gelet op artikel 4:81, eerste lid, van de Algemene wet bestuursrecht en de Kaderverordening subsidies provincie Groningen 1998;

Transcriptie

1 Gedeputeerde Staten der provincie Groningen: gelet op artikel 4:81, eerste lid, van de Algemene wet bestuursrecht en de Kaderverordening subsidies provincie Groningen 1998; gelet op de Regeling van de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid van 12 augustus 2013, , tot cofinanciering van sectorplannen (Regeling cofinanciering sectorplannen); besluiten vast te stellen de beleidsregel Onderneming en arbeidsmarkt Groningen (OAG) als volgt: Hoofdstuk I Algemene bepalingen Artikel 1 Begripsbepalingen In deze regeling wordt verstaan onder: a. aantal arbeidsjaareenheden: het aantal bij de organisatie gedurende een jaar voltijds werkende werknemers op grond van een arbeidsovereenkomst of een aanstelling in openbare dienst, waarbij deeltijdarbeid in fracties van arbeidsjaareenheden wordt uitgedrukt, en dienstverbanden op grond van een BBL niet worden meegerekend b. algemene opleiding: een interne of externe opleiding, niet zijnde bedrijfsspecifieke training, teneinde de leerling vakspecifieke beroepsvaardigheden aan te leren; c. BBL: beroepsbegeleidende leerweg als bedoeld in artikel 7.2.2, tweede lid, onder b, van de Wet educatie en beroepsonderwijs; d. EC (Eerder erworven Competenties): het geheel van kennis, inzicht, vaardigheden en attitudes die zijn verworven door middel van werkervaringen. e. groep: een economische eenheid waarin één of meer natuurlijke personen, privaatrechtelijke rechtspersonen of ondernemingen organisatorisch zijn verbonden met één of meer andere natuurlijke personen, privaatrechtelijke rechtspersonen of ondernemingen. f. Jongere werknemer: een werknemer, jonger dan 24 jaar. g. kwetsbare werknemer: een persoon die ouder is dan 55 jaar, of in de voorafgaande zes maanden geen reguliere betaalde betrekking heeft gevonden, of niet in het bezit is van een startkwalificatie; h. loonkosten: het brutoloon van de werknemer vermeerderd met een percentage van 32% van dit brutoloon; i. langdurig werkloze jongere: een persoon die op het moment waarop een aanvang wordt gemaakt met de inzet van een maatregel ten diens behoeven jonger is dan 27 jaar en die geen reguliere betaalde betrekking heeft gehad in de voorafgaande zes maanden; j. marktconforme prijs: Een eerlijke en in de markt gebruikelijke prijs k. onderneming: iedere eenheid, ongeacht haar rechtsvorm, die economische activiteiten uitoefent, waarbij een overheidsorganisatie en het regulier onderwijs in het kader van deze regeling gelijkgesteld zijn met een onderneming; l. oudere werknemer: een werknemer, ouder dan 55 jaar, doch jonger dan de pensioengerechtigde leeftijd, bedoeld in artikel 7a, eerste lid, van de Algemene Ouderdomswet; m. reguliere betaalde betrekking: een betaalde betrekking voor de duur van meer dan een maand op grond van een arbeidsovereenkomst of aanstelling in openbare dienst voor gemiddeld minstens 20 uur per week; n. startkwalificatie: een diploma van een opleiding als bedoeld in artikel 7.2.2, eerste lid onder b tot en met e, van de Wet educatie en beroepsonderwijs of een diploma hoger algemeen voortgezet onderwijs als bedoeld in artikel 7 onderscheidenlijk artikel 8 van de Wet op het voortgezet onderwijs; o. Stuurgroep: het samenwerkingsverband van Groningen op voorsprong bestaande uit de Provincie Groningen, de gemeente Groningen, de werkgeversorganisaties NO-NCW en MKB-Nederland Noord, de vakbonden FN en CN; 1

2 p. toekomstgericht scholen: scholing van de medewerker die is gericht op andere vaardigheden of werkzaamheden dan in de huidige baan of andere (kansrijke) banen; q. verletkosten: loonkosten van degene die de opleiding volgt; r. werkingsgebied arbeidsmarktregio Groningen: de gemeenten AA en Hunze, Appingedam, Assen, Bedum, Bellingwedde, De Marne, Delfzijl, Eemsmond, Groningen, Grootegast, Haren, Hoogezand-Sappemeer, Leek, Loppersum, Marum, Menterwolde, Noordenveld, Oldambt, Pekela, Slochteren, Stadskanaal, Ten Boer, Tynaarlo, eendam, lagwedde, Winsum, Zuidhorn. s. werknemer: persoon die op het moment waarop een aanvang wordt gemaakt met de inzet van een maatregel ten diens behoeven jonger is dan de pensioengerechtigde leeftijd, bedoeld in artikel 7a, eerste lid, van de Algemene Ouderdomswet, en die op grond van een arbeidsovereenkomst, dan wel een aanstelling in openbare dienst, arbeid verricht als werknemer, uitzendkracht of die arbeid verricht als zelfstandige zonder personeel; t. wettelijk minimumloon: de aanspraak, bedoeld in artikel 7, eerste lid, van de Wet minimumloon en minimumvakantiebijslag, of het percentage hiervan, bedoeld in artikel 2 van het Besluit minimumjeugdloonregeling. Artikel 2 Doel van de regeling De subsidieregeling heeft als doel het oplossen van knelpunten, zoals beschreven in bijlage I, op de arbeidsmarkt in het werkingsgebied arbeidsmarktregio Groningen door het inzetbaar houden en maken van personeel en het benutten van de marktvraag onder andere door het scholen van werknemers en het in dienst nemen van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Artikel 3 Doelgroep en subsidiabele activiteiten 1. Gedeputeerde staten kunnen aan een onderneming die volgens het handelsregister een of meer vestigingen heeft in het werkingsgebied arbeidsmarktregio Groningen en daar bedrijfsmatig activiteiten uitvoert ten behoeve van die vestiging(en) subsidie verstrekken. 2. Ondernemingen kunnen subsidie krijgen voor: a. oudere werknemers ten behoeve van het begeleiden van in te stromen jongeren en kwetsbare werknemers op de werkvloer voor de overdracht van kennis en ervaring; b. het bij- en omscholen van werknemers; c. EC trajecten ten behoeve werknemers die hun competenties willen valideren; d. het toekomstgericht scholen van werknemers; e. het in dienst nemen van kwetsbare werknemers, voor zover: - het in dienst nemen leidt tot een netto toename van het aantal arbeidsjaareenheden bij de betrokken onderneming in vergelijking met het gemiddelde van het aantal arbeidsjaareenheden in de voorgaande twaalf maanden, of - de vacatures niet zijn ontstaan door afvloeiingen maar door ontslag op initiatief van de werknemer, een handicap, ouderdomspensionering, vermindering van werktijd op initiatief van de werknemer of gewettigd ontslag om dringende redenen; - werkgever en de kwetsbare werknemer een arbeidscontract van minimaal 6 maanden sluiten; f. het in dienst nemen van BBL ers of werknemers een BBL-opleiding laten volgen; 2

