: Korpsmonitor prostitutie & mensenhandel. Datum : 19 november 2009 Versie : 1.0

Transcriptie

1

2 Prostitutie & Mensenhandel 2008

3 Titel Referentie : : Korpsmonitor prostitutie & mensenhandel Datum : 19 november 2009 Versie : 1.0 Opsteller(s) Omslag : H. Werson Mr. A. den Hertog : Fenneke Goutbeek ( Bestemd voor : R.G.C. Bik, portefeuillehouder mensenhandel, mensensmokkel en overige vormen van uitbuiting van de Raad van Korpschefs i.o. POLITIE INTERN

4 Inhoudsopgave 1 INLEIDING 6 2 DE KORPSMONITOR Werkwijze Aandachtsvelden en dimensies Normering dimensies Score en weging dimensies 15 3 BEOORDELING KORPSEN Groningen Fryslân Drenthe IJsselland Twente Noord- en Oost-Gelderland Gelderland-Midden Gelderland-Zuid Utrecht Noord-Holland Noord Zaanstreek-Waterland Kennemerland Amsterdam-Amstelland Gooi- en Vechtstreek Haaglanden Hollands Midden Rotterdam-Rijnmond Zuid-Holland-Zuid Zeeland Midden- en West-Brabant Brabant-Noord Brabant Zuid-Oost Limburg-Noord Limburg-Zuid Flevoland EINDRESULTAAT Algemeen Overzicht score politiekorpsen Beschouwing van de resultaten van de korpsen 127 Pagina 1

5 4.4 Beschouwing externe partners ONTWIKKELINGEN EN AANBEVELINGEN Landelijke ontwikkelingen Aanbevelingen politieorganisatie Aanbevelingen externe partners 157 Pagina 2

6 Afkortingenlijst ABRIO AI APV AZC BIV BOA Bob BOOM BPS BPZ BR BRI BRO BRT BVH BVO BZK CBA CIE College van CoMensha CPC CPM CPO CSV DCR DH wet DNR ECD EMM EU FIOD Aanpak Bedrijfsvoering Recherche Informatiehuishouding en Opleiding Arbeidsinspectie Algemene Plaatselijke Verordening ook wel Algemene Politie Verordening Asielzoekerscentrum Bureau Integriteit en Veiligheid Bijzondere Opsporings Ambtenaar Bijzondere Opsporings Bevoegdheid Bureau Ontnemingen van het Openbaar Ministerie Basis Politie Systeem Basis Politie Zorg Bovenregionale Recherche Bureau Recherche Informatie Bovenregionaal Recherche Overleg Bovenregionaal Recherche Team Basis Voorziening Handhaving Basis Voorziening Opsporing Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Criminaliteit Beeld Analyse Criminele Inlichtingen Eenheid College van Procureurs-generaal Coördinatiecentrum Mensenhandel, voorheen Stichting tegen Vrouwenhandel (STV) Cursus Prostitutie Controle Controleteam Prostitutie & Mensenhandel Centraal Politie Overleg Crimineel samenwerkingsverband Dienst Centrale Recherche Drank- en Horeca Wet Dienst Nationale Recherche Economische Controle Dienst Expertisecentrum Mensenhandel en Mensensmokkel (EMM) Europese Unie Fiscale Inlichtingen- en Opsporingsdienst Pagina 3

7 GGD HON I&I IBT IGO IGP JRO KLPD KMar LEM LEO MEPRO MH MIT MMA MS MTV NR NRE ODMT OKMT OM OvJ PA PCM PCT PKN PMT PMW PPM DNP RBS RCPM RTC RHC Gemeentelijke Geneeskundige Dienst Handhaven op Niveau Informatie en Intelligence Integraal Beroepsvaardigheden Training Informatie Gestuurde Opsporing Informatie Gestuurde Politie Juridisch Recherche Overleg Korps landelijke politiediensten Koninklijke Marechaussee (KMar) Landelijke Expertgroep Mensenhandel Landelijke Expertgroep Opsporing van de SBG Vreemdelingen Tem Mensenhandel en Prostitutie Mensenhandel Mensenhandel Interventie Team Meldpunt Misdaad Anoniem Mensensmokkel Mobiel Toezicht Veiligheid ( voorheen V= Vreemdelingen) Nationale Recherche Noordelijke Recherche Eenheid Operationeel District Management Team Operationeel Korps Management Team Openbaar Ministerie Officier van Justitie Politieacademie Prostitutie Controle Mensenhandel Prostitutie controle team Politie Kennis Net Prostitutie & Mensenhandel Team Prostitutie Maatschappelijk Werk Project Prostitutie & Mensenhandel De Nederlandse Politie Recherche Basis Systeem Regionaal coördinatiepunt prostitutie & mensenhandel Regionale Toetsings Commissie Raad van Hoofdcommissarissen Pagina 4

8 RIES RIO ROO RR RRD RRO RSO RUIT RvK i.o SBG SFO SHOP SIOD SJZP Sv TCZ TGO TOM TVO VNG VP vtspn WAV ZP Regionale Informatie en Expertise Centrum Regionale Informatie Organisatie Regionaal Operationeel Overleg Regionale Recherche Regionale Recherche Dienst Regionaal Recherche Overleg Regionaal Stuur Orgaan Regionaal Uitbuiting en Interventie Team Raad van Korpschefs i.o. Strategische Beleidsgroep Strafrechtelijk Financieel Onderzoek Stichting Haagse Opvang Prostitutie Sociale Inlichtingen- en Opsporingsdienst (SIOD) Sociale Jeugd- en Zedenpolitie Wetboek van Strafvordering Team Commerciële Zeden Team Grootschalige Opsporing Team Opsporing Mensenhandel Team Vreemdelingen Opsporing Vereniging van Nederlandse Gemeenten Vreemdelingenpolitie Voorziening tot samenwerking Politie Nederland Wet Arbeid Vreemdelingen Zedenpolitie Pagina 5

