Jaarrapportage RAP/RAL 2009

Transcriptie

1 Regionaal Actieprogramma Luchtkwaliteit Rijnmond (RAP) en Rotterdamse Aanpak Luchtkwaliteit (RAL) 1

2 2

3 Regionaal Actieprogramma Luchtkwaliteit Rijnmond (RAP) en Rotterdamse Aanpak Luchtkwaliteit (RAL) 3

4 Inhoudsopgave Voorwoord 7 Samenvatting 8 1. Inleiding Het programma RAP/RAL Terugblikop het programma RAP/RAL De financiële organisatie Projecten Inleiding Overzichtskaart Verkeer en vervoer Industrie en haven Burgers en Communicatie Bijlagen Bandencampagne Binnenstadservice Biodiesel Vrachtverkeer Communicatie Dynamische snelheidsregulering op ruit Rotterdam Ecotripper Elektrische fiets, Proberen is overtuigen Elektrische fiets: oplaadinfrastuctuur Elektrische scooters voor bezorgberen Elektrostatische stofafvang s-gravendijkwal Fietsdocent Fietsroutes FLEX M Fris bouwen en rijden in Rijnmond Groene golven (6x) Het Nieuwe Rijden Hybride locomotief Inklapbare container Laad- en lospunt vrachtauto s Luxor mobiliteitsplan Maatregelen NOx-bronnen met lage schoorsteen Meetpunten luchtkwaliteit DCMR Milieubarometer MilieuDivers 52 4

5 4.25 Milieu-eisen bij aanbesteden gemeentebreed Milieuzonering kernwinkelgebied Milieuzone: verkenning uitbreiding Milieuzonering en CO P+R Beverwaard P+R Kralingse Zoom P+R Meijersplein Raamcontract GW Schone taxi s Schone voertuigen gemeentelijk wagenpark Schone voertuigen private partijen Snelheidsregulering s-gravendijkwal Stadsverwarming bestaande bouw Tuk tuk Ventilatie en filters Verkeersslang Walstroom binnenvaart Maashaven Walstroom Oosterkade Warmtebuffer Waterpower Young New Energy 73 5

6 6

7 Voorwoord Schone lucht is van groot belang voor een goed en gezond vestigingsklimaat. Het thema luchtkwaliteit heeft in het Rijnmondgebied dan ook hoge prioriteit. De gemeenten en de stadsregio Rotterdam trekken samen op in de Rotterdamse Aanpak Luchtkwaliteit en het Regionaal Actieprogramma Luchtkwaliteit Rijnmond. Meer dan honderd RAL/RAP-projecten getuigen van daadkracht. Deze jaarrapportage biedt een overzicht van de activiteiten in Uitstoot Autoverkeer heeft de grootste gevolgen voor de luchtvervuiling op straatniveau. Daar is dus voor de volksgezondheid de meeste winst te behalen. Met doelgerichte projecten op scholen en in wijken lukt het om mensen vaker te bewegen voor een ander vervoermiddel dan de auto te kiezen. De projecten zijn bedoeld om de burgers en ondernemers in stad en regio te inspireren en stimuleren. Er zijn tal van maatregelen genomen om de uitstoot van verkeer terug te dringen. Door verkeerslichten op drukke verkeerswegen in de stad beter op elkaar af te stemmen, zijn bijvoorbeeld groene golven gecreëerd. Dat betekent minder optrekken en afremmen, wat niet alleen beter is voor het milieu, maar ook prettig voor de automobilist. Schoon vervoer Rotterdam en de stadsregio willen op het gebied van schone autotechnieken een doorbraak in de markt forceren en hebben de ambitie koploper elektrisch vervoer te worden. In 2009 is het programma Stroomstoot gepresenteerd om de marktontwikkeling en de introductie van deze schone en stille techniek te stimuleren. Zo wordt er een netwerk van oplaadpunten voor elektrische fietsen, scooters, motoren en auto s gerealiseerd. Publieke en private partijen krijgen een duwtje in de rug door kennisuitwisseling, faciliteiten en gezamenlijke initiatieven. Rotterdam geeft zelf het goede voorbeeld. In 2009 maakte 75% van het gemeentelijke wagenpark gebruik van schone technieken. Voortrekkersrol Het bedenken, testen en toepassen van innovaties levert heel veel kennis op. Het Rijnmondgebied kan zich daarmee profileren als kenniscentrum voor duurzame ontwikkeling. Dat geeft de economie nieuwe impulsen en draagt bij aan de ambitie van Rotterdam en de stadsregio om een voortrekkersrol te vervullen op het gebied van duurzame economische groei. Alexandra van Huffelen, wethouder Duurzaamheid, Binnenstad en Buitenruimte Gemeente Rotterdam Ewald van Vliet, portefeuillehouder Groen en Milieu stadsregio Rotterdam 7

8 Samenvatting Het programma De Rotterdamse Aanpak Luchtkwaliteit (RAL) en het Regionaal Actieprogramma Rijnmond (RAP) zijn in 2005 vastgesteld. In de eerste plaats om met een verbetering van de luchtkwaliteit de gezondheid van de inwoners te bevorderen. In de tweede plaats om te voldoen aan Europese regelgeving op het gebied van de luchtkwaliteit. De uitvoering van de beide programma s is geïntegreerd tot een gecombineerd maatregelenpakket RAP/RAL. Het gaat om een dynamisch pakket, waaraan steeds nieuwe maatregelen worden toegevoegd. Sinds de start in 2006 zijn 109 projecten in uitvoering genomen waarmee Rotterdam werkt aan de verbetering van deluchtkwaliteit. Het maatregelenpakket is onderdeel van het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL). In het NSL treffen verschillende overheden door middel van een programma-aanpak maatregelen om ervoor te zorgen dat aan de grenswaarden wordt voldaan. De projecten Gemotoriseerd wegverkeer levert de grootste bijdrage aan de luchtvervuiling op leefniveau. Maatregelen in de categorie verkeer en vervoer zijn dus van het grootste belang voor de volksgezondheid. Belangrijke maatregelen zijn de realisatie van zes groene golven, drie P+R-lokaties en de milieuzone in het kernwinkelgebied van Rotterdam. Daarnaast wordt bijgedragen aan een marktdoorbraak van schone autotechnieken door het eigen wagenpark te verschonen. Voorbeelden zijn de ingebruikname van de elektrische WOP-wagen en de hybride vuilnisauto. In het bijzonder zet Rotterdam in op elektrisch vervoer. Innovatieve projecten op dit gebied worden ondersteund en er wordt geinvesteerd in infrastructuur zodat het aantrekkelijk is voor burgers en ondernemers om over te stappen op elektrisch vervoer. Industrie en scheepvaart zijn belangrijke bronnen als het gaat om luchtvervuiling. Projecten die deze bronnen aanpakken, leveren een bijdrage aan het verlagen van de achtergrondconcentratie. Dat levert direct voordeel op voor de luchtkwaliteit in stad en regio. Aansprekende voorbeelden zijn maatregelen bij Nox-bronnen met een lage schoorsteen en walstroom voor de binnenvaart en het loodswezen. Deze succesvolle Rotterdamse techniek voor walstroom vindt ook een weg naar Drechtsteden, Amsterdam en de provincie Zuid-Holland. Rotterdam en de Stadsregio inspireren en verleiden andere partijen om een bijdrage te leveren aan de verbetering van de luchtkwaliteit. Succesvolle projecten in deze categorie zijn: het nieuwe rijden en de verkeersslang. Door projecten in de categorie burgers en communicatie laat Rotterdam zien welke bijdrage burgers zelf kunnen leveren aan een gezonde luchtkwaliteit. Zij kiezen dan ook eerder voor bijvoorbeeld schoon vervoer. Resultaten Jaarlijks worden landelijk nieuwe emissiefactoren en achtergrondconcentraties bepaald. In de berekening over 2009 blijkt dat Nederland (dus ook Rotterdam) overal op tijd aan de grenswaarden zal voldoen, mits het programma RAP/RAL volledig wordt uitgevoerd en ook de voorspelde reductie gerealiseerd wordt. 8