3 Artikel 4 Subsidieplafond voor activiteiten als bedoeld in artikel 3 De Stuurgroep stelt subsidieplafonds vast voor de volgende activiteiten: Activiteit Subsidieplafond Artikel 3 tweede lid onder a: Oudere werknemers die jongere en kwetsbare werknemers gaan begeleiden ,00 Sector chemie ,00 Overige sectoren ,00 Artikel 3 tweede lid onder b: Om- en bijscholing ,00 Sector chemie ,00 Overige sectoren ,00 Artikel 3 tweede lid 2 onder c: EC ,00 Sector Chemie ,00 Overige sectoren ,00 Artikel 3 tweede lid 2 onder d: Toekomst gericht scholen ,00 Sector bouw en energie ,00 Overige sectoren ,00 Artikel 3 tweede lid 2 onder e: In dienst nemen kwetsbare werknemers ,00 Sector overheid ,00 Overige sectoren ,00 Artikel 3 tweede lid onder f: BBL ,00 Sector overheid ,00 Sector chemie ,00 Overige sectoren ,00 Artikel 5 erdeelsystematiek 1. Gedeputeerde staten beslissen op volgorde van binnenkomst. Wanneer de aanvrager met toepassing van artikel 4:5 van de Algemene wet bestuursrecht in de gelegenheid is gesteld zijn aanvraag aan te vullen wordt de dag waarop de aanvulling is ontvangen, met betrekking tot de verdeling, als datum van ontvangst gezien. 2. oor zover door verstrekking van subsidie voor aanvragen die op dezelfde dag zijn ontvangen, het subsidieplafond wordt overschreden, wordt de onderlinge rangschikking van de aanvragen vastgesteld door middel van loting. Artikel 6 termijn 1. Aanvragen kunnen worden ingediend: a. voor activiteiten bedoeld in artikel 3, onder a tot en met e van 1 februari 2015 tot 1 januari 2017; b. voor activiteiten bedoeld in artikel 3, onder f tot 1 januari 2018; 2. Een subsidieaanvraag kan worden ingediend bij het SNN via een daarvoor ontwikkeld webportal dat bereikbaar is via sectorplan.snn.eu/shop 3. Een aanvraag voor subsidie wordt ingediend met gebruikmaking van een door SNN opgesteld volledig ingevuld (digitaal) aanvraagformulier, vergezeld van de in het aanvraagformulier genoemde documenten. 4. Bij de aanvraag dienen de in bijlage II genoemde gegevens en bewijsstukken aangeleverd te worden. Artikel 7 Weigeringsgronden De subsidie wordt, onverminderd het bepaalde in artikel 4:35 van de Algemene wet bestuursrecht, in ieder geval geweigerd indien: a. een activiteit binnen andere Sectorplannen kan worden gesubsidieerd; b. ten aanzien van de subsidieaanvrager een uitstaand bevel tot terugvordering bestaat, volgend op een eerdere beschikking van de Europese Commissie waarin 3

4 steun onrechtmatig en onverenigbaar met de gemeenschappelijke markt is verklaard; c. de subsidie betrekking heeft op aanvragen voor scholing van werknemers waarbij de scholing ziet op het voldoen aan bindende nationale opleidingsnormen; d. de scholing waarvoor subsidie is aangevraagd dermate bedrijfsspecifiek is, dat de opleiding alleen bruikbaar is in de onderneming waarin men al werkzaam is. Hoofdstuk 2 Begeleiding jongere of kwetsbare werknemer door oudere werknemer Artikel 8 subsidiabele kosten oudere werknemer 1. De begeleidingskosten van een oudere werknemer zijn subsidiabel indien de oudere als leermeester gaat fungeren of fungeert voor een nieuw in te stromen jongere of een kwetsbare werknemer. De te begeleiden persoon volgt scholing, maar mag geen BBL-traject volgen. 2. De subsidiabele kosten voor een oudere werknemer tot begeleider van nieuw in te stromen jongeren en kwetsbare werknemers: a. voor het volgen van een opleiding tot coach/begeleider: - de verletkosten; - marktconforme kosten van scholing. b. de begeleidingsuren van de oudere werknemer voor het begeleiden van de jongere en kwetsbare werknemers tot maximaal één dag per week. 3. oor de in het vorige lid onder a bedoelde marktconforme kosten dient gekozen te worden uit opleidingen die door de Stuurgroep Groningen op voorsprong zijn aangewezen voor deze regeling of dient de aanvrager drie offertes van opleidingen aan te leveren waaruit blijkt dat de gekozen opleiding een marktconforme prijs bevat. 4. erletkosten en begeleidingsuren zijn alleen subsidiabel indien het uren betreft waarin de begeleider wordt doorbetaald en geen productieve arbeid kan verrichten. 5. De leerdoelen en de noodzakelijke begeleidingsuren moeten voordat het begeleidingstraject begint zijn bepaald en vastgelegd. 6. Na afronding van de scholing moet in de arbeidsovereenkomst van de oudere werknemer worden opgenomen dat deze bevoegd is om jongere werknemers te begeleiden. 7. De subsidiabele kosten moeten betrekking hebben op een periode die ligt binnen 1 februari 2015 en 1 februari Artikel 9 De hoogte van de subsidie oudere werknemer De subsidie bedraagt maximaal 47% van de subsidiabele kosten als opgenomen in artikel 8. Hoofdstuk 3 Bij- en omscholing, EC en toekomstgericht scholen Artikel 10 scholing 1. De subsidiabele kosten voor het bij- en omscholen van werknemers, EC trajecten of toekomstgericht scholen zijn: a. de verletkosten; b. marktconforme kosten van scholing. 2. oor de in het vorige lid onder c bedoelde marktconforme kosten dient gekozen te worden uit opleidingen die door de Stuurgroep Groningen op voorsprong zijn aangewezen voor deze regeling of dient de aanvrager drie offertes van opleidingen aan te leveren waaruit blijkt dat de gekozen opleiding een marktconforme prijs bevat. 3. erletkosten zijn alleen subsidiabel indien het uren betreft waarin de werknemer wordt doorbetaald en geen productieve arbeid kan verrichten. Een ZZP er kan geen verletkosten declareren. 4. Het moet gaan om algemene scholing. Dit betekent dat het moet gaan om scholing door middel waarvan bekwaamheden worden verkregen die in ruime mate ook bruikbaar zijn in andere ondernemingen, zodat de inzetbaarheid van de werknemer wordt verbeterd. 5. De subsidiabele kosten moeten betrekking hebben op een periode die ligt binnen 1 februari 2015 en 1 februari

