Jongerenwerk nieuwe stijl Stimuleren, steunen en grenzen stellen. Visie Jongerenwerk Zoetermeer

Transcriptie

1 Jongerenwerk nieuwe stijl Stimuleren, steunen en grenzen stellen Visie Jongerenwerk Zoetermeer

2 Inhoudsopgave Beeldsamenvatting 2 Inleiding 3 1 Doelstellingen, doelgroep en werksoorten Doelstellingen Doelgroep Werksoorten 6 2 Kernwaarden 7 3 Kerntaken Stimuleren en steunen Contact leggen en onderhouden Bijdragen aan de methodiek Groepen pellen Signaleren en agenderen Van consument naar producent Praktische dienstverlening en voorlichting Participeren in netwerken en samenwerken met partners 11 4 Gemeente als opdrachtgever én partner 14 5 Hoe nu verder 15 Bijlage 1: De doelgroep van het jongerenwerk 16 Leeftijd 16 Willers, niet-willers en twijfelaars 16 Bijlage 2: De huidige inrichting van het jongerenwerk 18 Jongerenwerk nieuwe stijl: Stimuleren, steunen en grenzen stellen. 1

3 Beeldsamenvatting Jongerenwerk nieuwe stijl: Stimuleren, steunen en grenzen stellen. 2

4 Inleiding Als ze maar gelukkig zijn. Opvoeders in Nederland - of dat nu ouders, verzorgers, onderwijzers, sportcoaches of jongerenwerkers zijn - willen dat hun kinderen opgroeien tot volwassenen die zich nuttig maken en die zich nuttig voelen in de maatschappij. Een jongere moet de kans krijgen om zijn omgeving te verkennen, te experimenten met nieuw gedrag en fouten te maken. Het jongerenwerk in Nederland gaf jongeren de ruimte. Open inlopen zonder gerichte activiteiten, alcohol- en druggebruik het kon allemaal. Maar de jeugdproblematiek werd er niet minder om. De politiek had het gehad met de softe aanpak van het jongerenwerk. Er werd flink bezuinigd. De jeugd moest onder controle gehouden worden en een strakke regulering paste daar bij. Echter, op de lange termijn bleek ook de repressieve aanpak niet voldoende om de jeugdproblematiek op te lossen. Overal in Nederland groeit nu het besef dat jongeren gestraft moeten worden wanneer zij de grenzen overschrijden, maar dat er óók professionals nodig zijn die contact maken met jongeren, die jongeren aanspreken op hun kwaliteiten en talenten en die jongeren motiveren om wat van hun leven te maken. Het jongerenwerk maakt een comeback. Geen ruimte zonder grenzen Gemeente Zoetermeer, Stichting MOOI! Zoetermeer en de samenwerkingspartners hebben ruim een jaar geleden het jongerenwerk in Zoetermeer geëvalueerd. Hieruit kwam naar voren dat het jongerenwerk: Flexibel moet inspringen op de vragen en behoeften van de gemeente en van de ketenpartners; De operationele werkers stevig moet aansturen; Mee moet gaan met de tijd. Jeugdhonken die geïsoleerd worden van de samenleving zijn niet van deze tijd, dit moeten we niet willen; Werkt vanuit haar professie, ze moet haar kennis en expertise delen, intern én extern; De verbinding moet aangaan met andere personen en organisaties; Daadkrachtig moet optreden wanneer jongeren grenzen overschrijden; Mee moet werken aan het uitwisselen van informatie. Grenzen stellen is noodzakelijk. Voor de veiligheid van een jongere, maar ook om jongeren te leren invoegen in de maatschappij. Jongeren moeten de basisregels van de sociale omgang leren, normen en waarden aanleren en leren rekening te houden met de gevoelens en wensen van anderen. Grenzen stellen doen we niet om de ruimte van jongeren te beperken, maar om de rechten, veiligheid en vrijheid van iedereen te waarborgen. Er is daarom geen ruimte zonder grenzen. Waarom een visie? Al sinds het bestaan van het vak jongerenwerk is er onduidelijkheid over wat jongerenwerk precies inhoudt. Hierover is geen eenduidig beeld tussen gemeente, welzijnswerk en ketenpartners. Jongerenwerk nieuwe stijl: Stimuleren, steunen en grenzen stellen. 3

