SOCIO-ECONOMISCHE ANALYSE VAN LIMBURG EN HAAR 5 STREKEN. Joël BIJNENS Freddy KYNDT Hilde VANHEUSDEN Luc GHYS Peter RENTMEESTERS Rik NELLES

Transcriptie

1 SOCIO-ECONOMISCHE ANALYSE VAN LIMBURG EN HAAR 5 STREKEN Joël BIJNENS Freddy KYNDT Hilde VANHEUSDEN Luc GHYS Peter RENTMEESTERS Rik NELLES GOM-LIMBURG OKTOBER 2005

2 INLEIDING Voortvloeiend uit het kerntakendebat tussen de Vlaamse Regering, het provinciaal bestuursniveau en het lokaal bestuursniveau, werd op 13 december 2004 het ERSV- Limburg opgericht. Binnen hun bestuursorganen werd besloten om de 5 Limburgse streektafels op te richten. Zij vormen het vast aanspreekpunt per gewest en zorgen voor een grotere betrokkenheid van lokale besturen en sociale partners. Vanuit het ERSV werd aan de GOM-Limburg gevraagd om over de nodige cijfergegevens te kunnen beschikken voor de opstart van deze streektafels. Dataverzameling en data-analyse welke nodig zijn voor het onderbouwen van de streekanalyse vormen de basis voor strategische planning. Deze brochure omvat een sociaal-economische analyse van de vijf betrokken gewesten met tekst en synthesetabellen, waarbij meestal een vergelijking wordt gemaakt in de tijd en met Vlaanderen en het Rijk. Waar mogelijk werden de gegevens tot op gemeentelijk vlak weergegeven. In een tweede deel werd, op vraag van het ERSV, tevens een SWOT-analyse opgenomen per gewest. Er dient evenwel opgemerkt dat er binnen Limburg een vrij homogene ontwikkeling heeft plaats gevonden. Hierdoor kunnen meerdere elementen van de SWOT-analyse op meerdere gewesten betrekking hebben. De GOM-Limburg hoopt met dit initiatief de werking van het ERSV en de streektafels in het bijzonder te ondersteunen en bij te dragen tot de ontwikkeling van goed onderbouwde streekvisies. 1

3 INHOUD DEEL I : SOCIO-ECONOMISCHE ANALYSE I. Demografie II. Arbeidsmarkt II.1. Beroepsbevolking II.2. Werkgelegenheid II.3. Zelfstandigen II.4. Arbeidsbalansen II.5. Arbeidsoverschot II.6. Recente evolutie III. Inkomenssituatie IV. Mobiliteit en verkeersinfrastructuur V. Bedrijventerreinen VI. Toerisme DEEL II : SWOT-ANALYSE I. Noord-Limburg II. Midden-Limburg III. Zuid-Limburg IV. West-Limburg V. Maasland 2

4 DEEL I : SOCIO-ECONOMISCHE ANALYSE ================================================== I. DEMOGRAFIE De provincie Limburg telde op 1 januari inwoners : mannen en vrouwen. België had inwoners; in Vlaanderen waren er dat Het aandeel van Limburg in de Belgische bevolking bedraagt 7,8%, het Limburgs aandeel in het Vlaams Gewest is 13,4%. Van de 44 Limburgse gemeenten tellen er 13 minder dan inwoners. In de categorie van tot inwoners situeren zich 19 gemeenten. 5 gemeenten zitten in de categorie van tot inwoners. 7 gemeenten hebben meer dan inwoners. De Limburgse bevolking is als volgt gespreid over de 5 gewesten : - Noord-Limburg (9 gemeenten) : (17,4%) - Midden-Limburg (8 gemeenten) : (27,7%) - West-Limburg (8 gemeenten) : (18,0%) - Maasland (5 gemeenten) : (14,2%) - Zuid-Limburg (14 gemeenten) : (22,7%) De bevolkingsdichtheid van Limburg (333 inwoners per km²) ligt beneden het landelijk gemiddelde (341) en dat van het Vlaams Gewest (445). Binnen de provincie is de dichtst bevolkte streek Midden-Limburg : 521 inwoners per km²; met hoge cijfers voor Genk en Hasselt (resp. 723 en 676 inwoners per km²). Noord-Limburg is het dunst bevolkt en telt 230 inwoners per km². In tabel 1 worden bovenstaande gegevens weergegeven. Voorts blijkt dat het Maasland en Noord-Limburg de regio s met de sterkste bevolkingstoename zijn. Zij stijgen respectievelijk met 2,6% en 2,5%. 3

5 Tabel 1 : Evolutie van het aantal inwoners per gemeente (incl. oppervlakte in ha en bevolkingsdichtheid) Bevolking 1/01/00 1/01/04 Evolutie Opp. Dichtheid (inw/km²) T (ha) M V T M V T M V Abs. % 1/01/00 1/01/04 Noord-Limburg , Bocholt , Bree , Hamont-Achel , Hechtel-Eksel , Lommel , Meeuwen-Gruitrode , Neerpelt , Overpelt , Peer , Midden-Limburg , As , Diepenbeek , Genk , Hasselt , Houthalen-Helchteren , Opglabbeek , Zonhoven , Zutendaal , West-Limburg , Beringen , Halen , Ham , Herk-de-Stad , Heusden-Zolder , Leopoldsburg , Lummen ,

