen brengen. Het derde lid van artikel 160 geeft vervolgens aan: Een besluit als bedoeld in het tweede lid behoeft de goedkeuring van gedeputeerde staten. De goedkeuring kan slechts worden onthouden wegens strijd met het recht of het algemeen belang. In artikel 184 van de Gemeentewet wordt verwezen naar de mogelijkheden van de Rekenkamer om inlichtingen in te winnen over jaarrekeningen, etc. en indien daar aanleiding toe bestaat een administratieonderzoek in te stellen bij verbonden partijen. Dit is mogelijk, in geval van gemeenschappelijke regelingen, gemeentelijke deelneming van meer dan 50% van het geplaatste aandelenkapitaal in nv s of bv s, en bij andere privaatrechtelijke rechtspersonen indien door de gemeente daaraan een subsidie, lening of garantie is verstrekt ten bedrage van ten minste 50% van de baten van deze instelling. BBV (Besluit Begroting en Verantwoording) Hieronder volgen de relevante artikelen uit het BBV over verbonden partijen. Artikel 1 b BBV Verbonden partij: een privaatrechtelijke of publiekrechtelijke organisatie waarin de gemeente een bestuurlijk en een financieel belang heeft. Artikel 1 c BBV Financieel belang: een aan de verbonden partij ter beschikking gesteld bedrag dat niet verhaalbaar is indien de verbonden partij failliet gaat, danwel het bedrag waarvoor aansprakelijkheid bestaat indien de verbonden partij haar verplichtingen niet nakomt. Artikel 1 d BBV Bestuurlijk belang: zeggenschap, hetzij uit hoofde van vertegenwoordiging in het bestuur, hetzij uit hoofde van stemrecht. Artikel 1 e BBV l: Deelneming: een participatie in een besloten of naamloze vennootschap waarin de gemeente aandelen heeft. Artikel 15 BBV Volgens artikel 15 van het Besluit Begroting en Verantwoording dient deze paragraaf tenminste te bevatten: -de visie op verbonden partijen in relatie tot de realisatie van de doelstellingen die zijn opgenomen in de begroting - de beleidsvoornemens omtrent de verbonden partijen. Artikel 67 BBV Lid 2: De toelichting op de productenrealisatie bestaat tenminste uit: b. een lijst van verbonden partijen. Artikel 69 BBV In de lijst van verbonden partijen wordt tenminste de volgende informatie verstrekt over verbonden partijen: a. naam en de vestigingsplaats; b.het openbare belang dat op deze wijze behartigd wordt; c. De veranderingen die zich hebben voorgedaan gedurende het begrotingsjaar in het belang dat de gemeente in de verbonden partij heeft; d. Het eigen vermogen en het vreemd vermogen van de verbonden partij aan het begin en aan het einde van het begrotingsjaar; e. Het resultaat van de verbonden partij. Artikel 212 van de Gemeentewet bepaalt dat van de raad wordt verwacht dat ze per verordening de uitgangspunten voor het financiële beleid, de regels voor het financiële beheer en de regels voor de

17 inrichting van de financiële organisatie heeft vastgelegd. In deze verordening kan nadere regelgeving omtrent verbonden partijen worden opgenomen. In deze verordening kan de raad bijvoorbeeld het college opdragen een nota verbonden partijen op te stellen. Wet Gemeenschappelijke Regelingen Hieronder volgen de relevante artikelen uit de Wet Gemeenschappelijke regelingen (WGR) Artikel 27 WGR Op grond van de Wet Gemeenschappelijke Regelingen (WGR) rust op gemeenten de volgende verplichting. Artikel 27 Wet Gemeenschappelijke Regelingen luidt: Lid 1. Burgemeester en Wethouders houden een register bij van de regelingen waaraan hun gemeente deelneemt Lid 2 nvt. Lid 3. In de registers worden in ieder geval vermeld: a. de deelnemers b. de wettelijke voorschriften waardoor de bevoegdheden van het samenwerkingsverband worden beheerst. c.de bevoegdheden die bij de regeling dan wel, met toepassing van artikel 10, tweede lid volzin, krachtens de regeling zijn overgedragen d. het adres en plaats van vestiging e. of een openbaar lichaam of een gemeenschappelijk orgaan is ingesteld. f. of en in hoeverre de regeling wat betreft het gebied waarop deze van toepassing is afwijkt van een besluit in artikel 2. Lid 4. De registers liggen voor een ieder kosteloos ter inzage. Aan een ieder worden op diens verzoek afschriften van of uittreksels uit hetgeen in de registers in ingeschreven ter beschikking gesteld. Artikel 36 WGR Op grond van artikel 36 van de WGR zendt het dagelijks bestuur van het openbaar lichaam of het gemeenschappelijke orgaan de ontwerp begroting zes weken voordat zij aan het algemeen bestuur wordt aangeboden, onderscheidenlijk zes weken voordat zij door het gemeenschappelijk orgaan wordt vastgesteld, toe aan de raden van de deelnemende gemeenten. De ontwerpbegroting wordt voor een ieder ter inzage gelegd. De raden van de deelnemende gemeenten kunnen vervolgens hun zienswijze over de ontwerpbegroting naar voren brengen Financiele verordening Oegstgeest Artikel 19: Verbonden partijen 1.In de begroting en de jaarstukken worden in de paragraaf verbonden partijen een tabel met de jaarlijkse bijdrage aan de verbonden partijen opgenomen en de doelstelling van elke verbonden partij. Daarnaast worden in elk geval belangrijke ontwikkelingen, nieuwe bestuurlijke participaties en beëindiging van of wijzingen in bestaande participaties vermeld. 2. In de begroting wordt in de bijlage verbonden partijen de doelstelling van de van de verbonden partijen, het eigen vermogen, de solvabiliteit, het financieel resultaat, het financieel belang, de relatie met een programma en de zeggenschap van de gemeente weergegeven.

