AGENDAPUNT 10 ONTWERP. Onderwerp: Deelname aan samenwerkingsovereenkomst Winnet Nummer: Voorstel. gelezen het Bestuursakkoord Water

Transcriptie

1 VOORSTEL AAN HET ALGEMEEN BESTUUR AGENDAPUNT 10 Onderwerp: Deelname aan samenwerkingsovereenkomst Winnet Nummer: In D&H: Steller: ir. J.A. Westhuis In Cie: BMZ Telefoonnummer: 5957 SKK Afdeling: Strategie en Innovatie In AB: Portefeuillehouder: Reerink Geheim: ja nee Voorstel gelezen het Bestuursakkoord Water ONTWERP Stelt het college u voor om 1. In te stemmen met de deelname van het waterschap aan de samenwerkingsovereenkomst Winnet, 27 september 2012, nr (zie bijlage 1); 2. In te stemmen met het door het waterschap uitvoeren van de overeenkomst van kosten voor gemene rekening voor Winnet, waaronder wordt verstaan: a. het vervullen van de rol van werkgever voor 1,2 fte voor een periode van vier jaar; b. het leveren van ondersteuning aan de projectorganisatie op het gebied van financiën, personeel, ICT en huisvesting. Advies commissie BMZ SKK Reactie college op advies commissie

2 INLEIDING Samenwerking in de waterketen heeft grote politieke aandacht. Dat blijkt uit het Bestuursakkoord Water dat in 2011 is ondertekend. De landelijke politiek verwacht door samenwerking een aanzienlijke besparing te kunnen realiseren. Naast kostenbesparing kunnen op deze manier ook andere doelen bereikt worden. Samenwerken wordt dus niet gezien als doel, maar als een middel om doelen te bereiken. De speerpunten van het Bestuursakkoord Water (2011) zijn naast het realiseren van besparingen: Cultuurverandering en regelgeving: van normatief werken onder gescheiden verantwoordelijkheden naar werken op basis van afspraken en gelijkwaardigheid onder gezamenlijke verantwoordelijkheid; Capaciteit en kennis bundelen en operationele taken professionaliseren, o.a. om de kwaliteit van het beheer te verbeteren; Kennis intensiveren: dit heeft o.a. betrekking op het kunnen inschakelen van kenniscoaches; Innovaties stimuleren (mede gericht op het verhogen van de duurzaamheid); De opgave voor de besparingen zijn opgenomen in tabel 1: Tabel 1: Landelijke jaarlijkse besparingsopgave vanaf 2020 (bron: rapport Doelmatig beheer waterketen, 2010) Besparingspercentage Over (mln ) Besparing (mln ) Zuivering (waterschappen) ± 8% Riolering (gemeenten) ± 8% Integraal afvalwaterbeheer* ± 5% (waterschappen en gemeenten) Totaal: 380 * de afvalwaterzuivering en de riolering worden hierbij als één keten beheerd Het realiseren van deze besparingen vraagt veel van de betrokken partners in de waterketen, en is vanwege de veelheid aan partijen procesmatig complex. Om in dit proces stappen te zetten zijn nu structurele stappen nodig in de richting van vereenvoudiging van het samenwerkingsproces. Dit bestuursvoorstel is daarop gericht. Bovenop de besparingen die genoemd zijn in tabel 1 zou door het vormen van een integraal waterketenbeheer nog eens 2,5% besparing gerealiseerd moeten worden. Dit betreft dus de samenwerking tussen waterschappen, gemeenten én drinkwaterbedrijven. Vooralsnog maken drinkwaterbedrijven geen onderdeel van Winnet uit. Verwacht wordt dat die samenwerking maar een beperkte besparing op kan leveren. De drinkwaterbedrijven doen in deze fase wel aan kennisdeling. De peildatum voor de besparingen is 1 januari De landelijke besparingsopgave uit tabel 1 zal nog vertaald worden naar de schaal van het samenwerkingsplatform Winnet. Daarnaast wordt onderzocht of potentiële besparingen binnen Winnet stroken met de landelijke besparingsopgave en zullen ook de andere samenwerkingdoelen gekwantificeerd worden. Hoewel gesproken wordt van besparingen, is feitelijk sprake van minder-meerkosten. Gezien de ontwikkelingen in de afvalwaterketen is de verwachting dat de kosten voor de afvalwaterketen zullen toenemen. HDSR heeft samen met gemeenten in de afgelopen 10 jaar al een aantal van de in het bestuursakkoord beoogde kwaliteitsverbeteringen en besparingen gerealiseerd, bijvoorbeeld door middel van verbetering van de bedrijfsvoering in het zuiveringsbeheer, vele optimalisatie afvalwaterketen-studies (OAS) en gezamenlijke aanbestedingstrajecten. De grens van het besparingspotentieel dat door middel van ad-hoc samenwerking kan worden behaald lijkt in zicht te komen. Daarom is in 2010 in het beheergebied van ons waterschap het samenwerkingsplatform Winnet geformaliseerd. Winnet staat voor Water Innovatie Netwerk (voor meer informatie zie De deelnemers van Winnet zijn 14 gemeenten 1, de provincie Utrecht en het waterschap HDSR. Doel van Winnet is het verlagen van de kosten, het verhogen van de kwaliteit, het verlagen van de personele kwetsbaarheid en het bevorderen van innovatie in de afvalwaterketen door middel van samenwerking. Door de intensievere samenwerking weten partijen elkaar nu makkelijker te vinden. 1 Op dit moment doen de volgende gemeenten aan Winnet mee: Bunnik, De Bilt, Houten, Lopik, Montfoort, Nieuwegein, Oudewater, Rhenen, Utrecht, Utrechtse Heuvelrug (geen deelnemer opstellen rapport), Wijk bij Duurstede, Woerden, IJsselstein en Zeist