6 Tessenderlo , Het Maasland , Dilsen-Stokkem , Kinrooi , Lanaken , Maaseik , Maasmechelen , Zuid-Limburg , Alken , Bilzen , Borgloon , Gingelom , Heers , Herstappe , Hoeselt , Kortessem , Nieuwerkerken , Riemst , Sint-Truiden , Tongeren , Voeren , Wellen , LIMBURG , VLAANDEREN , BELGIE , Bron : N.I.S. Verwerking : GOM-Limburg 5

7 De leeftijdsopbouw van de Limburgse bevolking toont in vergelijking met de Belgische bevolkingsopbouw nog weinig verschil. Zo is het aandeel van de min veertig jarigen gelijk aan 50,3% zowel in Limburg, als in België. Enkel de 60-plussers, met een aandeel van 20,2% in Limburg, en 21,8% in België, zijn in Limburg minder vertegenwoordigd. In een demografische benadering van de Limburgse bevolking hoort ook een opdeling naar de gewesten. Uit de procentuele verdeling naar leeftijdsopbouw blijkt dat de vergrijzing in de gewesten Maasland, Noord-, Midden- en West-Limburg ongeveer even omvangrijk is. Zuid-Limburg heeft een duidelijk oudere bevolkingsstructuur dan de andere Limburgse gewesten. Vertaald in concrete cijfers blijkt dat 22,0% van de Zuid-Limburgers 60 of ouder is. Voor de overige gewesten ligt dit onder de 20%. Op 1 januari 2004 telde Limburg inwoners met een niet-belgische nationaliteit. Meer dan de helft van deze buitenlandse bevolking zijn Nederlanders. In Noord-Limburg vertegenwoordigen zij 87,1% van alle niet-belgen. In het Maasland is dit 65% en in Zuid-Limburg 61,6%. In Midden-Limburg zijn de Italianen (40,5%) het belangrijkst in aantal. In West-Limburg vertegenwoordigen de Turken 35,7% van de niet-belgische bevolking. 6

8 Tabel 2 : Leeftijdsopbouw Absoluut Evolutie /01/00 1/01/04 Absoluut Procentueel en en en en + Noord-Limburg ,5-5,4 12,6 10,2 Bocholt ,1-4,8 14,7 9,3 Bree ,8-2,4 11,3 5,7 Hamont-Achel ,1-10,1 9,1 9,8 Hechtel-Eksel ,4-9,9 14,0 10,2 Lommel ,3-6,0 13,0 11,9 Meeuwen-Gruitrode ,7-7,6 10,6 12,5 Neerpelt ,4-2,5 12,5 8,7 Overpelt ,9-0,9 12,0 11,7 Peer ,8-4,6 16,3 11,0 Midden-Limburg ,7-3,7 9,6 7,5 As ,6-7,8 12,7 8,4 Diepenbeek ,0-3,3 7,3 11,9 Genk ,7-4,2 9,3 6,9 Hasselt ,0-2,3 8,6 4,9 Houthalen-Helchteren ,7-5,3 11,9 9,0 Opglabbeek ,6-5,7 9,8 14,7 Zonhoven ,9-2,8 12,3 11,0 Zutendaal ,5-3,2 8,8 12,4 West-Limburg ,1-2,7 9,9 7,1 Beringen ,2-1,0 9,5 8,5 Halen ,2-5,0 9,4 5,5 Ham ,5 0,5 6,8 6,1 Herk-de-Stad ,0-7,8 9,0 5,6 Heusden-Zolder ,5-2,8 8,8 8,0 Leopoldsburg ,5-1,5 11,7 4,6 Lummen ,8-6,5 13,4 4,9 Tessenderlo ,1-2,1 11,4 10,0 7

9 Het Maasland ,9-4,4 12,0 8,2 Dilsen-Stokkem ,5-3,1 11,6 8,1 Kinrooi ,9-10,6 14,6 10,1 Lanaken ,5-2,0 11,2 9,1 Maaseik ,5-5,8 13,9 8,6 Maasmechelen ,2-3,6 10,7 6,8 Zuid-Limburg ,6-6,5 9,0 4,5 Alken ,4-8,3 10,9 10,5 Bilzen ,4-8,1 11,5 7,1 Borgloon ,3-8,4 7,7 2,2 Gingelom ,8-6,1 10,7-0,1 Heers ,5-5,1 10,5-0,9 Herstappe ,1-5,3 13,8 16,7 Hoeselt ,4-6,9 10,9 7,5 Kortessem ,6-2,8 9,4 4,3 Nieuwerkerken ,3-9,2 8,2 8,1 Riemst ,3-5,0 8,3 4,4 Sint-Truiden ,1-4,2 7,8 4,8 Tongeren ,2-7,6 6,2 2,5 Voeren ,1-11,5 16,5 1,4 Wellen ,4-4,6 9,2 5,7 LIMBURG ,2-4,6 10,4 7,2 VLAANDEREN ,0-4,1 8,4 3,0 BELGIE ,5-2,8 8,3 1,2 8