9 Financiering De gemeente Rotterdam en de Stadsregio Rotterdam financieren samen 55% van de kosten van het programma RAP/RAL. De resterende 45% wordt door het rijk gedekt middels het NSL uit het Fonds Economische Structuurversterking (FES-gelden). Toekomst De verwachting is dat er nieuwe knelpunten gaan ontstaan als gevolg van een hogere achtergrondconcentratie. Nieuwe maatregelen zijn dan noodzakelijk en kunnen binnen het programma RAP/RAL worden uitgevoerd. Het programma RAP/RAL krijgt in 2010 een nieuwe impuls doordat het programma direct gekoppeld is aan het NSL en daarbij behorende financierings- en monitoringsvoorwaarden. In het najaar van 2010 vindt een herijking van het programma plaats. Hierbij komt de focus te liggen op maatregelen die er daadwerkelijk toe doen en wordt de relatie in beeld gebracht tussen de effecten van die maatregelen en de doelen van het programma. Onder de noemer duurzaamheid zal, nog meer dan nu het geval is, worden gezocht naar synergie met andere thema s. 9

10 10

11 1. Inleiding In 2005 zijn de Rotterdamse Aanpak Luchtkwaliteit (RAL) en het Regionaal Actieprogramma Luchtkwaliteit Rijnmond (RAP) vastgesteld. In beide programma s staan zowel concrete maatregelen en onderzoek om de luchtkwaliteit te verbeteren, als activiteiten om andere partijen te motiveren daaraan een bijdrage te leveren. De uitvoering van de maatregelen van beide programma s is geïntegreerd tot een gecombineerd maatregelenpakket RAP/RAL. Deze jaarrapportage geeft een beeld van de voortgang van de projecten die vanuit het programma RAP/RAL in 2009 zijn uitgevoerd. Sinds de start van het programma RAP/RAL in 2006, zijn 109 projecten in uitvoering genomen. Ontwikkelingen in de omgeving hebben geleid tot verschillende aanpassingen in het programma. Wat blijft, is de bijdrage van het programma RAP/RAL aan de doelen van de stad zoals beschreven in de Stadsvisie 1, en de doelen van de regio, zoals verwoord in het RR Stad en regio werken aan een betere luchtkwaliteit en daarmee aan een schonere regio, stad en haven. In 2010 zal het programma RAP/RAL opnieuw tegen het licht gehouden worden voor een herijking van de maatregelen. Bij de herijking moeten keuzes worden gemaakt. Dat zal mede op basis van de informatie in deze rapportage gebeuren. Hoofdstuk 2 schetst de ontwikkelingen die het programma RAP/RAL heeft doorgemaakt en biedt tevens een doorkijk naar 2010, naar de nieuwe stappen die in het programma worden gezet. In hoofdstuk 3 worden aan de hand van een aantal kernbegrippen de projecten besproken die in 2009 in uitvoering waren. In de bijlagen worden per project het doel en de voortgang en resultaten beschreven. 1 De ruimtelijke ontwikkelingsstrategie Ruimtelijk Plan Regio Rotterdam 11

12 12

13 2. Het programma RAP/RAL 2.1 Terugblik op het programma RAP/RAL De provincie Zuid-Holland en de stadsregio Rotterdam hebben in 2005 het RR2020 (Ruimtelijk Plan Regio Rotterdam 2020) vastgesteld. Daarin staat de balans tussen verstedelijking en de kwaliteit van de leefomgeving centraal. Parallel hieraan heeft Rotterdam in de Stadsvisie aangegeven door te willen groeien naar een aantrekkelijke woonstad met een sterke economie. In de Stadsvisie staat ook dat Rotterdam haar bouwopgave vooral binnenstedelijk wil realiseren, om zo de midden- en hogere inkomensgroepen te binden en het omringende landschap te sparen. De Stadsvisie noemt een goede milieukwaliteit, veiligheid en gezondheid van groot belang voor Rotterdam als aantrekkelijke stad om in te wonen en in te werken. In het Programma Milieu is een vertaling gemaakt van doelen voor de stad naar milieudoelen. Van belang is dat de stad bij het realiseren van alle ambities het milieu niet zozeer als een hinderlijk aspect ziet, maar vooral als een kwaliteits-aspect dat bijdraagt aan het woon-, werk- en leefklimaat. Er is een sterke relatie tussen milieukwaliteit en gezondheid. Met name de luchtkwaliteit en geluidhinder zijn van invloed op de gezondheid van mensen die in de omgeving wonen, werken en verblijven. Rotterdam heeft in Gezond in de stad 3 het verbeteren van de leefomgeving als één van de drie gezondheidsspeerpunten genoemd. Luchtkwaliteit, geluidhinder en de inrichting van de buitenruimte staan daarbij centraal. Met het oog op die gezondheid en omdat op Europees niveau nieuwe regelgeving was geformuleerd, zijn in 2005 de Rotterdamse Aanpak Luchtkwaliteit (RAL) en het Regionaal Actieprogramma Luchtkwaliteit Rijnmond (RAP) vastgesteld. Beide programma s omvatten niet alleen concrete maatregelen, onderzoeken en acties om de uitstoot en de concentratie van stikstofdioxide (NO2) en fijn stof (PM10) terug te dringen, maar ook activiteiten om andere partijen te motiveren tot het leveren van een bijdrage aan de verbetering van de luchtkwaliteit. De uitvoering van de maatregelen van het actie-programma RAL is geïntegreerd met het RAP tot één gecombineerd maatregelenpakket RAP/RAL. Het programma RAP/RAL biedt een integrale aanpak voor het oplossen van luchtkwaliteitsknelpunten in Rotterdam en de regio. De Rotterdamse Aanpak Luchtkwaliteit heeft twee doelstellingen. De eerste doelstelling is gericht op het halen van de normen: inzetten op verbetering van de luchtkwaliteit. Dit wordt onder andere bereikt door de bedreiging om te zetten in ook economische kansen. Tegelijkertijd wordt bewerkstelligd dat de blootstelling van Rotterdamse burgers aan luchtverontreiniging wordt verminderd en de gezondheidsrisico s die ermee gepaard gaan worden verkleind. De tweede doelstelling is bedoeld om stagnatie in de (economische) ontwikkeling van de stad tegen te gaan: Ruimte scheppen voor (stedelijke) ontwikkeling. Wetgeving, normering en maatregelenpakket worden zodanig ingericht, dat de stad zich zowel economisch als ruimtelijk verder kan blijven ontwikkelen. De bestuurlijke aandacht voor luchtkwaliteit is, gezien het hierboven beschreven belang, hoog. Zowel het bestuur van de gemeente Rotterdam, als het bestuur van de stadsregio Rotterdam, heeft doelstellingen geformuleerd voor de periode De realisering van deze doelstellingen is/wordt mogelijk gemaakt door het programma RAP/RAL. 3 de Kadernota Openbare Gezondheidszorg 13

