HET BEREIDEN VAN KRUIDEN-DECOCTIES

Transcriptie

1 HET BEREIDEN VAN KRUIDEN-DECOCTIES INLEIDING Het bereiden van kruiden decocties dateert in China van duizenden jaren geleden. Door de geschiedenis heen ontstond een waar meesterschap in het bereiden van decocties om het beoogde effect van de kruiden te versterken. De cruciale punten voor het succesvolle bereiden van decocties heeft vooral te maken met het kiezen van kookbenodigdheden, het weken van ingrediënten, de juiste hoeveelheid water, de kooktijd, de grootte van de vlam en de volgorde van de ingrediënten voor de bereiding. De keuze van kookbenodigdheden Het gebruik van porselein voor de bereiding van kruidendecocties werd verkozen, vroeger, voornamelijk omdat deze potten de warmte op een gelijke en langzame manier verspreiden. Een groter deel van porselein, dat door moderne studies werd aangetoond is dat het een sterke chemische stabiliteit heeft. Er is geen chemische reactie tussen porselein en de ingrediënten. Op dergelijke wijze bereidt bewaren de ingrediënten hun originele smaak. IJzeren kookpotten zijn naast het feit dat ze de hitte vlugger transporteren, chemisch onstabiel. De oxidatie van ijzer resulteert dikwijls in chemische reacties met de ingrediënten. Niettemin kan het gebruik van ijzeren potten de kleur van de originele decocties veranderen. Deze geur kan nausea of braken veroorzaken. Het gebruik van tinnen of koperen potten is absoluut af te raden, de sporen elementen kunnen zich vermengen met de vloeistof. Bij gebrek aan porseleinen kookpotten, kan men potten in aardewerk of roestvrije ijzeren potten gebruiken, op voorwaarde dat de decoctie geen te lange bereidingsduur vergt en dat men de decoctie na bereiding onmiddellijk overgiet in een ander recipiënt. Het bereiden van de ingrediënten De kruiden worden meestal voorbereid om een gemakkelijkere oplossing en absorptie van de ingrediënten in de decoctie te bekomen. Dit voorbereiden gebeurt onder verschillende vormen, volgens de noden in het gebruik. De kruiden kunnen in schijven gesneden worden, in segmenten en in schilfers. De dikte van de schijven hangt bij voorbaat af van de kwaliteit en de eigenschappen van het kruid. Sommige ingrediënten worden zelfs in fijn poeder gemalen. Daarbij dient opgemerkt dat te fijn gemalen poeder bij het koken een pasta kan geven i.p.v. een decoctie. Over het algemeen kan men beter gesneden ingrediënten gebruiken i.p.v. gemalen ingrediënten omdat het snijden minder de organische bestanddelen van het kruid beschadigd. Verder maakt deze vorm de bereiding en het filteren gemakkelijker. De hoeveelheid water in een decoctie De juiste hoeveelheid water nodig in de decoctie is eveneens belangrijk voor een goede bereiding. Een onjuiste hoeveelheid water zorgt ervoor dat de effectieve elementen in de decoctie niet vrij gemaakt worden voordat deze elementen zich beginnen te vermengen met water, het water reeds aan het opdrogen is. Het medicinale effect van sommige kruiden kan teniet gedaan worden door sterke lokale hitte, veroorzaakt door tekort aan water. Teveel water echter maakt het de patiënt moeilijk de klaargemaakte decoctie uit te drinken hoewel meer water de absorptie van actieve elementen verbetert. Er bestaat een opmerkelijk verschil tussen de verschillende kruiden wat betreft hun waterabsorptie. Normale kruiden absorberen normaal vijf tot tien maal hun volume aan water. Een klein aantal kruiden, zoals Semen Sterculiae scaphigerae Pang Da Hai, absorbeert twintig maal zoveel water. Over het algemeen nemen kruiden met een zachte structuur, zoals bloemen, bladeren en volledige planten, meer water. Kruiden met een harde structuur zoals mineralen of schelpen absorberen minder. Meer water is echter nodig voor de eerste en minder voor de tweede.