5 Om meer duidelijkheid te creëren over het vak en om de inhoudelijke ontwikkeling van het jongerenwerk te kunnen meten en monitoren zetten gemeente Zoetermeer en Stichting MOOI! Zoetermeer een kwaliteitstraject voor het jongerenwerk op. Inhoud van de visie Deze visie start in hoofdstuk 1 met de doelstellingen en doelgroep van het jongerenwerk. In hoofdstuk 2 worden de kernwaarden van het jongerenwerk beschreven. Hoofdstuk 3 is het meest omvangrijke hoofdstuk, in dit hoofdstuk worden de zeven kerntaken van het jongerenwerk uitgewerkt. In het laatste hoofdstuk wordt de rol van de gemeente als opdrachtgever en partner toegelicht. In Bijlage 1 wordt een omschrijving gegeven van de doelgroep van het jongerenwerk. Bijlage 2 bestaat uit een omschrijving van de verschillende werksoorten binnen het Zoetermeerse jongerenwerk. Met deze visie op het jongerenwerk weten gemeente, jongerenwerkers, ketenpartners, jongeren, hun ouders en buurtbewoners wat ze van het jongerenwerk kunnen verwachten. Jongerenwerk nieuwe stijl: Stimuleren, steunen en grenzen stellen. 4

6 1 Doelstellingen, doelgroep en werksoorten Het jongerenwerk is lange termijn werk. Het organiseren van activiteiten of het toeleiden naar voorzieningen zijn geen doelstellingen. Het zijn middelen om op de langere termijn je doelstellingen te behalen. In dit hoofdstuk worden de doelstellingen, de doelgroep en de verschillende werksoorten van het jongerenwerk beschreven. 1.1 Doelstellingen De twee doelstellingen voor het jongerenwerk in Zoetermeer zijn: 1. Jongeren ondersteunen bij het opgroeien tot volwaardige volwassenen die zich nuttig voelen en nuttig maken in de maatschappij. 2. Het stimuleren van de rust en veiligheid in de wijk en het vergroten van een binding van jongeren met de wijk. Volwaardig volwassen zijn betekent: Talenten en mogelijkheden gebruiken en ontwikkelen; Kansen op deelname aan de maatschappij krijgen en gebruiken; Je verbonden voelen met de wijk waarin je woont; Met anderen in de samenleving om kunnen gaan (religieus of niet religieus; man of vrouw; zwart, wit of geel; homo of hetero; politiek links of politiek rechts) Eigen verantwoordelijkheden dragen; Weten dat er grenzen zijn aan je eigen wensen; Algemeen geaccepteerde waarden en normen in de samenleving kennen en je ernaar gedragen. Jongerenwerkers ondersteunen jongeren hierin door, samen met ketenpartners, de kansen van jongeren te vergroten, ze te wijzen op de kansen die er wél zijn en door ze te stimuleren om de kansen die ze krijgen te pakken. Jongerenwerkers leveren daarnaast een bijdrage aan de sociale opvoeding van jongeren. Het gaat om (het leren van) solidariteit, gelijkwaardigheid, tolerantie, vrijheid, verantwoordelijkheid en respect voor verschil. Daarnaast is het jongerenwerk voor jongeren ook een leuke, nuttige en gezellige (vrije)tijdsbesteding. 1.2 Doelgroep Het jongerenwerk is toegankelijk voor alle jongeren tussen de 12 en 20 jaar. Echter, niet alle jongeren komen in contact met het jongerenwerk. Met de meeste jongeren in Zoetermeer gaat het goed. Ze gaan naar school, werken, zijn lid van een club of vereniging. Zij weten ook zonder het jongerenwerk de weg naar volwassenheid wel te vinden. Het jongerenwerk richt zich vooral op jongens en meisjes die niet zelf de mogelijkheden of vaardigheden hebben om invulling te geven aan hun vrije tijd. Jongerenwerk nieuwe stijl: Stimuleren, steunen en grenzen stellen. 5

7 Het jongerenwerk is voor deze jongeren een laagdrempelige, educatieve (vrije)tijdsbesteding. Het is een plek waar jongeren worden uitgedaagd om hun talenten te ontdekken en te ontwikkelen door het organiseren van eigen activiteiten en waar de binding met de wijk centraal staat Werksoorten Om vorm en inhoud te geven aan de doelstellingen van het jongerenwerk, is het jongerenwerk opgedeeld in een aantal werksoorten. Het accommodatiegebonden jongerenwerk ondersteunt jongeren bij het ontdekken van talenten en kwaliteiten in een jongerenvoorziening. Het outreachend jongerenwerk maakt contact met jongeren op straat. Het Mobiel Jongeren Team (MJT) vormt een plusvariant op het outreachend jongerenwerk. Het is een gespecialiseerd team van jongerenwerkers dat zich richt op het verminderen en voorkomen van overlast. Ambulant jongerencoaches begeleiden jongeren die vragen en problemen hebben op verschillende leefgebieden. In bijlage twee treft u een meer uitgebreide beschrijving aan van de verschillende werksoorten. 1 In Bijlage 1 wordt de doelgroep van het jongerenwerk verder uitgesplitst in willers, twijfelaars en niet willers. Jongerenwerk nieuwe stijl: Stimuleren, steunen en grenzen stellen. 6