5 Artikel 11 De hoogte van de subsidie voor scholing De subsidie bedraagt maximaal 47% van de subsidiabele kosten als opgenomen in artikel 10. Hoofdstuk 4 BBL Artikel 12 BBL 1. De kosten van een BBL er zijn alleen subsidiabel indien de opleiding is gestart vóór 1 februari De subsidiabele kosten voor BBL ers zijn de loonkosten van degene die een BBLopleiding volgt gedurende de eerste twee jaren van de opleiding. 3. De subsidiabele kosten moeten betrekking hebben op een periode die ligt binnen 1 februari 2015 en 1 februari De loonkosten zijn gemaximeerd op het wettelijk minimum brutoloon, vermeerderd met een opslag van 32% voor de overhead, die voor deze persoon geldt. Artikel 13 De hoogte van de subsidie BBL De subsidie voor BBL bedraagt maximaal 20% van de subsidiabele kosten als opgenomen in artikel 12. Hoofdstuk 5 Kwetsbare werknemers Artikel 14 Subsidiabele kosten kwetsbare werknemers 1. De subsidiabele kosten voor het in dienst nemen van een kwetsbare werknemer zijn de loonkosten van deze persoon gedurende de eerste twaalf maanden na indienstneming. 2. De subsidiabele kosten moeten betrekking hebben op een periode die ligt binnen 1 februari 2015 en 1 februari Artikel 15 De hoogte van de subsidie voor kwetsbare werknemers De subsidie voor het in dienst nemen van een kwetsbare werknemer bedraagt maximaal 20% van de subsidiabele kosten als opgenomen in artikel 14. Hoofdstuk 6 Overige bepalingen Artikel 16 Algemene bepalingen omtrent de hoogte van de subsidie 1. Indien voor de subsidiabele kosten van het project één of meer andere subsidies of fiscale kortingen zijn of worden verleend, zullen deze subsidies of fiscale kortingen bij de verlening of -indien deze na de verlening zijn toegekend- bij de vaststelling, op het bedrag van de verleende of vast te stellen subsidie in het kader van deze regeling in mindering worden gebracht. 2. Het bedrag van de subsidie wordt verlaagd indien de Europese Regelgeving daartoe noopt. 3. Het totale subsidiebedrag per onderneming voor de in deze regeling genoemde activiteiten bedraagt maximaal 2 miljoen euro. Artikel 17 Algemene bepalingen omtrent subsidiabele kosten Niet subsidiabel zijn omzetbelasting in de zin van de Wet op de omzetbelasting 1968 en vergelijkbare belasting van andere staten indien deze verrekenbaar zijn. Artikel 18 aststelling 1. De subsidieaanvrager dient 5 weken na de einddatum van de gesubsidieerde activiteit een verzoek om definitieve vaststelling van de subsidie in bij het SNN. 2. Met het verzoek tot vaststelling van de subsidie dienen de subsidiabele kosten onderbouwd te worden en dienen de in bijlage II genoemde gegevens en bewijsstukken aangeleverd te zijn. 3. Het verzoek tot vaststelling kan worden ingediend bij het SNN via hetzelfde webportaal waar de aanvraag ingediend kan worden sectorplan.snn.eu/shop. 5

6 Artikel 19 Bewaarplicht De subsidieontvanger dient de gegevens en bescheiden van de activiteiten waarvoor hij subsidie heeft ontvangen tot en met 31 december 2023 te bewaren na vaststelling van de subsidie. Artikel 20 Inwerkingtreding en horizonbepaling 1. Deze regeling treedt in werking op de dag nadat zij bekend is gemaakt en heeft alsdan terugwerkende kracht tot 1 februari Deze regeling vervalt van rechtswege op 1 februari Deze regeling blijft na het vervallen op 1 februari 2018 van toepassing op subsidies die voor het vervallen van de regeling zijn aangevraagd of verstrekt. Artikel 21 Citeertitel Deze regeling wordt aangehaald als Onderneming en arbeidsmarkt Groningen (OAG). 6