14 In 2010 bestaat minimaal 75% van het aantal dan aanwezige dienstvoertuigen in het gemeentelijk wagenpark uit schone voertuigen. Met ingang van 2010 zijn bij alle maatregelen van de benchmark de tien voor de lucht concrete projecten uitgevoerd. De proactieve milieuaanpak is vastgesteld en uitgewerkt in een activiteitenprogramma, waarin naast de knelpunten ook de kansen zijn opgenomen. Het Regionaal Actieprogramma Luchtkwaliteit (RAP/RAL) is, op de onderdelen waarvoor de Stadsregio verantwoordelijkheid draagt, uitgevoerd. In 2009 heeft de Europese Commissie laten weten in te stemmen met het Nederlandse verzoek tot uitstel voor het voldoen aan de luchtkwaliteitsnormen (derogatie EC). Daarmee heeft de Europese Commissie laten zien vertrouwen te hebben in de Nederlandse aanpak en in het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL). Het tijdstip waarop in Nederland aan de normen voor fijn stof (PM 10 ) moet worden voldaan, is uitgesteld tot 11 juni Het tijdstip waarop in Nederland aan de jaargrenswaarde voor stikstofdioxide (NO 2 ) moet worden voldaan, is 1 januari 2015 geworden. In het NSL treffen verschillende overheden door middel van een programma-aanpak generieke en locatiespecifieke maatregelen om ervoor te zorgen dat overal aan de grenswaarden wordt voldaan. De inspanningen zijn erop gericht om aan de wettelijke normen te voldoen, zodat ruimtelijke projecten doorgang kunnen vinden, maar vooral ook om de schadelijke gevolgen te verminderen. De Stadsregio Rotterdam en de gemeente Rotterdam hebben in samenwerking met de DCMR een bijdrage geleverd aan het Regionale Samenwerkingsprogramma (RSL) Zuid-Holland. Het RSL vormt de onderbouwing van de provincie, regio s en grote steden in Zuid-Holland ten behoeve van het NSL. De Rotterdamse Aanpak Luchtkwaliteit is in 2007 geactualiseerd en vormt de basis voor de Rotterdamse inbreng in de nota Dat lucht op! Naar een schone lucht in Rijnmond. Deze nota is de gezamenlijke bijdrage van de stadsregio Rotterdam en de gemeente Rotterdam aan het RSL en het NSL. Monitoring van de Luchtkwaliteit In het Rijnmondgebied worden op diverse meetstations de concentraties van verschillende luchtverontreinigende stoffen gemeten. De grenswaarde voor zowel fijn stof (PM 10 ) als stikstofdioxide (NO 2 ) ligt op 40 µg/m 3. Voor PM 10 geldt naast de grenswaarde voor het jaargemiddelde ook nog dat maximaal 35 dagen per jaar het daggemiddelde van 50 µg/m 3 mag worden overschreden. Deze norm is strenger en komt overeen met een jaargemiddelde van ongeveer 32 µg/m 3. Op een aantal stations wordt de (toekomstige) grenswaarde voor NO 2 nog overschreden. De grootste overschrijding vindt plaats op de stations Statenweg, Overschie en Ridderkerk. Dit zijn meetstations waar veel verkeer langs komt. Verkeer is dan ook verantwoordelijk voor een groot deel van de lokale bijdrage aan de NO 2 -concentratie. Op drie andere stations is sprake van een geringe overschrijding. De PM 10 -concentraties liggen op alle stations al enige jaren onder de grenswaarde. Weersomstandigheden (wind, temperatuur en hoeveelheid neerslag) zijn van grote invloed op de gemeten concentraties. Een geconstateerde afname kan dus niet zonder meer aan getroffen maatregelen worden toegeschreven. Het is niet mogelijk om op alle plaatsen metingen uit te voeren. Daarom wordt gebruik gemaakt van rekenmodellen om een inschatting te maken van de concentraties. Dit kan in principe voor elke gewenste locatie. Jaarlijks worden landelijk nieuwe emissiefactoren en achtergrondconcentraties bepaald. Hierdoor 14

15 fluctueert de luchtkwaliteit jaarlijks. Uit modelberekeningen in 2009 blijkt dat Nederland in 2011 respectievelijk 2015 overal aan de grenswaarden voor PM 10 en NO 2 kan voldoen. Daarvoor moeten dan wel de (beleids)maatregelen worden uitgevoerd die op Europees en nationaal niveau zijn geformuleerd. De maatregelen die op regionale (RSL) en lokale schaal (RAL/RAP) zijn geformuleerd, ondersteunen de grootschaliger maatregelen (NSL)en helpen mee om de grenswaarden tijdig en duurzaam te behalen. Maatregelen Er kunnen twee soorten brongerichte maatregelen worden onderscheiden: Maatregelen waarbij de achtergrondconcentraties in een heel gebied worden verlaagd. Dit zijn grote bronmaatregelen. Het project maatregelen NOx bronnen met lage schoorstenen is daar een voorbeeld van. Maatregelen waarbij de uitstoot wordt verminderd op straatniveau (lokaal), waardoor de concentraties van het beïnvloedbaar deel, zoals verkeer, wordt verlaagd. De meeste maatregelen die effect hebben op straatniveau, zorgen tegelijk voor de verlaging van de achtergrondconcentratie. De projecten milieuzonering kernwinkelgebied en schone voertuigen privaat zijn hier voorbeelden van. Uit figuur 1 blijkt dat wegverkeer de grootste bijdrage levert aan de concentratie stikstofdioxide in de lucht. Wegverkeer is ook een veroorzaker van hoge pieken in de concentraties van stikstofdioxide. Bovendien blijkt uit gezondheidsstudies dat juist de verkeersuitstoot het meest schadelijk is. Maatregelen uit het RAP/RAL richten zich dan ook met name op verkeer en vervoer. De achtergrondconcentraties voor fijn stof leverte de grootste bijdrage in de totale concentratie. Achtergrondconcentraties zijn op lokaal niveau moeilijk te beïnvloeden. Door het treffen van luchtkwaliteitmaatregelen op regionaal niveau kan de achtergrondconcentratie wel worden verlaagd. Door de achtergrondconcentraties te verlagen, komen de totale concentraties - en daarmee ook de pieken - minder hoog te liggen. Belangrijke bronnen die bijdragen aan de achtergrondconcentratie zijn de industrie en de scheepvaart. Vanuit het programma RAP/RAL worden ook andere partijen geïnspireerd en gemotiveerd om een bijdrage te leveren aan de verbetering van de luchtkwaliteit. Deze projecten richten zich vooral op het gedrag van burgers, waarbij speciale aandacht is voor jongeren; de toekomstige generatie. Figuur 1: Bronnen en concentraties op leefniveau van fijn stof en stikstofdioxide 15