8 2 Kernwaarden Kernwaarden zijn richtlijnen die aangeven waar het jongerenwerk in Zoetermeer voor staat. De kernwaarden vormen het uitgangspunt van waaruit de visie is geformuleerd en dienen als leidraad bij alle activiteiten. Het jongerenwerk in Zoetermeer is: Betrouwbaar Het jongerenwerk is open en eerlijk naar jongeren en ketenpartners. Daadkrachtig Het jongerenwerk handelt snel en goed en met veel energie en ondernemingslust. Deskundig Het jongerenwerk heeft veel kennis over de leefwereld van jongeren en deelt deze kennis met anderen. (Pro)Actief Het jongerenwerk signaleert kansen en handelt daarnaar. Problemen of belemmeringen lost het jongerenwerk zo snel mogelijk op. Beschikbaar, zichtbaar en samenwerkingsgericht Het jongerenwerk is flexibel inzetbaar en makkelijk bereikbaar voor jongeren, hun ouders, buurtbewoners en ketenpartners. Jongerenwerk nieuwe stijl: Stimuleren, steunen en grenzen stellen. 7

9 3 Kerntaken Het jongerenwerk in Zoetermeer heeft een pedagogische opdracht. De pedagogische opdracht van Stimuleren, steunen én grenzen stellen is in dit hoofdstuk uitgewerkt in zeven kerntaken: Stimuleren en steunen; Contact leggen en onderhouden Bijdragen aan de methodiek groepen pellen Signaleren en agenderen Van consument naar producent Praktische dienstverlening en voorlichting Participeren in netwerken en samenwerken met partners 3.1 Stimuleren en steunen Jongerenwerkers zijn pedagogen die jongeren ondersteunen in het proces naar volwassenheid. Het jongerenwerk spreekt jongeren aan op hun eigen vaardigheden, talenten, creativiteit en kwaliteiten en ontwikkelt programma s met, door en voor jongeren. Jongerenwerkers activeren jongeren, ze confronteren jongeren, ze dagen jongeren uit en ze schudden jongeren wakker. De gemeente verwacht van een jongerenwerker dat hij of zij een goed voorbeeld is, dat hij of zij kansen biedt en grenzen stelt. Jongerenwerkers treden daadkrachtig op wanneer jongeren over de grens gaan. Ouders zijn verantwoordelijk voor de opvoeding van hun kind. Jongeren besteden echter een groot deel van hun tijd buitenshuis, bijvoorbeeld aan school maar ook aan hobby, club of het jongerenwerk. Het jongerenwerk neemt de opvoedende taak van ouders niet óver, maar levert hieraan samen met andere partijen een belangrijke bijdrage. Het is daarom noodzakelijk dat ouders en de andere partners op de hoogte zijn van wat er gebeurt in het jongerenwerk. Vanuit de pedagogische taak: Is het jongerenwerk overtuigd van de talenten van jongeren, ook als die niet direct zichtbaar zijn. Jongerenwerkers zijn bereid samen met de jongere naar deze talenten te zoeken; Steunt de jongerenwerker de jongeren waar nodig; Is het jongerenwerk betrokken bij jongeren, ook als jongeren negatief gedrag vertonen. Jongerenwerkers spreken de jongere aan op zijn gedrag en verbinden indien nodig consequenties aan het gedrag. Jongerenwerkers proberen een jongere inzicht te geven in de gemaakte fouten en waar nodig de jongere zelf de fouten te laten herstellen; Biedt het jongerenwerk is veilige omgeving voor jongens en meisjes; Geeft het jongerenwerk jongeren het gevoel hebben dat ze er toe doen. Jongerenwerk nieuwe stijl: Stimuleren, steunen en grenzen stellen. 8