7 Toelichting op de regeling Artikel 6 lid 2 De aanvragen in kader van deze subsidieregeling kunnen digitaal ingediend worden in een daarvoor ontwikkeld webportal. Dit webportal is te bereiken via de website van het SNN sectorplan.snn.eu/shop. In dit webportal is het aanvraagformulier te vinden en kunnen de vereiste bewijsstukken geüpload worden. De portal geeft hierbij per deelnemer aan welke documenten vereist zijn zodat de aanvrager door het subsidieproces wordt geleid. Artikel 7 weigeringsgronden Artikel 7a Inzet van maatregelen in het regionale sectorplan zijn aanvullend op de maatregelen die landelijke sectorplannen bieden of voorzien in lacunes (waar landelijke plannen niet in voorzien of waar geen landelijke plannen voor zijn). Deze kunnen zowel kwantitatief als kwalitatief van aard zijn. Bij een aanvraag zal de ondernemer moeten verklaren dat de aanvraag niet bij andere sectorplannen ondergebracht kan worden. Artikel 7c Een aanvraag van een ondernemer voor scholing die op grond van wettelijke voorschriften verplicht is wordt niet gesubsidieerd. Artikel 7d Het is de bedoeling dat de scholing niet bedrijfsspecifiek is maar dat men met de opleiding inzetbaar is in andere ondernemingen van dezelfde sector alsook door kan stromen naar andere sectoren, bijvoorbeeld naar de sectoren waarin de groei wordt verwacht als bouw, energie, ICT en aanpalende sectoren. Artikel 8 Behoud vakkrachten en kennisdeling Om te zorgen dat ouderen gezond inzetbaar blijven, worden acties uitgevoerd gericht op het anders organiseren van werkzaamheden. Ouderen worden ontlast en er wordt gebruik gemaakt van hun vakkennis, door ze te koppelen aan nieuwe instroom van jongeren en mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. oor het goed begeleiden van de nieuwe instroom worden ouderen opgeleid tot coach/begeleider. Hierbij is specifiek aandacht voor het begeleiden van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. De ouderen werken vervolgens maximaal 1 dag per week als leermeester voor jongeren of mensen met afstand tot de arbeidsmarkt. Het leren op de werkplek staat hier centraal, waarbij leerdoelen en een plan vooraf worden opgesteld tussen de begeleider en de nieuwe instromers. In de arbeidsovereenkomst van de oudere werknemer moet worden vastgelegd dat deze jongeren mag begeleiden. Bij de vaststelling van de subsidie dient dit te worden aangetoond. Artikel 8.3 en 9.2. Marktconforme kosten De kosten voor ingekochte scholing is subsidiabel mits er sprake is van een marktconform tarief. Om deze marktconformiteit aan te tonen heeft de aanvrager twee keuzes. 1. De aanvrager maakt een keus uit het aanbod aan opleidingen die in de webportal vermeld staan. De tarieven van de deze opleidingen zijn door de Stuurgroep Groningen op voorsprong als marktconform beoordeeld. 2. De opleiding- of opleiderskeus van de aanvrager staat niet vermeld in de webportal. In dat geval wordt de aanvrager verzocht om zelf drie offertes op te vragen en hieruit een keus te maken. Deze offertes dienen bij de subsidieaanvraag meegestuurd worden zodat beoordeeld kan worden of er sprake is van een marktconform tarief. Artikel 9 Algemene scholing betekent dat het moet gaan om scholing door middel waarvan bekwaamheden worden verkregen die in ruime mate inzetbaar zijn, zodat de inzetbaarheid van de werknemer wordt verbeterd. Het mag dus niet gaan om scholing die uitsluitend gericht is op de huidige of toekomstige functie van de werknemer in uw eigen onderneming. Doordat de werknemer een diploma, certificaat of een bewijs van deelname verkrijgt die niet alleen relevant is bij de huidige werkgever, maar tevens voor andere werkgevers in dezelfde sector of in aanpalende sectoren, betekent dit in de arbeidsmarktregio Groningen een grotere kans op werk (ook in de toekomst). 7

8 Bij- en omscholing (duurzame inzetbaarheid) Scholen van medewerkers naar een ander type functie op hetzelfde niveau of naar een hoger opleidingsniveau binnen een vergelijkbare functie. Het doel van bij- en omscholing is dat werknemers in de arbeidsmarktregio voldoende zijn toegerust op een duurzame continuering van hun loopbaan en kwalitatief goed inzetbaar zijn. Het komt voor dat ontwikkelingen in de onderneming en de arbeidsmarktregio om andere kwaliteiten vragen dan waarover het huidig personeel van een onderneming beschikt. Ook kan voor pas afgestudeerden die in dienst genomen worden gelden dat zij met een verkort scholingstraject een betere aansluiting hebben bij de huidige vraag op de arbeidsmarkt. Het moet gaan om algemene scholing. Er zijn verschillende soorten scholingstrajecten mogelijk. Het kan gaan om korte scholingstrajecten van maximaal enkele dagen tot middellange scholingstrajecten tot langdurige intensieve scholingstrajecten. alideren competenties (EC) Het valideren van competenties wordt in de praktijk EC genoemd. EC staat voor Eerder erworven Competenties. Dit is het geheel van kennis, inzicht, vaardigheden en attitudes dat mensen hebben verworven door middel van werkervaringen. oor mensen die al langere tijd binnen een bedrijf en sector werken, kan gelden dat hun loopbaanstappen niet zijn vastgelegd. Hierdoor sluit hun positie op de arbeidsmarkt niet aan bij hun huidige functie. EC-traject maakt zichtbaar welke kennis, inzichten en ervaringen de werknemer heeft opgedaan. Daartoe wordt op tijdens het EC-traject op een gestructureerde wijze, samen met de werknemer, informatie verzameld. Het resultaat wordt vastgelegd in een Ervaringscertificaat. Met het certificaat toont de werknemer zijn/haar kennis en kunde aan. Dit is heel zinvol als de werknemer zich verder wilt ontwikkelen in een vervolgopleiding of als bij een sollicitatie duidelijk wil aangeven waar hij/zij staat en over welke competenties hij/zij beschikt. Het laten vastleggen van de kwaliteiten in een EC draagt bij aan een sterkere positie op de arbeidsmarkt. Toekomstgericht scholen (benutten marktvraag) Het gaat om scholing gericht op andere vaardigheden en werkzaamheden binnen de eigen en in andere functies of het omscholen naar een functie in een kansrijke sector. Scholen van medewerkers voor functies of werkzaamheden en die er nu niet zijn, maar waarvan de verwachting is dat deze als gevolg van ontwikkelingen in de markt, economische ontwikkelingen en innovaties wel ontstaan. Denk daarbij aan nieuwe technieken die op de markt worden toegepast of nieuwe werkzaamheden die zijn ontstaan. Het gaat onder andere om kansrijke sectoren zoals bouw, energie, en ICT. Artikel 11 BBL Nieuwe instroom wordt via een tegemoetkoming in loonkosten een kans geboden. Beoogd resultaat is dat de BBL er na afloop van het traject bij de onderneming in dienst blijft of doorstroomt naar een duurzame plek met een arbeidscontract van minimaal 1 jaar. Artikel 13 in dienst nemen kwetsbare werknemers De arbeidsmarktregio heeft te maken met een oververtegenwoordiging van mensen in de sociale werkvoorziening, de Wajong en van lager opgeleiden. Aan de andere kant heeft de regio momenteel, als gevolg van de crisis, te maken met een groter wordende groep hoger opgeleiden (vooral jongeren). Om te voorkomen dat beide groepen langdurig buiten het arbeidsproces raken en niet (direct) inzetbaar zijn als er kansen zijn op de arbeidsmarkt, wordt ingezet om kansen te creëren voor nieuwe instroom. Bij hoger opgeleiden geldt ook nog een risico dat zij buiten de regio op zoek gaan naar een baan en hierdoor niet in de toekomst voor de regio behouden worden. Naast vervangingsvraag, die door de vergrijzing van de beroepsbevolking optreedt, bestaat er binnen sommige sectoren ook kans op uitbreiding. De vraag aan extra personeel komt vooral uit sectoren als energie, bouw en ICT en aanpalende sectoren. 8

