In 2016 heeft een onafhankelijke jury van deskundigen voor de veertiende keer de FGH Vastgoedprijs toegekend aan een van de meest toonaangevende

Transcriptie

1 JURYRAPPORT

2 In 2016 heeft een onafhankelijke jury van deskundigen voor de veertiende keer de FGH Vastgoedprijs toegekend aan een van de meest toonaangevende vastgoed projecten in Nederland van dit moment. In dit juryrapport vindt u behalve het oordeel van de jury over de drie genomineerde projecten en de eervolle vermelding ook haar overwegingen die tot de uiteindelijke keuze van de winnaar hebben geleid.

3 JURYRAPPORT 2016

4 D E P R I J S INHOUD 3 VOORWOORD 4 DE JURY 6 GENOMINEERDEN 8 OVERWEGINGEN VAN DE JURY 10 WINNAAR: MARKTHAL, ROTTERDAM 16 DE LEYHOEVE, TILBURG 22 THE EDGE, AMSTERDAM 28 EERVOLLE VERMELDING: DE NIEUWE STAD, AMERSFOORT De FGH Vastgoedprijs is in 1989 ingesteld door FGH Bank en werd in 1990 voor het eerst uitgereikt. Inzending staat open voor Nederlandse vastgoedprojecten die in de twee jaar voorafgaand aan het jaar van de uitreiking in gebruik zijn genomen en een vloeroppervlak hebben van minimaal m². Zowel nieuwbouw- als herontwikkelings- en transformatieprojecten komen in aanmerking. De FGH Vastgoedprijs levert de winnaar niet alleen waardering op voor het door hem gerealiseerde project, maar biedt hem bovendien onderscheidend vermogen ten opzichte van zijn vakgenoten. Tevens leidt het winnen van de FGH Vastgoedprijs tot de nodige publicitaire aandacht. De prijs is tastbaar gemaakt in de vorm van een oorkonde en een fraai bronzen plastiek van beeldhouwster Ella van de Ven. Iedere winnaar krijgt zijn unieke exemplaar uit gereikt. Samen met de FGH Vastgoedprijs wordt ook een bron zen plaquette overhandigd, die in of bij het winnende project wordt geplaatst. De jury heeft de mogelijkheid een eervolle vermelding toe te kennen aan een project dat zich op deelgebieden onderscheidt. De initiatief nemer ontvangt in dat geval een oorkonde en een kleinere bronzen plaquette, die in of bij het onderscheiden project kan worden opgehangen.

5 3 VOORWOORD TRANSITIE De Griekse filosoof Heraclitus zei het destijds al; Verandering is de enige constante. Veranderingen komen tot stand wanneer je ruimte geeft aan vernieuwing en innovatie. Hierdoor ontstaan kansen voor onderscheidend ondernemerschap. Dit zien we ook terug in de aanmeldingen voor de FGH Vastgoedprijs Want in de geschiedenis van de FGH Vastgoedprijs, die in 1990 voor het eerst werd uitgereikt, zijn er nog nooit zo veel inschrijvingen geweest. Deze editie laat dan ook meer dan ooit zien dat vastgoed een wereld in transitie is met een groot vermogen tot innovatie. Ook FGH Bank is in transitie. Een transitie waarbij de vastgoedkennis en -expertise van FGH Bank en die van Rabobank wordt samengebracht in één krachtige vastgoedorganisatie: Rabo Real Estate Finance. De eerste stappen zijn begin november gezet met de lancering van Rabo Real Estate Finance. Om in de huidige vastgoedmarkt succesvol te ondernemen is het belangrijk om inzicht te hebben in trends en ontwikkelingen en daarop te anticiperen. De FGH Vastgoedprijs laat zien hoe onderscheidend ondernemerschap tot bijzondere innovatieve vastgoedprojecten in Nederland leidt, en daarmee bijdraagt aan een duurzame en toekomstbestendige vastgoedmarkt. Hiermee is de FGH Vastgoedprijs uitgegroeid tot een begrip in de vastgoedmarkt. Directie FGH Bank Fred Weenig Roel van de Bilt Marie-Anne Toenders

