Minder zeker door minder vertrouwen in de toekomst. De Zekerheidsindex Rapport juni 2012

Transcriptie

1 Minder zeker door minder vertrouwen in de toekomst De Zekerheidsindex Rapport juni 2012

2 Zekerheidsindex: 57 punten De zekerheidsindex is in het tweede kwartaal van 2012 uitgekomen op 57 punten: een lagere score dan in het vorige kwartaal. In het eerste kwartaal van 2012 scoorden Nederlanders op de zekerheidsindex van gemiddeld 58 punten. Binnen de domeinen van de zekerheidsindex zien we dan ook een aantal significante verschillen in vergelijking met de vorige meting. Zo hebben Nederlanders minder vertrouwen in de Nederlandse politiek en kijken ze minder positief naar de toekomst. Er wordt minder vaak verwacht dat toekomstige veranderingen in de persoonlijke leefsituatie, in Nederland of in de wereld positief zullen uitpakken. Binnen het domein veiligheid is juist een stijging te zien. Nederlanders geven vaker aan dat ze zich veilig voelen in de wereld waarin we leven. Net als in de vorige metingen laat de zekerheidsindex ook nu zien dat Nederlanders zich zekerder voelen in hun eigen leefomgeving dan in de landelijke en wereldwijde leefomgeving. Hoe verder van huis, hoe minder zeker men zich erover voelt Het zekerheidsgevoel verklaard Om te kunnen begrijpen waarom Nederlanders zich (on)zeker voelen en om te verklaren waarom de zekerheidsindex in het afgelopen kwartaal is gedaald, is verdere analyse noodzakelijk. We hebben de respondenten daarom een aantal aspecten voorgelegd met de vraag: Kunt u aangeven in hoeverre u zich zorgen maakt over onderstaande punten? Vervolgens hebben we gekeken naar de invloed van deze aspecten op het zekerheidsgevoel. In de bijlage is te zien dat de top 10 van aspecten die het meest van invloed zijn op het zekerheidsgevoel verschilt van de top 10 van aspecten waar Nederlanders zich het meest zorgen over maken. Een aspect waar iemand zich veel zorgen over maakt, leidt niet automatisch tot een onzeker gevoel. Een goed voorbeeld hiervan zijn de olieprijzen. Dit aspect staat op de vijfde plaats in de top 10 van aspecten waar Nederlanders zich het meest zorgen over maken. In de top 10 van aspecten die het meest van invloed zijn op het zekerheidsgevoel komt dit aspect echter helemaal niet voor. Om vast te kunnen stellen welke aspecten de meeste impact hebben op het zekerheidsgevoel van de Nederlanders - welke aspecten de huidige zekerheidsindex het meest verklaren - hebben we een koppeling gemaakt tussen de aspecten waar mensen zich zorgen over maken en de invloed van die aspecten op het zekerheidsgevoel erg onzeker onzeker zeker De Zekerheidsindex erg zeker veiligheid vertrouwen vastigheid Bron: Nationale-Nederlanden 2

3 De economie van Nederland heeft de meeste impact op het zekerheidsgevoel van de Nederlander Het overzicht onderaan deze pagina laat de top 10 van aspecten zien die de meeste impact hebben op de zekerheidsindex. Achter ieder aspect van de top 10 staat vermeld welke plaats het aspect had in de vorige meting (Q1 2012). De top 10 van aspecten met de meeste impact wordt geheel gevormd door economisch gerelateerde aspecten. De economie van Nederland staat op de eerste plaats en is duidelijk gestegen ten opzichte van het vorige kwartaal (plaats 5 in Q1 2012). De oudedagsvoorzieningen in Nederland hebben ook nog steeds veel impact op het zekerheidsgevoel en staan op de tweede plek. Het aspect werkloosheid in Nederland is ten opzichte van het vorige kwartaal duidelijk gestegen: van de tiende naar de derde plaats. Ook de werkgelegenheid in het algemeen en de koopkracht van Nederlanders hebben meer impact gekregen ten opzichte van de meting in het eerste kwartaal van Meeste impact op zekerheidsgevoel 1. De economie van Nederland (5) 2. De oudedagsvoorzieningen in Nederland (1) 3. De werkloosheid in Nederland (10) 4. Inkomenszekerheid in Nederland (3) 5. Hoogte van de belastingen in Nederland (2) 6. Werkgelegenheid in het algemeen (12) 7. Koopkracht van de Nederlanders (11) 8. De overheidsfinanciën van Nederland (4) 9. Hoogte van zorgkosten in Nederland (8) 10. Betaalbaarheid van pensioenen in het algemeen (9) 3