10 3.2 Contact leggen en onderhouden Jongerenwerkers kennen de jongeren, hun ambities, twijfels, hun vrijetijdsbesteding, thuissituatie, school en/of werksituatie. Kennen en gekend worden Jongerenwerkers hebben contact met alle groepen en individuen. Ze zijn zowel gericht op het opbouwen van een relatie als op het op korte termijn in actie kunnen komen. Het jongerenwerk in Zoetermeer is toegankelijk voor verschillende groepen jongeren. Jongeren zoeken vaak plekken waar zij gelijkgestemden ontmoeten. Het vormen van groepen is heel normaal. Verschillende groepen jongeren Groepen hoeven niet altijd samen te gaan. Jongeren hebben vooral de behoefte om activiteiten te ondernemen met de eigen groep. Hier houdt het jongerenwerk rekening mee. Het jongerenwerk besteedt expliciet aandacht aan het bereiken van de verschillende groepen jongeren in Zoetermeer. Extra aandacht is nodig voor het bereiken van groepen meiden en het bereiken van een diversiteit aan culturele achtergronden 2. Jongens én meiden Meiden verdienen meer aandacht in het jongerenwerk. In de praktijk is het jongerenwerk nog steeds vooral jongenswerk. Jongens zijn veel dominanter aanwezig in de buitenruimte en krijgen daardoor snel meer aandacht. Terwijl meiden ook recht hebben op aansprekende activiteiten, recht op ontwikkeling en recht op tools voor het leven. Werken met meiden betekent dat een jongerenwerker een veilige omgeving biedt. Het betekent óók dat een mannelijke jongerenwerker een voorbeeldfunctie heeft in hoe zijn houding is met betrekking tot de meiden. Toeleiding naar een jongerenvoorziening Een jongerenwerker kent de jongeren op straat en coacht ze individueel of in groepsverband. De jongerenwerker maakt jongeren bekend met de activiteiten in een jongerenvoorziening en leidt ze daar naartoe. Soms werkt dat goed, jongeren kunnen inpandig hun kwaliteiten en talenten inzetten voor concrete activiteiten. Toeleiding naar een jongerencentrum is echter niet altijd de beste oplossing voor (een groep) jongeren. Sommige (groepen) jongeren willen zich niet houden aan de regels die gelden in een voorziening (niet blowen, niet drinken, actief bezig zijn). Jongeren die ondanks de inspanningen van jongerenwerkers niet te motiveren zijn tot positieve activiteiten, horen niet thuis in een jongerenvoorziening. De outreachend jongerenwerker houdt contact met deze jongeren, prikkelt hen, spreekt ze aan op positief en negatief gedrag. Het kan zijn dat de jongere na verloop van tijd toch naar een jongerencentrum komt om actief bezig te zijn. Zo niet, dan blijft er contact met de jongeren op straat. De outreachend jongerenwerker organiseert soms ook activiteiten in de buitenruimte. 2 In Zoetermeer vormen Antillianen, Surinamers, Marokkanen, Irakezen, Afghanen en Iraniër de grootste minderheidsgroepen. Jongerenwerk nieuwe stijl: Stimuleren, steunen en grenzen stellen. 9

11 3.3 Bijdragen aan de methodiek Groepen pellen Het jongerenwerk levert een bijdrage aan de Zoetermeerse methodiek Groepen pellen. Informatie verzamelen, vastleggen en delen Het jongerenwerk verzamelt informatie over jongeren en groepen door de verhalen die de jongeren vertellen (contactinformatie). Daarnaast gaat hij of zij actief uit op informatie en stelt vragen als de informatie niet vanzelf komt. Informatie over groepen wordt vastgelegd in het registratiesysteem (VIZ-Groepen) en gedeeld met de partners binnen de Wijkaanpak jongerengroepen. Informatie over individuele jongeren wordt mondeling gedeeld. De jongerenwerker is daar vanaf het begin open en eerlijk over tegen jongeren. Op die manier bouwt de jongerenwerker een betrouwbare relatie op met jongeren. Een betrouwbare relatie is iets anders dan een vertrouwensrelatie, een vertrouwensrelatie suggereert dat wat een jongere in vertrouwen aan de jongerenwerker vertelt, niet met anderen wordt gedeeld. De jongerenwerker is vanuit zijn zorg voor de jongere en zijn/haar omgeving genoodzaakt om belangrijke informatie te delen met anderen. Informatie-uitwisseling komt niet van één kant. Jongerenwerkers krijgen ook informatie van partners om een jongere zo goed mogelijk te ondersteunen in zijn of haar ontwikkeling. Een jongerenwerker is een professional. Ketenpartners kunnen bij hem of haar terecht voor sparring en advies. Jongerenwerkers dragen deze houding ook uit. Doorverwijzen De jongerenwerker verwijst jongeren die hulp nodig hebben door naar de ambulant jongerencoach 3. Daarbij verwachten zij terugkoppeling. Als terugkoppeling uitblijft, nemen de jongerenwerkers zelf contact op. Als jongeren niet geholpen willen worden, wordt binnen het jongerengroepenoverleg in samenwerking met de jongerencoach aanvullende informatie verzameld en wordt de jongere aangemeld voor het risicojongerenoverleg. 3.4 Signaleren en agenderen Het jongerenwerk is op de hoogte van onderwerpen waar jongeren mee bezig zijn, waar ze vragen over hebben of waar ze hulp bij willen. Daarnaast signaleert het jongerenwerk trends onder jongeren en op straat. Jongerenwerkers weten met wie ze hun signalen moeten delen en waar ze die moeten agenderen. 3.5 Van consument naar producent Jongeren moeten leren dat niet alles wat ze willen mogelijk is of vandaag te realiseren valt. Het jongerenwerk wil jongeren leren dat er grenzen zijn aan hun wensen. Jongerenwerkers vragen jongeren: Wat doe je zélf?. Jongeren leren het 3 In bijlage 2 is een omschrijving van de ambulant jongerencoach opgenomen. Jongerenwerk nieuwe stijl: Stimuleren, steunen en grenzen stellen. 10