9 Wanneer is er sprake van een netto toename van het aantal werknemers bij de indienstneming van kwetsbare werknemers? Subsidie op de loonkosten voor de in dienst genomen kwetsbare werknemer kan alleen worden verstrekt als de kwetsbare werknemer additioneel wordt aangenomen ten opzichte van het gemiddelde aantal werknemers in de voorgaande twaalf maanden (zie voorbeelden hieronder) of als de vacature door natuurlijk verloop is ontstaan. De werkgever kan de netto toename aantonen door het overleggen van een verklaring met een berekening. Wanneer de vacature is ontstaan door natuurlijk verloop, dan hoeft de werkgever de netto toename niet aan te tonen. Hij zal in dat geval wel met een verklaring moeten aangeven dat de vacature door natuurlijk verloop is ontstaan. Overigens geldt in beide situaties dat de in dienst te nemen werknemer zelf moet aangeven dat hij tot de doelgroep kwetsbare werknemers (een persoon die ouder is dan 55, of in de voorgaande zes maanden geen reguliere baan heeft gevonden, of niet in het bezit is van een startkwalificatie) behoort. oorbeeld 1: een werkgever neemt per een nieuwe werknemer in dienst die langer dan 6 maanden werkloos is. Op 30 april 2014 waren er 50 fte werknemers in dienst bij deze werkgever en een jaar later 52 fte werknemers. Dit is een gemiddeld aantal fte van 51 in de voorgaande twaalf maanden. Het aantal fte wordt op met de nieuwe werknemer erbij 53. In dit geval heeft de indienstneming van de kwetsbare werknemer wel geleid tot een netto toename van het aantal werknemers bij de betrokken werkgever in vergelijking met het gemiddelde van het aantal werknemers in de voorgaande twaalf maanden. Er kan dus een loonkostensubsidie worden toegekend. oorbeeld 2: een werkgever neemt per een nieuwe werknemer in dienst die langer dan 6 maanden werkloos is. Op 31 maart 2014 waren er 110 fte werknemers in dienst bij deze werkgever en een jaar later 100 fte werknemers. Dit is een gemiddeld aantal fte van 105 in de voorgaande twaalf maanden. Het aantal fte wordt op met de nieuwe werknemer erbij 101. In dit geval heeft de indienstneming van de kwetsbare werknemer niet geleid tot een netto toename van het aantal werknemers bij de betrokken werkgever in vergelijking met het gemiddelde van het aantal werknemers in de voorgaande twaalf maanden. Er kan dus geen loonkostensubsidie worden toegekend. Tellen ZZP ers, uitzendkrachten en payrollers ook mee als in dienst genomen kwetsbare werknemers? Nee, bij ZZP ers, uitzendkrachten en payrollers is er geen sprake van een toename van het aantal werknemers bij de betrokken onderneming. Hoe verhoudt de subsidie op de loonkosten van kwetsbare werknemer zich tot de premiekorting voor jongeren en voor ouderen? Indien een jongere van 18 tot en met 26 jaar voor minimaal een half jaar en voor minimaal 32 uur per week in dienst wordt genomen, kan een werkgever via de Belastingdienst een premiekorting krijgen (tot uiterlijk ). Ook voor het in dienst nemen van een uitkeringsgerechtigde vanaf 50 jaar (per vanaf 56 jaar) kan een werkgever een premiekorting (mobiliteitsbonus) krijgen. In die situaties geldt geen verplicht minimum aantal uur per werkweek. Indien de werkgever voor het in dienst nemen van een jongere of oudere werknemer de premiekorting ontvangt, is het verstrekken van een subsidie op de loonkosten voor dezelfde werknemer niet mogelijk. De Regeling cofinanciering sectorplannen en de OAG sluiten dubbelfinanciering uit. 9

10 BIJLAGE I: toelichting op de knelpunten op de arbeidsmarkt Hoofdstuk 1 De knelpunten De arbeidsmarktregio Groningen heeft te maken heeft met een structuurprobleem. Over het algemeen geldt dat er te weinig werkgelegenheid is voor het aantal mensen dat wil werken. Het aanbod van werk dat er wel is kan niet ingevuld worden door de werkzoekenden. Dit probleem vraagt om een integrale aanpak. Met het beter faciliteren van het kwalificeren van medewerkers, wordt de inzetbaarheid van medewerkers vergroot. Dit versterkt ook de economische positie van de bedrijven in de regio en van de werknemers. De arbeidsmarktregio Groningen kent verschillende knelpunten. Hierna worden deze beschreven en nader toegelicht: Een krimpende bevolking; Een sterk vergrijsde (en verdere vergrijzende) beroepsbevolking; Een kwalitatieve mismatch op de arbeidsmarkt. Er is bij de beroepsbevolking een te laag opleidingsniveau in verhouding tot het opleidingsniveau dat gevraagd wordt binnen sectoren waar kansen liggen op voor werk. Ook is het opleidingsniveau in sommige sectoren te laag om het werk in de bedrijven in de toekomst uit te kunnen blijven voeren zodat deze bedrijven hun concurrerende positie op markt kunnen behouden; Er is in het algemeen te weinig werkgelegenheid op korte termijn, waar veel van het werkloze arbeidspotentieel terecht kan. Dit geldt met name voor werkgelegenheid voor laaggeschoolden; Er is sprake van een hoog percentage niet werkenden. Een deel daarvan heeft een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Ook is er is sprake van te weinig mobiliteit op de arbeidsmarkt; Er is sprake van het ontbreken van structurele samenwerking vanuit het bedrijfsleven binnen de arbeidsmarktregio; Binnen bepaalde sectoren, als de zorg, healthy ageing en energie, is er wel sprake van samenwerking. Dit betreft echter samenwerking op sectorniveau. De intersectorale regionale samenwerking op het gebied van mobiliteit is echter niet geborgd. De bestaande regionale samenwerkingsstructuur binnen het sociale zekerheidsdomein, is niet verbonden met het bedrijfsleven; Er is sprake van verschillende initiatieven die zorgen voor versnippering en verkokering; Op termijn is er gebrek aan personeel in de sectoren bouw (herstelwerkzaamheden in het aardbevingsgebied), ICT en op gebied van energie (o.a. windenergie). Conjunctuur, beleid en demografische ontwikkeling Op dit moment is het aanbod op de arbeidsmarkt in Groningen, mede als gevolg van de crisis, groter dan de vraag. Naast conjunctuur, zijn ook beleidsmatige aspecten als bezuinigingen en het verhogen pensioengerechtigde leeftijd van invloed op de beroepsbevolking evenals demografische ontwikkelingen. ergrijzing Door vergrijzing en ontgroening neemt het aantal mensen in de leeftijd 15 tot en met 65 jaar af, hetgeen leidt tot een krimpende beroepsbevolking. Dit maakt dat verwacht wordt dat op de middellange termijn het aanbod op de arbeidsmarkt onder druk komt te staan. Op kwalitatief gebied zijn er nu al problemen. De bevolking krimpt terwijl de vraag naar arbeid bij het aantrekken van de economie zal toenemen. De mate waarin vergrijzing zich voordoet, verschilt per sector. Naast de collectieve sector (24-28%), kennen de sectoren vervoer & opslag (22%) en bouw (18%) een groot aandeel 55-plussers. In tegenstelling tot de collectieve sectoren, profiteren deze sectoren de komende jaren van het aantrekken van de economische activiteit. oor Noord-Nederland als geheel wordt is de vervangingsvraag in bovengenoemde sectoren 10