6 PROCEDURE Alle inzendingen worden eerst nauwkeurig getoetst aan de hand van de criteria die zijn vast gelegd in het Reglement van de FGH Vastgoedprijs, zoals te vinden op de website Vervolgens worden de vastgoedprojecten tot in detail beoordeeld op een reeks van criteria. De echte kanshebbers zijn de projecten die goed scoren op een zestal hoofdcriteria, te weten: onder nemerschap, projectrisico, project economie, architectuur, duurzaamheid en maatschappelijke impact. DE JURY JURYRAPPORT FGH Vastgoedprijs 2016 De projecten worden na twee beoordelingsrondes door een onafhankelijke vakjury genomineerd. De jury is samengesteld uit vertegenwoordigers van toonaangevende organisaties die professioneel betrokken zijn bij het commercieel vastgoed in Nederland, en de winnaar van de voorgaande editie van de FGH Vastgoedprijs. 4 Uiteindelijk wordt een aantal projecten geselecteerd en bezocht door de voltallige jury. De jury wil zo deze inzendingen persoonlijk verder toetsen aan de informatie die zij al heeft, en belangrijker een nog beter gevoel krijgen bij het vastgoedproject en de onderneming en/of de ondernemer die voor de totstandkoming verantwoordelijk is. In het aansluitende juryberaad worden de nominaties vastgesteld. De inzendingstermijn voor de FGH Vastgoedprijs 2016 sloot op 31 december Op dat moment waren er 32 projecten aangemeld. V.l.n.r. R.A.M. van de Bilt, H. Jagersma, L.C. Brinkman, N. de Vries, J.H.C. van Zanen, L.P.F.M. van Hoof, B. van Breukelen, M.J.M. Verhagen en G.W. Hukker.

7 5 DE VAKJURY VAN DE FGH VASTGOEDPRIJS 2016 WAS ALS VOLGT SAMENGESTELD: mr. J.H.C. van Zanen Burgemeester van Utrecht, juryvoorzitter drs. M.J.M. Verhagen Voorzitter Bouwend Nederland mr. drs. L.C. Brinkman vice-juryvoorzitter B. van Breukelen Voorzitter Vereniging van Nederlandse Projectontwikkeling Maatschappijen (Neprom) drs. H. Jagersma Voorzitter Vereniging van Institutionele Beleggers in Vastgoed, Nederland (IVBN) prof. ir. N. de Vries Voorzitter Bond van Nederlandse Architecten (BNA) G.W. Hukker Voormalig algemeen voorzitter Nederlandse Vereniging van Makelaars (NVM) L.P.F.M. van Hoof Built to Build Vastgoed, winnaar FGH Vastgoedprijs 2014 drs. R.A.M. van de Bilt RA Statutair directeur FGH Bank De heer ing. M.C. de Ruiter MRE MRICS RT was secretaris van de jury; de organisatie van de FGH Vastgoedprijs was in handen van mevrouw S.J. Meijer.

8 GENOMINEERDEN FGH VASTGOEDPRIJS 2016 THE EDGE, AMSTERDAM JURYRAPPORT FGH Vastgoedprijs D E L E Y H O E V E, TILBURG OVG Real Estate Een baanbrekend kantoorgebouw, dat een hoog duurzaamheidsniveau koppelt aan grote intelligentie. Het digitale beheersysteem van The Edge maakt het mogelijk tot op indi vidueel niveau controle uit te oefenen op de verlichting van en het klimaat op de werkplek. Dankzij de verzamelde informatie over het gebouw en haar gebruikers kan de beschikbare kantoorruimte bovendien buitengewoon efficiënt worden ingezet, waardoor er per saldo minder vierkante meters nodig zijn. Roozen van Hoppe Bouw & Ontwikkeling Op een gewaagde locatie is voor eigen rekening en risico een appartementencomplex voor de moderne 55-plusser gerealiseerd. Woonlandschap De Leyhoeve biedt een beschermde woonomgeving voor oudere alleenstaanden en echtparen, die in meer of mindere mate zorgbehoevend zijn. Desondanks hoeft aan levenslust niet te worden ingeboet, dankzij de combinatie van een uit gebreid en naar wens en behoefte uit te breiden zorgpakket met een groot aantal aanvullende faciliteiten. EERVOLLE VERMELDING DE NIEUWE STAD, AMERSFOORT Schipper Bosch De aankoop van een voormalige tandpastafabriek markeerde het begin van een opmerkelijke binnenstedelijke gebiedsontwikkeling, waarvan het einde nog niet in zicht is. Met respect voor de bestaande industriële gebouwen is de multifunctionele invulling van het complex met onder andere horeca, onderwijs en leisure volledig afgestemd op de wensen van de nieuwe gebruikers. De keuze om niet altijd voor het hoogste rendement te gaan, heeft zeker bijgedragen aan het succes.