12 meest van het proces. Door zélf te doen leren jongeren wat er komt kijken bij het organiseren van een activiteit. Jongeren moeten leren wat het is om een sollicitatiebrief te schrijven of om de voorziening zelf op te knappen. Zo ervaren jongeren dat ze dingen kunnen, dat ze er toe doen. Jongerenwerkers stimuleren jongeren en dagen ze uit om activiteiten te bedenken, te organiseren, uit te voeren en te evalueren. 3.6 Praktische dienstverlening en voorlichting Alle jongerenwerkers leveren praktische dienstverlening en voorlichting op basale vragen van jongeren. Het gaat bijvoorbeeld om voorlichting en advies op het gebied van onderwijs, werk, gezondheid en/of vrije tijdbesteding. Het jongerenwerk begeleidt en stimuleert jongeren in het contact met gemeentelijke en andere instellingen en is daarvoor op de hoogte van de sociale kaart van Zoetermeer. 3.7 Participeren in netwerken en samenwerken met partners Het leven van jongeren beperkt zich niet tot het jongerenwerk. Er zijn tal van partijen betrokken bij het ontwikkelen en opgroeien van jongeren: ouders, school, buurtbewoners, de sportvereniging, culturele verenigingen, werkgevers, vrienden. Het jongerenwerk is betrokken bij het leven van een jongere. Het jongerenwerk is geen afgesloten cocon waar jongerenwerkers praten over mijn jongeren. Het jongerenwerk kan het niet alleen en is aangewezen op samenwerking en coalitievorming met anderen. Coalities binnen de wijkaanpak jongerengroepen Het jongerenwerk is, naast wijkmanagement en politie, één van de drie pijlers onder de wijkaanpak jongerengroepen. Het jongerenwerk legt contact met groepen en individuele jongeren. Via observatie, gesprekken met jongeren en analyse draagt het jongerenwerk bij aan het uitwerken en uitvoeren van een plan van aanpak per groep en/of locatie. Het jongerenwerk heeft een adviesrol richting de andere partners die betrokken zijn bij de wijkaanpak. Op basis van de analyse worden vanuit de wijkaanpak groepsgerichte en/of individugerichte interventies ingezet. Waar nodig organiseert het jongerenwerk passend aanbod voor en vooral mét de jongere(n). Coalities met ouders Ouders zijn en blijven de eerst verantwoordelijken voor de opvoeding. Het is daarom in het belang van een jongere dat het jongerenwerk contact heeft met ouders. Jongerenwerkers betrekken ouders bij de positieve gebeurtenissen en talenten van hun kind. Daarmee stimuleren zij het burgerschap en de opvoedkwaliteiten van de ouders én is het voor de jongeren geen probleem dat hun ouders betrokken worden bij het jongerenwerk. Jongerenwerkers zorgen er verder voor dat ouders weten hoe ze hen kunnen bereiken. Ouders weten dat het jongerenwerk een veilige plek is waar jongeren gestimuleerd worden om hun talenten te ontdekken en te ontplooien. Tegelijkertijd weten ouders (en jongeren) ook dat de jongerenwerkers ingrijpen en contact opnemen wanneer het fout gaat. Het jongerenwerk verwacht niet dat alle ouders Jongerenwerk nieuwe stijl: Stimuleren, steunen en grenzen stellen. 11