10 Tabel 3 : Leeftijdsopbouw Procentueel 1/01/00 1/01/ en en + Noord-Limburg 25,4 29,5 26,9 18,2 23,7 27,2 29,5 19,5 Bocholt 26,5 29,4 26,6 17,5 24,3 27,3 29,7 18,7 Bree 24,1 29,0 26,5 20,4 22,2 27,7 28,8 21,2 Hamont-Achel 24,3 27,5 27,1 21,1 23,5 24,4 29,2 22,9 Hechtel-Eksel 26,1 29,4 27,0 17,5 24,8 26,0 30,3 18,9 Lommel 24,7 30,2 27,1 18,0 23,4 27,4 29,6 19,5 Meeuwen-Gruitrode 26,4 31,1 27,1 15,4 24,1 28,7 29,9 17,2 Neerpelt 25,5 28,3 27,9 18,3 23,7 26,7 30,4 19,2 Overpelt 24,7 28,9 26,8 19,6 23,1 27,3 28,7 20,9 Peer 27,5 31,0 25,5 16,0 24,8 28,9 29,0 17,4 Midden-Limburg 24,4 29,9 27,0 18,7 22,8 28,3 29,1 19,8 As 24,6 30,5 27,6 17,3 23,4 27,6 30,6 18,4 Diepenbeek 23,2 31,4 28,9 16,4 22,3 29,6 30,2 17,9 Genk 26,5 29,7 25,2 18,6 25,0 28,1 27,2 19,6 Hasselt 20,9 28,8 28,0 22,3 19,4 27,7 29,9 23,0 Houthalen-Helchteren 27,5 30,6 26,4 15,4 25,6 28,6 29,2 16,6 Opglabbeek 25,5 33,4 26,7 14,5 24,3 30,8 28,6 16,3 Zonhoven 24,6 30,5 27,8 17,1 23,1 28,6 30,1 18,3 Zutendaal 25,2 29,7 29,6 15,5 23,0 28,3 31,6 17,1 West-Limburg 24,4 29,9 26,9 18,9 22,9 28,4 28,9 19,8 Beringen 25,9 30,0 26,6 17,6 24,3 28,8 28,3 18,6 Halen 20,8 29,0 26,7 23,6 20,2 26,9 28,5 24,3 Ham 22,8 29,8 27,6 19,8 21,7 29,2 28,7 20,5 Herk-de-Stad 23,0 30,1 27,9 19,0 21,6 27,8 30,5 20,1 Heusden-Zolder 26,1 30,0 26,6 17,3 24,3 28,7 28,5 18,5 Leopoldsburg 23,8 28,5 26,3 21,4 22,2 27,4 28,6 21,8 Lummen 23,4 29,5 27,3 19,8 21,5 27,3 30,6 20,6 Tessenderlo 22,8 31,4 27,1 18,8 21,5 29,6 29,0 19,9 Het Maasland 24,3 29,8 27,6 18,3 22,7 27,8 30,2 19,3 Dilsen-Stokkem 24,4 30,2 28,0 17,3 22,9 28,5 30,4 18,2 Kinrooi 25,3 30,4 28,0 16,2 24,0 26,8 31,6 17,6 Lanaken 22,5 28,7 29,0 19,8 21,1 27,1 31,0 20,8 Maaseik 24,0 29,6 27,1 19,3 22,5 27,2 30,0 20,3 Maasmechelen 25,2 30,3 26,7 17,8 23,5 28,7 29,1 18,7 Zuid-Limburg 21,8 29,1 28,0 21,1 20,8 27,0 30,2 22,0 Alken 24,2 30,6 27,2 17,9 22,9 27,7 29,9 19,6 Bilzen 23,7 31,0 26,4 18,9 22,7 28,1 29,1 20,1 Borgloon 20,2 28,6 28,2 23,0 19,1 26,5 30,7 23,7 Gingelom 20,7 28,0 27,1 24,3 20,7 25,9 29,5 23,9 Heers 19,0 28,8 27,7 24,4 18,9 27,0 30,3 23,9 Herstappe 22,4 22,4 34,1 21,2 17,2 20,7 37,9 24,1 Hoeselt 22,6 30,7 27,6 19,0 21,5 28,2 30,2 20,1 Kortessem 24,9 29,4 29,3 16,4 22,8 28,4 31,8 17,0 Nieuwerkerken 21,6 29,9 28,9 19,6 20,8 27,0 31,1 21,1 Riemst 21,4 29,7 27,5 21,4 20,7 27,9 29,4 22,0 9

11 Sint-Truiden 20,2 28,0 29,1 22,6 19,3 26,4 30,9 23,4 Tongeren 20,8 27,7 28,2 23,2 20,1 25,7 30,2 24,0 Voeren 26,5 26,2 25,7 21,6 24,9 23,2 30,0 21,9 Wellen 22,3 30,6 29,0 18,2 20,7 28,9 31,4 19,1 LIMBURG 24,0 29,6 27,3 19,1 22,5 27,8 29,5 20,2 VLAANDEREN 23,1 28,2 26,6 22,2 22,3 26,7 28,4 22,5 BELGIE 23,6 28,3 26,2 21,9 23,2 27,1 27,9 21,8 10

12 Tabel 4 : Niet-Belgen per nationaliteit Turken Italianen Marokkanen Spanjaarden Noord-Limburg Bocholt Bree Hamont-Achel Hechtel-Eksel Lommel Meeuwen-Gruitrode Neerpelt Overpelt Peer Midden-Limburg As Diepenbeek Genk Hasselt Houthalen-Helchteren Opglabbeek Zonhoven Zutendaal West-Limburg Beringen Halen Ham Herk-de-Stad Heusden-Zolder Leopoldsburg Lummen /01/00 1/01/04 Griekelanderrignekanen Neder- Ove- Totaal Turken Italia- Span- Marokjaarden Grieken Nederlanders Overige Totaal 11