3 Het oprichten van het samenwerkingsplatform Winnet past binnen landelijke en regionale ontwikkelingen. Hieronder volgt een chronologisch overzicht van diverse mijlpalen in deze ontwikkeling: - Vanaf 2003: het waterschap geeft de samenwerking met gemeenten mede vorm door het opstellen van Optimalisatie AfvalwaterSysteem-studies (OAS); nu: besluitvorming en uitvoeren gezamenlijk project monitoring riooloverstorten. Het waterschap neemt het initiatief om samen met 12 gemeenten te meten aan riooloverstorten. Het waterschap neemt daarbij 50% van de beheerkosten voor zijn rekening; - 5 juli 2007: de Unie van Waterschappen ondertekent mede het Bestuursakkoord Waterketen (BWK- 2007). Hierin staan doelmatigheid en transparantie, innovatie en betrokkenheid van de burger centraal. Het BWK-2007 vraagt o.a. aandacht voor het (blijven) uitvoeren van benchmarks. Ook is hierin de opdracht voor waterschappen opgenomen om het initiatief te nemen om permanente samenwerking met de gemeenten in het afvalwaterbeheer vorm te geven; - Vanaf 2007: het waterschap legt afspraken met gemeenten op het gebied van de afvalwaterketen vast in Afvalwaterakkoorden; : de provincie Utrecht stelt een subsidie beschikbaar om daarmee kansen voor vergaande samenwerking te stimuleren en te faciliteren; - 22 december 2009: de Waterwet treedt in werking. Hierin is onder andere opgenomen dat moet worden samengewerkt op basis van afspraken in plaats van op basis van vergunningvoorschriften; - Maart 2010: de commissie feitenonderzoek publiceert haar rapport Doelmatig beheer waterketen. In dit rapport wordt gesteld dat er in de afvalwaterketen vanaf 2020 per jaar 380 miljoen euro bespaard kan worden ( minder-meerkosten ). Hiervan zou 100 miljoen euro (8%) bespaard kunnen worden op het zuiveren van afvalwater en 140 miljoen (5%) door integraal afvalwaterbeheer, zie tabel 1; - Februari 2010: het waterschap stelt extra ambtelijke capaciteit beschikbaar voor de projectleiding van Winnet; - 25 juni 2010: oprichting van Winnet: het waterschap ondertekent samen met gemeenten de intentieverklaring Winnet; - 23 mei 2011: de Unie van Waterschappen ondertekent mede het Bestuursakkoord Water. Hierin is een bezuinigingsopgave in de afvalwaterketen opgenomen van 380 miljoen euro per jaar vanaf 2020 conform het rapport Doelmatig beheer waterketen november 2011: het waterschap ondertekent samen met de gemeenten Woerden, IJsselstein, Montfoort, Oudewater en Lopik het convenant waarmee de intentie wordt uitgesproken om een centrale uitvoeringsorganisatie in de Lopikerwaard op te richten onder de verantwoordelijkheid van de stuurgroep Lopikerwaard. Om de doelstelling van Winnet te realiseren én een stap te zetten in de richting van realisatie van de doelen uit het Bestuursakkoord Water is door de stuurgroep Winnet besloten om twee sporen te volgen: een uitgebreid onderzoeksspoor naar structurele samenwerking en een spoor met quick-win projecten. Het laatste spoor heeft tot nu toe drie afgeronde projecten opgeleverd, te weten monitoring riooloverstorten, incidentenplan riolering en grondwatermonitoring. Het eerste spoor, het uitgebreide onderzoek naar structurele samenwerking, heeft twee producten opgeleverd: 1. Winnet-rapport; 2. Rapport Afvalwaterketenorganisatie Lopikerwaard (RIOWIN). Voorliggend bestuursvoorstel heeft betrekking op het eerste product: het Winnet-rapport. Het bestuursvoorstel Deelname aan Winnet vormt het eerste deel van een tweeluik. Het tweede deel van het tweeluik wordt gevormd door het bestuursvoorstel Oprichting RIOWIN dat op korte termijn ter besluitvorming zal worden voorgelegd. De Afvalwaterketenorganisatie RIOWIN zal een uitvoerend karakter hebben en is gericht op onderhoud en beheer. De Winnet-samenwerking heeft (vooralsnog) een kennisontwikkelingskarakter en is gericht op databeheer, kennisontwikkeling en beleidsvorming. Als RIOWIN wordt opgericht, zal het gebruik gaan maken van de diensten van Winnet. Hoe de samenwerking in de waterketen in andere delen van Nederland wordt vormgegeven, is te zien in bijlage 3. In bijlage 4 zijn diverse potentiële Winnet-projecten benoemd voor de periode VOORSTEL Het college stelt u voor om:

4 1. In te stemmen met de deelname van het waterschap aan de samenwerkingsovereenkomst Winnet, 27 september 2012, nr (zie bijlage 1); 2. In te stemmen met het door het waterschap uitvoeren van de overeenkomst van kosten voor gemene rekening voor Winnet, waaronder wordt verstaan: a. het vervullen van de rol van werkgever voor 1,2 fte voor een periode van vier jaar; b. het leveren van ondersteuning aan de projectorganisatie op het gebied van financiën, personeel, ICT en huisvesting. In de samenwerkingsovereenkomst wordt verwezen naar het Winnet-rapport. Belangrijke punten uit het Winnet-rapport (zie bijlage 2, nr ) zijn: De missie luidt: Winnet stelt zich ten doel voor en met de samenwerkingspartners te komen tot significante kostenbesparingen, reduceren van ureninzet, verbeteren van kwaliteit en verminderen van kwetsbaarheid. De voorgestelde samenwerkingsvorm is vooralsnog vooral kennisintensief en niet kapitaalintensief; De invloed van HDSR en gemeenten op de dienstverlening en de invulling van de opdrachtgeverrelatie vindt met name plaats via een samenwerkingsovereenkomst (SOK). De SOK wordt aangegaan voor een periode van vier jaar; De voorkeur gaat uit naar samenwerking op basis een overeenkomst van kosten voor gemene rekening. Deze overeenkomst maakt onderdeel uit van de SOK; De Winnet samenwerking krijgt concreet invulling door het oprichten van een (klein) programmabureau. De stuurgroep van Winnet is opdrachtgever voor het programmabureau; Voorgesteld wordt dat HDSR de uitvoering van de overeenkomst van kosten voor gemene rekening op zich neemt. Dit aanbod houdt met name in: - HDSR vervult de rol van werkgever voor in eerste instantie 1,2 fte (0,8 fte programmamanager en 0,4 fte projectondersteuner) voor een periode van vier jaar. Voor de data-analist wordt eerst gekozen voor een tijdelijke inhuuroplossing, daarna zal HDSR ook werkgever worden van de data-analist (1,0 fte). Op dat moment is HDSR dus van 2,2 fte werkgever. HDSR verzorgt de werkplekken voor deze medewerkers; - Leveren van financieel advies, verzorgen van crediteuren en debiteurenbeheer en verantwoordelijk voor boekhouding; - Leveren van ondersteuning op personeelszaken; - Leveren van ICT met ondersteuning op uitvoerend (operationeel) niveau. Specifieke ICT met ondersteuning voor riolering hoort hier niet bij. Deze moet worden ingekocht; - HDSR levert deze diensten tegen een overheadpercentage van 19% van de bruto personeelskosten. Het programma van Winnet wordt jaarlijks geëvalueerd. Een brede samenwerkingsevaluatie vindt na twee jaar plaats; Partijen ondertekenen een SOK (zie bijlage 1); Het werkprogramma omvat: opstellen van regionaal afvalwaterketenbeleid; verkennen van de mogelijkheden voor een regionaal telemetriesysteem; themabijeenkomsten die kunnen leiden tot een project: bijv. over vervangingsstrategie, benchmark gemalenbeheer en aansluitverordening; inrichten kennisomgeving (kennisdatabank): delen van onderzoeken, bestekken, etc.; inkoop: behalen van kosten- en kwaliteitsvoordeel uit gezamenlijke inkoop; leveren van beleidsondersteuning aan individuele deelnemers; Het programma voor wordt nog nader ingevuld; De samenwerking bestaat uit een basispakket (om vrijblijvendheid te voorkomen) en een keuzepakket (cafetariamodel). Dit betekent dat per project en per dienst in kaart wordt gebracht welke partijen wel en welke partijen niet deelnemen. Voor de hierboven genoemde projecten en diensten is deze inventarisatie al uitgevoerd, waaruit bleek dat voldoende partijen willen meedoen; De afrekening van de kosten volgt het cafetariamodel, dat betekent dat elke deelnemer een basisbedrag betaalt voor de vaste kosten van de organisatie en dat voor de variabele kosten per project of dienst een specifieke verdeelsleutel wordt gehanteerd; Op termijn kan de samenwerking verder worden uitgebreid op projecten en diensten, bijvoorbeeld gezamenlijk vormgeven van (onderzoek naar) innovaties, uitwisseling van personeel, statisch databeheer, gezamenlijk modellering van het systeem, gezamenlijke belastingheffing