2 Traditioneel wordt bij het maken van een eerste decoct zoveel vloeistof toegevoegd zodat de vloeistof 3 à 5 cm hoger komt dan de hoeveelheid kruiden, bij een tweede decoct komt de vloeistof 1 à 2 cm hoger dan wat overblijft aan kruiden na een eerste decoct. De formule om de hoeveelheid water te berekenen is als volgt: Eerste decoct = ingrediënten (gr) x 10ml x 70% Tweede decoct = ingrediënten (gr) x 10ml x 30% Het voorweken van de kruiden De meeste kruiden worden gedroogd. Deze kruiden worden voordat men een decoct maakt geweekt in water met normale temperatuur zodat de kruiden zacht worden en uitzetten. Op deze manier worden de actieve elementen van de kruiden eerst opgelost en zullen zij binnen de oplossing druk veroorzaken zodat de doordringbaarheid en oplosbaarheid in water verhoogt. Tegelijkertijd kan het weken het samenkoeken van de proteïnen van de kruiden en het opstijven van het zetmeel die het oplossen van de ingrediënten kan afremmen, voorkomen. De weektijd wordt bepaald door de eigenschappen van de kruiden. Bloemen, bladeren en stengels bijvoorbeeld worden voorgeweekt voor 20 à 30 minuten, wortels en zaden worden gedurende 60 minuten gekweekt. Wanneer kruiden echter te lang gekweekt worden kunnen er schimmels op groeien of kunnen ze gisten. De volgorde om de ingrediënten te bereiden De volgorde om de ingrediënten te bereiden wordt technisch beschreven als voorafgaandelijk koken, later koken en afzonderlijk koken. Deze werkwijze is heel belangrijk. Sommige kruiden worden vooraf gekookt - om te voorkomen dat de vluchtige substanties beschadigd worden en de actieve elementen vernietigd worden; - om de kwaliteit van het decoct te waarborgen; - om het oplossen van het kruid te bevorderen en de toxiciteit te verminderen. Kruiden die vooraf gekookt worden, dienen gerefereerd te worden naar: 1. Mineralen, schelpen en dergelijke. Deze ingrediënten worden een half uur vroeger gekookt dan de rest omdat het meer tijd vraagt om deze ingrediënten op te lossen. O.a. Gypsum fibrosum- SHI GAO, Haematitum DAI ZHE SHI, Pyritum ZI RAN TONG, Concha ostreae MU LI, Concha Arca WA LENG ZI, Plastrum Testudinis GUI BAN, Os seu Dens Stegodon orientalis LONG GU, Os Panthera Tigris HU GU, Cornu Bubali SHUI JIU JIAO. 2. Toxische ingrediënten zoals Radix Aconitum Carmichaeli CHUAN WU, Radix Phytolaccae - SHANG LU etc. worden twee uur vooraf gekookt om de toxiciteit te verminderen of te elimineren. 3. Ingrediënten zoals Concretio Silicea Bambusae TIAN ZHU HUANG, Herba Dendrobii SHI HU, Semen Cannabis HUO MA REN, moeten langer gekookt worden om de actieve elementen op te lossen. Kruiden die vluchtige oliën bevatten worden laten ingebracht om de actieve ingrediënten niet te vernietigen. Zij worden gekookt gedurende de laatste 5a10 minuten van de decoctie, zoals Herba Mentha BO HE, Herba Agastache HUO XIANG, Semen Myristica Fragrans ROU DOU KOU, Lignum Aquilariae CHEN XIANG. Bepaalde kruiden zoals Ramulus cum Uncis Uncariae GOU TENG, Semen Pruni Armeniacae KU XING REN, Radix Rhei DA HUANG, Folium Sennae FAN XIE YE worden 5-10 minuten voor het einde ingebracht omdat de actieve elementen van deze kruiden gemakkelijk vernietigd worden in aanraking met lucht. Om decoctie beter te kunnen filteren en om kriebeling in de keel te voorkomen worden sommige kruiden verpakt in kleine zakjes of gaasjes. Dit refereert naar kruiden zoals: 1. Bloemdeeltjes zoals het fijne poeder van Pollen Typhae PU HUANG, Fructus Perillae ZI SU ZI, Semen Cuscutae TU SI ZI. 2. Ingrediënten die veel zetmelen of kleverige substanties bevatten zoals Semen Plantaginis asiaticae CHE QIAN ZI, Semen Tritici Levis FU XIAO MAI. Deze ingrediënten kunnen aankoeken aan de onder kant van de pot. 3. Harige ingrediënten zoals Flos Inulae TU MU XIANG, worden verpakt omdat de harige substanties kriebelingen in de keel kunnen veroorzaken. Daarnaast worden sommige ingrediënten gesmolten en later gemengd met de reeds klare decoctie, zoals Gelatinum Equus Asini A JIAO, Plastrum Testudinis QUI BAN, Radix et caulis Jixueteng JI XUE TENG,