11 significant. De wervingsbehoefte bij werkgevers in Groningen wordt dan ook mede bepaald door de vergrijzing die leidt tot een vervangingsvraag. Om dit knelpunt het hoofd te kunnen bieden, is het van belang dat de participatiegraad op peil blijft en in de toekomst verder groeit. In totaal telt Groningen bijna werknemers ouder dan 55 jaar, die de komende tien jaar de arbeidsmarkt als gevolg van het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd verlaten. Een groot deel hiervan, werknemers, zijn ouder dan 60 jaar en zullen op korte termijn de arbeidsmarkt gaan verlaten. Opleidingsniveau op de arbeidsmarkt Het Noorden heeft een kwetsbare arbeidsmarkt door een lager opleidingsniveau dan het landelijke. Binnen de beroepsbevolking is de groep met een MBO-achtergrond oververtegenwoordigd. Ook veel ondernemers in Noord-Nederland hebben een MBO-opleiding als achtergrond. Kennisvalorisatie vanuit universiteiten en hogescholen naar MBO-ondernemers is geen vanzelfsprekendheid en verdient extra aandacht. Op de arbeidsmarkt wordt verwacht dat in de toekomst banen op MBO-niveau 2 en 3, als gevolg van automatisering en robotisering, gaan verdwijnen, waardoor er overschotten aan werkzoekenden op deze niveaus ontstaan. De werkgelegenheidsstructuur kent een groot aandeel banen in de quartaire sector (=de dienstverlening zonder winstoogmerk, zoals openbaar bestuur, onderwijs, gezondheidszorg, maatschappelijke dienstverlening, defensie, openbare orde en sociale zekerheid). In het geval mensen uit deze sector hun baan verliezen, kunnen ze vaak niet in een vergelijkbare functie bij een ander bedrijf terecht, omdat de economie daarvoor te ijl is. Omliggende regio s kampen met dezelfde problemen en bieden daardoor ook geen perspectief. Het opleiden van werkenden is een behoefte die is geuit door verschillende werkgevers uit verschillende sectoren, waaronder ook de kansrijke sectoren als bouw, energie en chemie en zal leiden tot een verbetering van de duurzame inzetbaarheid. ervangingsvraag en uitbreidingsvraag Door de toekomstige uitstroom van ouderen is het van belang voldoende gekwalificeerde opvolgers te hebben. Naast het zorgen voor voldoende aanbod om aan de vervangingsvraag, en een eventuele uitbreidingsvraag, te kunnen voldoen, is het van belang dat het huidige en toekomstige personeel over de juiste kwaliteiten beschikt om de economische kansen te kunnen benutten. Het grote aantal ouderen dat de komende jaren uitstroomt, betekent verlies van kennisdragers. Het is van belang tijdig te investeren in scholing en kennisoverdracht van ouderen. Opwaardering van het niveau van de werkenden of migratie is nodig, omdat de verdringing op lagere niveaus toeneemt anders toe zal nemen evenals het aantal inactieven o de arbeidsmarkt. De ontwikkelingen maken dat er aandacht moet zijn om te zorgen voor voldoende en een bij de vraag passend aanbod van werkenden en werkzoekenden. De uitbreidingsvraag zal vooral komen uit sectoren als energie, bouw en ICT en aanpalende sectoren. Hoofdstuk 2 Kansen De regeling staat open voor alle sectoren in de arbeidsmarktregio Groningen, In bepaalde sectoren zijn er echter meer kansen op werk dan in andere. Kansen zijn met name te vinden in de sectoren bouw, energie en chemie. Uit onderzoek van het UW blijkt dat er vooral een krappe arbeidsmarkt is voor technische beroepen of beroepen met een technisch component. Krapte doe zich ook voor bij uitvoerende technische functies als monteurs, procesoperators, CNC-verspaners, lassers en bij technisch kaderpersoneel (technici) als tekenaars, calculators, werkvoorbereiders. oor de technici is MBO-4 het minimumniveau. Men zoekt in toenemende mate naar HBO- ers. Deze technische beroepen zijn direct te relateren aan kansrijke sectoren als chemie, bouw en energie. Het opleidingsniveau in de arbeidsmarktregio als geheel en met name in de sectoren chemie, bouw en energie sluit niet aan bij de toekomstige vraag. Hieronder worden de kansen in en aantal sectoren nader toegelicht. 1. de bouwsector De regio Groningen is de afgelopen periode geconfronteerd met bodemdaling in grote delen van de regio als gevolg van aardbevingen. Dit heeft grote impact op de bouwkundige staat 11