16 Toekomst Er is onderzocht of de uitvoering van RR2020 in de knel komt als gevolg van de nieuwe Wet luchtkwaliteit. Daaruit blijkt dat door uitvoering van de bestaande RAP/RAL maatregelen, aangevuld met maatregelen uit de nota Dat Lucht op! (de gezamenlijke inbreng van stad en Stadsregio Rotterdam in het RSL/NSL) het RR2020 onder de geldende regelgeving kan worden uitgevoerd. De meest effectieve maatregelen uit het actieprogramma RAL/RAP betreffen de milieuzonering, het schoner maken van hetwagenpark, stimulering van het fietsverkeer en van het openbaar vervoer. De maatregelen op het gebied van burgers en communicatie vormen een noodzakelijke aanvulling. Deze hebben weliswaar in absolute zin weinig effect maar zijn wel gewenst, bijvoorbeeld omdat ze relatief kosteneffectief en makkelijk uitvoerbaar zijn en het gedrag van de burger beïnvloeden. Nederland werkt er op dit moment hard aan om de Europese normen voor luchtkwaliteit tijdig te halen. In de gemeente Rotterdam wordt door middel van de uitvoering van het RAL gewerkt aan de verbetering van de luchtkwaliteit. Jaarlijks worden landelijk nieuwe emissiefactoren en achtergrondconcentraties bepaald. In de berekening over 2009 blijkt dat Nederland (dus ook Rotterdam) overal op tijd aan de grenswaarden zou kunnen voldoen, mits het programma RAP/RAL volledig wordt uitgevoerd en ook de voorspelde reductie gerealiseerd wordt. De berekening over 2009 wordt in de zomer van 2010 verwacht. De verwachting is dat er nieuwe knelpunten gaan ontstaan als gevolg van een hogere achtergrondconcentratie. Naast het oplossen van knelpunten willen de gemeente Rotterdam en de stadsregio Rotterdam de luchtkwaliteit blijvend verbeteren, het gaat immers om de gezondheid van mensen. In het najaar van 2010 zal een herijking van het RAL/ RAP plaatsvinden. Nieuwe maatregelen zullen worden toegevoegd aan de bestaande actieprogramma s. In 2008 is de visie Duurzame Mobiliteit opgesteld. De ontwerpvisie Duurzame Mobiliteit is in 2009 vastgesteld door het dagelijks bestuur van de Stadsregio en is ter inspraak verstuurd aan alle regiogemeenten. Op basis van de reacties van regiogemeenten zal in 2010 worden gewerkt aan een ontwerp Uitvoeringsprogramma Duurzame Mobiliteit. 16

17 2.2 De financiële organisatie De dienst Gemeentewerken beheert de RAL-gelden en coördineert de uitvoering van de geïntegreerde actieprogramma s voor de gemeente Rotterdam en de Stadsregio Rotterdam. De Stadsregio beheert de RAP-gelden en is verantwoordelijk voor de subsidieverlening van de RAP-projecten. Voor de financiering van de uitvoering van de actieprogramma s wordt gebruik gemaakt van eigen middelen en de subsidieregeling programmafinanciering lokale luchtkwaliteitsmaatregelen van het rijk en de provincie Zuid-Holland. De totale kosten van de actieprogramma s zijn geraamd op 127,3 miljoen voor de periode De gemeente Rotterdam en de Stadsregio financieren gezamenlijk 55% uit eigen middelen; de resterende 45% wordt gedekt middels de subsidieregeling van het rijk en de provincie. De subsidie- gelden worden in 3 tranches uitgekeerd. In totaal is een bedrag van 48,19 miljoen beschikbaar gesteld. Voor de gemeente Rotterdam is dat 38,48 miljoen en de stadsregio Rotterdam 9,71 miljoen. Voor hardnekkige knelpunten zoals de Maastunnel en de s-gravendijkwal bestaat de mogelijkheid om extra middelen via de provincie Zuid-Holland aan te vragen voor de vierde tranche van de subsidieregeling programmafianciering lokale luchtkwaliteitsmaatregelen van het rijk. Toekenning van de vierde tranche zal plaatsvinden tijdens de mid-term review medio In tabel 1 is voor de gemeente Rotterdam een financieel overzicht opgenomen waarin de bestedingen in de afgelopen periode is opgenomen. Tabel 1 Financieel overzicht RAL (Bedragen in miljoen euro) Financieel overzicht RAL d.d. 27 april 2010 Eigen middelen gemeente Rotterdam 19,8 Besteding ,95 Rijks/provinciale middelen 38,34 Besteding ,27 Besteding ,04 Besteding ,23 Besteding ,39 Totaal 22,88 Totaal 58,14 Totaal verplicht 32,5 De totale kosten van de maatregelen uit het huidige actieprogramma bedragen circa 32,5 miljoen. De besteding in 2009 is ten opzicht van de voorgaande jaren lager aangezien in 2009 de eindafrekening heeft plaatsgevonden van eerder uitgevoerde projecten. De komende jaren zal de besteding toenemen in verband met de herijking van het actieprogramma en de aanpak van nieuwe knelpunten. 17

18 18

19 3. Projecten 3.1 Inleiding Het programma RAP/RAL is een dynamisch maatregelenpakket waaraan steeds nieuwe maatregelen worden toegevoegd. Sinds de start van het programma zijn 109 projecten vanuit het RAP/RAL-budget in uitvoering genomen. In 2009 is gewerkt aan 56 projecten. In deze rapportage is een aantal projecten, die dicht tegen elkaar liggen, samengevoegd. (bijvoorbeeld zes groene golven). Door deze samenvoegingen is het aantal projecten dat in deze rapportage wordt besproken 45. Naast de RAP/RAL-projecten bestaat er ook een Subsidieverordening Verbetering Luchtkwaliteit van de Stadsregio. Deze verordening is in het leven geroepen om private en publieke partijen in het gebied van de Stadsregio de mogelijkheid te bieden subsidie aan te vragen voor projecten en activiteiten die de luchtkwaliteit in het Rijnmondgebied verbeteren. Jaarlijks stelt de Stadsregio Rotterdam een subsidieplafond vast. Sinds 2007 hebben zo n vijftien aanvragen de Stadsregio bereikt en is er voor ruim één miljoen euro subsidie verleend. In 2009 zijn twee aanvragen ingediend, beide voor een pilot met vervanging van reguliere gemeentelijke voertuigen door elektrische voertuigen. In de overzichtskaart in paragraaf 3.2 is zichtbaar op welke plaatsen de projecten worden uitgevoerd. In de daaropvolgende paragrafen worden de projecten besproken. In het NSL zijn de projecten ingedeeld in de volgende clusters: schone voertuigen, verbetering doorstroming, stimuleren andere vervoerswijzen huishoudens/burgers, bedrijven, haven/scheepvaart/spoor, communicatie/innovatie en overig. Voor de bespreking van de projecten in deze jaarrapportage is een aantal clusters samengevoegd tot de volgende groepen: A. Verkeer en Vervoer B. Industrie en Haven C. Burgers en Communicatie Voor elke groep zijn de RAP/RAL-projecten in een tabel weergegeven. Per project is weergegeven of het innovatief is, of het project schaalbaar is, welke effecten worden behaald en welke neveneffecten optreden. 19