3 Erg kostbare bestanddelen zoals Radix Ginseng REN SHEN, Cornu Cervi LU RONG worden afzonderlijk gekookt. Andere kostbare ingrediënten zoals Radix Pseudoginseng SAN QI, Calculus Bovis NIU HUANG worden in fijn poeder gemalen voor orale toediening samen met de voorgestelde decoctie. De verse vloeistoffen van Radix Rehmaniae Conquitae SHENG DI HUANG, Rhizoma Zingiberis GAN JIANG, Herba Lophateri Gracilis DAN ZHU YE, worden vermengd met de decoctie van de patiënt.

4 DUUR VAN DE DECOCTIE EN INTENSITEIT VAN HET VUUR Experimenten tonen dat 80 tot 90% van de significatieve elementen kan gescheiden worden van de kruiden in een decoctie als deze tweemaal gekookt worden. Patiënten worden aangeraden om van dezelfde dosis kruiden een decoctie te maken in de morgen en een tweede decoctie in de avond. Hoe lang de kruiden gekookt worden en de intensiteit van het vuur kan de kwaliteit van de decoctie aantasten. Onderstaande tabel kan daarbij helpen: Decocties eerste decoct tweede decoct Gewone min min Diaphoretische min 10 min Tonifierende min min Traditioneel wordt een fel vuur of een zacht vuur aangeraden. De eerste verhoogt de temperatuur en het koken van de vloeistof meer, de laatste vertraagt dit. Een te sterk vuur laat onvoldoende tijd om de actieve elementen op te lossen in de decoctie. Anderzijds gaat veel van de smaak van een decoctie verloren voordat ze klaar is, wanneer het vuur te laag is. Aangeraden wordt een sterk vuur te gebruiken tot de decoctie kookt, nadien het vuur te milderen zodat de decoctie juist tegen het kookpunt blijft.

5 BESLUIT Dit artikel tracht een algemeen idee te geven over de bereiding van decocties. De juiste bereiding van een decoctie is slechts gedeeltelijk verantwoordelijk voor een succesvolle behandeling. Veel andere factoren zoals de differentiatie van de symptomen, de voorgeschreven kruiden, het dieet van de patiënt zijn van belang bij de behandeling.

6 BIBLIOGRAFIE Chinese Pharmacology, Chengdu College of Traditional Chinese Medicine, Shanghai Press of Science & Technology Common Terms of Traditional Chinese Medicine in English, Z.Xie et al, Beijing Medical University Press Nursing Uses of Computers and Information Science, K.J. Hannah et al, Elsevier Science Publishers B.B. Traditional Chinese Medicine Pharmaceutics, Beijing Collegé of Traditional Medicine, Shanghai Press of Science & Technology. Herbal Prescriptions, Nanjing International Acupuncture Training Centre, Printing shop of Nanjing College of Traditional Chinese Medicine. Dit artikel werd geschreven door Dhr Benlin You, Lesgever in het Nanjing College voor T.C.M., P.R.C. Uitgegeven door de Jade Research Group Europe, Elverdingsestraat 90, 8900 Ieper.