13 Tessenderlo Het Maasland Dilsen-Stokkem Kinrooi Lanaken Maaseik Maasmechelen Zuid-Limburg Alken Bilzen Borgloon Gingelom Heers Herstappe Hoeselt Kortessem Nieuwerkerken Riemst Sint-Truiden Tongeren Voeren Wellen LIMBURG VLAANDEREN BELGIE

14 Tabel 5 : Niet-Belgen per nationaliteit - procentueel 1/01/00 1/01/04 Turken Italianen Marokkanen Spanjaarden Grieken Nederlanders Overige Totaal Turken Italianen Marokkanen Spanjaarden Grieken Nederlanders Overige Totaal Noord-Limburg 4,5 2,1 2,2 1,1 0,2 81,2 8,7 100,0 1,6 1,5 0,9 0,8 0,1 87,1 8,0 100,0 Bocholt 0,2 3,5 1,7 0,8 0,1 80,1 13,5 100,0 0,0 2,4 0,3 0,3 0,0 87,9 9,2 100,0 Bree 6,6 4,9 7,6 1,3 0,6 61,6 17,4 100,0 2,6 2,4 4,8 1,5 0,3 71,2 17,1 100,0 Hamont-Achel 0,7 0,5 0,7 0,7 0,0 93,9 3,4 100,0 0,4 0,5 0,4 0,5 0,0 94,2 4,0 100,0 Hechtel-Eksel 9,2 2,2 2,4 0,4 0,7 69,3 15,8 100,0 2,1 1,1 1,0 0,8 1,1 77,2 16,8 100,0 Lommel 9,6 2,3 1,4 0,8 0,1 78,4 7,4 100,0 3,3 1,5 0,4 0,6 0,1 87,9 6,1 100,0 Meeuwen-Gruitrode 0,0 7,3 5,0 5,0 0,0 61,4 21,3 100,0 0,2 6,0 1,3 3,4 0,0 70,3 18,8 100,0 Neerpelt 3,7 1,1 2,2 1,6 0,1 86,8 4,5 100,0 1,5 0,8 0,9 1,2 0,0 90,8 4,7 100,0 Overpelt 2,8 1,6 4,9 0,5 0,8 74,1 15,2 100,0 0,8 1,1 1,9 0,6 0,1 86,3 9,2 100,0 Peer 7,4 5,4 5,0 2,8 0,0 63,2 16,2 100,0 1,9 4,5 2,1 1,3 0,2 71,3 18,6 100,0 Midden-Limburg 21,3 38,2 10,0 5,1 4,1 10,1 11,2 100,0 13,5 40,5 7,8 5,5 4,3 13,8 14,6 100,0 As 5,4 17,6 0,8 2,4 3,5 40,9 29,3 100,0 2,4 15,5 0,3 2,1 3,5 52,1 24,1 100,0 Diepenbeek 1,3 24,0 5,2 3,4 1,3 30,7 34,1 100,0 4,5 18,8 2,0 3,6 1,6 31,0 38,6 100,0 Genk 25,4 46,3 8,3 3,2 5,0 4,3 7,5 100,0 17,3 52,1 7,1 3,7 5,5 5,4 8,9 100,0 Hasselt 9,9 8,9 18,2 10,0 1,3 20,7 31,0 100,0 8,3 8,8 13,1 8,7 1,2 21,7 38,2 100,0 Houthalen-Helchteren 23,8 37,9 13,9 8,2 3,7 6,0 6,6 100,0 13,7 44,3 10,7 9,6 3,8 9,7 8,3 100,0 Opglabbeek 3,8 51,3 1,7 2,5 1,5 24,1 14,9 100,0 1,7 47,7 2,1 2,5 2,1 26,0 17,8 100,0 Zonhoven 19,5 28,7 5,6 8,0 3,1 20,5 14,6 100,0 8,7 26,1 3,5 8,6 2,9 27,5 22,7 100,0 Zutendaal 5,0 14,9 0,2 1,4 6,1 64,7 7,6 100,0 3,1 11,6 0,2 1,3 6,2 72,2 5,4 100,0 West-Limburg 57,1 16,0 3,2 5,6 1,7 7,5 9,0 100,0 35,7 21,0 2,8 7,3 1,9 15,6 15,7 100,0 Beringen 64,4 17,8 2,6 2,5 2,5 4,1 6,2 100,0 41,1 26,1 2,4 4,5 2,7 12,0 11,3 100,0 Halen 20,0 6,1 7,8 1,7 0,0 31,3 33,0 100,0 19,5 6,0 3,0 0,8 0,8 33,8 36,1 100,0 Ham 27,1 13,3 7,4 11,8 1,5 19,2 19,8 100,0 19,9 12,1 4,6 10,7 1,6 25,4 25,7 100,0 Herk-de-Stad 7,0 10,3 3,8 3,2 1,1 42,7 31,9 100,0 5,1 3,9 2,8 1,1 0,0 36,5 50,6 100,0 Heusden-Zolder 59,5 19,0 2,4 8,6 1,1 4,3 5,1 100,0 41,3 26,9 2,3 11,0 1,3 8,4 8,8 100,0 Leopoldsburg 63,7 3,6 1,2 6,0 1,3 11,1 13,1 100,0 35,8 5,4 1,7 6,7 2,2 24,2 24,0 100,0 13