9 1 Inleiding In september 1999 startte het project Prostitutie & Mensenhandel De Nederlandse Politie (PPM DNP). 1 Met dit project streefde de Nederlandse politie drie doelstellingen na: bestuurlijke overgang van het bordeelverbod naar een vergunningenstelsel (participatie); uitvoering van het beleid inzake mensenhandel (operationeel); verbetering van de aanpak van mensenhandel door de Nederlandse politie (ontwikkeling). De wettelijke veranderingen zijn sinds 1 oktober 2000 van kracht en sindsdien is prostitutie toegestaan. Voor het houden van een seksbedrijf is een vergunning van het lokale bestuur vereist. De gemeenten fungeren als vergunningverstrekker en de politie is, indien door de burgemeester aangewezen als toezichthouder, namens de gemeenten belast met de controle op de naleving van de vergunningvoorwaarden. Bij de start van het PPM DNP is besloten jaarlijks een Korpsmonitor prostitutie & mensenhandel uit te (doen) voeren. In eerste instantie betrof de monitoring slechts een korpsgesprek van de landelijke projectleider met vertegenwoordigers van een regiokorps. Daarbij werd aandacht besteed aan de voortgang van de projectactiviteiten in de korpsen aangaande prostitutie & mensenhandel. Per korps werd een eindoordeel gegeven over voortgang en resultaten van de uitvoering van dit project en in het bijzonder werd gemeten of dit korps voldeed aan de norm die daarvoor vanuit het project was gedefinieerd. Het primaire doel van de Korpsmonitor was om de Raad van Hoofdcommissarissen (RHC) 2 jaarlijks te informeren over de feitelijke inzet en resultaten van de korpsen, wat betreft de aanpak van prostitutie en mensenhandel. In de loop der jaren heeft de Korpsmonitor een andere vorm en betekenis gekregen. Deze verandering heeft ertoe geleid dat de onderzoekers bij het samenstellen van de Korpsmonitor gebruik maakten van meerdere bronnen. Daarmee streefden zij ernaar om tot een objectieve beoordeling van inzet en prestaties van de politiekorpsen te komen. Ook het primaire doel van de Korpsmonitor is in de loop der jaren verbreed. De huidige Korpsmonitor prostitutie & mensenhandel wordt niet alleen gebruikt om de RHC te informeren, maar ook het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, het Ministerie van Justitie, het Korpsbeheerdersberaad, het College van Procureurs-generaal, het bureau Nationaal Rapporteur Mensenhandel en de politiek (Tweede Kamer). Het PPM DNP eindigde op 1 januari De landelijke afstemming en beleidsbepaling op het gebied van het toezicht op de illegale prostitutie en de bestrijding van mensenhandel werden voortgezet door de Landelijke Expertgroep Mensenhandel (LEM). De LEM is het adviesorgaan van de portefeuillehouder mensenhandel in de Board Opsporing van de RHC. De politie heeft na de start van het Project PPM DNP in 1999 op het vlak van de bestrijding van mensenhandel veel vooruitgang geboekt. De steeds professionelere en complexere vorm waarin criminelen mensenhandel organiseren, vereist voortdurend specifieke aandacht van de politie en aanpassing van de aanpakstrategieën. De Korpsmonitor blijkt daarbij een uiterst handig hulpmiddel en past daarmee goed in de visie van de informatie gestuurde politie. Tevens is deze Korpsmonitor een middel om relevante beleidsprocessen te voeden, zoals 1 2 Projectplan Prostitutie & Mensenhandel DNP, versie 1.1 definitief, 13 september 1999 Nu Raad van Korpschef i.o. Pagina 6

10 de rapportages van de Nationaal Rapporteur Mensenhandel en Nationaal Plan Aanpak Mensenhandel 3. Omdat mensenhandel een internationale dimensie heeft, is het noodzakelijk de aanpak daarvan eenduidig en eenvormig te organiseren. Om te komen tot een meer kwalitatieve, continue en vergelijkbare aanpak van mensenhandel heeft de LEM het Referentiekader Mensenhandel 4 opgesteld. Dit document geeft de kaders aan voor de organisatie van de aanpak van mensenhandel bij de Nederlandse politie. In dit document staat een beschrijving van taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden, de samenwerking met andere diensten, de wijze van informatie-uitwisseling en de Korpsmonitor mensenhandel. In dit Referentiekader staat tevens aangegeven, dat de Korpsmonitor voortaan tweejaarlijks zal worden uitgevoerd, te starten met de Korpsmonitor Prostitutie & Mensenhandel In het voorjaar 2009 is gestart met de voorbereiding voor deze Korpsmonitor. Het doel van deze Korpsmonitor is: Het in beeld brengen van de wijze waarop de politiekorpsen in 2008 prostitutie en mensenhandel hebben aangepakt, evenals de wijze en mate van samenwerking tussen de politiekorpsen en de ketenpartners daarbij. Belangrijke ketenpartner van de politie bij de bestrijding van illegale prostitutie & mensenhandel zijn: Openbaar Ministerie (OM), bestuur (Vereniging van Nederlandse Gemeenten), Koninklijke Marechaussee (KMar), Coördinatiecentrum Mensenhandel (CoMensha), Expertisecentrum Mensenhandel en Mensensmokkel (EMM), Sociale Inlichtingen- en Opsporingsdienst (SIOD), Arbeidsinspectie (AI), Belastingdienst (incl. FIOD-ECD) en Politieacademie (PA). Leeswijzer Na de inleiding wordt in hoofdstuk 2 de werkwijze Korpsmonitor 2008 belicht. Aan de orde komen daarbij onder andere de aandachtsvelden, de daarbij behorende dimensies en de normering van deze dimensies. In hoofdstuk 3 worden de inzet en prestaties van de 25 politiekorpsen in 2008 beschreven. Een overzicht van de score van de korpsen staat in hoofdstuk 4, waarin tevens de beschouwing van de resultaten van de korpsen en het oordeel van de politiekorpsen over de externe partners zijn opgenomen. Ten slotte vindt u in hoofdstuk 5 de beschrijving van recente landelijke ontwikkelingen en de conclusies en aanbevelingen. 3 4 Plan van aanpak ordening en bescherming prostitutiebranche en aanpak mensenhandel LEM, Referentiekader mensenhandel, LEM, Rotterdam, november Pagina 7

11 2 De Korpsmonitor 2008 De portefeuillehouder mensenhandel bij de RHC heeft de voorzitter van de Landelijke Expertgroep Mensenhandel in het voorjaar 2009 de opdracht gegeven de Korpsmonitor prostitutie & mensenhandel 2008 uit te doen voeren. Deze Korpsmonitor mag, gelet op het ontbreken van de Korpsmonitor 2005 en de Korpsmonitor 2007, niet worden aangemerkt als een trendrapportage. In de vragenlijst en bij de korpsgesprekken worden - wat betreft de opmerkelijke kentering in de aanpak van illegale prostitutie of van mensenhandel geïnventariseerd en alleen indien relevant om te vermelden in de voorliggende Korpsmonitor opgenomen. In dit hoofdstuk worden de werkwijze en de methode van de beoordeling van de resultaten toegelicht. 2.1 Werkwijze Voor de beoordeling van de inzet en prestaties van de politiekorpsen op het thema prostitutie & mensenhandel in 2008 is de volgende methodiek toegepast: In mei 2009 is aan alle korpsen een vragenlijst gezonden. De ingevulde vragenlijsten zijn ter voorbereiding op de korpsgesprekken geanalyseerd. In juli en september 2009 zijn de korpsgesprekken gehouden. Deze gesprekken zijn gevoerd met de regionale korpsexpert prostitutie & mensenhandel 5, meestal gelijktijdig met de portefeuillehouder prostitutie & mensenhandel en - dit jaar voor het eerst - met vertegenwoordigers van de 'werkvloer' die specifiek belast zijn met de aanpak van illegale prostitutie en/of mensenhandel. In september en oktober zijn gesprekken gehouden met vertegenwoordigers van de ketenpartners. De gespreksverslagen zijn ter goedkeuring aan de geïnterviewden voorgelegd, waarna een weergave daarvan in de monitor is opgenomen. De bevindingen uit de genoemde bronnen vormen de basis voor de score op de dimensies, voor de eindscore en voor de conclusies en aanbevelingen van deze Korpsmonitor. De weging is begin oktober 2009 door een auditteam uitgevoerd. De resultaten van de weging en de toelichting daarop zijn in de Korpsmonitor prostitutie & mensenhandel 2008 weergegeven Vragenlijst De vragenlijsten zijn voornamelijk ingevuld door de korpsexperts prostitutie & mensenhandel, waarbij het de korpsexpert uiteraard vrij stond om, voor een zo volledig mogelijke beantwoording, zijn/haar collega s te raadplegen. In deze ingevulde vragenlijsten worden de korpsresultaten over geheel en soms separaat ook over weergegeven. De vragenlijst is als volgt ingedeeld: Landing Referentiekader Mensenhandel; Organisatie (korpsexpert, gedragscode); Toezicht op vergunde en niet-vergunde prostitutiesector en op overige uitbuiting Informatie (IGP); Opsporing (kwalitatieve en kwantitatieve gegevens mensenhandel en overige uitbuiting en het toepassen van financieel onderzoek); Ketensamenwerking (bestuur, CoMensha, EMM en overige diensten) 5 Zie Bijlage 1: Lijst van de korpsexpert of themaverantwoordelijke per korps. Pagina 8