5 ARGUMENTEN Ad beslispunt 1: deelname aan samenwerkingsovereenkomst: 1.1 Door deel te nemen aan de samenwerkingsovereenkomst Winnet neemt het waterschap zijn verantwoordelijkheid voor de afspraken uit het Bestuursakkoord Water In het Bestuursakkoord Water staat: De afspraken in de afvalwaterketen hebben als doel de doelmatigheid te verhogen, de kwaliteit van het beheer te verbeteren en de kwetsbaarheid te verminderen. Om dit te bereiken zullen gemeenten onderling en samen met de waterschappen kennis en capaciteit slim bundelen. Kort samengevat: 'De goede dingen goed doen'. Met het deelnemen aan de samenwerkingsovereenkomst Winnet wordt een eerste stap gezet om hieraan regionaal en op maat invulling te geven. Dat geldt ook voor het verder professionaliseren van de operationele taken (bijvoorbeeld gegevensbeheer en sturing gemalenbeheer) en het ruimte bieden aan (het verkennen van) innovaties. Hierbij kan gedacht worden aan nieuwe sanitatietechnieken, omgaan met klimaatadaptatie, energieterugwinning en andere innovaties. Deelname van het waterschap aan deze ontwikkeling is te verkiezen boven een rol aan de zijlijn. Bovendien bereidt het rijk stok-achter-de-deur -wetgeving voor om voor de regio s die geen of te weinig voortgang boeken in de samenwerking in de afvalwaterketen, die samenwerking af te dwingen. Op dat moment raakt de regio de regie op het samenwerkingsproces kwijt. 1.2 Door deelname aan de structurele samenwerking verbetert de kwaliteit van de afvalwaterketen Door middel van het structureel maken van de samenwerking in de vorm van een programmabureau wordt het mogelijk om gezamenlijk en structureel diensten en projecten op te pakken. Een belangrijk project voor het waterschap heeft betrekking op de analyse van dynamische gegevens (meetgegevens van gemalen, riooloverstorten en neerslag). Door het analyseren van deze gegevens ontstaat een beter inzicht in het werkelijk functioneren van het rioolsysteem. Dit maakt inzichtelijk hoe vaak en lang riooloverstorten echt in werking treden (met een direct effect op de kwaliteit van het oppervlaktewater) en kan verklaard worden hoeveel afvalwater met welke samenstelling wordt aangevoerd naar de zuiveringen. Met dit inzicht (specifieke kennis) kan een efficiënter en doelmatiger maatregelprogramma worden opgesteld. Uit het analyseren van meetgegevens uit het project monitoring riooloverstorten is bijvoorbeeld gebleken dat sommige bergbezinkbassins wekenlang vol bleven staan met als gevolg meer (kans op) overstortgebeurtenissen. Dit leidt tot een slechtere oppervlaktewaterkwaliteit. Verder bleek uit de analyse dat op sommige plekken in de praktijk meer verhard oppervlak op de riolering was aangesloten dan in de berekeningen en dat de werkelijke gemaalcapaciteit lager was dan in de berekeningen. In de praktijk leiden deze voorbeelden ook tot meer overstortgebeurtenissen en een slechtere kwaliteit van het oppervlaktewater. Binnen het platform kan kennisoverdracht van algemene kennis plaatsvinden tussen de partijen onderling, bijvoorbeeld met betrekking tot de bedrijfsvoering of afkoppelen, en via de themabijeenkomsten ook 'van-buiten-naar-binnen'. Op deze manier kan het beheer en onderhoud van de voorzieningen verbeterd worden, maar ook het beleid van alle partijen worden aangescherpt (langere termijn heeft vaak een lagere prioriteit). Verder biedt het platform de mogelijkheid om samen innovaties te onderzoeken en eventueel toe te gaan passen. Dit kan via de themabijeenkomsten die mogelijk tot nieuwe projecten kunnen leiden. Voor de projecten die tot nu toe binnen Winnet-verband zijn uitgevoerd, zoals het incidentenplan riolering, geldt, dat alle partijen hebben bijgedragen aan het verbeteren van de kwaliteit van het gezamenlijke product. 1.3 Door deelname aan de structurele samenwerking in de afvalwaterketen worden kosten bespaard Door samen te werken kan efficiënter gewerkt worden. Dit kan tot kostenbesparingen leiden, met name op de taak van inzameling en transport van afvalwater. Voor deze kostenbesparing wordt onderscheid gemaakt in de korte en de lange termijn. Voor de korte termijn (de eerste vier jaar) worden kostenbesparing behaald door: het gezamenlijk aanbesteden van projecten. Door deze gezamenlijke aanbesteding wordt op de ambtelijke uren bespaard, maar vooral ook op de projectkosten. De drie projecten die tot nu toe onder Winnet gezamenlijk zijn aanbesteed laten dit ook zien: - op 'monitoring riooloverstorten' is ,- bespaard ten opzichte van vooraf opgestelde kostenraming (excl. besparing regenmeters);