18 Bijlage 2: beschrijving privaatrechtelijk en publiekrechtelijk De volgende publiekrechtelijke verbonden partijen zijn mogelijk: 1. Openbaar lichaam (art. 8, lid 1 Wgr ). Een openbaar lichaam heeft rechtspersoonlijkheid en functioneert in feite op dezelfde manier als een gemeente of provincie, behalve dat er sprake is van een monistisch bestuur en dat er geen rechtstreeks gekozen volksvertegenwoordiging is. Het bestuur bestaat uit een algemeen bestuur, een dagelijks bestuur en een voorzitter. De bevoegdheden van een openbaar lichaam kunnen in drie categorieën worden onderverdeeld: a. Gedelegeerde bevoegdheden: gemeentebesturen kunnen in beginsel alle bevoegdheden van regeling en bestuur waarover zij beschikken overdragen aan een openbaar lichaam, met uitzondering van de bevoegdheid tot het heffen van belastingen. b. Bevoegdheden als rechtspersoon: Een openbaar lichaam kan elke rechtshandeling verrichten, mits het aansluit bij het doel waarvoor het openbaar lichaam is ingesteld. De deelnemende gemeenten kunnen in de regeling voorwaarden stellen bij de uitoefening van die bevoegdheden. c. Afgeleide bevoegdheden: Regels die gelden voor de uitoefening op en de interne verdeling over bestuursorganen van aan het openbaar lichaam gedelegeerde bevoegdheden en de bevoegdheden van het openbaar lichaam als rechtspersoon zijn dezelfde als die gelden voor de deelnemende gemeente als drager van die bevoegdheden (art. 33 Wgr). 2. Gemeenschappelijk orgaan (art 8, lid 2 Wgr). Zoals de naam al aangeeft is hier maar sprake van één orgaan. Deze vorm van gemeenschappelijke regeling heeft ook geen rechtspersoonlijkheid. De regeling kan dus geen eigen ambtenaren in dienst hebben. Ambtelijke ondersteuning moet komen van (een van) de deelnemers. 3. Centrumgemeentenconstructie (art 8, lid 3 Wgr). In deze situatie treedt een bestuursorgaan of ambtenaar van een van de deelnemers op namens een andere deelnemer, op basis van een mandaatverhouding. De expertise die nodig is voor het uitvoeren van een taak kan dan bij één gemeente geconcentreerd worden die de andere gemeenten vertegenwoordigt. De andere gemeenten die deelnemen behouden hun verantwoordelijkheid voor de beslissingen die de centrumgemeente neemt. 4. Lichte regeling (art. 1, lid 1 Wgr) / publiekrechtelijk convenant. Deze regeling wordt in artikel 8 Wgr niet afzonderlijk genoemd. De lichte regeling is gebaseerd op artikel 1 van de Wgr. Het gaat om een publiekrechtelijk convenant. De onderstaande privaatrechtelijke verbonden partijen zijn mogelijk. 1. Het privaatrechtelijk convenant. In een privaatrechtelijk convenant worden afspraken tussen partijen vastgelegd, zowel op inhoudelijk als op procedureel vlak. De mogelijkheden om de nakoming van afspraken af te dwingen zijn vanwege het informele karakter ("herenakkoord") juridisch beperkt. 2. Vennootschap (NV en BV). Naamloze vennootschappen zijn organisaties met een in overdraagbare (verhandelbare) aandelen verdeeld maatschappelijk kapitaal. Besloten vennootschappen zijn organisaties met een in niet - overdraagbare aandelen verdeeld maatschappelijk kapitaal. 3. Structuurvennootschappen. Bij structuurvennootschappen is krachtens het Burgerlijk Wetboek (BW) een Raad van Commissarissen verplicht. Een commissaris wordt in beginsel benoemd door de algemene vergadering van aandeelhouders, op voordracht van de Raad van Commissarissen. 4. Stichtingen.