20 3.2 Overzichtskaart Biodiesel vrachtverkeer Mobiliteitsplan Luxor Meetpunten luchtkwaliteit DCMR P+R Warmtebuffer Park & Ride Walstroom Oplaadinfrastuctuur e-fiets Elektrostatische stofafvang Snelheidsregulering Ruit Rotterdam Snelheidsregulering 's Gravendijksewal VF Groene golven Ventilatie en filters (Overschie) Fietsroute 20

21 P+R VF P+R P+R pilotproject electrische scooter Capelle a/d IJssel pilotproject electrische pickup Lansingerland Warmte/koud opslag Lansingerland Milieuzonering Binnenstadservice Bezorgberen e-scoter Hybride locomotief Stadsverwarming Bestaande Bouw Duurzaam energiesysteem Brielle Milieuzonering Kernwinkelgebied 21

22 3.3 Verkeer en vervoer Uit analyses van de oorzaken van luchtvervuiling blijkt dat het gemotoriseerde wegverkeer de grootste bijdrage levert aan met name de concentratie NO 2 op leefniveau. Het uitvoeringsprogramma richt zich daarom voor een groot deel op maatregelen die ingrijpen op het gemotoriseerde wegverkeer. Met het project schone voertuigen gemeentelijk wagenpark verschoont Rotterdam haar eigen wagenpark door inzet en toepassing van schone autotechnieken en alternatieve brandstoffen. De markt voor deze toepassingen is nog in een beginfase en wordt gekenmerkt door beleidsmatige en technische onzekerheid. Rotterdam levert een bijdrage aan de marktdoorbraak door deze nieuwe technieken en biobrandstoffen uit te testen en in het wagenpark in te zetten. De Stadsregio motiveert met het project Schone voertuigen privaat particulieren en bedrijven om versneld over te gaan op een schoner alternatief. Het project ligt op schema, wat betekent dat eind % van de voertuigen in de stads-regio Rotterdam schoon is. Dit komt overeen met schone voertuigen en een vermindering van 35 ton fijn stof en 700 ton NO x per jaar. Door de realisatie van Groene golven op de Maasboulevard-Boompjes, Stadionweg-Laan op Zuid en de Tjalklaan wordt het optrekken en afremmen van voertuigen verminderd. De concentratie van fijn stof en/of NO 2 neemt door deze maatregelen af met 1 µg/m 3. Berekeningen wijzen uit dat het project Stadsverwarming bestaande bouw, waarbij industriële restwarmte wordt gebruikt om woningen te verwarmen, een reductie van Nox-uitstoot oplevert van vijf ton per jaar. Als daarbij gebruik gemaakt wordt van warmtebuffers, dan kan de uitstoot nog verder worden verminderd. Er is grote belangstelling voor het project Binnenstadservice. Tachtig winkeliers hebben een intentie-verklaring getekend waarin staat dat zij de bevoorrading voortaan op afroep vanuit een afleveradres buiten de binnenstad willen regelen. Doordat de binnenstadservice de ritten vanuit zo n tussenstation combineert, komt er minder vrachtverkeer in het drukke stadscentrum. Dat vermindert de CO 2 -uitstoot en verbetert de bereikbaarheid, de verkeersveiligheid en de luchtkwaliteit. Naast succesvolle initiatieven zijn er ook projecten die in de praktijk anders zijn uitgepakt dan bij de start was voorzien. De praktijk, waarin verschillende partijen gezamenlijk iets moeten oppakken, blijkt weerbarstig. Een voorbeeld hiervan is het project Schone taxi s, waarbij een subsidieregeling is opgezet om de meerkosten van een voertuig dat rijdt op biogas of aardgas ten opzichte van een voertuig dat rijdt op diesel, wordt vergoed. De realisatie van een gasvulpunt heeft veel vertraging opgelopen. Gedurende het project is het niet gelukt om de impasse tussen aanbieder en afnemers te doorbreken. Er is onderzocht of er laad- en lospunten voor vrachtauto s in Rotterdam te realiseren zijn, waar schone vrachtauto s buiten de reguliere laad- en lostijden mogen laden en lossen. Gezien de huidige economische situatie is er weinig medewerking van de ondernemers in de binnenstad te verwachten. Verder is een juridisch handhaafbare onderbouwing van de laad- en losplaatsen voor milieuvriendelijke voertuigen een struikelblok. Wat wel mogelijk bleek, was een nauwelijks handhaafbare variant. Daarmee verliest het project aan impact en uitstraling, en wordt de doelstelling niet gediend. Het project is daarom stopgezet. 22

23 Tabel 2 Verkeer en Vervoer Project p. Schaalbaar naar: Neveneffecten Innovatief Schone voertuigen gemeentelijk wagenpark 62 Meerdere locaties Andere doelgroepen Andere typen voertuigen Vermindering uitstoot PM10: 0,3 ton/jaar Vermindering uitstoot NOx: 4 ton/jaar Reductie CO 2 -uitstoot Geluidsreductie Verbetering leefbaarheid Gezondheidsverbetering Schone voertuigen privaat 63 Meerdere locaties Andere doelgroepen Vermindering uitstoot PM10 = Ca 35 ton/jaar Vermindering uitstoot NOx = 700 ton/jaar Reductie CO 2 -uitstoot Geluidsreductie Verbetering leefbaarheid Gezondheidsverbetering Milieuzone kernwinkelgebied 54 Meerdere locaties Effect op jaargem. concentratie: Vermindering concentratie NO2: 0-0,7 μg/m 3 Vermindering concentratie PM10: 0,2 μg/m 3 Geen Bezorgberen e-scooters 37 Andere doelgroepen Vermindering uitstoot Nox: 8,5 kg/jaar Vermindering uitstoot PM10 6,8 kg/jaar Reductie CO 2 -uitstoot 1,7 ton/jaar Onverbr. koolwaterst. (HC) 1,1 ton/jaar Geluidsreductie Verbetering leefbaarheid Binnenstadservice 30 Meerdere locaties Andere doelgroepen Vermindering uitstoot NOx Vermindering uitstoot PM10 Reductie CO 2 -uitstoot Geluidsreductie Verbetering leefbaarheid Aantrekkelijke binnenstad Verbeterde verkeersveiligheid Biodiesel vrachtverkeer 31 Meerdere locaties Andere doelgroepen Andere typen voertuigen Vermindering uitstoot PM10: 15% Verhoging uitstoot Nox: 1-1,5% Reductie CO 2 -uitstoot 24% Dynamische snelheidsregulering op ruit Rotterdam 33 Eenmalige actie Vermindering uitstoot NOx en PM10: Verwachting is neutraal effect Geen Elektrische fiets 35 Meerdere locaties Andere doelgroepen Andere typen voertuigen Vermindering uitstoot PM10: 66 kg/jaar Vermindering uitstoot NOx: 454 kg/jaar Reductie CO 2 -uitstoot Geluidsreductie Verbetering leefbaarheid Gezondheidsverbetering Elektrostatische stofafvang s-gravendijkwal 38 Meerdere locaties Vermindering concentratie fijn stof Verbetering leefbaarheid 23