6 - op 'incidentenplan riolering' is ,- bespaard ten opzichte van vooraf opgestelde kostenraming; - op 'grondwatermonitoring' is bespaard ten opzichte van vooraf opgestelde kostenraming. Voor alle deelnemers van dit project leverde dit een besparing op. Ook voor het waterschap leidde dit tot lagere investeringsuitgaven. het gezamenlijk oppakken van de beleidsvorming; gezamenlijke inkoop. Voor gemeenten kan bijvoorbeeld gedacht worden aan reiniging en inspectie van de riolering. Voor de lange termijn (na de eerste vier jaar) worden grotere kostenbesparing verwacht. Aanvullend op de korte termijn opties kan een nog beter inzicht in het functioneren van de afvalwaterketen verkregen worden door naast dynamisch databeheer ook het statische databeheer te bundelen. Dit betere inzicht kan leiden tot slimmere (goedkoper en beter) maatregelen om lozingen uit riolen verder te beperken om de kwaliteit van het oppervlaktewater te verbeteren. Bovendien geldt dat meer inzicht in het daadwerkelijk functioneren leidt tot een betere programmering van vervangingsmaatregelen. Als ook het statische databeheer bij Winnet wordt ondergebracht, betekent dat voor het waterschap een besparing van ambtelijke tijd. Er is dan geen dubbele boekhouding van rioleringsdata meer nodig. Mogelijk kan op termijn ook intensiever worden samengewerkt op het gebied van grondwater en oppervlaktewater. Verwacht wordt dat het grootste deel van de besparingen, circa driekwart, te boeken is in de investeringsprogrammering (op de lange termijn) en de rest in de uitvoering van operationele taken. Dit heeft te maken met het feit dat de kapitaallasten een veel groter deel uitmaken van de totale kosten dan de kosten voor operationeel beheer. Door de inzet van een programmabureau bij Winnet hoeft HDSR mogelijk niet te investeren in extra capaciteit op de afvalwaterketen. De afdeling Planvorming&Advies van HDSR heeft een beperkte capaciteit beschikbaar voor de samenwerking in de afvalwaterketen, zoals nu wordt vormgegeven binnen Winnet. Onder andere door de afspraken uit het Bestuursakkoord Water, de intensievere samenwerking en een toenemende complexiteit zou een uitbreiding van deze capaciteit nodig zijn. 1.4 Deelname aan de structurele samenwerking sluit aan bij integraal waterbeheer Door deelname aan de structurele samenwerking wordt intensiever samengewerkt op het gebied van de taken van het waterschap en de watertaken van de gemeenten. Deze taken hebben niet alleen betrekking op afvalwater, maar ook op oppervlaktewater en grondwater. Ad beslispunt 2: HDSR uitvoerder overeenkomst kosten voor gemene rekening: 2.1 Het waterschap heeft meer mogelijkheden om overeenkomst van kosten voor gemene rekening uit te voeren dan veel andere deelnemers Omdat de deelnemende gemeenten binnen het beheergebied van het waterschap liggen, heeft het waterschap vanzelf al een (gebieds)overstijgende rol. Daarnaast is het aantal medewerkers dat betrokken is bij de afvalwaterketen groter dan bij veel van de deelnemende partijen. Ook dat geeft meer mogelijkheden. Deze rol wordt mede op verzoek van de betrokken gemeenten ingevuld. Een voorbeeld van medewerkers van het waterschap die betrokken zijn bij de afvalwaterketen zijn de medewerkers die (gratis) adviseren met betrekking tot de indirecte lozingen. 2.2 Het waterschap heeft ervaring met uitvoering van overeenkomst van kosten voor gemene rekening Sinds 1 januari 2012 verzorgt HDSR de uitvoering van de overeenkomst van kosten voor gemene rekening voor het Muskusrattenbeheer van de waterschappen AGV, Delfland, Hollands Noorderkwartier, Rijnland en Schieland en de Krimpenerwaard. Hiermee heeft het waterschap ervaring opgebouwd met de uitvoering van een dergelijke overeenkomst. 2.3 Uitvoering van overeenkomst van kosten voor gemene rekening geeft waterschap grotere rol in de afvalwaterketen Door de uitvoering van de overeenkomst van kosten voor gemene rekening en daarmee het in dienst nemen van medewerkers die diensten verlenen voor de andere Winnet-deelnemers, wordt de rol van het waterschap in de afvalwaterketen groter. Hoewel de partijen gelijkwaardig zijn, wordt de positie van het waterschap door deze faciliterende rol in de (afval)waterketen sterker. Dat wordt