19 Een stichting is een privaatrechtelijke rechtspersoon. Een stichting wordt opgericht bij notariële akte. Een stichting heeft een bestuur voor de dagelijkse leiding. Een stichting kent een ideëel doel en kan geen uitkeringen verrichten aan de bestuursleden; enkel het ideële of sociale doel, zoals beschreven in de doelstelling van de stichting, komt voor uitkering in aanmerking. Er is geen controlerend mechanisme; bestuurders worden niet gecontroleerd door een vereniging van aandeelhouders of een ledenvergadering, tenzij hierover in de statuten iets is geregeld. In de statuten van een stichting kan verder onder meer worden vastgelegd: een goedkeuringsrecht van statutenwijzigingen door gemeentelijke meerderheid; een regeling van het benoemings- en ontslagrecht van de (overheids)bestuurders, leden van de raad van toezicht of de directie; het waarnemerschap: de gemeente heeft het recht om een waarnemer te sturen naar bestuursvergaderingen; goedkeuringsrecht van de jaarrekening en/of jaarplan, van het aangaan van leningen, of van personeelszaken van de stichting Er zal minimaal een regeling van het benoemings- en ontslagrecht van de (overheids) bestuurders in de statuten van de stichting moeten worden opgenomen. 5. De Vennootschap onder firma (VOF). De VOF wordt aangegaan bij notariële of onderhandse akte, waarin tevens het in -en uittreden wordt geregeld. De vennoten voeren onder een gemeenschappelijke naam een bedrijf uit. De vennoten bepalen zelf of zij uit een VOF treden door opzegging. Iedere vennoot is in principe gerechtigd de VOF aan rechtshandelingen te binden, tenzij hij daarvan in de akte is uitgesloten. De vennoot is bevoegd om zowel daden van beheer (bedrijfsvoering) als daden van beschikking (bv. Afsluiten van overeenkomsten) te plegen. De VOF wordt nooit gebruikt door de gemeente, omdat de accenten uitdrukkelijk op de persoonlijke hoedanigheden van de vennoten liggen. 6. Vereniging, coöperatie en onderlinge waarborgmaatschappij. De vereniging wordt opgericht bij notariële akte. De gezamenlijke leden kiezen en controleren het verenigingsbestuur uit hun midden. Ieder lid is hoofdelijk aansprakelijk. De Algemene ledenvergadering (ALV) bepaalt het beleid van de vereniging. De coöperatie en de onderlinge waarborgmaatschappij kunnen worden beschouwd als bijzondere vormen van verenigingen. Een coöperatie is een vereniging van personen die tot doel heeft te voorzien in bepaalde stoffelijke behoeften van haar leden. Een onderlinge waarborgmaatschappij heeft tot doel met haar leden verzekeringsovereenkomsten af te sluiten. 7. De Commanditaire vennootschap (CV) Een CV is een maatschapvorm waarbij alle vennoten een inbrengplicht hebben. Hij kan niet zelfstandig rechten en plichten dragen. De CV kan bijvoorbeeld geen registergoederen op naam hebben. Op de CV is het wetboek van koophandel van toepassing zijn (artt 19, 20, 21 en 30 lid 2 Wetboek van Koophandel). Een CV kent twee soorten vennoten, namelijk beherende vennoten en commanditaire of stille vennoten. De verantwoordelijkheden en bevoegdheden van een beherende vennoot zijn in beginsel gelijk aan die van de vennoot in een VOF. De stille/ commanditaire vennoot brengt uitsluitend geld en goederen in, maar mag geen daden van beheer verrichten, mag niet in de onderneming werkzaam zijn, en loopt voor de schulden van de vennootschap slechts risico tot het bedrag van zijn inbreng. Pleegt de commanditaire vennoot beheersdaden dan wordt hij hoofdelijk aansprakelijk. Intern mag de stille vennoot zich wel bezighouden met het beheer, bepaalde rechtshandelingen afhankelijk laten stellen van een goedkeuringsvereiste, en jegens de andere vennoten feitelijke werkzaamheden verrichten. De commanditaire vennootschap kent geen wettelijke verplichting tot publicatie van jaarstukken. 8. De Maatschap. De maatschap kent geen afgescheiden vermogen. Deze vorm wordt alleen gebruikt door natuurlijke personen en verdient in dit kader geen speciale uitwerking.