12 van huizen en overige bebouwing. Specifiek voor de regio Groningen ontstaat er additionele werkgelegenheid door herstel- en preventie werkzaamheden als gevolg van aardbevingsproblematiek. De komende jaren moet schade aan gebouwen en objecten in beeld gebracht worden, aardbevingsschade moet worden hersteld en er moeten preventieve maatregelen worden genomen. Ten behoeve van deze herstelwerkzaamheden zullen voor een belangrijk deel bedrijven in de regio worden ingeschakeld. Als gevolg van het feit dat nieuwe vooruitstrevende bouwtechnieken nodig zullen zijn in de vorm van bevingsbestendige bouwtechnieken zullen huidige werknemers moeten worden om- en bijgeschoold. Hier komt een kwalitatieve mismatch naar voren: de kwaliteiten van de huidige werkenden in de bouwsector zijn onvoldoende om de gevraagde werkzaamheden uit te kunnen voeren. Daarnaast moeten werknemers ook meer dan voorheen verschillende soorten werkzaamheden kunnen uitvoeren en moet daarvoor worden gekwalificeerd en gediplomeerd. De scholing in de bouw richt zich op het ontwikkelen van kwaliteiten die in de toekomst meer gaan worden gevraagd. Door de aanvulling in opleiding op het huidige niveau van de werkende, wordt de positie op de arbeidsmarkt vergroot. Dit geldt ook voor professionals die te maken hebben met grondwerkzaamheden, bebouwde omgeving en infrastructuur (bijvoorbeeld, gemeenten, energiebedrijven, waterschappen etc.). Tot slot speelt mee, dat de huidige omgeving- en demografische ontwikkelingen een ander type bouw en inrichting van woningen vraagt, bijvoorbeeld energiezuiniger bouwen en aandacht voor domotica (=huisautomatisering d.w.z. de integratie van technologie en diensten, ten behoeve van een betere kwaliteit van wonen en leven). 2. Energie Noord-Nederland speelt een belangrijke rol in de transitie naar een nieuwe economie die minder afhankelijk is van fossiele energie. De noordelijke regio speelt op dit moment al een belangrijke rol als energieleverancier en ontwikkelaar van energietechnologie. Er is aandacht voor duurzame bronnen als wind, zon, biomassa en bodemenergie. In het rapport Switch (2014), de Noordelijke Energie Agenda worden vier versnellingspaden omschreven, waarmee de omslag naar duurzame energie moet worden gerealiseerd: 1) doorontwikkeling en uitrol van energiebesparingsmaatregelen en decentrale energieproductie; 2) nieuwe manieren van productie/opwekking, transport/distributie, opslag en levering energie; 3) innovatieroute gas o.a. door Biobased energy en LNG in transport ; 4) Offshore energy door wind-op-zee en energie uit water. Het is de verwachting dat activiteiten in de genoemde versnellingspaden leiden tot extra werkgelegenheid in de gehele waardeketen van ontwerp, productie, installatie, onderhoud en dienstverlening. Het gaat om bestaande bedrijven die hun activiteiten uitbreiden en nieuwe vestigingen door spin out en start ups. Benodigd zijn opleidingen voor functies in de offshore wind en decentrale energieopwekking op minimaal MBO4-niveau. 3. Chemie Het chemiecluster Eemsdelta is van cruciaal belang voor de werkgelegenheid in de regio Groningen. Het chemiecluster in Delfzijl ondergaat een overgang naar een bio-based economie, waarbij wordt ingezet op het ontwikkelen en vermarkten van nieuwe grondstoffen. De positie van de chemiebedrijven is verslechterd door concurrentie met landen waar de gas- en elektriciteitsprijzen relatief laag zijn. Zonder verdere acties zal het cluster Eemsdelta worden geconfronteerd met stagnatie en krimp met als gevolg een daling van de werkgelegenheid. De commissie Willems adviseert te investeren in kennis en ondernemerschap en in mensen, zowel in het huidig als toekomstig arbeidspotentieel. Organisaties in het chemiecluster hebben aangegeven dat het noodzakelijk is het personeel op te scholen binnen de verschillende apro-niveaus. apro A is minimaal noodzakelijk om op het terrein in de Eemsdelta te mogen werken. In de Chemie is per heden sterk behoefte aan operators die zich opschalen naar apro B/C in verband met verwachte vraag en ontwikkeling in aard van werkzaamheden. Het omscholen binnen de apro-niveaus maakt dat werkenden bovendien breder inzetbaar zijn op de arbeidsmarkt. Dit versterkt bovendien hun toekomstige positie en de positie van bedrijven. Er moet extra worden ingezet op de op- en bijscholing van werknemers. 12