4 Thema vakantie In het tweede kwartaal van 2012 kijken veel Nederlanders alweer uit naar de zomervakantie. In deze meting nemen we het vakantiegedrag van de Nederlanders onder de loep. Een ruime meerderheid van de Nederlanders gaat af en toe op vakantie. Slechts 6% van de Nederlanders geeft aan nooit op vakantie te gaan. In deze meting hebben we onderzocht hoe deze Nederlanders ervoor zorgen dat ze met een goed gevoel op vakantie gaan. Worden er voorzorgsmaatregelen genomen en sluit men voorafgaand aan de vakantie een reis- of annuleringsverzekering af? En zorgen deze maatregelen er daadwerkelijk voor dat Nederlanders zich zekerder voelen? Ook de financiële crisis komt aan bod. Heeft deze crisis geleid tot veranderingen in het vakantiegedrag van Nederlanders? Nederlanders nemen voorzorgsmaatregelen voordat ze op vakantie gaan 94% van de Nederlanders geeft aan wel eens op vakantie te gaan. Maar voordat de vakantie daadwerkelijk begint, worden er eerst maatregelen genomen om zo met een gerust gevoel op pad te kunnen gaan. Zo wordt door een ruime meerderheid van deze groep Nederlanders de geldigheid van het paspoort gecheckt (84%), gevraagd of een familielid/vriend de post weghaalt (80%), gevraagd of de buren een oogje in het zeil willen houden (75%) en gecontroleerd of men goed verzekerd op reis gaat (72%). Oudere Nederlanders nemen gemiddeld meer maatregelen dan jongere Nederlanders dat doen. Tot slot worden de plannen voor de aankomende zomervakantie bekeken. Waar gaan Nederlanders naartoe op vakantie en met welk vervoermiddel gaan ze op reis? Welke van de onderstaande maatregelen neemt u normaal gesproken voordat u op vakantie gaat? Leeftijd: Nederland Ik controleer of mijn paspoort nog geldig is 83% 87% 82% 82% 91%* 84% Ik controleer of ik goed verzekerd op reis ga 65%* 68% 70% 74%* 88%* 72% Ik breng mijn auto naar de garage voor een controlebeurt 18% 23% 33% 36% 36% 30% Ik zorg ervoor dat er s avonds licht brand in mijn huis, wanneer 33%* 37% 51% 60% 65% 49% ik er niet ben Ik vraag of mijn buren een oogje in het zeil willen houden 49%* 65% 77% 86% 93% 75% Ik neem maatregelen zodat mijn huis extra beveiligd is gedurende 16%* 23% 30% 41% 51% 31% mijn vakantie Ik vraag of een familielid/vriend(in) mijn post weghaalt 57%* 74% 84% 85% 95% 80% Onderdak voor huisdieren 1%* 2% 2% 0% 0% 1% Anders 3% 1% 0% 1% 1% 1% Geen van deze 4% 1% 0% 0% 0% 1% * Significant afwijkend van het totaal (Nederland) 4

5 Zes op de tien Nederlanders hebben op vakantie te maken gehad met een vervelende situatie Ondanks de voorzorgsmaatregelen heeft 63% van de Nederlanders die regelmatig op vakantie gaan wel eens te maken gehad met een vervelende situatie. Ziekte (32%) en pech met de auto (27%) worden hierbij het meest genoemd. Maar ook diefstal (17%), kwijtraken (15%) of stukgaan van persoonlijke bezittingen zijn situaties waar Nederlanders op vakantie mee te maken hebben gehad. 35% van de Nederlanders die op vakantie gaan heeft - naar aanleiding van een vervelende situatie - wel eens iets gedeclareerd op zijn reisverzekering. Met name camera s/fototoestellen (23%), (zonne)brillen/lenzen (14%) en gemaakte ziektekosten (14%) werden door hen gedeclareerd. Negen op de tien Nederlanders sluiten reisverzekering af voor de komende vakantie Een grote meerderheid van de Nederlanders die de komende twaalf maanden met vakantie gaan, sluit voor hun vakantie een reisverzekering af (20%) of heeft een doorlopende reisverzekering (68%). 11% van de Nederlanders gaat zonder reisverzekering op pad. Er is hierbij geen verschil tussen jongere en oudere Nederlanders waar te nemen. Wel is te zien dat hoe ouder men is, hoe vaker er een doorlopende reisverzekering wordt afgesloten. Jongere Nederlanders (t/m 39 jaar) sluiten - in vergelijking met oudere Nederlanders - relatief vaker een aparte reisverzekering af voor hun vakantie. Verder is het opvallend om te zien dat Nederlanders met een doorlopende reisverzekering zich zekerder voelen dan Nederlanders die hun reisverzekering per reis afsluiten of helemaal geen reisverzekeringwillen afsluiten. Met welke van de onderstaand vervelende situaties heeft u tijdens een vakantie wel eens te maken gehad Persoonlijke bezittingen gestolen 17% Persoonlijke bezittingen kwijtgeraakt 15% Persoonlijke bezittingen stukgegaan 13% Een ongeluk gehad 10% Ziek geworden 32% Pech gehad met de auto 27% Overlijden 1% Andere situaties 1% Geen van deze 37% Nederland Als u op vakantie gaat, bent u dan verzekerd door middel van een reisverzekering Zekerheidsindex Ja, ik sluit voor mijn vakantie een reisverzekering af 56 Ja. ik heb een doorlopende reisverzekering 59* Nee, ik ga zonder reisverzekering op vakantie 55 * Significant afwijkend Nederlanders die de komende twaalf maanden met vakantie gaan, zijn aanzienlijk minder vaak van plan om een annuleringsverzekering af te sluiten. Een derde van de Nederlanders geeft aan dit niet van plan te zijn. De overige groep geeft aan wel een annuleringsverzekering af te sluiten (26%), een aparte doorlopende reisverzekering te hebben (15%) of in het bezit te zijn van een annuleringsdekking gekoppeld aan hun doorlopende reisverzekering (25%). 5