12 Prognose Hoewel het Referentiekader mensenhandel pas begin 2009 aan de korpsen is gezonden, is besloten om dit jaar gelijk met het monitoren de 0-meting Referentiekader uit te voeren. Tijdens alle gesprekken is bij de geïnterviewden geïnformeerd naar het gebruik van het Referentiekader binnen het korps. Daarbij werd gevraagd naar waar het korps op dat moment stond en binnen welke termijn verwacht werd dat alle voor het korps relevante uitgangspunten zouden zijn gerealiseerd Korpsgesprek Direct na ontvangst van de ingevulde vragenlijsten is gestart met de korpsgesprekken. Deze gesprekken vonden plaats in juli, september en oktober 2009 en werden gehouden met de korpsexpert en in de meeste gevallen ook met een vertegenwoordiger uit de korpsleiding (doorgaans de portefeuillehouder prostitutie & mensenhandel). Het stond de korpsexpert vervolgens vrij om medewerkers, belast met toezicht en/of opsporing van prostitutie & mensenhandel, aan het gesprek te laten deelnemen. Het korpsgesprek was hoofdzakelijk gericht op de verheldering en verdieping van de onderwerpen (antwoorden) vermeld op de vragenlijst. Op basis van de vragenlijst en dit gesprek streefden de onderzoekers ernaar een zo goed mogelijk beeld te krijgen van de inzet en prestaties van politiekorpsen bij het bestrijden van illegale prostitutie & mensenhandel Werkvloer Voorts hebben gelijktijdig of kort na het interview van bovengenoemde korpsvertegenwoordigers er onaangekondigde gesprekken plaatsgevonden met één of meerdere medewerkers van de werkvloer, teamleden belast met toezicht en/of opsporing van prostitutie & mensenhandel. De onderzoekers probeerden met deze gesprekken een nog completer beeld te krijgen van de sfeer en professionaliteit van de teams en gebruikten deze gesprekken ook om te verifiëren of de informatie die tijdens de korpsgesprekken was verstrekt, bij de werkvloer bekend was en/of ook als zodanig werd beleefd. Ook werd bij de teamleden geïnformeerd naar de eventuele opleidingsbehoefte Gespreksverslag Van ieder korpsgesprek is door de onderzoekers een conceptverslag opgesteld, dat ter verificatie naar de korpsexperts is gezonden. Na goedkeuring door of na verwerking van de reactie van de korpsexpert werd dit verslag voor definitief aangenomen Ketenpartners Ook zijn er gesprekken gevoerd met de belangrijkste ketenpartners van de politie (zie hoofdstuk 1). 6 Belangrijk argument voor deze gesprekken is het bieden van hoor en wederhoor. Zijn de ervaringen van de samenwerking gelijk of veranderd in vergelijking met Aan het EMM is in het bijzonder gevraagd een overzicht te geven van de contacten die in 2008 hebben plaatsgevonden tussen informatierechercheurs van het EMM en de politiekorpsen en van de informatie-uitwisseling in 2008 tussen EMM en de korpsen vice versa Overige bronnen Bij de interpretatie van de bevindingen uit de vragenlijsten en gesprekken zijn de verslagen en voornemens, gepresenteerd door korpsvertegenwoordigers bij de Korpsmonitor 2006, 6 Er heeft geen gesprek plaatsgevonden met de hoofden van de bovenregionale rechercheteams (BRteams), omdat geen van de teams in 2008 specifiek was aangewezen voor het uitvoeren van opsporingsonderzoeken op het gebied van mensenhandel. Pagina 9

13 eveneens meegenomen. Tevens is, naast de normering die in paragraaf 2.3 nader wordt toegelicht, de Aanwijzing Mensenhandel van het College van Procureurs-generaal als referentie gebruikt. De Aanwijzing Mensenhandel heeft als doel de aanpak van mensenhandel te borgen en geeft inhoud aan de begrippen mensenhandel en uitbuiting. Een aanwijzing van het College van Procureurs-generaal is pseudo-wetgeving en daarom niet vrijblijvend. Verplichtingen die daarin opgenomen zijn, zijn daarom ook maatgevend geweest bij de beoordeling van korpsen op de diverse dimensies (bijvoorbeeld dat signalen van mensenhandel moeten worden opgepakt, aanknopingspunten voor onderzoek dienen te worden onderzocht en naar alle verschijningsvormen van daderschap strafrechtelijk onderzoek dient te worden verricht) Beoordeling Na raadpleging van de relevante bronnen (vragenlijsten, korpsgesprekken, verslagen Korpsmonitor 2008, overzichten EMM, en andere) zijn deze uitkomsten gebruikt voor het bepalen van de score op de vier aandachtsvelden: Organisatie, Toezicht, Informatie en Opsporing. Dit is in paragraaf 2.2 verder uitgewerkt Notie De Nederlandse politie gebruikt de Korpsmonitor om haar eigen inzet en prestaties bij de bestrijding van illegale prostitutie en mensenhandel transparant en kritisch te monitoren. Wij zijn ons ervan bewust dat de politie zich hiermee kwetsbaar opstelt. De kritische houding die bij dit onderzoek is ingenomen, dient geenszins afbreuk te doen aan de inzet en bereidwilligheid van de mensen die zich dagelijks bezighouden met dit complexe en meestal zeer ingrijpende onderwerp. Opmerkelijk is dat binnen de keten de politie als enige deze transparantie biedt. Daarom pleit de politieorganisatie ervoor om ook de externe partners aan eenzelfde vorm van monitoring te onderwerpen. Deze uitbreiding van de scope van de Korpsmonitor prostitutie & mensenhandel zal uiteindelijk resulteren in het bereiken van betere resultaten op dit dossier. Laat duidelijk zijn dat op basis van de voorliggende Korpsmonitor niet direct moet worden geconcludeerd dat het politieapparaat onvoldoende functioneert. Het is wel een bewijs dat de politie aangaande dit onderwerp de ogen niet sluit voor het feit dat er altijd verbeteringen mogelijk zijn. 2.2 Aandachtsvelden en dimensies In voorgaande jaren zijn de inzet en prestaties van de korpsen op het gebied van prostitutie & mensenhandel vertaald naar de aandachtsvelden Toezicht en Opsporing. In 2006 is daar het aandachtsveld Informatie aan toegevoegd. In 2006 bleek dat de informatiehuishouding van politie Nederland nog volop in beweging was. In de Korpsmonitor 2006 werd al opgemerkt dat de informatiehuishouding een belangrijk zorgpunt was en dat een kwaliteitsimpuls niet uit kon blijven om te komen tot een effectievere en efficiëntere opsporing: informatie moet een meer dominante rol binnen het opsporingsproces van de Nederlandse politie vervullen. De gewenste kwaliteitsverbetering omvat niet alleen het opsporingsproces, maar heeft integraal betrekking op alle primaire processen van de politie. Het uitgangspunt dat de politie hierbij hanteert, is Informatie Gestuurde Politie (IGP). De gedachte achter IGP is dat sturing van de opsporing geschiedt op basis van gewogen en veredelde informatie ( Intelligence). Door een goede informatiepositie kan eerder en beter inzicht in de criminaliteit worden verkregen. De opsporing kan daarmee gerichter en efficiënter worden ingezet daar waar de gevaarstelling of impact het grootst is. De versterking van de samenwerking binnen het domein Nederlandse politie in de opsporing van bijv. mensenhandel vereist een versterking van deze intelligence-functie bij de politie. Pagina 10