9 7 DE WINNAAR De jury heeft Provast uitgeroepen tot winnaar van de FGH Vastgoedprijs 2016 voor de realisatie van de Markthal in Rotterdam. De prijsuitreiking vond plaats op maandag 7 november 2016 in de Polarzaal van het Media Plaza in de Jaarbeurs in Utrecht. MARKTHAL, ROTTERDAM Provast Met de Markthal is op een historische plek aan de Binnenrotte de eerste overdekte versmarkt van Nederland verrezen. Zowel in vorm als in functie mag van een uniek gebouw worden gesproken. De ingenieuze glasgevel aan de voor- en achterzijde van de Markthal, de spectaculaire plafondschildering en de levendige marktvloer staan elke dag opnieuw garant voor een groot aantal bezoekers. Rotterdam heeft er opnieuw een belangrijke publiekstrekker bij gekregen.

10 OVERWEGINGEN VAN DE JURY De vastgoedsector is te traditioneel. Bouwers, ontwikkelaars en financiers zijn vastgeroest in oude gewoonten en gebruiken en daardoor niet in staat met de markt mee te bewegen. Laat staan dat ze kunnen vernieuwen. Het zijn vooroordelen die weliswaar regelmatig de media halen, maar de realiteit bepaald geen recht doen. JURYRAPPORT FGH Vastgoedprijs en techniek, worden steeds vaker weggestreept tegen de winst die hiermee in de gebruiksfase wordt geboekt. Steeds meer vastgoed professionals zijn ervan doordrongen dat het in meer dan een opzicht loont om de lat uit oogpunt van innovatie en kwaliteit op een zo hoog mogelijk niveau te leggen. Deze editie van de FGH Vastgoedprijs toont namelijk bij uitstek aan hoe vernieuwend er op dit moment in het Nederlandse vastgoed wordt geacteerd. Of het nu uit oogpunt van het proces of het project is, vrijwel alle inzendingen die hebben meegedongen in deze competitie geven blijk van een groot vermogen tot innovatie. Natuurlijk zijn er onderlinge verschillen en bereikt de een meer dan de ander. Maar wie zijn oor te luisteren legt en zijn ogen de kost geeft, kan niet anders dan tot de conclusie komen dat het vastgoed een wereld in transitie is. Dat blijkt met name ook uit het feit dat de economie en de ecologie van een project steeds vaker hand in hand gaan. De relatief hogere aanvangsinvesteringen, die zijn gemoeid met de toegenomen aandacht voor duurzaamheid, comfort De drie genomineerde projecten en de eervolle vermelding vormen hierop geen uitzondering. In alle gevallen is een prestatie van formaat neergezet, waarvoor de jury van de FGH Vastgoedprijs dan ook alleen maar haar waardering kan uitspreken. Niet in de laatste plaats omdat zij stuk voor stuk de mens als gebruiker van het vastgoed centraal hebben gesteld. The Edge blinkt uit in inventiviteit en innovatiekracht. De koppeling van een ongekend hoog niveau van duurzaamheid aan grensverleggende technologie heeft geresulteerd in een kantoorgebouw dat niet alleen voor de individuele gebruikers een verademing is, maar ook voor de kantoororganisatie als geheel. Niet voor niets kan nu worden volstaan met beduidend minder vloeroppervlak dan bij aanvang voor mogelijk werd gehouden.