15 Lummen 16,9 7,8 16,9 9,8 1,2 20,8 26,7 100,0 9,1 8,7 7,5 11,5 0,4 31,3 31,3 100,0 Tessenderlo 38,0 9,2 6,3 1,8 2,1 19,0 23,5 100,0 20,0 11,3 5,9 2,2 2,8 30,6 27,2 100,0 Het Maasland 10,6 21,7 3,8 0,9 2,3 53,6 7,1 100,0 4,8 18,8 2,0 0,8 1,9 65,0 6,7 100,0 Dilsen-Stokkem 8,9 18,1 8,4 2,1 6,6 45,3 10,6 100,0 3,7 17,5 4,6 1,9 4,9 58,4 9,1 100,0 Kinrooi 0,1 0,9 2,8 0,3 0,1 89,5 6,3 100,0 0,1 0,9 1,2 0,2 0,0 92,3 5,3 100,0 Lanaken 0,2 1,9 0,4 0,4 0,3 90,2 6,6 100,0 0,2 1,3 0,4 0,4 0,5 91,0 6,2 100,0 Maaseik 0,5 2,3 11,6 0,6 0,4 74,4 10,2 100,0 0,5 1,9 4,5 0,6 0,4 83,0 9,1 100,0 Maasmechelen 22,3 44,1 2,8 1,2 3,5 20,2 5,9 100,0 12,1 45,8 1,8 1,2 3,4 29,7 5,9 100,0 Zuid-Limburg 3,8 8,0 5,2 2,3 0,5 53,9 26,3 100,0 1,7 6,0 2,2 1,6 0,6 61,6 26,3 100,0 Alken 7,9 4,2 13,8 4,2 2,1 14,8 52,9 100,0 5,1 3,8 4,5 5,8 2,6 30,1 48,1 100,0 Bilzen 12,9 11,9 8,8 3,8 0,8 44,8 17,0 100,0 5,6 9,2 3,4 1,8 0,8 61,1 18,1 100,0 Borgloon 2,5 4,0 5,0 3,0 0,0 28,2 57,4 100,0 0,0 3,1 1,6 2,1 1,0 44,8 47,4 100,0 Gingelom 0,0 7,4 1,1 3,2 2,1 29,8 56,4 100,0 0,0 7,5 0,7 2,1 1,4 31,5 56,8 100,0 Heers 4,2 14,7 6,3 1,1 1,1 37,9 34,7 100,0 0,0 10,1 3,4 1,7 0,0 37,0 47,9 100,0 Herstappe Hoeselt 7,1 31,8 0,5 3,3 0,5 32,7 24,2 100,0 2,6 26,6 0,4 3,1 0,4 46,7 20,1 100,0 Kortessem 2,5 24,2 5,7 7,0 1,3 26,8 32,5 100,0 1,7 21,2 0,8 4,2 0,8 32,2 39,0 100,0 Nieuwerkerken 0,0 10,0 3,3 0,0 1,7 25,0 60,0 100,0 4,7 7,1 1,2 0,0 1,2 14,1 71,8 100,0 Riemst 0,1 2,8 0,2 0,8 0,1 81,9 14,1 100,0 0,5 2,1 0,2 0,6 0,0 85,9 10,8 100,0 Sint-Truiden 1,9 6,0 17,4 2,1 0,7 20,0 51,9 100,0 1,5 4,8 7,2 1,8 1,6 17,9 65,3 100,0 Tongeren 2,9 14,0 4,3 3,1 0,8 37,7 37,1 100,0 1,3 10,9 3,1 2,8 1,2 41,8 38,9 100,0 Voeren 0,1 1,1 0,0 0,5 0,0 89,5 8,8 100,0 0,0 0,7 0,0 0,3 0,0 91,0 8,0 100,0 Wellen 1,1 14,1 1,1 5,4 0,0 22,8 55,4 100,0 0,0 14,0 1,2 8,1 0,0 30,2 46,5 100,0 LIMBURG 19,0 21,6 5,6 3,1 2,3 37,4 11,0 100,0 9,1 19,7 3,5 2,8 2,0 50,5 12,4 100,0 VLAANDEREN 11,8 8,4 14,4 3,5 1,3 25,3 35,3 100,0 6,8 8,0 9,3 3,5 1,3 30,6 40,5 100,0 BELGIE 7,7 22,3 13,6 5,1 2,0 9,6 39,6 100,0 4,8 21,3 9,5 5,1 2,0 11,7 45,6 100,0 14

16 De demografische ontwikkeling (tabel 6) van de Limburgse bevolking tijdens de voorbije decennia wordt gekenmerkt door een sterke maar afnemende groei. Tabel 6 : Demografische ontwikkeling in de periode Abs. % Noord-Limburg ,9% Midden-Limburg ,1% West-Limburg ,8% Maasland ,3% Zuid-Limburg ,3% Limburg ,7% Vlaanderen ,4% België ,9% Tussen 1960 en 2004 vermeerderde de Limburgse bevolking van inwoners tot ; dit is een aangroei met personen of een toename met 43,7%. In Vlaanderen steeg de bevolking in dezelfde periode met 20,4%. Voor het Rijk bedraagt de toename 13,9%. In Limburg zelf is deze groei verdeeld over de gewesten : Noord-Limburg groeide het sterkst (+59,9%), gevolgd door Midden-Limburg met +54,1%, West-Limburg met 52,8%, het Maasland met 45,3%. De stijging is het geringst in Zuid-Limburg (+18,3%). Bevolkingsvooruitzichten zijn voor het beleid en het onderzoek van groot belang. Op middellange termijn kan de evolutie van de omvang van de bevolking met tamelijk hoge betrouwbaarheid worden geraamd. De hiernavolgende bevolkingsprognose is gebaseerd op de NIS bevolkingsvooruitzichten Het spreekt vanzelf dat de hypothesen minder betrouwbaar worden naarmate de horizon verder in de toekomst ligt. Elke volgende generatie is (naar omvang en samenstelling) immers het product van de vorige; De verst verwijderde jaren moeten daarom met de nodige voorzichtigheid geïnterpreteerd worden. De resultaten van de bevolkingsprognose (tabel 7) geven aan dat het inwonertal in Limburg zal toenemen van eind 2003 tot eind Daarna zal de Limburgse populatie afnemen. Ook de Vlaamse populatie zal vanaf 2030 verminderen. De Belgische populatie blijft verder toenemen tot