24 Project p. Schaalbaar naar: Neveneffecten Innovatief Fietsroutes (4,5 km fietspad aangelegd) 40 Meerdere locaties Effect is niet te berekenen Reductie CO 2 -uitstoot Geluidsreductie Verbetering leefbaarheid Gezondheidsverbetering Groene golven (6x) 43 Meerdere locaties Vermindering concentratie NOx: 1 µg/m 3 Vermindering concentratie PM10: 1 µg/m 3 Geen Laad- en lospunt vrachtauto s 47 Meerdere locaties Andere doelgroepen Effect is niet te berekenen Reductie CO 2 -uitstoot Geluidsreductie Verbetering leefbaarheid Gezondheidsverbetering Milieuzonering en CO 2 56 Meerdere locaties Andere typen voertuigen Effect is niet te berekenen Reductie CO 2 -uitstoot Luxor mobiliteitsplan 48 Meerdere locaties Effect is niet te berekenen Reductie CO 2 -uitstoot Geluidsreductie Afname parkeerproblemen Het nieuwe rijden 44 Meerdere locaties Andere doelgroepen Andere typen voertuigen Brandstofreductie deelnemers: 6% Reductie CO 2 -uitstoot Verbetering leefbaarheid Verkeersveiligheid Elektrische fiets: oplaadinfrastructuur 36 Meerdere locaties Andere typen voertuigen Per e-fietsen: Vermindering uitstoot NOx: 0,5 ton/jaar Vermindering uitstoot PM10: 0,04 ton/jaar Per e-fietsen, reductie: CO 2 : 2,7 ton/jaar Vluchtige org. st.: 0,6 ton/ jaar Geluidsreductie Verbetering leefbaarheid Gezondheidsverbetering P+R (3x) 57 Meerdere locaties Effect is niet te berekenen Reductie CO 2 -uitstoot Geluidsreductie Verbetering leefbaarheid Schone taxi s 61 - Effect is niet te berekenen Reductie CO 2 -uitstoot Snelheidsregulering s-gravendijkwal 64 Meerdere locaties Eenmalige actie Effect is niet te berekenen Geluidsreductie Verbetering leefbaarheid Gezondheidsverbetering Bandencampagne 29 Eenmalige actie Effect is niet te berekenen Reductie CO 2 -uitstoot Verkeersveiligheid Tuk Tuk 66 Meerdere voertuigen Vermindering uitstoot NOx: g/jaar Vermindering uitstoot PM10: g/jaar Reductie CO 2 -uitstoot Geluidsreductie Verbetering leefbaarheid 24

25 Industrie en haven De sectoren bedrijven en scheepvaart zijn belangrijke bronnen voor met name de achtergrondconcentratie. Het actieprogramma richt zich dan ook nadrukkelijk op deze sectoren. De meeste projecten in deze sectoren zijn innovatief van aard. Door te investeren in innovatieve projecten geven Rotterdam en de Stadsregio invulling aan hun voorbeeldfunctie. De Rotterdamse haven fungeert als proeftuin met als doel te komen tot een verbetering van de luchtkwaliteit. Het project Walstroom Maashaven, een pilot met het aanbieden van walstroom aan binnenvaartschepen in de Maashaven is in mei 2009 met succes afgerond. Besloten is walstroom op alle openbare ligplaatsen voor de binnenvaart in Rotterdam aan te bieden en per 1 maart 2010 een generatorverbod in te stellen, voor binnenvaartschepen daar waar walstroomvoorzieningen voor handen zijn. Het project Maatregelen Nox-bronnen met lage schoorsteen betreft een onderzoek waaruit is gebleken dat er bij veel installaties met een lage schoorsteen kosteneffectieve maatregelen mogelijk zijn die de uitstoot van NOx aanzienlijk verminderen. Naar verwachting zal in 2010 met een aantal bedrijven overeenstemming worden bereikt om de maatregelen ook daadwerkelijk te implementeren. Het onderzoek is uitgevoerd bij tien installaties. Door de kosteneffectiviteit en de enorme winst op de luchtkwaliteit (lokaal kan de concentratie NO 2 dalen met 2-4 µg/m 3 ) is dit een maatregel met grote potentie als die op meerdere locaties wordt toegepast. Tabel 3 Industrie en Haven Project p. Schaalbaar naar: Neveneffecten Innovatief Walstroom Binnenvaart Maaskade 69 Meerdere locaties Vermindering concentratie NOx: 0,2-0,8 µg/m 3 Reductie CO 2 -uitstoot Geluidsreductie Lage Nox bronnen 49 Meerdere locaties Maatregel om lokaal een daling NOx-concentratie: 2-4 ug/m 3 te bereiken. Mogelijk vermindering uitstoot NOx: 1,5 mln ton/jaar Geen Fris bouwen en rijden in Rijnmond 42 Andere doelgroepen 50% van de bedrijven houdt structureel de banden op spanning. Alle deelnemende bedrijven hebben een schoon inkoopbeleid t.a.v. voertuigen 1/3 meer bedrijven koopt groene diesel in Reductie CO 2 -uitstoot Geluidsreductie Verbetering leefbaarheid Kostenbesparing Hybride locomotief 45 Meerdere rangeerlocomotieven, dat moet dit project uitwijzen Vermindering uitstoot NOx 40-60% Vermindering uitstoot PM % Brandstofbesparingen haalbaar van 40-60%. Geluidsreductie Inklapbare container 46 Meerdere locaties Vermindering uitstoot PM10: 84 ton per jaar (op het overslaan van containers) Milieueisen BA gemeentebreed 53 Meerdere locaties Andere doelgroepen Andere typen voertuigen Andere milieu-effecten Vermindering uitstoot PM10 Reductie CO 2 -uitstoot Walstroom Oosterkade 70 Eenmalige actie Vermindering uitstoot NOx: max. 3 ton/jaar Vermindering uitstoot PM10: max. 1 ton/jaar Geluidsreductie Waterpower 72 Meerdere locaties Effect is niet te berekenen 25 Reductie CO 2 -uitstoot