6 Vier op de tien Nederlanders hebben hun vakantiegedrag aangepast vanwege de financiële crisis De meerderheid van de Nederlanders (58%) geeft aan dat de financiële crisis geen invloed heeft op hun vakantiegedrag. Nederlanders die hun vakantiegedrag wel aanpassen, gaan met name minder vaak (16%) of minder ver (12%) op vakantie. 8% van de Nederlanders gaat vanwege de crisis helemaal niet op vakantie. De leeftijdsgroep jaar verandert het vakantiegedrag het meest naar aanleiding van de financiële crisis. Zij geven - in vergelijking met de andere leeftijdsgroepen - significant vaker aan dat ze door de crisis minder vaak met vakantie gaan of kiezen voor een ander vervoermiddel. De groep die het vakantiegedrag het minst aanpast naar aanleiding van de crisis is de leeftijdsgroep 70 jaar en ouder, maar deze leeftijdsgroep gaat natuurlijk ook minder vaak op vakantie. Heeft de financiële crisis invloed op uw vakantiegedrag? Leeftijd: Nederland Ja, daardoor ga ik nu niet op vakantie 9% 10% 8% 7% 7% 8% Ja, daardoor ga ik nu minder vaak op vakantie 11% 17% 20%* 14% 13% 16% Ja, daardoor ga ik nu minder ver op vakantie 9% 12% 12% 14% 10% 12% Ja, daardoor ga ik nu met een ander vervoermiddel op vakantie 1%* 7% 8%* 3% 6% 6% Ja, we blijven in Nederland 0% 0% 0% 2%* 0% 1% Ja, ik ga goedkoper op vakantie 2% 2% 2% 2% 0% 2% Ja, we geven minder uit tijdens de vakantie 4% 2% 1% 1% 0% 2% Ja, ik ga minder lang op vakantie 2% 1% 1% 0% 0% 1% Ik heb geen geld voor vakantie 1% 0% 1% 2% 1% 1% Ja, andere reden 1% 1% 2% 3% 2% 2% Nee, het heeft geen invloed op mijn vakantiegedrag 63% 56% 55% 58% 66%* 58% Weet niet 1% 2%* 0% 1% 0% 1% * Significant afwijkend van het totaal (Nederland) 6