7 verder versterkt als de samenwerking binnen Winnet verder uitgroeit. Wanneer de samenwerking meer massa krijgt, biedt dat meer mogelijkheden. RELATIE MET ORGANISATIEMISSIE, COLLEGEPROGRAMMA OF ANDERE BELEIDSDOCUMENTEN In het Waterbeheerplan is het Vernieuwend project Waterketen opgenomen. Hierin is verwoord dat HDSR streeft naar permanente samenwerking met als doel de kwaliteit van de dienstverlening te vergroten en de kosten voor transport en zuivering te verminderen of minstens gelijk te houden. Waarschijnlijk is dit niet haalbaar. Landelijk wordt uitgegaan van minder-meerkosten. Verder heeft HDSR doelen overgenomen uit het BWK Onder andere het stimuleren van regionale initiatieven om de doelmatigheid van het waterbeheer te vergroten, waarbij onder meer gedacht wordt aan gezamenlijk beheer van meetnet riooloverstorten. Met Winnet wordt invulling gegeven aan deze doelen. Op 17 november 2009 heeft het college van het waterschap ingestemd met het voornemen om de bestaande samenwerking in de afvalwaterketen met gemeenten verder uit te bouwen naar een structureel verband (09.SI.183). Met Winnet wordt ook hieraan invulling gegeven. Het beleid van HDSR voor de afvalwaterketen is in 2010 door het Algemeen Bestuur vastgesteld met de beleidsnota Samen verder met de waterketen (nr ). Daarin is aangegeven dat HDSR streeft naar vergroting van de samenwerking in de afvalwaterketen en (tegen betaling) bereid is om ook taken uit te voeren die niet direct gekoppeld zijn aan de eigen taak binnen de afvalwaterketen. De ontwikkeling om uitvoerder te worden van de overeenkomst van kosten voor gemene rekening past binnen deze lijn. Verder sluit Winnet aan bij de vastgestelde zuiveringsvisie van HDSR (29 juni 2011, ). Hierin is onder andere opgenomen dat HDSR zijn zuiveringen niet wil onderbrengen in een samenwerkingsverband. Dit is binnen Winnet ook niet het geval, de samenwerking richt zich enkel op de inzameling en het transport van afvalwater. In de voorjaarsnota 2012 is in figuur 1 een strategiemodel weergegeven. Dit model bevat 4 kwadranten: - Onze kerntaken centraal; - Zichtbaar en voorbereid op de toekomst; - Efficiency door samenwerking; - Samen vormgeven aan transities. De samenwerking in Winnet bevindt zich op dit moment met name in het kwadrant Efficiency door samenwerking. Mogelijk kan het in de toekomst verschuiven naar Samen vormgeven aan transities, waarbij ook daadwerkelijk gewerkt kan worden aan veranderingen van het fysieke systeem van de afvalwaterketen naar een meer duurzame, meer doelmatige en/of kwalitatief hoogwaardigere opzet. FINANCIËLE CONSEQUENTIES De jaarlijkse kosten van het programmabureau bedragen Deze kosten worden door alle deelnemers opgebracht. Uitgaande van 15 deelnemers komt hiervan voor rekening van het waterschap: zie pagina 10 uit het Winnet-rapport (bijlage 2). Van het bedrag van heeft voor het waterschap al een bestaande dekking, omdat dit onderdeel uitmaakt van het project monitoring riooloverstorten. Dit bedrag kan van de totale bijdrage van het waterschap ( bij 15 deelnemers) worden afgetrokken. Voor het aanvullende bedrag van kan binnen de begrote exploitatiekosten van de afdeling Strategie & Innovatie dekking worden gevonden. Op dit moment is nog niet bekend hoeveel gemeenten gaan deelnemen aan Winnet. Hoe minder deelnemers Winnet krijgt, hoe hoger de bijdrage per deelnemer aan de basiskosten wordt. Als er bijvoorbeeld 10 deelnemers zijn, moet het waterschap in plaats van een bedrag van ca extra bijdragen. Bij minder dan 10 deelnemers zal een nieuw bestuursvoorstel worden voorbereid om de consequenties daarvan in beeld te brengen. Mogelijk wordt dan de invulling (en kosten) van het programmabureau afgeslankt. In tabel 2 is de bijdrage van het waterschap aan Winnet samengevat. Tabel 2: bijdrage van waterschap aan Winnet Bijdrage waterschap bij 15 deelnemers Bijdrage waterschap bij 10 deelnemers Jaarlijkse bijdrage aan project monitoring riooloverstorten