14 Evenals in 2006 is ook in de Korpsmonitor 2008 de nadruk gelegd op de integrale informatiehuishouding van de korpsen. Tevens is in deze Korpsmonitor prostitutie & mensenhandel 2008 een nieuw aandachtsveld opgenomen, het aandachtsveld Organisatie. Met dit aandachtsveld wordt vooral ingezoomd op de rol van de korpsexpert (kwaliteit en mandaat), de positionering van het onderwerp prostitutie en mensenhandel binnen de korpsen en de wijze waarop binnen de korpsen aandacht is besteed aan de gedragscode voor de toezichthouders Dimensies De hoofdaandachtsvelden Organisatie, Toezicht, Informatieuitwisseling en Opsporing zijn onderverdeeld in een aantal dimensies: Organisatie 1) Referentiekader PM 2) korpsexpert kwaliteit 3) korpsexpert mandaat 4) gedragscode Toezicht Informatie 1) kwaliteit 2) continuïteit 3) vergunde branche 4) niet-vergunde branche 1) informatie organisatie (IGP) 2) centrale informatiecoördinatie 3) themakennis verspreid Pagina 11

15 4) aanleveren EMM Opsporing 1) kwaliteit 2) slachtofferbejegening 3) procesverantwoordelijkheid 4) weging 5) financieel rechercheren Op basis van de bovenstaande aandachtsvelden en dimensies is getracht de inzet en de prestaties van de politiekorpsen op het thema prostitutie & mensenhandel te beoordelen. De politie is echter niet alleen verantwoordelijk voor het bereiken van de beoogde resultaten op dit dossier. Zij is daarbij tevens afhankelijk van de context, van de ontwikkelingen in bijvoorbeeld wet- en regelgeving en van een aantal externe partners. In paragraaf 2.3 wordt uiteengezet welke definitie en norm per dimensie is gehanteerd om te komen tot een beoordeling van de inzet en prestaties van de korpsen Oordeel korpsen over externe partners In de vragenlijst, tijdens het korpsgesprek en in de verslaglegging is veel aandacht aan de externe partners (zie ook bovenstaande figuur) besteed. Er is een opsplitsing gemaakt in de externe partners van wie de politie voor het bereiken van de gewenste resultaten in belangrijke mate afhankelijk is (de gemeenten, het OM en het EMM), en de externe partners die meer complementair of ondersteunend zijn voor de activiteiten van de politie (CoMensha, de Belastingdienst, de Arbeidsinspectie, de Sociale Inlichtingen- en Opsporingsdienst en de Koninklijke Marechaussee). Daarnaast is in deze Korpsmonitor ook aandacht geschonken aan de bijdrage die de Politieacademie aan de politie leverde en kan leveren bij de aanpak van de illegale prostitutie en de mensenhandel. 2.3 Normering dimensies Bij de beoordeling van de inzet en prestaties van de korpsen is per dimensie naar een aantal zaken gekeken. Hieronder zijn per dimensie de inhoud en norm beschreven Aandachtsveld Organisatie De (normen voor de) dimensies binnen het aandachtsveld Organisatie zijn als volgt gedefinieerd: Referentiekader In het Referentiekader mensenhandel staan 16 referenties vermeld. Met dit Referentiekader wordt beoogd een stevige basis te leggen voor de versterking van de aanpak van mensenhandel en illegale prostitutie. Dit met het doel om als Nederlandse politie een nog stevigere vuist te maken tegen deze vorm van criminaliteit. Het Referentiekader gaat uit van een meer kwalitatieve, continue en vergelijkbare aanpak van mensenhandel. Dit kader omvat de organisatie van de aanpak van mensenhandel bij de Nederlandse politie, zoals beschrijving van de taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden, de samenwerking met andere diensten, de informatie-uitwisseling en de tweejaarlijkse Korpsmonitor mensenhandel. Hoewel dit Referentiekader buiten het meetveld van de monitor 2008 valt, is besloten bij de korpsgesprekken in te zoomen op de ontvangst en de toepassing van het Referentiekader in de korpsen. Dit onderdeel wordt aangemerkt als de 0-meting Referentiekader mensenhandel en geldt als input voor de volgende Korpsmonitor. Korpsexpert (kwaliteit) De kwaliteit van de korpsexpert omvat onder andere de mate waarin deze affiniteit heeft met het onderwerp mensenhandel en op welke wijze deze investeert in de landelijke en regionale Pagina 12