7 Zeven op de tien Nederlanders gaan prettiger op vakantie met een reisverzekering Aan de Nederlanders die met enige regelmaat op vakantie gaan, hebben we ook een aantal stellingen voorgelegd met betrekking tot hun vakantiegedrag. Met behulp van deze stellingen hebben we geprobeerd te achterhalen welke zaken van invloed zijn op een prettig gevoel tijdens de vakantie. Een meerderheid van deze Nederlanders (70%) geeft aan dat ze met een prettiger gevoel op vakantie gaan wanneer ze een reisverzekering hebben afgesloten. Leeftijd is sterk van invloed op dit gevoel. Hoe ouder men is, hoe vaker men aangeeft dat het afsluiten van een reisverzekering ervoor zorgt dat men het eens is met deze stelling. In de leeftijdsgroep 70 jaar en ouder is het percentage (helemaal) mee eens toegenomen naar 82%. Leeftijd is ook van invloed op de stelling dat men aan het begin van de vakantie eerst een paar dagen moet bijkomen van de stress. Ruim een kwart van de Nederlanders is het eens met deze stelling, maar in de leeftijdscategorie jaar is maar liefst 38% het met de stelling eens. Jongere Nederlanders (<24 jaar: 20%) en oudere Nederlanders (>70 jaar: 10%) hoeven juist minder vaak bij te komen op de eerste dagen van hun vakantie. Na de vakantie is de helft van de Nederlanders het vakantiegevoel alweer snel kwijt. Met name Nederlanders van jaar (54%) en jaar (58%) geven aan het fijne gevoel tijdens de vakantie weer snel te verliezen wanneer de vakantie is afgelopen. Wat daarbij natuurlijk niet helpt, is dat in deze leeftijdsgroepen het vaakst werkgerelateerde s worden bekeken. In de leeftijdsgroep jaar bekijkt een kwart van de Nederlanders zijn werkmail tijdens de vakantie. Verder geven drie op de tien Nederlanders aan dat ze zich tijdens hun vakantie prettiger voelen dan thuis. 23% van de Nederlanders is het juist niet eens met deze stelling. Ook hier zien we terug dat leeftijd een sterke invloed heeft op het gevoel.jongere Nederlanders (18-24 en jaar) voelen zich vaker prettiger op vakantie (42%; 35%) dan oudere Nederlanders (>70 jaar) dat doen (12%). Vakantieplannen van Nederland Acht op de tien Nederlanders geven aan dat ze van plan zijn om in de komende twaalf maanden op vakantie te gaan. 40% is zelfs van plan om verschillende keren te gaan. Een kwart van de Nederlanders die op vakantie gaan, blijft in Nederland, terwijl 71% naar het buitenland vertrekt. De auto is het populairste vervoermiddel (63%), gevolgd door het vliegtuig (34%). Jongere vakantiegangers (18-24 jaar) gaan vaker met het vliegtuig (47%). Vakantiegangers die ouder zijn dan 70 jaar gaan in vergelijking met de andere leeftijdsgroepen vaker met de bus. Op pagina 14 in de bijlagen is nog meer informatie te vinden over de vakantieplannen van de Nederlanders voor de komende twaalf maanden. In hoeverre bent u het eens met de onderstaande stellingen? (helemaal) mee eens (helemaal) mee oneens Ik ga met een prettiger gevoel op vakantie wanneer ik een reisverzekering heb gesloten 70% 11% Aan het begin van mijn vakantie moet ik eerst een paar dagen bijkomen van de stress 28% 49% Na mijn vakantie ben ik het vakantiegevoel alweer snel kwijt 48% 26% Tijdens de vakantie voel ik mij prettiger thuis 30% 23% Op vakantie bekijk ik toch af en toe de s van mijn werk 19% 66% 7

8 Bijlage juni 2012 Aanleiding Verzekeren gaat per definitie over het vermijden van onzekerheden en het zoeken naar zekerheid. Maar waarover is Nederland eigenlijk onzeker? Welke gebeurtenissen verhogen of verlagen het gevoel van zekerheid? En verandert het gevoel van zekerheid in de loop van de tijd? Om een antwoord te krijgen op bovenstaande vragen heeft TNS NIPO, in opdracht van Nationale-Nederlanden, de zekerheidsindex ontwikkeld. Door middel van deze index wordt de zekerheidservaring van Nederland gemeten en wordt antwoord gegeven op de vraag: Hoe zeker is Nederland? Drie deelvragen De onderzoeksbehoefte is omgezet in drie deelvragen: Deelvraag 1: Hoe zeker voelen Nederlanders zich in hun leefomgeving? Deelvraag 2: Hoe ontwikkelt het zekerheidsgevoel van de Nederlanders zich in de loop van de tijd? Deelvraag 3: Welke zorgen zijn (het meest) van invloed op het zekerheidsgevoel van de Nederlanders De zekerheidsindex: veiligheid, vertrouwen en vastigheid Zekerheid is een breed begrip dat bestaat uit verschillende subaspecten. Op basis van de input van een methodoloog, het raadplegen van externe bronnen en de gesprekken die wij gevoerd hebben met Nationale-Nederlanden, is de volgende definitie van zekerheid gekozen: De mate waarin Nederlanders zich veilig voelen, vertrouwen hebben en verwachten dat veranderingen in de toekomst positief zullen uitpakken. Uit de definitie hebben wij drie domeinen gedestilleerd die samen het construct zekerheid vormen: Domein 1: veiligheid Veiligheid in je eigen leefomgeving, in Nederland en in de wereld. Domein 2: vertrouwen Vertrouwen in jezelf, in de samenleving, in de Nederlandse en internationale economie, in de Nederlandse en internationale politiek. Domein 3: vastigheid Verwachting dat toekomstige veranderingen (op persoonlijk gebied, in Nederland en in de wereld) positief of negatief voor jou zullen uitpakken. Binnen de genoemde domeinen wordt gekeken naar de persoonlijke leefomgeving, de landelijke en de wereldwijde omgeving waarin men leeft. De verschillende deelvragen zijn uitgevraagd op een schaal van De gewichten van iedere deelvraag zijn dusdanig gekozen dat ieder specifiek domein even zwaar meeweegt in het construct. ik 8