8 Aanvullende bijdrage waterschap Totale bijdrage waterschap De opbouw van bovengenoemde ,- wordt weergegeven in het Winnet-rapport in de tabel op pagina 10. De verdeelsleutel van de kosten zoals weergegeven in artikel 14d van de SOK is gebaseerd op deze tabel. De kosten voor de 1,2 tot 2,2 fte van het programmabureau en van de ondersteunende diensten van het waterschap maken onderdeel uit van de totale kosten in desbetreffende tabel. Deze kosten worden gedragen door alle deelnemers. Het gaat dus niet om 1,2 tot 2,2 fte formatie-uitbreiding van het waterschap. Over het tussentijds toe- of uittreden van partijen zijn in artikel 7 en 8 van de SOK duidelijke afspraken gemaakt. Hiermee worden financiële risico s voor HDSR voorkomen. Naast de jaarlijkse basiskosten zijn er eenmalige kosten voor de verschillende projecten. Het waterschap draagt bijvoorbeeld bij aan het project Regionaal telemetriesysteem en aan het project Regionaal Afvalwaterketenbeleid. Deze incidentele kosten worden gedekt uit de exploitatiebegroting van de afdeling Planvorming & Advies. Voor het leveren van ondersteuning in het kader van de uitvoering van de overeenkomst van kosten voor gemene rekening ontvangt het waterschap een vergoeding van 19% over de totale bruto personeelskosten. De opbrengsten van de samenwerking zijn nog niet in beeld te brengen. Het programmabureau moet de behaalde besparingen inzichtelijk maken. KANTTEKENINGEN De verwachte besparingen staan waarschijnlijk niet in verhouding tot de besparingen op de afvalwaterketen in het Bestuursakkoord Water Voor de deelnemende partijen aan Winnet zijn de verwachte jaarlijkse besparing in 2020 niet bekend. Wel wordt verwacht dat deze besparingen waarschijnlijk niet in verhouding staan tot de besparingsopgave volgens het Bestuursakkoord Water. Voor de zuiveringen is in ons beheergebied al de nodige doelmatigheidswinst geboekt. Dat geldt ook voor de afstemming tussen de zuiveringen en de riolering (OASen). De focus ligt voor ons gebied dan ook met name op inzameling en transport van afvalwater. Dit betekent dat verwacht wordt dat het grootste deel van de besparingen bij gemeenten behaald kunnen worden. Van deze besparingen zal het grootste deel, circa driekwart, te boeken is zijn in de investeringsprogrammering en de afstemming met andere werkzaamheden in de openbare ruimte. Wat de sancties zijn voor het niet behalen van de besparingen is niet bekend. Voor het goed in beeld brengen van de besparingen is het belangrijk om goed inzicht te hebben bij welke partijen sprake was van een onderbemensing. Ook moet duidelijk zijn welke taken eerst niet konden worden opgepakt en met de samenwerking wel. Deze factoren zijn van invloed op de te bereiken besparingen. Naast de mogelijke besparingen is een belangrijke reden om samen te werken in ieder geval het verbeteren van de kwaliteit en de duurzaamheid. Als er minder partijen deelnemen, zullen de kosten voor deelname van het waterschap stijgen Als minder partijen deelnemen aan de samenwerking, zullen de totale basiskosten ook door minder partijen worden gedragen. Dit betekent dat de bijdrage per partij toeneemt en dus ook de bijdrage van het waterschap. De opbrengsten voor het waterschap van deze samenwerking zijn beperkter dan de opbrengsten voor de gemeenten Omdat het waterschap al veel besparingen voor de zuiveringen heeft behaald, worden de meeste nieuwe besparingen in de rioleringszorg gerealiseerd. De opbrengsten voor gemeenten zullen dus groter zijn dan de opbrengsten voor het waterschap. Kosten samenwerking gaan voor baat uit Om de samenwerking mogelijk te maken, gaan de kosten voor de baat uit. De jaarlijkse kosten voor HDSR bedragen bij 15 deelnemers ca ,- (dit bedrag wordt hoger bij minder dan 15 deelnemers). Deze kosten zijn nodig voor het programmabureau. Deze kosten worden op termijn inverdiend, onder andere door het slimmer investeren en het goedkoper aanbesteden van projecten. Hoe snel dit kan gaan, is niet bekend. Het is namelijk niet bekend hoeveel per project bespaard gaat worden