17 Tabel 7 : Bevolkingsprognose 31/12/03 31/12/10 31/12/20 31/12/30 31/12/40 31/12/50 LIMBURG Noord-Limburg Midden-Limburg West-Limburg Het Maasland Zuid-Limburg VLAANDEREN BELGIE Bron : N.I.S.-Bevolkingsvooruitzichten Verwerking : GOM-Limburg De prognoses per gewest zijn gebaseerd op de arrondissementele vooruitzichten. Verwacht wordt dat alle Limburgse gewesten in 2030 geconfronteerd worden met een trendkeerpunt. Bevolkingsprognose ,0% 108,0% 106,0% 104,0% 102,0% 100,0% 98,0% 96,0% 94,0% LIMBURG Noord-Limburg Midden-Limburg West-Limburg Het Maasland Zuid-Limburg VLAANDEREN BELGIE 16

18 II. ARBEIDSMARKT In dit onderdeel worden achtereenvolgens de evolutie van de beroepsbevolking, de werkgelegenheid en de arbeidsbalans behandeld, waarna aandacht wordt besteed aan de componenten van het arbeidsoverschot, waarmee Limburg reeds van oudsher wordt geconfronteerd, met name de werkloosheid en de pendel. II.1. Beroepsbevolking De beroepsbevolking of actieve woonbevolking omvat de werkende bevolking (loon- en weddetrekkenden en zelfstandigen) en werklozen. Het opstellen van een prognose ten aanzien van de toekomstige beroepsbevolking is geen sinecure. Niet alleen spelen demografische effecten een rol, maar is ook het beleid inzake de arbeidsparticipatie in belangrijke mate bepalend voor de loop van de beroepsbevolking. De beschikbare cijfers ramingen verschillen naargelang de bron, maar wijzen in dezelfde richting. In de periode steeg de Limburgse beroepsbevolking met eenheden of 1,6%. West- en Noord-Limburg met respectievelijk een toename van 2,7% en 2,4% zijn de gewesten met relatief de meest gunstigste evolutie. In Zuid-Limburg bedroeg de groei amper 0,4%. Tevens valt op te merken dat de mannelijke beroepsbevolking niet meer groeit en dat dit het meest uitgesproken is in Zuid-Limburg en Midden-Limburg waar de groeicijfers zelfs negatief zijn (tabel 8). Tabel 8 : Raming van de beroepsbevolking 31/12/97 31/12/02 Evolutie M V T M V T M V Abs. % Noord-Limburg ,4 Bocholt ,8 Bree ,8 Hamont-Achel ,0 Hechtel-Eksel ,1 Lommel ,8 Meeuwen-Gruitrode ,1 Neerpelt ,4 Overpelt ,7 Peer ,3 17

19 Midden-Limburg ,3 As ,6 Diepenbeek ,9 Genk ,2 Hasselt ,6 Houthalen-Helchteren ,1 Opglabbeek ,1 Zonhoven ,9 Zutendaal ,0 West-Limburg ,7 Beringen ,8 Halen ,8 Ham ,6 Herk-de-Stad ,9 Heusden-Zolder ,5 Leopoldsburg ,2 Lummen ,4 Tessenderlo ,8 Het Maasland ,8 Dilsen-Stokkem ,2 Kinrooi ,5 Lanaken ,1 Maaseik ,9 Maasmechelen ,6 Zuid-Limburg ,4 Alken ,1 Bilzen ,1 Borgloon ,0 Gingelom ,8 Heers ,4 Herstappe ,2 Hoeselt ,5 Kortessem ,1 Nieuwerkerken ,3 Riemst ,2 Sint-Truiden ,2 Tongeren ,5 Voeren ,3 Wellen ,6 LIMBURG ,6 VLAANDEREN ,3 BELGIE ,4 Bron : N.I.S., Federaal Planburau Steunpunt WAV Verwerking : GOM-Limburg 18