13 deelnemen aan activiteiten. Jongerenwerkers zorgen er wél voor dat ouders weten hoe ze hen kunnen bereiken als ze daar behoefte aan hebben. Coalities met de buurt Jongerenwerkers leveren een bijdrage aan het bevorderen van de leefbaarheid en veiligheid in de wijk. Daarnaast vergroten jongerenwerkers de binding van jongeren met de wijk waarin ze opgroeien. Jongeren wonen in de wijk, ze maken er deel van uit. Naast bewoners is er contact met- en wordt er samengewerkt met partijen zoals woningbouwcorporaties en winkeliers(verenigingen). Het jongerenwerk laat de buurt zien wie ze is en wat ze doet, óók als er nog geen meldingen van overlast door jongeren zijn. Als er wel sprake is van overlast zoekt de jongerenwerker in de aanpak van overlast samen met partners naar een situatie waarin de jongeren en de omgeving zélf op een voor beide partijen acceptabele wijze verder kunnen. De jongerenwerker organiseert samen met de partners in de wijk, jongeren en buurtbewoners creatieve ontmoetingen tussen jong en oud en laat daarmee aan buurtbewoners zien dat jongeren ook goede kanten hebben. Tegelijkertijd is de jongerenwerker richting jongeren héél duidelijk, open en eerlijk wanneer hun gedrag niet door de beugel kan. Het jongerenwerk levert vanuit haar pedagogische taak in de wijk een belangrijke bijdrage aan het dichten van de kloof tussen jong en oud, maar dat kunnen de verschillende ketenpartners alleen met z n állen doen. Coalities met het onderwijs Jongeren die het jongerenwerk bezoeken zitten meestal ook op school. Het jongerenwerk en het onderwijs hebben per definitie met elkaar te maken omdat ze met dezelfde jongeren werken. In Zoetermeer is er een brede school aanbod voor het basisonderwijs. Vanaf het voortgezet onderwijs is er geen direct samenwerkingsverband tussen het domein school en het domein vrije tijd van jongeren. Het jongerenwerk heeft samen met het onderwijs een belangrijke taak in het organiseren van deze schakel tussen de domeinen school en vrije tijd onder andere door: Scholieren kennis te laten maken met het jongerenwerk; Samenwerking en afstemming te zoeken in het kader van de zorgstructuur; Samen te werken rond sociale veiligheid op en rond schoolpleinen en in de wijk; Samen te werken op het gebied van (maatschappelijke) stages; Zowel op overleg- als uitvoeringsniveau betrokken te zijn bij het opzetten van een pilot rond brede schoolactiviteiten in het Voortgezet onderwijs. Deze initiatieven worden vanuit de Lokale Educatieve Agenda tot 2012 opgezet. Coalities met Meerpunt (Centrum voor Jeugd en Gezin) Het jongerenwerk vormt onderdeel van de netwerkstructuur van het CJG en draagt met het aanbod bij aan het onderdeel opgroeiondersteuning. Het is de taak van het jongerenwerk om zich binnen het netwerk aan voorzieningen duidelijk te profileren en te positioneren. Jongeren die opgroeiondersteuning nodig hebben worden, waar nodig, doorverwezen naar het jongerenwerk. Het jongerenwerk levert tevens bijdragen aan gezinsplannen in het kader van coördinatie van zorg. Coalities met organisaties op het gebied van vrije tijd Jongerenwerk nieuwe stijl: Stimuleren, steunen en grenzen stellen. 12

14 Jongerenwerkers zijn deskundig in het ondersteunen van jongeren bij activiteiten. Zij beschikken echter niet bij alle onderdelen over de nodige kennis of vaardigheden. In dat kader werkt het jongerenwerk samen met organisaties op het gebied van kunst, cultuur, sport en beweging. Coalities in het kader van praktische dienstverlening en voorlichting Coalitiepartners op het terrein van jongereninformatie en bijvoorbeeld gezondheid leveren een belangrijke bijdrage aan de taak van praktische dienstverlening- en voorlichting. Het kan gaan om preventie- en voorlichting door de GGD of verslavingszorg maar ook om samenwerking met bijvoorbeeld het Jongeren Informatie Punt (JIP). Coalities met allochtone zelforganisaties In Zoetermeer zijn allochtone zelforganisaties actief die activiteiten voor jongeren organiseren. Het jongerenwerk vormt een coalitie met deze allochtone zelforganisaties. De allochtone zelforganisatie bereikt de jongeren en wijst door naar de activiteiten van het jongerenwerk. De jongerenwerker kent de activiteiten van de allochtone zelforganisaties en zorgt ervoor dat hij/zij bekend is bij de deelnemers aan die activiteiten. Daarnaast organiseren het jongerenwerk en allochtone zelforganisaties gezamenlijk activiteiten. Jongerenwerk nieuwe stijl: Stimuleren, steunen en grenzen stellen. 13

15 4 Gemeente als opdrachtgever én partner De gemeente heeft de regie over het jeugdbeleid. Deze regierol impliceert dat de gemeente niet zelf uitvoerder is van het beleid, maar daar andere uitvoeringsorganisaties voor inschakelt. Vanuit de regierol vervult de gemeente een dubbelrol naar het jongerenwerk; aan de ene kant die van opdrachtgever en aan de andere kant die van partner. De gemeente is in de eerste plaats opdrachtgever. Vanuit bestuurlijke overwegingen geeft de gemeente opdracht aan instellingen, die ze subsidie verleent. In die rol zorgt de gemeente ervoor dat er resultaatgerichte afspraken worden gemaakt met het jongerenwerk en zij ziet erop toe dat deze worden nageleefd (monitoren). De gemeente zorgt voor de randvoorwaarden, zoals huisvesting en financiën. De rol van partner zorgt ervoor dat er niet alleen achteraf wordt afgerekend, maar dat de gemeente ook tijdens het uitvoeringsproces meedenkt en meestuurt. Jaarlijks gemaakte resultaatafspraken kunnen in overleg worden aangepast en bijgesteld. De gemeente denkt mee en bepaalt wat er gebeurt, maar het is aan de instelling om te bepalen hoe ze het uitvoert. Zowel de gemeente als de instelling neemt hierbij een proactieve houding aan. Gemeente als opdrachtgever Resultaatgerichte afspraken maken Toezien dat afspraken worden nageleefd Randvoorwaarden leveren Financiën Gemeente als partner Samen kijken naar geschikte aanpak Input over trends en veranderingen Meedenken Gezamenlijke koerswijzigingen bepalen Jongerenwerk nieuwe stijl: Stimuleren, steunen en grenzen stellen. 14