16 aanpak van de mensenhandel. Voorts is ingezoomd op de resultaten die de afgelopen jaren (mede) door inzet van de korpsexpert zijn behaald. Korpsexpert (mandaat) Noodzakelijk is dat de korpsexpert een duidelijke korpsopdracht met taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden heeft. Dit kan onder andere blijken uit het aan de korpsexpert verleende mandaat en/of het kunnen beschikken over voldoende organisatorische mogelijkheden (vermogen en mandaat) om zaken voor elkaar te krijgen. Daarbij is ook onderzocht op welke wijze en in welke mate de functie van de Korpsexpert in het korps is geborgd. Gedragscode Toezichthouders en opsporingsambtenaren komen bij hun werkzaamheden binnen de prostitutiebranche in een omgeving waarin hun integriteit voortdurend op de proef wordt gesteld. Er is daarom een landelijke gedragscode vastgesteld. Onderzocht is op welke wijze en in welke mate deze gedragscode bij de medewerkers bekend is gemaakt. Ook is onderzocht of dit eenmalig is of dat er voortdurend aandacht bestaat voor de gedragscode. Ten slotte is onderzocht op welke wijze toezicht op het naleven van de gedragscode wordt gehouden en in welke mate er zo nodig correcties plaatsvinden Aandachtsveld Toezicht De (normen voor de) dimensies binnen het aandachtsveld Toezicht zijn als volgt gedefinieerd: Kwaliteit Toezichthouders dienen, conform de Aanwijzing Mensenhandel, PCM-gecertificeerd te zijn (CPC of opleiding prostitutie & mensenhandel). Bij de beoordeling van de korpsen was een positieve beoordeling alleen mogelijk als bij elke controle minimaal één PCM-gecertificeerde medewerker aanwezig was. In korpsen waar PCM-gecertificeerde medewerkers, om welke reden dan ook, niet (meer) beschikbaar zijn voor toezicht, moet duidelijk blijken dat binnen het korps de verantwoordelijken zich hebben ingezet voor de certificering van medewerkers van het team. Voorts geldt dat het zwaartepunt van de controles moet liggen op het detecteren van illegale prostitutie en slachtofferschap mensenhandel (minderjarigheid en onvrijwillige prostitutie). Continuïteit Het College van Procureurs-generaal geeft de bestrijding van mensenhandel hoge prioriteit. Daarbij heeft het College aangegeven dat de uitoefening van het toezicht gewaarborgd moet zijn. Om die reden is gekeken naar de wijze waarop de toezichttaak in de politiekorpsen is geborgd. Voorwaarden voor continuïteit zijn: borging in de formatie en planning- en controlcyclus en de inzet van capaciteit op de toezichttaak mag niet afhankelijk zijn van capaciteitsproblemen. Verder moet er op korpsniveau overzicht zijn over omvang, aard en uitkomsten van de controles. Vergunde branche Acht jaar na de legalisering van de prostitutie is een belangrijk vereiste dat de vergunde branche onder controle is. Dat wil zeggen dat de controledruk zodanig is dat er niet stelselmatig ernstige misstanden worden aangetroffen in de vergunde seksbedrijven. Landelijk is afgesproken dat er gemiddeld zes controles per jaar per seksbedrijf moeten plaatsvinden. Deze norm is dan ook bij de beoordeling van de korpsen gehanteerd. Differentiatie, op basis van de al dan niet eerder aangetroffen misstanden bij een controleobject en/of andere informatie, is bij de beoordeling meegewogen. Pagina 13

17 Niet-vergunde (illegale) branche Mede door toedoen van de legalisering van de prostitutie en de toename van het toezicht op de vergunde seksbedrijven is een zekere verschuiving opgetreden naar de illegale bedrijfsuitoefening. Sinds 2006 is afgesproken niet alleen de aandacht te richten op de vergunde branche, maar ook op de niet-vergunde branche. Daarbij is ook beoordeeld in welke mate - structureel en proactief - initiatieven zijn genomen tot het zoeken en vinden van de nietvergunde prostitutieactiviteiten Aandachtsveld Informatie De normen voor de dimensies binnen het aandachtsveld IGP zijn als volgt gedefinieerd: Informatie organisatie In hoeverre beschikte het korps in 2008 over een informatie-infrastructuur, waarin gedetecteerde signalen van mensenhandel konden worden vastgelegd op één centraal punt ten behoeve van de centrale coördinatie van deze informatie. Hierbij werd de focus niet gericht op de technische, maar op de logische structuur. Centrale informatiecoördinatie Vond in 2008 in het politiekorps op een centraal punt daadwerkelijk informatiecoördinatie op het thema prostitutie & mensenhandel plaats? Onder informatiecoördinatie wordt hier verstaan: het verzamelen, analyseren, veredelen en stapelen van informatie. Belangrijk hierbij is dat er specifieke expertise op het gebied van mensenhandel vereist is voor het goed kunnen uitvoeren van deze taak. Themakennis verspreid Heeft het politiekorps aandacht besteed aan de kennisoverdracht en de bewustwording van de kenmerken en verschijningsvormen van mensenhandel en het slachtofferschap bij alle korpsmedewerkers die dat aangaat. Leveringsverplichting aan het EMM Politiekorpsen dienen, conform de Aanwijzing Mensenhandel en de landelijke afspraken die hierover gemaakt zijn in de LEM, structureel informatie met betrekking tot mensenhandel verstrekken aan het EMM Aandachtsveld Opsporing De normen voor de dimensies binnen het aandachtsveld opsporing zijn als volgt gedefinieerd: Kwaliteit Ten behoeve van het opsporen van het delict mensenhandel diende in de politiekorpsen voldoende opsporingscapaciteit beschikbaar te zijn. Daarnaast pleit de Aanwijzing Mensenhandel voor een multidisciplinaire samenstelling van het team. Hiervoor dienden de vreemdelingentaak, zeden en zwacri naar behoefte beschikbaar en ingezet te zijn. Slachtofferbejegening De medewerkers die zich bezighouden met de bejegening van slachtoffers (o.a. intake en verhoor), behoren juist gekwalificeerd te zijn. Buitenlandse slachtoffers die illegaal in Nederland verblijven of die geen gebruik kunnen maken van bepaalde sociale voorzieningen, dienden altijd in de gelegenheid te worden gesteld om gebruik te maken van de B9-regeling. Voorafgaand aan de aangifte diende er, volgens de Aanwijzing Mensenhandel, een informatief gesprek plaats te vinden tussen de opsporingsambtenaar en het slachtoffer. Pagina 14

18 Procesverantwoordelijkheid Zicht en sturing op korpsniveau zijn noodzakelijk ten behoeve van (de bewaking van) de strafrechtelijke follow-up van onderzoeken mensenhandel, ongeacht het niveau waarop dergelijke onderzoeken in korpsen worden uitgevoerd. Weging Continu worden binnen de politiekorpsen afwegingen gemaakt als het gaat om het toedelen van capaciteit. Ten aanzien van het delict mensenhandel is gekeken naar de vertaling van de landelijke prioritering naar het korpsbeleid en de toepassing ervan bij de dagelijkse uitvoering van de werkzaamheden. Financieel rechercheren Misdaad mag niet lonen. Een belangrijk criterium bij de opsporingsonderzoeken mensenhandel is dat er minimaal een financiële paragraaf diende te zijn toegevoegd aan het dossier. Er behoorde geen onderscheid te worden gemaakt naar aard en omvang van het desbetreffende opsporingsonderzoek. Wanneer er ontneming heeft plaatsgevonden, behoort een korps de resultaten daarvan te kunnen reproduceren. 2.4 Score en weging dimensies Per dimensie is aan de korpsen een score toegekend. Ook hebben de korpsen een score toegekend aan de externe partners. De score wordt in dit rapport tot uitdrukking gebracht aan de hand van drie kleuren: rood, geel, groen. Verder is er ook een blanco score mogelijk. Hieronder staat aangeduid welk oordeel de kleuren inhouden Weging Geen oordeel (vanwege het ontbreken van ervaringsgegevens) Onvoldoende Aandacht Conform norm Om op basis van de dimensies tot één eindscore per korps te kunnen komen, is een zekere mate van weging toegepast. Aan een aantal dimensies is een groter gewicht toegekend in vergelijking tot andere (minder kritische) dimensies. De dimensies waaraan een groter gewicht is toegekend, zijn met de motivatie hieronder beschreven. Aandachtsveld Organisatie Referentiekader mensenhandel: In 2008 hebben meerdere korpsexperts binnen LEM-verband het Referentiekader Mensenhandel ontwikkeld. Dit Referentiekader is in november 2008 aan de portefeuillehouder mensenhandel in de RHC aangeboden en vervolgens door hem ter goedkeuring voorgelegd aan de Board Opsporing. Direct na accordering in de Board Opsporing is het Referentiekader aan de korpschefs en de korpsexperts gezonden met het verzoek de uitgangspunten van dit kader binnen het korps aandacht te geven. Om reden van de 0- meting is bij de gesprekken gevraagd naar de stand van zaken met betrekking tot het invoeren van de uitgangspunten van dit kader. In geval van dat minder dan 50% van de uit- Pagina 15