11 DE WINNAAR Woonlandschap De Leyhoeve speelt op gedurfde wijze in op het zeer actuele maatschappelijke vraagstuk van de vergrijzing. Gesterkt door hun ervaringen in de hotelbranche hebben de initiatiefnemers geheel op eigen kracht een modern en toegankelijk appartementencomplex gerealiseerd en gekoppeld aan een hoog niveau van diensten zorgverlening. Gezien het succes onder de doelgroep en de toenemende behoefte zal het niet lang duren voordat De Leyhoeve navolging krijgt. De Markthal is een buitengewoon markant gebouw met een voor Nederland unieke functie, dat in korte tijd is uitgegroeid tot een toeristische attractie van formaat. Het huidige succes doet recht aan de grote inspanningen die zich alle betrokken partijen hebben moeten getroosten om het project ondanks de economische malaise op koers te houden. Het onderstreept tegelijkertijd de juistheid van de keuze om geen concessies te doen aan de kwaliteit en duurzaamheid van het eindresultaat. De Nieuwe Stad tot slot kan menig stedelijk vernieuwingsproject tot voorbeeld dienen vanwege het voortdurende verlangen om in goed overleg met de eindgebruikers de bestaande gebouwen een zo passend mogelijke herbestemming te geven. Op welhaast organische wijze is een uitgeblust industrieel complex nieuw, stedelijk leven ingeblazen. Alleen het feit dat het project naar het gevoel van de jury nog niet voltooid is, maakt dat het in dit kader bij een eervolle vermelding is gebleven. Na rijp beraad heeft de jury uiteindelijk Provast uitgeroepen tot winnaar van de FGH Vastgoedprijs Zowel op het gebied van ondernemerschap, projectrisico, architectuur als maatschappelijke impact scoort Provast zonder twijfel het hoogst van alle genomineerden, maar ook op het gebied van duurzaamheid en projecteconomie is het resultaat prijzenswaardig. De Markthal illustreert bij uitstek hoe complex vastgoedontwikkeling in feite is en wat er allemaal bij komt kijken om zelfs in het tijdsbestek van een decennium toch het gewenste, hoge eindresultaat te behalen. Het project is begonnen op een moment dat de bomen nog tot de hemel leken te kunnen groeien, maar werd vervolgens in een cruciale fase getroffen door een ineenstorting van de markt. Die omstandigheid heeft de betrokkenen voor zoveel problemen gesteld dat op sommige momenten de verleiding groot moet zijn geweest om in te leveren op de gestelde ambities of zelfs helemaal op te geven. Dat het gebouw desondanks ongeschonden door de crisis is geloodst en daarbij bovendien is vastgehouden aan de vooraf gestelde uitgangspunten en doelstellingen mag bewonderenswaardig worden genoemd. De innige samenwerking tussen alle bij de ontwikkeling en bouw betrokken partijen heeft een buitengewoon indrukwekkend gebouw opgeleverd, dat blijkens de bezoekersaantallen tot in zijn verre omgeving een grote aantrekkingskracht uitoefent. Provast heeft met de Markthal school gemaakt.

12 PUBLIEKSTREKKER DOOR WEER EN WIND JURYRAPPORT FGH Vastgoedprijs

13 11 MARKTHAL, ROTTERDAM INITIATIEFNEMER Provast ARCHITECT MVRDV KUNSTENAAR BINNENGEVEL Arno Coenen en Iris Roskam HOOFDAANNEMER J.P. van Eesteren / combinatie Martens en van Oord - Mobilis BELEGGER Vesteda (appartementen), Klépierre (commercieel) Goede plannen stuiten maar al te vaak op de harde werkelijkheid. En het had weinig gescheeld of datzelfde lot had ook de Markthal in hartje Rotterdam getroffen. Gelukkig kon de economische crisis uiteindelijk toch nog worden overbrugd, mede dankzij de grote flexibiliteit van de gemeente en het lef van de ontwikkelaar om langjarig forse risico s te lopen. Het feit dat de Markthal inmiddels een publieks trekker van jewelste is, mag daarom een passende beloning worden genoemd.

14 JURYRAPPORT FGH Vastgoedprijs Wie tegenwoordig de lange rijen bezoekers voor de entree van de Markthal ziet staan, zal zich niet direct realiseren hoeveel geluk Rotterdam heeft gehad dat het gebouw er uiteindelijk toch nog is gekomen. Want lange tijd hing de voltooiing van het project aan een zijden draadje. Terwijl het in 2004 nog allemaal zo rooskleurig leek. Dat was het jaar dat Provast werd aangewezen als winnaar van de gemeentelijke prijsvraag om op deze historische plek in het centrum een plan te ontwikkelen voor een markthal, gecombineerd met wonen en parkeren. Het winnende plan voorzag in een massieve, spectaculair vormgegeven markthal, die dankzij de innovatieve glasgevel aan voor- en achterzijde toch transparant bleef; een grote marktvloer voor de diverse versproducten aansluitend op een plint met uiteenlopende horeca op de begane grond en de eerste verdieping; in de bogen en het dak van de hal een woonprogramma van 228 huuren koopappartementen en penthouses; en ondergronds voldoende ruimte voor parkeren en bevoorrading. Voordat met de feitelijke realisatie van het ambitieuze project kon worden begonnen, moest eerst de locatie worden vrijgemaakt. In dat kader werden onder andere twee basisscholen en een al aanwezige parkeergarage gesloopt en in een herontwikkeld schoolgebouw in de directe omgeving ondergebracht. Toen de locatie eenmaal beschikbaar kwam, was het 2009 en vond de vastgoedsector zich terug in een zware economische crisis. Die omstandigheid bleek een ernstig complicerende factor, omdat er vijf jaar