9 De zekerheidsindex naar subgroepen Wanneer we inzoomen op specifieke subgroepen zien we dat met name een bepaalde groep Nederlanders minder zeker is geworden. In de onderstaande tabellen is te zien dat het zekerheidsgevoel van Nederlanders: uit de provincie Noord-Holland in de leeftijdscategorie jaar met een mbo-opleiding die een relatie hebben is gedaald ten opzichte van de vorige meting (Q1 2012). Ook binnen de diverse subgroepen zijn verschillen waar te nemen. Zo hebben inkomen en opleidingsniveau een duidelijke invloed op het zekerheidsgevoel van Nederlanders. Hoe hoger het inkomen en het opleidingsniveau, hoe zekerder men zich voelt. Leeftijd Zekerheidsindex Q Q Q Q * en ouder * Significant afwijkend ten opzichte van de vorige meting Inkomen Zekerheidsindex Q Q Q Q beneden modaal modaal tot 2 x modaal x modaalof meer Provincie Zekerheidsindex * Significant afwijkend ten opzichte van de vorige meting Q Q Q Q Groningen Friesland Drenthe Overijssel Gelderland Utrecht Noord-Holland * Zuid-Holland Zeeland Flevoland Noord-Brabant Limburg * Significant afwijkend ten opzichte van de vorige meting Opleidingsniveau Zekerheidsindex Q Q Q Q lbo (vmbo kader) mavo (vmbo-t) mbo * havo/vwo hbo/wo * Significant afwijkend ten opzichte van de vorige meting Zekerheidsindex Q Q Q Q Geslacht man vrouw Relatie wel * geen * Significant afwijkend ten opzichte van de vorige meting 9

10 De zekerheidsindex en zorgen Aan iedere respondent zijn 46 aspecten voorgelegd met de vraag: Kunt u aangeven in hoeverre u zich zorgen maakt over onderstaande punten? De aspecten zijn geselecteerd op basis van de Issuemonitor (TNS NIPO), de resultaten van het pilotonderzoek en in samenwerking met Nationale- Nederlanden. Ook hier is weer gekeken naar aspecten in de persoonlijke leefomgeving, de landelijke omgeving en de wereldwijde omgeving waarin men leeft. De volledige lijst met aspecten staat op pagina 13. Meeste zorgen Het overzicht hieronder laat de top 10 van aspecten zien waar Nederlanders zich het meest zorgen over maken met daarachter de plaats die het aspect in de vorige meting had. De hoogte van zorgkosten in Nederland is net als in het vorige kwartaal het aspect waar Nederlanders zich het meest zorgen over maken. Ook zijn er een aantal verschuivingen te zien ten opzichte van de vorige meting. Aspecten die een duidelijke stijging hebben doorgemaakt, zijn de oudedagsvoorzieningen in Nederland, de hoogte van de belastingen in Nederland, de werkloosheid in Nederland, de overheidsfinanciën van Nederland, de economie van Nederland en de werkgelegenheid in het algemeen. Hier maken Nederlanders zich nu aanzienlijk meer zorgen over dan in het eerste kwartaal van Minste zorgen Het overzicht hieronder laat de top 10 van de aspecten zien waar Nederlanders zich het minst zorgen over maken. Achter ieder aspect wordt de plaats genoemd die het aspect in de vorige meting innam op de lijst. In de top 10 van minste zorgen zijn weinig veranderingen te zien ten opzichte van de vorige meting. Alleen het aspect behoud van uw baan (vorige meting op plaats 5) is nu uit de top 10 verdwenen. Hier zijn Nederlanders zich meer zorgen over gaan maken. De top 3 van de minste zorgen wordt gevormd door: relatie met partner, relatie met vrienden/familie en uiterlijk. Over deze persoonlijke aspecten maken Nederlanders zich relatief weinig zorgen. Top 10 minste zorgen 1. Uw relatie met uw partner (1) 2. Uw relatie met familie/vrienden (2) 3. Uw uiterlijk (3) 4. De leefbaarheid in uw buurt (4) 5. Stimuleren van (top)sport (6) 6. Uw gezondheid (7) 7. Het wel/niet verdwijnen van de euro (8) 8. Een mogelijke ramp in Nederland (9) 9. Gelijke kansen voor vrouwen (10) 10. Vrijheid van godsdienst in Nederland (11) Top 10 meeste zorgen 1. Hoogte van zorgkosten in Nederland (1) 2. De oudedagsvoorzieningen in Nederland (5) 3. Hoogte van de belastingen in Nederland (6) 4. Betaalbaarheid van pensioenen in het algemeen (2) 5. Olieprijzen (3) 6. De werkloosheid in Nederland (9) 7. Criminaliteit in Nederland (4) 8. De overheidsfinanciën van Nederland (10) 9. De economie van Nederland (16) 10. Werkgelegenheid in het algemeen (14) 10