19 gangspunten binnen het korps is geborgd, is de score rood. In geval van meer dan 50% maar minder dan 75% is geborgd, is de score geel en bij meer dan 75% is de score groen. 7 Korpsexpert (kwaliteit): De mate waarin de korpsexpert bekend is met de problematiek van prostitutie & mensenhandel en deze kennis en kunde gebruikt bij de (organisatie van) de aanpak daarvan. Een groene score op deze dimensie is een absolute voorwaarde voor een groene score op de dimensie Referentiekader. Korpsexpert (mandaat): De mate waarin de korpsexpert beschikt over taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden op het gebied van de (organisatie van) de aanpak van prostitutie & mensenhandel. Een groene score op deze dimensie is een absolute voorwaarde voor een groene score op de dimensie Referentiekader. Gedragscode: Zorg voor integriteit bij de uitvoering van het toezicht en de opsporing van mensenhandel en illegale prostitutie is voortdurend een belangrijk aandachtspunt. Wanneer en op welke wijze wordt de gedragscode aan de medewerkers bekend gemaakt en op welke wijze wordt deze code 'levend' gehouden. Indien bij deze score rood wordt gescoord, is er geen groene score meer mogelijk. Aandachtsveld toezicht Dimensie Kwaliteit: Indien hier geel gescoord wordt, kan de eindscore van het politiekorps nog steeds groen worden. Indien hier rood gescoord wordt, is een groene eindscore niet mogelijk. Dimensie Vergunde branche: Deze dient acht jaar na de legalisering van de prostitutie op orde en dus groen te zijn. Een groene score op deze dimensie is een absolute voorwaarde voor een groene eindscore. Indien de score geel is, leidt dit onverkort tot de eindscore geel. Indien de score rood is, leidt dit tot de eindscore geel of in combinatie met gele scores op de andere dimensies tot een rode score. Aandachtsveld informatie Dimensie Aanleveren EMM: Indien op deze dimensie rood wordt gescoord, is in geen geval een groene eindscore meer mogelijk; het betreft hier immers een in de Aanwijzing Mensenhandel gedefinieerde leveringsverplichting van de politiekorpsen aan het EMM. Aandachtsveld opsporing Dimensie Slachtofferbejegening: Deze dimensie dient groen te zijn om als eindscore groen te krijgen. Dit thema is al lang een punt van aandacht, daarom worden hier geen concessies gedaan. Dimensie Weging: De mensenhandel kent al enkele jaren landelijk een hoge prioritering. De score groen op deze dimensie is een voorwaarde voor een groene eindscore. Met inachtneming van bovenstaande wordt voor de bepaling van de eindscore van een korps tevens uitgegaan van de volgende regel: een combinatie van andere scores dan een groene score op twee of meer van de hiervoor genoemde kritische dimensies, kan in geen geval resulteren in een groene eindscore Notie De beoordeling van de inzet en de prestaties van de politiekorpsen is uitgevoerd door een auditteam bestaande uit Henk Gerritsen, Henk Werson (namens de LEM) en Fred den Hertog 7 Het auditteam beseft dat het hanteren van deze moeilijk meetbare weegcriteria uiterst discutabel is. De weging is slechts gebaseerd op de gesprekken en is moeilijk te falsificeren. Desondanks is besloten de nulmeting uit te voeren, zodat die als basis is te gebruiken bij de volgende monitor. Pagina 16

20 (vtspn). Dit team werd verder wisselend aangevuld met Fenneke Goutbeek (LEM), Yet van Mastrigt (LEM), Willem van Wassenberg (LEM) en Arie van Esveld (Politieacademie). De weging is vervolgens uitgevoerd door Henk Werson, Henk Gerritsen en Fred den Hertog. De second opinion is van Fenneke Goutbeek. Op basis van deze totale weging is de eindscore per korps tot stand gekomen. Pagina 17

21 3 Beoordeling korpsen 2008 In de laatste paragraaf, 3.26, is het overzicht van de scores van alle korpsen op de dimensies van de vier aandachtsvelden (Organisatie, Toezicht, IGP en Opsporing) weergegeven. In de paragrafen 3.1 tot en met 3.25 wordt per politiekorps een toelichting gegeven op de score. Elke paragraaf van de weergave korpsresultaten bestaat uit de volgende onderdelen: Titel (naam korps met eindscore) Toelichting op Organisatie Toelichting op Toezicht Toelichting op Informatieuitwisseling Toelichting op Opsporing Oordeel over de externe partners met kleurenbalk Prognose voor 2009 Indien door een korps geen oordeel (kleur wit in kleurenbalk) aan een bepaalde ketenpartner is toegekend, dan betekent dit dat er binnen het korps onvoldoende ervaringsgegevens waren om tot een gewogen oordeel te komen. Voor de beoordeling van de korpsen ten aanzien van het EMM is gekeken naar het oordeel over de invulling van de ambities die voor 2008 door vertegenwoordigers van het managementteam van het EMM zijn uitgesproken of gepresenteerd. De beoordeling omvat het oordeel van de geïnterviewde korpsvertegenwoordigers over het EMM: Op welke wijze en in welke mate is voldaan aan de door het EMM geambieerde/geuite verwachtingen? Dit betreft onder andere de expertiserol, de nationale informatiecoördinatie en het gevraagd en ongevraagd leveren van onderzoeksvoorstellen (preweegdocumenten, CSV s of projectvoorstellen). In welke mate (kwaliteit en kwantiteit) is informatie aan de korpsen teruggegeven na het aanleveren van signalen of informatie vanuit de korpsen? Daarnaast zijn de korpsen beoordeeld op het nakomen van de aan hen opgelegde verplichting informatie aan het EMM te verstrekken (dimensie aanleveren EMM, behorende bij het aandachtsveld IGP). Deze score is onderdeel van het overzicht in paragraaf Het Korps landelijke politiediensten (KLPD) is - net als in de voorafgaande jaren - niet als korps gemonitord. Het belangrijkste argument daarvoor was, dat dit korps andere taken heeft dan de regiokorpsen. Er werd volstaan met het interviewen van leidinggevenden van het Expertisecentrum Mensenhandel en Mensensmokkel en van de Dienst Nationale Recherche van het KLPD. Het voornemen is bij de volgende Korpsmonitor ook het KLPD en de KMar te monitoren op de onderwerpen die op deze organisaties van toepassing zijn. Ten slotte: elk politiekorps hanteert een eigen benaming van en geeft een eigen invulling aan de controleteams en de opsporingsteams betreffende prostitutie & mensenhandel. In de uitwerking hebben we daar zoveel mogelijk rekening mee gehouden door de termen van de korpsen zelf te hanteren. De beoordeling is echter toegespitst op de daadwerkelijke uitvoering van de toezicht- en opsporingstaak en niet op het al dan niet aanwezig zijn van afdelingen, teams of anderszins (wat per politiekorps dus kan verschillen). De Korpsmonitor kijkt primair naar inzet en prestaties. De inrichting van de organisatie - vooral de borging daarvan - als onderdeel van het aandachtsveld Organisatie is in tegenstelling tot de Korpsmonitor 2006 in de Korpsmonitor 2008 gewaardeerd. Pagina 18