15 13 bouwtijd moest worden overbrugd zonder dat externe financiering mogelijk was. Het is dan ook louter te danken aan de intensieve samenwerking en het goede overleg tussen alle betrokkenen, het lef en doorzettingsvermogen van de ontwikke laar en bouwer en de bereidheid van de gemeente om op cruciale onderdelen al dan niet tijdelijk water bij de wijn te doen dat de Markthal uiteindelijk toch nog gerealiseerd kon worden. Overigens niet eerder dan na het doorlopen van een even bijzonder als ingewikkeld bouwproces, in het kader waarvan onder andere een 15 meter diepe bouwput moest worden gegraven en drooggelegd en in een halfjaar tijd 2500 palen werden geheid. Pas rond de jaarwisseling van kon met de bouw van de parkeergarage worden begonnen. Op 1 oktober 2012 volgde uiteindelijk toch nog de bovenbouw, mede dankzij het feit dat het economische klimaat weer wat verbeterde. De Markthal werd uiteindelijk op 1 oktober 2014 officieel geopend en blijkt sindsdien een groot succes. Groter dan verwacht zelfs. In plaats van de 4,5 tot 7 miljoen bezoekers per jaar waar bij aanvang op was gerekend, komen er inmiddels jaarlijks dik 8 miljoen mensen op af. Rotterdam heeft er opnieuw een publiekstrekker van formaat bij.

16 JURYRAPPORT FGH Vastgoedprijs

17 15 OORDEEL VAN DE JURY De jury van de FGH Vastgoedprijs roemt de Markthal om meer dan alleen de kwaliteit en het succes van het resultaat. Het zijn vooral ook de complexiteit van het proces en de wijze waarop alle betrokken partijen de grote hoeveelheid tegenslag hebben weten te overwinnen, die grote indruk op de leden van de jury hebben gemaakt. De flexibele opstelling van gemeente, de durf en vasthoudendheid van de ontwikkelaar, de creativiteit van de bouwer: het zijn stuk voor stuk onmisbare schakels gebleken. Het feit dat alle betrokkenen voortdurend het einddoel voor ogen hielden, bereid waren grote risico s te lopen om dat doel te halen en ook weigerden concessies te doen op de momenten dat het tegenzat, is de voornaamste reden dat Rotterdam er opnieuw een spraakmakend gebouw bij heeft gekregen. In meer dan één opzicht onderstreept de Markthal dat vastgoedontwikkeling een vak is, dat vooral ook in de praktijk geleerd moet worden. De jury roemt vooral de complexiteit van het proces en de wijze waarop alle betrokken partijen de grote tegenslag hebben weten te overwinnen.

18 LEVENSLUST IN VERZORGD WONEN JURYRAPPORT FGH Vastgoedprijs

19 17 DE LEYHOEVE, TILBURG INITIATIEFNEMER Roozen van Hoppe Bouw & Ontwikkeling B.V. ARCHITECT Hans Marquart HOOFDAANNEMER Roozen van Hoppe Bouw & Ontwikkeling B.V. BELEGGER Bosman/Leyhoeve C.V. Waarom zou een 55-plusser niet meer kunnen en mogen genieten van zijn woon- en leefomgeving, op het moment dat hij of zij zorgbehoevend wordt? Die vraag stond aan de basis van Woonlandschap De Leyhoeve. Het resultaat is een levensloopbestendig appartementencomplex, dat zijn bewoners optimaal woongenot, zorg op maat én de nodige levenslust bezorgt. Precies datgene waar een vergrijzende samenleving als de Nederlandse behoefte aan heeft.