13 4. Industrie In het rapport Regio in Beeld van het UW (2014) staat vermeld, dat de totale industriële werkgelegenheid in Groningen in 2015 per saldo zal krimpen, maar dat in de sectoren chemie, metaal en voedingsindustrie tekorten zullen ontstaan op het gebied van operationeel personeel, zoals procesoperators, monteurs op hogere MBO-niveaus. ICT-sector Op dit moment is er frictie op de arbeidsmarkt met betrekking tot vraag en aanbod van specifieke ICT-functies, zowel in de ICT sector zelf als in organisaties met omvangrijke ICT-afdelingen. Op de lange termijn worden fricties op de arbeidsmarkt verwacht als gevolg van de vergrijzing van het personeel in combinatie met ontgroening. Daarnaast heeft de sector met een kwalitatief probleem te maken. Het zittend personeel beschikt over MBO-niveau en werkgevers hebben behoefte aan HBO-opgeleiden. Het gevraagde kennisniveau en de vaardigheden zullen als gevolg van snelle opeenvolgende ICT-ontwikkelingen veranderen, waardoor het mogelijk wordt dat er enerzijds kwalitatieve tekorten ontstaan en aan de andere kant overschotten zijn. De sector wil zich richten op het inzetbaar houden van personeel en sectorale en intersectorale mobiliteit. Daarnaast zijn er als gevolg van het invoeren van regie en outsourcing negatieve effecten op de werkgelegenheid. Mensen raken hun baan kwijt of dreigen hun baan te verliezen. Er dienen maatregelen komen gericht op het bevorderen van mobiliteit. Nieuwe ICT-trends hebben impact op de uit te voeren werkzaamheden en de te ontwikkelen competenties van medewerkers. De ICT-functies op MBO-niveau staan onder druk. Specifieke MBO-maatwerktrainingen moeten MBO ers met potentie mogelijkheid geven om door te groeien. De vraag van werkgevers in de sectoren chemie, energie, bouw en ICT richt zich op minimaal MBO4+ niveau. Het aanbod (grote groep MBO 2-3) is daarin te beperkt om aan de toekomstige vraag te voldoen. Onder meer scholing is dus noodzakelijk om het kwalificatieniveau omhoog te krijgen en te kunnen voldoen aan de vraag. Hoofdstuk 3 Overige Overheidssector De overheidssector zorgt in de arbeidsmarktregio Groningen voor veel werkgelegenheid. Het betreft zowel Rijksdiensten, de provinciale overheid als de lokale overheden. Door afnemende budgetten en toenemende taken (decentralisaties) ondergaat de publieke sector momenteel een enorme omslag. Op de langere termijn speelt tevens mee dat door de aangekondigde regionale herindeling gemeenten meer gaan samenwerken en mogelijk ander type werkzaamheden moeten uitvoeren. Er is behoefte aan maatregelen om mobiliteit te bevorderen, maar op termijn ook aan de versterking van de overheid als aantrekkelijke werkgever, investeren in zittend personeel en gezond blijven werken. Naast vergrijzing, daling aantal vacatures en kwalitatieve mismatch is er sprake van verlies van kwaliteit en innovatiekracht door afnemende budgetten voor scholing, geen flexibiliteit en mobiliteit in het personeelsbestand. Er ontstaat overcapaciteit van ongeveer 10% van het totale personeelsbestand als gevolg van het efficiënter inrichten van processen en het verdwijnen van eenvoudig, routinematig werk verdwijnt, waardoor er werk voor mensen aan de onderkant van de arbeidsmarkt. Bronnen: Ruimtelijke concentratie Mbo-afgestudeerden (SER Noord-Nederland, 2014) Skills audit regio Groningen- Drenthe (Ecorys, 2013) Macro Economische erkenning Noord-Nederland (SER Noord-Nederland, juni 2014) Gegevens CAB Groningen, 2014 Regio in Beeld, Groningen (UW oktober 2014) Businessplan Epi- centrum, 2014 (Alfa College, RUG, Hanzehogeschool en de NAM) Energiemonitor Noord-Nederland versie 3.0 (E&E advies, 2014) Chemiecluster op stoom (Commissie Willems, maart 2014) rapport Switch (2014), de Noordelijke Energie Agenda 13

14 BIJLAGE II: Met subsidieaanvraag en vaststelling mee te zenden gegevens Deelnemersregistratie In de subsidie staat de deelnemer centraal. Dit betekent dat de deelnemersadministratie een belangrijk onderdeel is van uw projectadministratie. De deelnemersadministratie dient aan te tonen dat aan de eisen van deze regeling wordt voldaan. In de deelnemersadministratie wordt geregistreerd welke deelnemers aan welke activiteit deelnemen en wordt aangetoond dat de deelnemers aan activiteit tot de doelgroep behoren waarvoor u de subsidie vraagt. erder onderbouwt u met de deelnemersadministratie dat de activiteit(en) waarvoor u subsidie vraagt, daadwerkelijk hebben plaatsgevonden. Zo toont u aan dat de met die activiteiten gemoeide kosten subsidiabel zijn. SNN heeft voor het vastleggen van deze deelnemersgegevens een webportal ontwikkeld waarin de aanvraag tot subsidie wordt verwerkt. Ook wordt de aanvrager in deze webportal verzocht om de benodigde documentatie te uploaden. Hierdoor is voor de aanvrager in de webportal inzichtelijk wat de status is van het subsidietraject en welke stukken nog verzonden moeten worden. Hieronder is in een overzicht aangegeven welke gegevens en documentatie bij de subsidieaanvraag en subsidievaststelling meegestuurd moet worden. Oudere werknemer die jongere werknemer begeleid Op- en omscholing, EC en toekomstgericht scholen Aanvraag ast te leggen gegevens Mee te sturen documenten an toepassing? NAW gegevens deelnemer Geboortedatum Werkgeversverklaring en deelnemersverklaring Burgerservicenummer Aantal werkbare uren Soort activiteit Instroomdatum deelnemer Akkoord gebruik gegevens deelnemer Deelnemersverklaring NAW gegevens werkgever Sector werkgever (SBI-code) erklaring geen dubbelfinanciering erklaring netto toename aantal arbeidsjaareenheden erklaring boventalligheid/ reorganisatie Werkgeversverklaring BBL Indienstneming kwetsbare werknemers 14

15 Oudere werknemer die jongere werknemer begeleid Op- en omscholing, EC en toekomstgericht scholen aststelling ast te leggen gegevens Bewijsstuk an toepassing? NAW gegevens deelnemer Geboortedatum Burgerservicenummer Aantal werkbare uren Loonstrook Loonstrook Instroomdatum deelnemer * Kopie arbeidsovereenkomst en leercontract of loonstrook * Aanwezigheidsregistratie van de eerste projectactiviteit en/of kopieën diploma`s of certificaten Akkoord gebruik gegevens deelnemer Deelnemersverklaring NAW gegevens werkgever Sector werkgever erklaring geen dubbelfinanciering Werkgeversverklaring Werkgeversverklaring erklaring netto toename aantal arbeidsjaareenheden * Werkgeversverklaring BBL Indienstneming kwetsbare werknemers erklaring boventalligheid/ reorganisatie Werkgeversverklaring Kopie onderwijsovereenkomst of BPO van de BBL BBl`er NT NT NT Laatste maand van de projectperiode loonstrook. Het dient zichtbaar te zijn dat de deelnemer de gehele subsidiabele periode van max 12 maanden in dienst was NT NT NT Indienstnemingsdatum deelnemer Schriftelijke bevestiging met toelichting van de reden van uitdiensttreding en NT NT NT Uitdiensttreding oudere werknemer pensioenovereenkomst Kenmerken deelnemer Bewijs langer dan 6 maanden geen reguliere betaalde arbeid erklaring geen beroepsopleiding NT NT NT Onderbouwing geleverde prestatie * Factuur * Betaalbewijs * Aanwezigheidsregistratie van de projectactiviteit en/of kopieën diploma`s of certificaten * Persoonlijk Ontwikkelings Plan : Leerdoelen en aantal begeleidingsuren NT NT erletkosten deelnemer * Loonstrook Uitstroomdatum deelnemer * Aanwezigheidsregistratie van de laatste projectactiviteit en/of kopieën diploma`s of certificaten * Loonstrook van de laatste maand van de activiteit 15