26 3.5 Burgers en Communicatie Naast fysieke maatregelen zijn ook communicatieve maatregelen belangrijk die gericht zijn op het vergroten van kennis en het creëren van begrip en draagvlak bij burgers en onder-nemers. Hiermee worden burgers, bedrijven en maatschappelijke organisaties opgeroepen tot een actieve bijdrage aan oplossingen. Rotterdam en de stadsregionale gemeenten geven zelf het goede voorbeeld door bijvoorbeeld hun wagenpark te verschonen. Met communicatie en doelgroepgerichte projecten proberen Rotterdam en de Stadsregio andere partijen te inspireren en te verleiden om zelf ook een bijdrage te leveren aan de verbetering van de luchtkwaliteit. Het daadwerkelijke effect op de luchtkwaliteit van deze projecten is vaak moeilijk te berekenen. Toch is er in een aantal gevallen wel iets over te zeggen. Bij het project Het nieuwe rijden worden mensen door middel van trainingen en via informatie op beurzen en evenementen bekend gemaakt met een zuinigere rijstijl. In 2009 zijn 150 praktijktrainingen gehouden. Het gemiddelde brandstofverbruik van deelnemers aan deze training daalt met 6%. Ook zijn van 1200 auto s de banden op spanning gebracht, wat schadelijke uitstoot voorkomt, de veiligheid op de weg verhoogt en overmatige slijtage voorkomt. Aan het project Verkeersslang hebben leerlingen meegedaan. 70% van deze leerlingen ging al lopend, met de fiets of het openbaar vervoer naar school. Door deelname aan het project gaan 8 tot 10% meer leerlingen lopend of fietsend naar school. Onder de naam MilieuDivers en Flex-M worden allochtonen vrouwen en jongeren aangemoedigd om zelf een bijdrage te leveren aan een schonere lucht. Deze unieke aanpak is in de afgelopen jaren niet onopgemerkt gebleven. Andere steden, waaronder Den Haag, hebben aangegeven interesse te hebben in deze aanpak. In de periode 2006 tot en met 2009 zijn 64 wijkbijeenkomsten gehouden, waarbij deelnemers met elkaar discussiëren over het belang van een schone lucht, maar ook over wat zij daarin zelf kunnen betekenen. 104 milieuvoorlichters zijn opgeleid, die daarmee voldoende bagage hebben om zelf voorlichtingsacties uit te voeren. Er zijn televisieprogramma s, raps en videoclips gemaakt en uitgezonden en er zijn 436 Rotterdammers op excursie geweest. Het belevingsonderzoek onder bewoners naar ventilatiesystemen met fijnstoffilters in woningen is een voorbeeld van een maatregel met een negatief neveneffect. Door de toepassing van fijnstoffilters neemt de concentratie van fijn stof in de woning af. De filters zorgen echter ook voor een geluidstoename in de woning. Onderzocht wordt of bewoners het systeem prettig vinden en of de verbetering van de luchtkwaliteit opweegt tegen de geluidstoename. 26

27 Tabel 4 Burgers en communicatie Project p. Schaalbaar naar: Neveneffecten Innovatief Stadsverwarming bestaande bouw 65 Meerdere locaties Vermindering uitstoot NOx = 5 ton Reductie CO 2 -uitstoot Warmtebuffer 71 Meerdere locaties Vermindering uitstoot NOx = 10,5 ton/ jaar Reductie CO 2 -uitstoot Verkeersslang 68 Meerdere locaties 8-10% minder mensen maken gebruik van de auto om kinderen naar school te brengen Reductie CO 2 -uitstoot Geluidsreductie Verbetering leefbaarheid Gezondheidsverbetering\ Milieubarometer 51 Andere doelgroepen Deelnemers bereiken emissiedaling van 5-15% Reductie CO 2 -uitstoot Geluidsreductie Verbetering leefbaarheid Gezondheidsverbetering Ecotripper 34 Meerdere locaties Effect is niet te berekenen Reductie CO 2 -uitstoot Verbetering leefbaarheid Gezondheidsverbetering Fietsdocent 39 Meerdere locaties Andere doelgroepen Flex-M 41 Meerdere locaties Andere doelgroepen Effect is niet te berekenen Reductie CO 2 -uitstoot Geluidsreductie Verbetering leefbaarheid Gezondheidsverbetering MilieuDivers 52 Meerdere locaties Andere doelgroepen Effect is niet te berekenen Reductie CO 2 -uitstoot Geluidsreductie Verbetering leefbaarheid Gezondheidsverbetering Ventilatie en filters 67 Meerdere locaties Effect is niet te berekenen Gezondheidsverbetering Mogelijk geluidstoename binnenmilieu Young New Energy 73 Meerdere locaties (scholen) Effect is niet te berekenen Gedragsverandering 27

28 28

29 4. Bijlagen Bandencampagne Het organiseren van een kick-off in Rotterdam voor de nationale campagne Bandenspanning. Aandacht richten op het belang van een goede bandenspanning. Effect Een betere bandenspanning zorgt voor minder bandenslijtage en minder weerstand, waardoor de uitstoot van fijn stof wordt verlaagd. Een verbetering van 10% kan worden bereikt. Neveneffecten zijn de vermindering van de uitstoot van CO 2 en een verbetering van de verkeersveiligheid. De Kick-off van de nationale communicatiecampagne om het gebruik van Veilige Zuinige Stille banden te bevorderen heeft plaatsgevonden op 18 februari Het startschot is gegeven door Minister Eurlings en Wethouder Harbers en heeft veel media aandacht opgeleverd. Rotterdam heeft naast vele andere partijen de intentieverklaring getekend waarin wordt beloofd het gebruik te bevorderen. De gemeente heeft zich verplicht in 2009 een activiteit ter ondersteuning van het gebruik te organiseren. Project is afgerond. 29

30 4.2 Binnenstadservice Een studie naar de haalbaarheid van een overslagpunt voor het goederenvervoer van en naar winkels in de Rotterdamse binnenstad: Binnenstadservice.nl. Het inventariseren van factoren die bepalend zijn voor de haalbaarheid van de Binnenstadservice en toewerken naar de realisatie ervan. Bepalende factoren zijn: de interesse van winkeliers in de binnenstad, de te verwachten reductie van het verkeer, de kosten, een geschikte locatie voor het overslagpunt en een ondernemer die de Binnenstadservice wil starten. Minder verkeer van zowel vracht- als bestelwagens in de binnenstad en dus minder uitstoot van stikstofdioxide en fijnstof. Deelname van 180 winkeliers betekent een dagelijkse reductie van naar schatting 250 gereden kilometers door vrachtverkeer. Neveneffecten van het overslagpunt zijn: minder CO 2 -uitstoot, geluidsreductie, verbetering van de verkeersveiligheid en een aantrekkelijker binnenstad. De studie is afgerond met een eindrapport, waarin de diverse factoren beschreven staan die een rol spelen bij de haalbaarheid van Binnenstadservice.nl. Het rapport bevat: Een lijst met 80 winkeliers die een intentieverklaring hebben getekend voor deelname; Een lijst met 100 potentiële deelnemers, winkeliers die bekend zijn met Binnenstadservice; Een overzicht van de reductie van het aantal voertuigbewegingen; Een business case; Een indicatie van mogelijke stichtingsbestuurders; Een lijst met mogelijke bedrijfslocaties; Enkele bedrijven die Binnenstad.nl in Rotterdam willen opstarten. Verwachting 2010 Bespreking van het eindrapport, de voortzetting van de financiering en een voorstel voor de start. Bij een positief verloop zou Binnenstad.nl nog voor de zomer van 2010 kunnen starten. Achtergrond Kleine en middelgrote winkels en horecabedrijven worden door meerdere transporteurs bevoorraad. Vaak gaat het om kleine hoeveelheden die voor relatief veel verkeer zorgen. Dat kan efficiënter. Eerdere pogingen om een stadsdistributiecentrum op te starten zijn gestrand. Die plannen gingen niet uit van de winkeliers en dat is nu wel het geval. Een probleem is dat een stadsdistributiecentrum de eerste twee jaar financieel onaantrekkelijk is. Binnenstad.nl biedt daarvoor een oplossing. Het is een onafhankelijke stichting en er wordt gewerkt met een betrouwbaar systeem dat in Nijmegen al sinds 2008 naar tevredenheid functioneert. 30