20 JURYRAPPORT FGH Vastgoedprijs Hoe schrijnend kan het zijn als van het ouder wordende echtpaar de een hulpbehoevend wordt en daardoor noodgedwongen van de ander gescheiden in een verzorgingshuis moet gaan leven? Dat moet anders kunnen, dachten de initiatiefnemers van Woonlandschap De Leyhoeve. Gesterkt door hun ervaringen in het hotelwezen werd het plan ontwikkeld voor een beschermde, maar tege lijkertijd comfortabele woonomgeving. Doelgroep: echtparen van 55 jaar en ouder, waarvan er een in meer of mindere mate extra zorg en aandacht nodig heeft. Van de gemeente Tilburg werd de grond gekocht: een gesaneerde vuilnisbelt aan de rand van de stad, aan het beekje De Leij en tegen het gelijknamige park aan. Hier werd voor eigen rekening en risico een wooncomplex van m² bvo gerealiseerd, bestaande uit 200 levensloopbestendige appartementen en 85 zorgsuites. Het hoge afwerkingsniveau van de appartementen en de service waar de bewoners een beroep op kunnen doen, zijn vergelijkbaar met de kwaliteit die een luxe hotel zijn gasten biedt. Anders dan een hotel biedt De Leyhoeve haar bewoners echter ook uiteenlopende zorgdiensten op maat aan. Zelfs de zwaarste categorie van intensieve zorg, die bijvoorbeeld in het geval van Alzheimer noodzakelijk is, behoort hier tot de mogelijkheden. Natuurlijk is er ook de nodige aandacht voor de typisch Brabantse gezelligheid en het bourgondische leven. Die is te vinden in diverse aanvullende faciliteiten: een zwembad, een restaurant, een café en brasserie, een kapper, een pedicure en een kleine winkel. Voor dit soort voorzieningen staan de deuren van De Leyhoeve ook nadrukkelijk open voor iedereen. Dat is een bewuste keuze geweest, zo blijkt. Met als doel om enerzijds het contact tussen de bewoners en de Tilburgse samen leving te garanderen en anderzijds de levendigheid van en in het complex te verhogen.

21 19 Hoewel het lang niet voor iedereen zal zijn weggelegd, blijkt het project onder ouderen in een grote behoefte te voorzien. De hoge kwaliteit van de woningen, de woonomgeving en van de voorzieningen leidt dan ook tot enthousiaste reacties van bewoners én bezoekers. Reden voor Roozen van Hoppe om ook elders in Nederland ver gelijkbare complexen te willen realiseren, om te beginnen in Groningen. Je hoeft als 55-plusser immers niet per se over Brabantse roots te beschikken om levenslustig te kunnen genieten van een welverdiende oude dag.

22 JURYRAPPORT FGH Vastgoedprijs OORDEEL VAN DE JURY Dat de Nederlandse samenleving in hoog tempo aan het vergrijzen is, kan voor niemand meer als een verrassing komen. Er is een nieuwe groep van moderne ouderen aan het ontstaan, die andere en vooral ook hogere eisen stellen aan het leven dat zij leiden, maar ook aan hun woning en woonomgeving. De jury van de FGH Vastgoedprijs spreekt haar grote waardering uit voor de wijze waarop Roozen van Hoppe op deze ontwikkeling heeft geanticipeerd en een nieuw antwoord meent te hebben gevonden op een steeds pregnanter wordend maatschappelijk vraagstuk. Duidelijk is dat De Leyhoeve volop in de belangstelling staat van de doelgroep. Ondanks de lastige locatie waren alle levensloopbestendige appartementen snel verhuurd. De jury is ervan overtuigd dat dit met name ook is te danken aan de nieuwe, verfrissende kijk op ouderenhuisvesting die eruit spreekt. Hopelijk leidt het succes van dit project ertoe dat meer partijen in het vastgoed zich over de kwaliteit van de ouderenhuisvesting gaan buigen.

23 21 Een nieuwe groep van moderne ouderen stelt hogere eisen aan het leven dat zij leiden, maar ook aan hun woning en woonomgeving.