16 5 Hoe nu verder Deze visie vormt de eerste stap in een kwaliteitstraject voor het jongerenwerk. Aansluitend hierop vindt een aantal acties plaats door zowel gemeente als Stichting MOOI! Zoetermeer. Belangrijkste onderdelen hiervan zijn: Voor de gemeente vormt de visie de basis voor een Meerjarenplan jongerenwerk; Voor Stichting MOOI! volgt op de visie een intensief traject binnen de organisatie: o Een assessmenttraject voor alle jongerenwerkers, met aansluitend een traject voor deskundigheidsbevordering; o Het implementeren van de visie binnen de organisatie van Stichting MOOI!; o Het maken van een vertaalslag van de visie naar (aansturing in) de dagelijkse praktijk; o Het uitdragen van de nieuwe werkwijze van het jongerenwerk; o Het, waar nodig, bijstellen van afspraken en aangaan van nieuwe coalities. Jongerenwerk nieuwe stijl: Stimuleren, steunen en grenzen stellen. 15

17 Bijlage 1: De doelgroep van het jongerenwerk Het jongerenwerk is toegankelijk voor alle jongeren tussen de 12 en 20 jaar. Het jongerenwerk richt zich op diverse groepen jongeren. Jongens en meisjes van diverse opleidingsniveaus, autochtonen en allochtonen. Het jongerenwerk richt zich óók op onzichtbare groepen, groepen jongens en meisjes waar minder contact mee is, die niet uit zichzelf een jongerenvoorziening binnen komen. Omdat verschillende doelgroepen verschillende wensen en behoeften hebben en zich in een andere fase van hun ontwikkeling bevinden, maakt het jongerenwerk onderscheid in de programmering. Het jongerenwerk maakt onderscheid in: Leeftijd Willers, niet-willers en twijfelaars Jongens en meiden Leeftijd Het jongerenwerk in accommodaties is toegankelijk voor jongeren tussen de 12 en de 20 jaar. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen tieners (12 15 jaar) en jongeren (16-20 jaar). Het jongerenwerk programmeert géén activiteiten voor jongeren ouder dan 20 jaar. Sommige jongeren zien het jongerenwerk als een tweede thuis en worden vrijwilliger in het centrum. Zij vervullen als rolmodel voor jongere jongeren een actieve en positieve rol in het jongerenwerk. Daar waar nodig verwijst de jongerenwerker oudere jongeren door naar andere organisaties. Het outreachend jongerenwerk maakt op straat contact met jongeren alle jongeren en jongvolwassenen binnen de groepen. jong volwassenen die ouder zijn dan 20 jaar en verwijst ze zo veel mogelijk door naar andere instanties en organisaties. Willers, niet-willers en twijfelaars In het jongerenwerk in Zoetermeer wordt onderscheid gemaakt in drie typen jongeren: De willers De twijfelaars De niet-willers Jongerenwerk nieuwe stijl: Stimuleren, steunen en grenzen stellen. 16

18 Willers De meeste jongeren komen naar een jongerenvoorziening om positief bezig te zijn: ze zijn er omdat ze het zelf willen (de willers ). Als het jongerenwerk zich richt op jongeren die wél ideeën hebben, die plannen willen maken, die activiteiten willen organiseren. Twijfelaars De groep twijfelaars kan twee kanten op: ze gaan mee in de energiestand van de willers of ze laten zich beïnvloeden door de niet-willers. Het jongerenwerk probeert deze groep twijfelende jongeren in de energiestand te krijgen, zodat het willers worden. Het jongerenwerk gaat hiervoor actief op zoek naar jongeren ( willers ) die vanuit een positieve houding een functie als rolmodel of ambassadeur kunnen vervullen. Als twijfelaars niet meegaan met de willers en zich te veel laten beïnvloeden door niet-willers worden ze onbereikbaar voor het groepswerk binnen het jongerenwerk. Individueel is het via de ambulant jongerencoaches soms mogelijk deze jongeren toe te leiden naar school, werk of hulpverlening. Niet-willers Tot slot is er ook een aantal niet-willers voor wie het overschrijden van grenzen een geliefd tijdverdrijf is. Het gaat om een minderheid, die met hun dominante gedrag snel de cultuur en onveiligheid voor de bezoekers bepalen. Voor deze jongeren is het jongerenwerk, zeker binnen de grenzen van de accommodatie, geen geschikt instrument. Jongerenwerk nieuwe stijl: Stimuleren, steunen en grenzen stellen. 17