11 De zekerheidsindex en zorgen die het meest van invloed zijn op zekerheid In dit hoofdstuk wordt gekeken welke indicatoren (zorgen) het meest van invloed zijn op het zekerheidsgevoel. Er zijn een aantal wijzigingen in de top 10 van zorgen die het meest van invloed zijn op zekerheid ten opzichte van de vorige meting. Zo zijn de aspecten werkgelegenheid in het algemeen en de werkloosheid in Nederland binnengekomen in de top 10. Ook de aspecten uw koopkracht, de koopkracht van de Nederlanders en de leefbaarheid in uw buurt zijn aspecten die meer invloed uitoefenen dan dat in de vorige meting het geval was. Op de eerste plaats in de top 10 staat - net als in Q de economie van Nederland. Top 10 meeste invloed 1. De economie van Nederland (1) 2. Uw koopkracht (8) 3. Koopkracht van de Nederlanders (9) 4. Inkomenszekerheid in Nederland (2) 5. De leefbaarheid in uw buurt (10) 6. Werkgelegenheid in het algemeen (13) 7. De werkloosheid in Nederland (17) 8. De oudedagsvoorzieningen in Nederland (5) 9. De overheidsfinanciën van Nederland (3) 10. Dat er een nieuwe economische crisis komt (7) Zorgen die het minst van invloed zijn op zekerheid Ook wanneer we kijken naar zorgen die het minst van invloed zijn op het zekerheidsgevoel zijn er een aantal verschuivingen ten opzichte van de vorige meting. De rol van Nederland in de wetenschap en techniek, de concurrentiekracht van Nederlandse bedrijven en discriminatie in Nederland zijn in deze meting de top 10 binnengedrongen. Verder is de positie van de aspecten uw relatie met uw partner en het combineren van werk en kinderen toegenomen. De invloed van deze aspecten op het zekerheidsgevoel is dus iets afgenomen. Het blijft verder opvallend dat de aspecten welvaart in ontwikkelingslanden en schoon drinkwater in ontwikkelingslanden de aspecten zijn die het minst van invloed zijn op het zekerheidsgevoel van Nederlanders. Hoewel Nederlanders zich hier best wel zorgen over maken, staat het ook ver van hen af waardoor het weinig invloed heeft op hun eigen gevoel van zekerheid. Top 10 minste invloed 1. De welvaart in ontwikkelingslanden (1) 2. Dat er in de toekomst te weinig schoon drinkwater in ontwikkelingslanden zal zijn (3) 3. Uw relatie met uw partner (8) 4. Stimuleren van (top)sport (2) 5. Het combineren van werk en kinderen (9) 6. De rol van Nederland in de wetenschap en techniek (als kenniseconomie) (16) 7. Vervuiling van zeeën, rivieren en meren op de wereld (5) 8. Concurrentiekracht van Nederlandse bedrijven ten opzichte van het buitenland (21) 9. Discriminatie in Nederland naar ras, sekse, religie en geaardheid (12) 10. Hypotheekrenteaftrek (wel of niet blijft bestaan) (4) 11

12 Onderzoeksverantwoording Doelgroep In het onderzoek zijn Nederlandse consumenten (leeftijd 18+) ondervraagd. TNS NIPObase Consumer is de steekproefbron van het onderzoek. Respons Er hebben respondenten meegewerkt aan dit onderzoek. Zij hebben een gekregen met een link naar de vragenlijst. Het veldwerk heeft gelopen van 21 t/m 30 mei Weging De steekproef voor dit onderzoek is disproportioneel getrokken naar provincie. Dit biedt voldoende ruimte om ook representatieve uitspraken per provincie te kunnen doen. De resultaten zijn vervolgens herwogen naar de cijfers van de Gouden Standaard en het CBS. Statistische uitleg zekerheidsindex (construct) De zekerheidsindex is geconstrueerd door middel van een gewogen gemiddelde van de vragen per inhoudsdomein (veiligheid, vertrouwen, vastigheid). De gewichten zijn zodanig gekozen dat elk domein even zwaar meeweegt. Dit kon worden gerealiseerd door een correctie voor het aantal vragen. De standaarddeviaties van de vragen waren homogeen. Verschillen in standaarddeviatie zijn daarom niet meegenomen in de weging van de variabelen. 12