22 3.1 Groningen Organisatie Referentiekader Het Referentiekader Mensenhandel wordt binnen het korps toegepast. Ongeveer 80 tot 90% van de uitgangspunten van het Referentiekader is gerealiseerd. Korpsexpert (kwaliteit) De korpsexpert heeft veel affiniteit met het onderwerp mensenhandel en is actief betrokken bij de ontwikkeling en het uitvoeren van de landelijke en regionale aanpak van mensenhandel. Met deze aanpak zijn door het korps in 2008 goede resultaten behaald. Korpsexpert (mandaat) De Korpsexpert - tevens teamchef RUIT - heeft voldoende mandaat. Hij heeft een directe lijn naar de unitchef en de portefeuillehouder opsporing en is bevoegd om operationeel te handelen. Afspraken over toezicht en opsporing zijn opgenomen in het jaarplan. Gedragscode De gedragscode werd toegepast en kwam ook geregeld aan de orde. Incidenten werden gemeld aan de korpsexpert Toezicht Kwaliteit Het korps Groningen beschikte over een vast prostitutiecontrole team van vier rechercheurs. In de gemeente Groningen waren drie gemeentelijke toezichthouders werkzaam. De toezichthouders van de vreemdelingenpolitie deden de controles in de stad en Ommeland. Deze toezichthouders waren in 2008 niet aangewezen door de gemeente. De gemeentelijke toezichthouders en de politie werkten nauw samen bij het uitvoeren van dit toezicht, waarbij de aandacht van de gemeentelijke toezichthouders gericht was op de technische kanten van de vergunningen en de aandacht van de politie op de prostitutiecontrole. Buiten de gemeente Groningen controleerde de politie de clubs, desgewenst in samenwerking met een gemeentelijke toezichthouder. Het onderkennen van mensenhandel bleef een primaire taak van de politie. Bestuurlijke rapportages werden gemaakt door de gemeentelijke toezichthouders. Gekozen was voor scheiding van taken en verantwoordelijkheden. De gemeente droeg een eigen verantwoordelijkheid met betrekking tot het vergunningenstelsel en de politie droeg de verantwoordelijkheid voor het signaleren van mensenhandel en slachtoffers (complementair en synergetisch). Continuïteit De uitoefening van het toezicht was in het korps geborgd in de formatie en in de planningen controlcyclus. In 2008 waren er problemen met de inzet van capaciteit op de toezichttaak o.a. door deelname aan opleidingen en door ziekte. Hierdoor kwam de continuïteit van het toezicht in gevaar. Op korpsniveau was er een goed overzicht over omvang, aard en uitkomsten van de controles. Vergunde branche De vergunde branche - hoofdzakelijk in de gemeente Groningen bleek goed onder controle. De controle van prostitutie vond gestructureerd plaats met als uitgangspunt dat alle seksin- pagina 19

23 richtingen minimaal zes keer per jaar moeten worden gecontroleerd. In 2008 vonden ongeveer 230 controles van de vergunde prostitutiesector plaats. Niet-vergunde (illegale) branche Toezicht op de niet vergunde sector leverde geen slachtoffers van mensenhandel op. Ook bij een hotelcontrole in 2008 werd niets aangetroffen. Daarbij werden wel contacten gelegd met de hotelbranche, waardoor een betere informatiepositie werd verkregen. Het RUIT-team had ook aandacht voor alle vormen van uitbuiting. Er werd daarbij samengewerkt met de Arbeidsinspectie Informatie Informatie organisatie Het korps beschikte over een logische informatie-infrastructuur waarin signalen van mensenhandel konden worden vastgelegd en worden samengebracht naar één centraal punt voor de coördinatie. De controle-informatie werd in BVO geregistreerd en de opsporingsinformatie in BVO en BVH. Er was geen afzonderlijke registratie van bestuurlijke informatie, omdat die werd bijgehouden door de gemeentelijke toezichthouders. Signalen werden vastgelegd in politiesystemen en in het 27 Sv-journaal. Centrale informatiecoördinatie De informatiecoördinatie was in 2008 nog volop in ontwikkeling. Er was wel centrale registratie in BVH en BVO, maar analyse en informatieveredeling vonden in mindere mate plaats. Structurele query's op mensenhandel in BVO ontbraken door onvoldoende capaciteit. In 2009 werd een analysefunctie aan het team toegevoegd. Het team geeft aan dat door de goede informatiepositie het slachtoffer dreigt te worden van zijn eigen succes. Er komt zoveel informatie binnen dat de hoeveelheid soms niet meer te behappen is. Op signalen van het meldpunt Misdaad Anoniem (veertien in 2008) werd altijd direct gereageerd. De informatie van MMA was meestal beperkt, waardoor niet concreet of gericht kon worden gerechercheerd. Themakennis verspreid In het korps werd in 2008 aandacht besteed aan bewustwording bij alle relevante korpsmedewerkers. Kennisoverdracht vond plaats via lezingen, presentaties en opleidingen. Gebruik IBT hiervoor bleek niet mogelijk. Leveringsverplichting aan het EMM Maandelijks verstrekte het korps informatie aan het EMM Opsporing Kwaliteit Het RUIT-team (veertien fte's) is belast met deze opsporingsonderzoeken. In 2008 was in het korps niet altijd voldoende opsporingscapaciteit beschikbaar voor het opsporen van mensenhandel. In de praktijk blijkt dat hiervoor maar een beperkt aantal mensen inzetbaar is o.a. wegens ziekte en opleidingen. Dit leidde tot uitstel van zaken. Soms werd er een beroep gedaan op ondersteuning vanuit de districten. Onderzoekteams werden meestal multidisciplinair samengesteld uit een mix van RUIT-leden en vreemdelingenpolitie, rechercheurs afdeling zeden en/of zwacri. De aanpak van mensenhandel kreeg binnen het vreemdelingendossier vaak prioriteit. In 2008 werd het initiatief genomen tot een proeftuin mensenhandel in samenwerking met regio Friesland. Met deze proeftuin wil het korps meer aan 'de voorkant van het probleem' komen en daarmee eerder handelen. Wat het korps met deze proeftuin pagina 20