19 Bijlage 2: De huidige inrichting van het jongerenwerk Jongeren verschillen van elkaar. Ze hebben uiteenlopende behoeften en verwachtingen van het jongerenwerk. In Zoetermeer wordt onderscheid gemaakt in verschillende typen jongerenwerk. Zoetermeer kent accommodatiegebonden en outreachend jongerenwerk, ambulant jongerencoaches en het Mobiel Jongeren Team. In deze bijlage worden de verschillende varianten beschreven. Accommodatiegebonden jongerenwerk Bij accommodatiegebonden jongerenwerk komen jongeren vaak vanaf de straat naar de voorziening. De accommodatiegebonden jongerenwerker ondersteunt jongeren bij het ontdekken en ontwikkelen van kwaliteiten en talenten door gerichte activiteiten te ontplooien met jongeren. Wanneer jongeren een hulpvraag hebben, verwijst de inpandig jongerenwerker jongeren door naar de ambulant jongerencoach. Een accommodatiegebonden jongerenwerker leert jongeren niet alleen in de accommodatie kennen, maar is óók in staat om op straat contact te maken met jongeren. Outreachend jongerenwerk De outreachend jongerenwerker leert jongeren kennen op straat. Vanuit het contact met jongeren krijgt de outreachend jongerenwerker zicht op de leefsituatie van jongeren en biedt hij of zij jongeren in groepsverband en individueel ondersteuning. Het gaat daarbij zowel om het activeren van jongeren als om het ondersteunen bij problemen die de ontwikkeling naar volwassenheid in de weg staan. Mobiel Jongeren Team (MJT) Specifiek voor de vermindering en aanpak van overlast door jongeren heeft Zoetermeer een Mobiel Jongerenteam (MJT). Het is gespecialiseerd in het verminderen en voorkomen van overlast door jongeren. MJT-ers maken contact met jongeren, creëren een betrouwbare relatie (open & eerlijk), spreken jongeren aan op ongewenst gedrag, geven informatie over zaken als werk, school en hulpverlening en verwijzen desgewenst door naar andere instanties. De medewerkers bewegen zich op en rond plekken waar de overlast ervaren wordt. MJT-ers zijn snel ter plaatse, de lijnen met samenwerkingspartners zijn kort, ze durven grenzen te stellen aan het gedrag van jongeren en ze werken eensgezind als team samen. Het MJT weet jongeren te bereiken en ze toe te leiden naar een jongerencentrum of andere voorziening. MJT-ers werken niet alleen met jongeren aan de aanpak van overlast, maar gaan ook langs de deur bij de klagers. Medewerkers van het MJT slaan een brug tussen voorzieningen, netwerken, organisaties en de buurtbewoners. Jongeren, die bij het MJT in beeld komen, worden methodisch in kaart gebracht en geregistreerd. Ambulant jongerencoaches Ambulant jongerencoaches ondersteunen jongeren tussen de 12 en 23 jaar die vragen en problemen hebben op verschillende leefgebieden. Jongerenwerk nieuwe stijl: Stimuleren, steunen en grenzen stellen. 18

20 Het gaat om jongeren die dreigen vast te lopen in hun ontwikkelingsproces van puber naar jongvolwassene. Doel is om te voorkomen dat zwaardere problematiek ontstaat, waarvoor geïndiceerde zorg nodig is. De ambulant jongerencoach werkt met dezelfde kerntaken als de accommodatiegebonden of outreachend jongerenwerker 4. Met dit verschil dat de ambulant jongerencoach één-op-één met een jongere en zijn of haar ouders werkt. 4 Voor een beschrijving van de kerntaken zie hoofdstuk 3. Jongerenwerk nieuwe stijl: Stimuleren, steunen en grenzen stellen. 19

21 Stimuleren, steunen en grenzen stellen Deze visie is geschreven in opdracht van gemeente Zoetermeer, in samenwerking met Stichting MOOI! Zoetermeer en de ketenpartners van het jongerenwerk: leerplicht/rmc, de politie, bureau Halt, woningcorporaties Vestia, Vidomes en De Goede Woning en Bureau Jeugdzorg. Tekstwerk en ondersteuning visieontwikkeling: Mara Frank en Han Paulides van RadarAdvies.