13 ik leef in een veilige wereld (Q1: 56 pt/q2: 58pt*) Zekerheidsindex (construct) ik voel me veilig in Nederland (Q1: 72pt, Q2: 73pt ) veiligheid (Q1: 70pt, Q2: 71pt) ik voel me veilig in mijn eigen leefomgeving (Q1: 83pt, Q1: 83pt) ik heb vertrouwen in mezelf (Q1: 83pt/Q2: 82pt) ik heb vertrouwen in de samenleving (Q1: 60pt, Q2: 60pt) ik heb vertrouwen in de Nederlandse economie (Q1: 52pt, Q2: 50pt) ik heb vertrouwen in de internationale economie (Q1: 46pt, Q2: 45pt) vertrouwen (Q1: 55pt, Q2: 53pt*) zekerheid (Q1: 58pt, Q2: 57pt*) ik heb vertrouwen in de Nederlandse politiek (Q1: 45pt/Q2: 42pt*) ik heb vertrouwen in de internationale politiek (Q1: 41pt, Q2: 40pt) ik verwacht dat toekomstige veranderingen in mijn persoonlijke leefsituatie positief voor mij zullen uitpakken (Q1: 57pt, Q2: 52pt*) ik verwacht dat toekomstige veranderingen in Nederland positief voor mij zullen zijn (Q1: 47pt, Q2: 43pt*) vastigheid (Q1: 50pt, Q2: 46pt*) ik verwacht dat toekomstige veranderingen in de wereld positief voor mij zullen zijn (Q1: 47pt, Q2: 44pt) * Significant afwijkend 13

14 Ranking zorgen (van hoog naar laag) Hoe hoger de score, hoe meer zorgen Q Q Q Q score score score score 1. Hoogte van zorgkosten in Nederland De oudedagsvoorzieningen in Nederland Hoogte van de belastingen in Nederland Betaalbaarheid van pensioenen in het algemeen Olieprijzen De werkloosheid in Nederland Criminaliteit in Nederland De overheidsfinanciën van Nederland De economie van Nederland Werkgelegenheid in het algemeen Inkomenszekerheid in Nederland Dat er een nieuwe economische crisis komt Vervuiling van zeeën, rivieren en meren op de wereld Koopkracht van de Nederlanders De huizenprijzen in het algemeen De kwaliteit van de gezondheidszorg in Nederland De kwaliteit van het onderwijs in Nederland Het aantal passende en betaalbare woningen in Nederland Olie- en gasvoorraden Fiscaal sparen voor oudedagsvoorziening (wel of niet blijft bestaan) Het krijgen van voldoende pensioen als u met pensioen gaat Het naleven van wetten en regels in Nederland Hypotheekrenteaftrek (wel of niet blijft bestaan) Discriminatie in Nederland naar ras, sekse, religie en geaardheid Dat er in de toekomst te weinig schoon drinkwater in ontwikkelingslanden zal zijn 26. Arbeidsparticipatie Gepensioneerden van nu kunnen leven zoals ze willen Uw koopkracht Concurrentiekracht van Nederlandse bedrijven t.o.v. het buitenland De welvaart in ontwikkelingslanden De rol van Nederland in de wetenschap en techniek (als kenniseconomie) Gezondheid van de Nederlanders Het combineren van werk en kinderen Vrijheid van meningsuiting in Nederland De verkeersveiligheid in Nederland Het behoud van uw baan Vrijheid van godsdienst in Nederland Gelijke kansen voor vrouwen Een mogelijke ramp in Nederland Het wel/niet verdwijnen van de euro Uw gezondheid Stimuleren van (top)sport De leefbaarheid in uw buurt Uw uiterlijk Uw relatie met familie/vrienden Uw relatie met uw partner * Significant afwijkend tov Q