31 4.3 Biodiesel Vrachtverkeer Tweejarig onderzoek naar het gebruik van FAME biodiesel B30 door ongeveer 60 vracht- en vuilniswagens. De effecten op de uitstoot van schadelijke stoffen vaststellen bij het gebruik van FAME biodiesel B30 op basis van restvetten, door vrachtwagens van meer dan 3,5 ton. De invloed op de luchtkwaliteit van het gebruik van FAME biodiesel B30 in EURO V-motoren is nog onbekend. De verwachting is dat jaarlijks ongeveer 53 kg fijn stof vermeden kan worden. De effecten op NOx is op deze schaalgrootte verwaarloosbaar. Begin december 2009 zijn twee biodieselpompen geopend en is het proefproject officieel gestart. Vijf vervoerders doen eraan mee. Eind december zijn 15 van de ongeveer 60 vrachtwagens omgebouwd voor biodiesel. Verwachting 2010 Ongeveer 60 vrachtwagens rijden in regio Rijnmond? op biodiesel. De gereden kilometers, de hoeveelheid biodiesel, de kwaliteit van de brandstof en de smeerolie en de gebruikservaring worden nauwgezet bijgehouden. TNO zal gedurende één week een programma uitvoeren om de emissie te monitoren. Elk kwartaal worden de gegevens besproken. Eind 2010 verschijnt de eerste tussenrapportage. grote kansen voor het terugdringen van de CO 2 -uitstoot. Bij zwaar vrachtverkeer, dat heel veel fossiele diesel gebruikt, liggen grote kansen voor het terugdringen van de CO 2 -uitstoot. 31

32 4.4 Communicatie Communicatie over het RAL-programma en de projecten die daar uit voortkomen. Een groot publiek op de hoogte stellen van de maatregelen die genomen worden om de luchtkwaliteit in de regio Rotterdam te verbeteren. Mensen die op de hoogte zijn van de RAL zijn eerder bereid zelf hun gedrag te veranderen en voor een duurzamere leefstijl te kiezen. De effecten zijn overigens moeilijk vast te stellen. Er zijn geen metingen gedaan naar het aantal mensen dat op de hoogte is van de RAL-maatregelen. Algemene communicatiemiddelen: een website, een tweemaandelijkse nieuwsbrief en driewekelijkse artikelen in de Stadskrant. De volgende gebeurtenissen zijn onder andere in de publiciteit gebracht: De presentatie van de eerste elektrische tuk tuk; De onthulling van het eerste oplaadpunt voor elektrisch vervoer in een openbare fietsenstalling; Demonstratie van elektrische voertuigen en vertoning van RAL-informatiefilmpjes tijdens de Wereldhavendagen; De autovrije zondag met activiteiten voor fietsers op de afgesloten Coolsingel, acties op enkele P+R-terreinen en acties als een prijsvraag voor P+R-gebruikers. Verwachting 2010 De communicatiekalender voor 2010 is afhankelijk van projecten waarover gecommuniceerd kan worden. Er zal in ieder geval aandacht gevraagd worden voor duurzame mobiliteit, waaronder elektrisch vervoer. Een van de momenten waarop dit waarschijnlijk gebeurt, is rondom de Grand Départ van de Tour de France, begin juli. 32

33 4.5 Dynamische snelheidsregulering op ruit Rotterdam Een experiment met dynamische snelheden binnen de 80 kilometerzone op de noordelijke baan van de A20. Een betere doorstroming van het autoverkeer. De verwachting is dat er geen gevolgen zijn voor de luchtkwaliteit, omdat het negatieve effect van de hogere snelheid opweegt tegen het positieve effect van het uitstellen van een verkeersopstopping. Het experiment start in Achtergrond Op het gekozen traject zal, aan de randen van de spits, een 100 km/uur limiet ingesteld worden. Van deze maatregel wordt een positief effect op de doorstroming, uitstel van een verkeersopstopping en een neutraal effect op de luchtkwaliteit verwacht. 33

34 4.6 Ecotripper Een Europese filmcompetitie voor middelbare scholen. Jongeren ervan bewust maken dat de manier waarop zij aan het verkeer deelnemen effect heeft op het milieu en dan met name op de luchtkwaliteit. Jongeren die zich ervan bewust zijn dat zij bij kunnen dragen aan een beter milieu, kiezen eerder voor schoon vervoer. Dat heeft een verbetering tot gevolg van de luchtkwaliteit, van de leefbaarheid en van de gezondheid. Het promotiemateriaal van het project voor scholen is uitgewerkt samen met Europese partners. Scholen zijn benaderd voor deelname en op een aantal scholen is uitleg gegeven. Twee scholen doen mee aan het project, drie scholen denken daar nog over na. Verwachting 2010 Leerlingen gaan films maken. Afhankelijk van het aantal deelnemers en de kwaliteit van de films, kunnen die misschien op een kleinschalig filmfestival worden vertoond. Jongeren die beseffen dat ze bij kunnen dragen aan een beter milieu, kiezen eerder voor schoon vervoer. 34

35 4.7 Elektrische fiets, Proberen is overtuigen Werknemers in de gemeente Rotterdam een week lang kennis laten maken met de elektrische fiets, om te ervaren dat die voor afstanden van maximaal 15 km een uitstekend alternatief biedt voor de auto. Als het om woon-werkverkeer gaat, zijn mensen niet snel geneigd hun reisgedrag te veranderen. Door een week lang de elektrische fiets te gebruiken, wordt de vaste gewoonte doorbroken. Mogelijk is de ervaring overtuigend genoeg om voortaan vaker voor dit alternatief te kiezen. Minder uitstoot van stikstofdioxide en fijn stof. Of en zo ja, hoeveel deelnemers na het uitproberen overstappen op een elektrische fiets is nog niet bekend. In totaal hebben 473 medewerkers in 2009 meegedaan aan het project: Gemeente Rotterdam, Marconiplein 91 deelnemers; Erasmus Universiteit Rotterdam 70 deelnemers; Rabobank Centrum 14 deelnemers; Sint Franciscus Gasthuis 85 deelnemers; Maasstad Ziekenhuis 95 deelnemers; Rijkswaterstaat Zuid-Holland 43 deelnemers; Maersk Benelux B.V. 20 deelnemers; UWV (Kop van Zuid) 45 deelnemers; SVR 10 deelnemers. Het Erasmus Medisch Centrum wilde in 2009 niet meedoen aan het project, maar enkele werknemers hebben zich individueel aangesloten. Elektrische fietsen zijn verder ingezet op de autoloze zondag, tijdens de Wereldhavendagen en bij de milieudienst DCMR tijdens duurzame dinsdag. Verwachting 2010 Het project wordt aangeboden bij Deloitte, Ikazia Ziekenhuis, AVR Brielselaan, KPN, Evergreen, Havenbedrijf Rotterdam, Erasmus Medisch Centrum, ABB, Logica, Royal Haskoning, het Kadaster en de Kamer van Koophandel in Rotterdam. Er worden in 2010 nametingen verricht om te kijken hoeveel deelnemers na afloop van de proefperiode overstappen op een elektrische fiets ter vervanging van de auto. 35