20 II.2. Werkgelegenheid De totale werkgelegenheid omvat de loon- en wedde-trekkenden alsmede de zelfstandigen (excl. bijberoepen). Volgens de RSZ-statistieken verhoogde tijdens de periode 30 juni juni 2002 in België de werkgelegenheid in dienstverband met 7,6% of arbeidsplaatsen, waarvan in Vlaanderen (+7,9%), in Wallonië (+7,2%) en in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (+7,0%). Het leeuwenaandeel van de nieuwe banen in België ( ) wordt ingenomen door de vrouwen ( of 69,9% van de totale groei). Per provincie werd in procenten de grootste aangroei gerealiseerd in Waals-Brabant (+17,7%), gevolgd door Vlaams-Brabant (+12,8%), Luxemburg (+8,1%), Namen (+7,7%), Antwerpen (+7,2%), West-Vlaanderen (+7,1%), Limburg (+6,9%), Oost-Vlaanderen (+6,7%), Henegouwen (+6,1%) en Luik (+4,8%). De grootste absolute groei deed zich voor in Antwerpen ( jobs), gevolgd door Vlaams-Brabant ( ), Oost-Vlaanderen ( ), West-Vlaanderen ( ), Henegouwen ( ), Limburg ( ), Waals-Brabant ( ), Luik ( ), Namen (+8.403) en Luxemburg (+5.027). De aangroei van de bezoldigde werkgelegenheid in de periode bedroeg in Limburg op jaarbasis banen. Het aandeel van Limburg in de Vlaamse en Belgische groei bedroeg respectievelijk 11,4% en 6,8%. Ook in Limburg was in de periode de groei van de vrouwelijke tewerkstelling ( ) aanzienlijk groter dan bij de mannen (+2.421); de vrouwen vertegenwoordigden hiermee 85,4% van de totale groei. West- en Noord-Limburg waren de gewesten die de sterkste toename kenden met beiden een groei van 12,8%. Het Maasland kende een stijging van de werkgelegenheid van 9,7%. Zuid-Limburg (+4,1%) en vooral Midden-Limburg (+3,5%) deden het minder goed dan het Limburgse gemiddelde (+6,9%). In absolute cijfers noteerde men de grootste groei in Noord-Limburg ( banen), gevolgd door West-Limburg (+4.320), Midden-Limburg (+3.554), het Maasland ( en Zuid-Limburg (+.1837). 19

21 Tabel 9 : Evolutie van de bezoldigde werkgelegenheid in Limburg per geslacht 30/jun/97 30/jun/02 Evolutie Mannen Vrouwen Totaal Mannen Vrouwen Totaal Mannen Vrouwen Abs. % Bocholt ,0 Bree ,4 Hamont-Achel ,1 Hechtel-Eksel ,8 Lommel ,8 Meeuwen-Gruitrode ,9 Neerpelt ,7 Overpelt ,1 Peer ,5 Noord-Limburg ,8 As ,6 Diepenbeek ,7 Genk ,2 Hasselt ,3 Houthalen-Helchteren ,8 Opglabbeek ,6 Zonhoven ,8 Zutendaal ,0 Midden-Limburg ,5 Beringen ,7 Halen ,3 Ham ,0 Herk-de-Stad ,7 Heusden-Zolder ,5 Leopoldsburg ,1 Lummen ,3 Tessenderlo ,0 West-Limburg ,8 Dilsen-Stokkem ,0 Kinrooi ,4 Lanaken ,2 Maaseik ,6 Maasmechelen ,9 Maasland ,7 Alken ,8 Bilzen ,6 Borgloon ,9 Gingelom ,0 Heers ,7 Herstappe ,8 Hoeselt ,3 Kortessem ,2 20

22 Nieuwerkerken ,2 Riemst ,4 Sint-Truiden ,4 Tongeren ,1 Voeren ,2 Wellen ,4 Zuid-Limburg ,1 Limburg ,9 Vlaanderen ,9 België ,6 Bron : R.S.Z. Uit de evolutie van de hoofdsectoren (tabel 10) blijkt dat de landbouw in alle gewesten, met uitzondering van het Maasland, een daling kende. Voorts valt op te merken dat in Midden-Limburg een daling in de industrie reeds waar te nemen was in de periode De expansie van de tertiaire sector ( arbeidsplaatsen) situeerde zich vooral in Midden-Limburg (+3.953), maar ook in Noord-Limburg (+3.566), West-Limburg (+3.446) en Zuid-Limburg (+3.449) en verder in mindere mate in het Maasland (+1.956). De industriële groei (+1.723) was het grootst in West-Limburg (+980), gevolgd door Noord- Limburg (+953), het Maasland (+123) en Zuid-Limburg (+112). Enkel in Midden-Limburg (-445) was er een negatieve industriële ontwikkeling. De sector van de bouwnijverheid groeide in beperkte mate ( eenheden), vrij evenwichtig verdeeld over de 5 Limburgse gewesten. De daling in de landbouw ( eenheden) was vooral geconcentreerd in Zuid-Limburg (-2.063). 21

23 Tabel 10 : Evolutie van de bezoldigde werkgelegenheid in Limburg per hoofdsector 30/jun/97 30/jun/02 Evolutie Landbouw Industrie Bouw Tertiair Totaal Landbouw Industrie Bouw Tertiair Totaal Landbouw Industrie Bouw Tertiair Abs. % Bocholt ,0 Bree ,4 Hamont-Achel ,1 Hechtel-Eksel ,8 Lommel ,8 Meeuwen-Gruitrode ,9 Neerpelt ,7 Overpelt ,1 Peer ,5 Noord-Limburg ,8 As ,6 Diepenbeek ,7 Genk ,2 Hasselt ,3 Houthalen-Helchteren ,8 Opglabbeek ,6 Zonhoven ,8 Zutendaal ,0 Midden-Limburg ,5 Beringen ,7 Halen ,3 Ham ,0 Herk-de-Stad ,7 Heusden-Zolder ,5 Leopoldsburg ,1 Lummen ,3 Tessenderlo ,0 22

24 West-Limburg ,8 Dilsen-Stokkem ,0 Kinrooi ,4 Lanaken ,2 Maaseik ,6 Maasmechelen ,9 Maasland ,7 Alken ,8 Bilzen ,6 Borgloon ,9 Gingelom ,0 Heers ,7 Herstappe ,8 Hoeselt ,3 Kortessem ,2 Nieuwerkerken ,2 Riemst ,4 Sint-Truiden ,4 Tongeren ,1 Voeren ,2 Wellen ,4 Zuid-Limburg ,1 Limburg ,9 Vlaanderen ,9 België ,6 Bron : R.S.Z. 23