15 Ranking invloed van zorgen op zekerheidsgevoel (van hoog naar laag) Hoe hoger de correlatie, hoe meer invloed op het zekerheidsgevoel Q Q Q Q score corre* score corre* score corre* score corre* 1. De economie van Nederland 50 0, , , ,57 2. Uw koopkracht 50 0, , ,56 3. Koopkracht van de Nederlanders 51 0, ,5 54 0, ,53 4. Inkomenszekerheid in Nederland 54 0, , ,5 56 0,50 5. De leefbaarheid in uw buurt 33 0, , , ,49 6. Werkgelegenheid in het algemeen 50 0, ,4 55 0, ,47 7. De werkloosheid in Nederland 52 0, , , ,47 8. De oudedagsvoorzieningen in Nederland 57 0, , , ,46 9. De overheidsfinanciën van Nederland 54 0, , , , Dat er een nieuwe economische crisis komt 54 0, , , Het naleven van wetten en regels in Nederland 54 0, , , , Hoogte van de belastingen in Nederland 56 0, , , , Criminaliteit in Nederland 59 0, , , , De kwaliteit van de gezondheidszorg in Nederland 55 0, , , , Het krijgen van voldoende pensioen als u met pensioen gaat 49 0, , , , Betaalbaarheid van pensioenen in het algemeen 57 0, , , , Hoogte van zorgkosten in Nederland 67 0, , Arbeidsparticipatie 48 0, , , , Gezondheid van de Nederlanders 46 0, , , , Fiscaal sparen voor oudedagsvoorziening (wel of niet blijft bestaan) 49 0, , , , Olieprijzen 57 0, , , , Gepensioneerden van nu kunnen leven zoals ze willen 49 0, , , , De verkeersveiligheid in Nederland 43 0, , , , Uw gezondheid 41 0,3 37 0, , , Vrijheid van meningsuiting in Nederland 45 0, , , , Olie- en gasvoorraden 51 0,2 52 0, , , Het aantal passende en betaalbare woningen in Nederland 55 0, , , , De kwaliteit van het onderwijs in Nederland 55 0, , , , Een mogelijke ramp in Nederland 40 0, , , , Het behoud van uw baan 38 0, , , , Uw relatie met familie/vrienden 24 0,2 21 0, , , Vrijheid van godsdienst in Nederland 42 0, , ,2 38 0, De huizenprijzen in het algemeen 53 0, ,3 54 0, , Het wel/niet verdwijnen van de euro 37 0, ,2 37 0, Uw uiterlijk 29 0, , , , Gelijke kansen voor vrouwen 38 0, ,3 37 0, , Hypotheekrenteaftrek (wel of niet blijft bestaan) 48 0, ,2 50 0, , Discriminatie in Nederland naar ras, sekse, religie en geaardheid 52 0, , , , Concurrentiekracht van Nederlandse bedrijven t.o.v. het buitenland 47 0, , ,3 49 0, Vervuiling van zeeën, rivieren en meren op de wereld 57 0, , , , De rol van Nederland in de wetenschap en techniek (als kenniseconomie) 44 0, , , , Het combineren van werk en kinderen 42 0, , , , Stimuleren van (top)sport 36 0, , , , Uw relatie met uw partner 22 0, ,2 20 0, , Dat er in de toekomst te weinig schoon drinkwater in 52 0, , , ,15 ontwikkelingslanden zal zijn 46. De welvaart in ontwikkelingslanden 50 0,1 52 0, , ,10 *corre = correlatie 15

16 Welke van deze typen vakanties pas het beste bij u? Leeftijd: Nederland Een verre (rond)reis 7% 12% 7% 11% 11% 10% Een sportieve/actieve vakantie 24%* 15% 16%* 13% 16% 16% Een strand- en/of relaxvakantie 48% 51%* 48% 37%* 33%* 45% Een culturele reis 9% 7% 6% 8% 8% 7% Een stedentrip 5% 7% 9% 8%* 12%* 8% Een natuurvakantie 7% 9% 13% 22%* 19% 14% * Significant afwijkend van het totaal (Nederland) Met welk vervoermiddel zal u naar verwachting op vakantie gaan tijdens uw eerstvolgende vakantie? Leeftijd: Nederland Auto 33%* 65% 69%* 62% 68% 63% Camper 0%* 1% 2%* 4%* 4% 2% Vliegtuig 47%* 38%* 28%* 35%* 30%* 34% Trein 9%* 0%* 4% 2% 2% 3% Bus 12%* 4% 1%* 5% 9%* 5% Boot 6% 1% 2% 2% 4% 2% Fiets 6%* 0% 0% 3%* 1% 1% Motor 2% 0% 2% 0%* 0%* 0% Anders 0% 0% 0% 0% 0% 0% Weet niet 6%* 3% 1%* 1% 1% 2% * Significant afwijkend van het totaal (Nederland) Waar gaat u vermoedelijk naartoe op uw eerstvolgende vakantie? Leeftijd: Nederland Ik blijf in Nederland 21% 30% 23% 24% 33% 26% Ik ga naar het buitenland 74% 66%* 74% 74% 66% 71% Weet niet 5% 4% 3% 2% 1% 3% * Significant afwijkend van het totaal (Nederland) 16

17 Voor meer informatie kunt u contact opnemen met: Nationale-Nederlanden PR & Mediarelaties Stijn Wesselink / Michel Teeuwisse T M E pers@nn.nl