24 leert, wordt nationaal en internationaal overgedragen. In deze proeftuin wordt internationaal samengewerkt. Slachtofferbejegening Conform Aanwijzing Mensenhandel. Procesverantwoordelijkheid Er was voldoende zicht op en sturing en bewaking van de strafrechtelijke onderzoeken mensenhandel. Weging Mensenhandel had binnen het korps hoge prioriteit. Er was in 2008 enige zorg over de beschikbare capaciteit en daarmee over de continuïteit van controle of opsporing. Financieel rechercheren In 2008 werd in alle gevallen een financiële paragraaf aan het dossier toegevoegd. In overleg met de financiële rechercheur werd besproken wie wat zou doen. Kon men het zelf, of was er support van een financieel rechercheur nodig? Eindscore De eindscore voor het regiokorps Groningen is: CONFORM NORM Oordeel over externe partners OM Bestuur EMM Verwacht. EMM Terugkopp. CoMensha Bereikbaarheid CoMensha Opvang BEL. prost Bel. Ov.uitb AI prost. AI ov.uitb. SIOD KMar OM Goede samenwerking met het OM. Tweewekelijks operationeel overleg. Mensenhandel had bij het OM hoge prioriteit. Het OM was altijd bereikbaar. Bestuur De lijnen van het team naar de gemeenten waren kort. Goed contact met de gemeentelijke toezichthouders in Groningen en zo nodig met andere gemeentelijke toezichthouders. De opvolging en afhandeling door het betuur waren over het algemeen goed. EMM Geïnterviewden zijn tevreden over het functioneren van het EMM in Zij hadden wel verwacht dat na een aantal jaren meer hits door het EMM zouden worden aangeleverd. Er was goed overleg tussen de informatierechercheur EMM en de teamleden. Er werden geen preweegdocumenten of CSV s van het EMM ontvangen, terwijl het EMM aangaf dat er jaarlijks honderden prewegingen werden gemaakt. Ook was er enige verbazing bij de geïnterviewden over het uitblijven van informatie over subjecten, terwijl het EMM bekend is met de in de regio draaiende proeftuin op die subjecten. CoMensha De contacten met CoMensha waren goed. Het bleek problematisch om verslaafde slachtoffers onder te brengen. CoMensha was alleen tijdens kantooruren goed bereikbaar. In de regio opereerde een zorgcoördinator. De plaatsing gebeurde in 2008 via CoMensha. De regio had altijd een eerste opvang voor slachtoffers beschikbaar. De hulpverlening nam CoMensha dan later voor haar rekening. pagina 21

25 Belastingdienst Er was samenwerking tussen de toezichthouders van de gemeente en de Belastingdienst, dus niet met de politie. Er waren wel gezamenlijke acties, echter met een tegenvallend resultaat. Alle aangiften werden doorgegeven aan de Belastingdienst, zodat voorkomen werd dat slachtoffers later een aanslag kregen. Er was een convenant met de Belastingdienst, waarin was afgesproken dat deze aanwezig mocht zijn bij het wekelijks overleg en dat daarin verkregen informatie mocht worden gebruikt. Arbeidsinspectie De politie controleerde samen met de Arbeidsinspectie de overige vormen van uitbuiting, zoals bij de kassenteelt. Bij prostitutie gerelateerde zaken geen gezamenlijke controle met Arbeidsinspectie. SIOD Hiermee werd incidenteel samengewerkt. Koninklijke Marechaussee Geen structurele samenwerking. Politieacademie Op verzoek van het korps zijn in 2008 twaalf medewerkers 'in company' opgeleid en gecertificeerd. De wens is te komen tot periodieke (herhaling)certificering en opfriscursussen. Gedacht wordt aan het gebruik van de prof-check Prognose Voortbouwen op de resultaten van de proeftuin. Intentie om van jeugd- en buurtagenten meer informatie te krijgen over signalering van mensenhandel. Verbeteren IGP door intern en extern mensen bewuster te maken van signalen van mensenhandel. pagina 22

26 3.2 Fryslân Organisatie Referentiekader Het Referentiekader mensenhandel wordt binnen het korps toegepast. Voor het korps gelden nog een aantal aandachtspunten. Op grond van het Referentiekader heeft de korpsleiding besloten tot overdracht van de functie van korpsexpert van een beleidsadviseur naar een lijnfunctionaris. Korpsexpert (kwaliteit) De korpsexpert heeft vooral een beleidsondersteunende functie. Deze neemt deel aan meerdere netwerken, zoals hulpverlening slachtoffers mensenhandel en justitieel. Korpsexpert (mandaat) Mandaat en bevoegdheden liggen bij de teamchef MIT (Mensenhandel Interventie Team). Gedragscode De gedragscode werd voortdurend aangescherpt en besproken. De coördinator hield toezicht op de naleving. De drie coördinatoren deelden onderling ook alle informatie om zelf niet in de problemen te komen Toezicht Kwaliteit Het korps beschikte over een vast prostitutiecontroleteam (tien fte's). De centrale coördinatie was bij één MIT medewerker belegd. De toezichthouders waren PCM-gecertificeerd. Bij controles was in ieder geval één PCM-gecertificeerde medewerker aanwezig. Een aantal gemeenten had medewerkers van het MIT of de korpschef het mandaat verleend om teamleden als toezichthouders aan te wijzen. Alle gemeenten hadden hun APV aangepast aan de huidige wetgeving. Continuïteit Het onderwerp mensenhandel was binnen het korps voldoende geborgd en geprioriteerd. Deze borging was zichtbaar in de formatie en in de continue inzet van capaciteit op de toezichttaak. Op korpsniveau was voldoende zicht op omvang, aard en uitkomsten van de controles. Vergunde branche In de regio waren in 2008 achttien vergunde locatiegebonden seksinrichtingen en twee vergunde niet-locatiegebonden inrichtingen. In zes van de 31 gemeenten in de regio waren seksinrichtingen. In de regio werd voldoende controledruk uitgeoefend op de vergunde seksbedrijven. Conform het uitgangspunt werden in 2008 minimaal zes controles op de vergunde inrichtingen uitgevoerd. Bij deze controles werden enkele misstanden aangetroffen (o.a. minderjarige, valse identiteitsdocumenten). Niet-vergunde (illegale) branche Binnen het korps was structureel toezicht op de niet-vergunde branche, waarbij in 2008 negen illegalen werden aangetroffen. Het toezicht op overige vormen van uitbuiting was belegd bij de vreemdelingenpolitie. Het MIT valt onder de Regionale Recherche (opsporing). De vreemdelingenpolitie is momenteel bezig met een omslag van handhaving naar opsporing. pagina 23