25 Hierna volgen een aantal tabellen met de aanduiding van de R.S.Z.-tewerkstelling volgens sector en grootteklasse en per bedrijfsdimensie voor alle Limburgse gewesten en gemeenten. Per 30 juni 2002 werden er in Limburg personen tewerkgesteld in dienstverband (RSZ). Het betrof mannen en vrouwen. Uit de verdeling van de loontrekkende werkgelegenheid volgens hoofdsector blijkt dat de tertiaire sector, met 63,8% van de totale werkgelegenheid of personen, de belangrijkste sector in Limburg is. De industrie ( personen) vertegenwoordigt een aandeel van 26,0%, gevolgd door de bouwsector ( personen of 7,2%). Slechts 3,0% van de RSZ-werkgelegenheid situeert zich in de landbouw (7.811 personen). Hier valt op te merken dat deze sector vooral zelfstandige arbeid betreft. Uit de indeling volgens dimensie blijkt dat 57,7% van de Limburgse werkgelegenheid gerealiseerd wordt in ondernemingen met meer dan 50 werknemers. Per 30 juni 2002 werden er in het gewest Noord-Limburg personen tewerkgesteld in dienstverband. Het betrof mannen en vrouwen. Uit de verdeling van de loontrekkende werkgelegenheid volgens hoofdsector blijkt dat de tertiaire sector met 61% van de totale werkgelegenheid, of personen, de belangrijkste sector in Noord-Limburg is. In Midden-Limburg bedroeg de RSZ-werkgelegenheid arbeidsplaatsen ( mannen en vrouwen). De tertiaire sector ( personen) is ook hier met 64,8% van de totale werkgelegenheid de belangrijkste sector. Eenzelfde beeld is er voor West-Limburg met een RSZ-werkgelegenheid van personen. Het betrof mannen en vrouwen. In de tertiaire sector zijn 62,6% ( personen) van de loon- en weddetrekkenden tewerkgesteld. In het Maasland werken mannen en vrouwen of tezamen in dienstverband. 63,7% van hen werkt in de tertiaire sector ( werkenden). In Zuid-limburg bedroeg de RSZ-werkgelegenheid arbeidsplaatsen ( mannen en vrouwen). Met 64,6% van de totale RSZ-werkgelegenheid gesitueerd in de tertiaire sector ( personen), is Zuid-Limburg samen met Midden-Limburg de meest tertiaire regio. 24

26 Sectoraandeel van de R.S.Z.-tewerkstelling in Limburg, Vlaanderen en België in de periode Sectoren Toestand 30/06/1997 Toestand 30/06/2002 Limburg Vlaanderen België Limburg Vlaanderen België Abs. % Abs. % Abs. % Abs. % Abs. % Abs. % Landbouw , , , , , ,9 Industrie , , , , , ,4 -Delfstoffen 334 0, , , , , ,1 -Electriciteit, gas, water, cokesovens , , , , , ,8 -Voeding, tabak , , , , , ,6 -Textiel, kleding, leer, schoeisel , , , , , ,4 -Hout, papier, druk , , , , , ,7 -Chemie , , , , , ,0 -Rubber, kunststof , , , , , ,7 -Niet-metaalhoudende minerale prod. (bouwmat.) , , , , , ,9 -Metaalverwerking , , , , , ,4 -Transportmiddelen , , , , , ,0 -Meubels en overige industrie, incl. recuperatie , , , , , ,8 Bouwnijverheid , , , , , ,5 Tertiaire sector , , , , , ,2 -Handel, reparatie , , , , , ,8 -Horeca , , , , , ,4 -Vervoer, opslag, communicatie , , , , , ,1 -Financiële instellingen , , , , , ,8 -Onroer. goed., verhuur, diensten aan bedrijven , , , , , ,8 -Openbaar bestuur, onderwijs , , , , , ,2 -Overige diensten , , , , , ,1 Bron : R.S.Z. Totaal , , , , , ,0 25

27 De R.S.Z.-tewerkstelling volgens sector en grootteklasse op 30 juni 2002 Limburg DIMENSIE 1 DIMENSIE 2 DIMENSIE 3 DIMENSIE Sectoren Werkgev. Mannen Vrouwen Totaal Werkgev. Mannen Vrouwen Totaal Werkgev. Mannen Vrouwen Totaal Werkgev. Mannen Vrouwen Totaal Landbouw Industrie Delfstoffen Electriciteit, gas, water, cokesovens Voeding, tabak Textiel, kleding, leer, schoeisel Hout, papier, druk Chemie Rubber, kunststof Niet-metaalhoudende minerale prod. (bouwmat.) Metaalverwerking Transportmiddelen Meubels en overige industrie, incl. recuperatie Bouwnijverheid Tertiaire sector Handel, reparatie Horeca Vervoer, opslag, communicatie Financiële instellingen Onroer. goed., verhuur, diensten aan bedrijven Openbaar bestuur, onderwijs Overige diensten Totaal Bron : R.S.Z. Dimensie 1 : 1-19 werknemers ; Dimensie 2 : werknemers ; Dimensie 3 : 50 en meer werknemers Vanaf oktober 1999: dimensie van een onderneming = totale grootte van een onderneming (som van alle vestigingen) in België 26