9 Op middellange en lange termijn kan er meer bespaard worden. Ook hier is de omvang van de besparing niet bekend. Belastingdienst moet overeenkomst van kosten voor gemene rekening nog goedkeuren Het voorstel is om binnen Winnet te werken volgens een overeenkomst van kosten voor gemene rekening. Voor deze constructie is vooraf goedkeuring door de belastingdienst nodig. Die goedkeuring wordt dit najaar aangevraagd. Als de belastingdienst die aanvraag niet goedkeurt, heeft dat consequenties voor de samenwerking. Administratief zal dat extra werkzaamheden betekenen (verrekenen van BTW) en moet er eventueel gezocht worden naar een andere oplossing om goedkeuring door de belastingdienst te krijgen om daarmee boetes achteraf te voorkomen. UITVOERING De streefdatum van de start van de (intensievere) Winnet-samenwerking is 1 januari Voor de projectondersteuner een medewerker beschikbaar. Voor de data-analist heeft de gemeente Utrecht tijdelijk een medewerker (parttime) beschikbaar gesteld. Het waterschap zal voor de programmamanager en de data-analist (opvolger van tijdelijke data-analist van gemeente Utrecht) een vacature opstellen en deze medewerker voor een periode van vier jaar in dienst nemen. Voor de projectondersteuning (0,4 fte) heeft het waterschap al iemand in dienst. De organisatie zal gehuisvest worden aan de Poldermolen in Houten. Tweejaarlijks zal de samenwerking geëvalueerd worden. Voor Winnet worden Prestatie-Indicatoren (PI s) opgesteld. Hiermee worden de doelen van Winnet op het gebied van kosten, kwaliteit en kwetsbaarheid specifiek en meetbaar gemaakt. Dit betreffen PI s voor de regio. De stuurgroep van Winnet stuurt op deze PI s. Deze PI s kunnen niet ontleed worden in PI s voor het waterschap. Specifieke PI s voor het waterschap zijn er al, bijvoorbeeld voor de zuiveringen. Wel kan de participatie van het waterschap in Winnet vertaald worden in PI s: 2013: organisatie vormgeven en deelnemen aan 4 projecten 2014: deelnemen aan 5 projecten 2015: deelnemen aan 6 projecten 2016: deelnemen aan 7 projecten Het genoemde aantal projecten heeft betrekking op afgeronde, lopende en nieuwe projecten. COMMUNICATIE De communicatie rondom Winnet wordt door het huidige Winnet-platform uitgevoerd en wordt aangestuurd door de huidige projectgroep en stuurgroep van Winnet, aangevuld met de communicatiewerkgroep. Voor de communicatie rondom de oprichting zal een communicatieplan worden opgesteld. Het waterschap zal gebruik maken van de communicatiemiddelen die door Winnet worden opgeleverd. BIJLAGE(N) nee ja, namelijk Bijlage 1: Samenwerkingsovereenkomst Winnet, 27 september 2012, nr Bijlage 2: Winnet-rapport, 27 september 2012, nr Bijlage 3: Voorbeelden van samenwerkingsverbanden in de Nederlandse waterketen, nr Bijlage 4: Potentiële Winnet-projecten voor periode , nr TER INZAGE nee ja, namelijk

10 Dijkgraaf en hoogheemraden, dijkgraaf, P.J.M. Poelmann secretaris-algemeen directeur, drs. E.Th. Meuleman

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

37

38

39

40

41

42

43

44

45

46

47

48

49

50

51

52

53

54

55

56

57

58

59

60

61

62

63

64

65

66

67

68

69

70

71

72

73

74

75

76

77

78

79

80

81

82

83

84

85

86

87

88

89

90

91

92

93

94

95

96

97

98

99

100

101

102

103

104

105

106

107

108