24 JURYRAPPORT FGH Vastgoedprijs SLIM EN DUURZAAM ALS NIEUWE STANDAARD

25 23 THE EDGE, AMSTERDAM INITIATIEFNEMER OVG Real Estate ARCHITECT Ron Bakker PLP Architecture London HOOFDAANNEMER G&S Bouw BELEGGER DEKA HOOFDHUURDER Deloitte Als het aan OVG Real Estate ligt, markeert The Edge het ontstaan van een nieuwe generatie kantoorgebouwen. Gebouwen die niet alleen extreem duurzaam maar ook nog eens superslim zijn. Want die combinatie maakt dat zij zowel in gebruik als in beheer optimaal functioneren en levert in vergelijking met traditionele kantoren ook nog eens de nodige besparingen op. The Edge is hard op weg de Tesla van de vastgoedsector te worden.

26 JURYRAPPORT FGH Vastgoedprijs De ambities waren niet gering toen de plannen voor The Edge werden gesmeed. Het moest in ieder geval het meest duurzame kantoorgebouw ter wereld worden, goed genoeg om de staande BREEAM-recordscore van 96 procent te breken. Daaruit volgde eigenlijk automatisch de tweede ambitie: The Edge moest ook nog eens een buitengewoon innovatief en intelligent gebouw worden. Want van meet af aan was duidelijk dat met aandacht voor klimaatbeheersing en energieprestatie alleen geen topprestatie geleverd zou kunnen worden. Beide doelstellingen zijn gehaald, zo is inmiddels duidelijk. Met een score van 98,4 procent heeft The Edge als eerste kantoorgebouw in de Benelux zowel het BREEAM Outstanding-ontwerpcertificaat ontvangen als het oplevercertificaat voor meest duurzame kantoorgebouw ter wereld gekregen. Tal van innovaties zijn toegepast om de milieuprestatie zo hoog mogelijk te laten zijn. PV-cellen in de gevels en op de daken van aanpalende gebouwen, een warmtekoudeopslag-installatie, een klimaatplafond en een unieke, speciaal voor The Edge ontworpen ledverlichtingsinstallatie die zijn voeding krijgt via netwerkkabels in plaats van stroomkabels. In de buitenruimte is zelfs voorzien in een perceel overschrijdende ecologische corridor voor vleermuizen en broedvogels. De inzet van big data en beacon-technologie garanderen dat het gebouw tot op individueel niveau op de behoeften van de gebruikers kan worden afgestemd. Met een speciaal ontworpen applicatie op zijn smartphone kan een medewerker zelf de intensiteit van het licht en de hoogte Gedurfd, spraakmakend en bovenal trendsettend.

27 25

28 JURYRAPPORT FGH Vastgoedprijs van de temperatuur op zijn werkplek regelen; bewegingssensoren doen de rest. Als iemand mogelijkheden ziet tot verbetering of een klacht wil indienen, kan hij daarvoor ook gebruikmaken van de app. Zelfs bij de bezetting en verdeling van de werk- en vergaderruimten komt geen mens meer kijken; alles wordt digitaal aangestuurd. En omdat de kantooromgeving 100 procent draadloos is, zijn er in de vergaderruimten geen displays of beamers meer te vinden, maar grote schermen die via een QR-code en een beacon kunnen worden geactiveerd. De technologie maakt het mogelijk de beschikbare ruimte optimaal te benutten en te beheren. Omdat bekend is wie wanneer van welke ruimtes gebruikmaakt, kunnen de beheerders bijvoorbeeld de beschikbare schoonmaak diensten afstemmen op de intensiteit van het gebruik. Op dezelfde wijze kunnen ook de aanwezige parkeervoorzieningen naar behoefte worden verdeeld. Dat het systeem zijn werk doet, blijkt wel uit het feit dat de bezettingsgraad diverse malen moest worden bijgesteld. Omhoog, wel te verstaan. Want in plaats van de oorspronkelijk geplande 1200 medewerkers huisvest The Edge nu maar liefst 2900 medewerkers.

29 27 OORDEEL VAN DE JURY Gedurfd, spraakmakend en bovenal trendsettend. Volgens de jury van de FGH Vastgoedprijs heeft OVG met The Edge een belangrijk statement gemaakt. Het kantoor van de toekomst is energieneutraal of zelfs energieopwekkend, zit vol met slimme technologie om het de gebruikers en de eigenaar zo aangenaam mogelijk te maken en biedt daarmee de medewerkers van kantoororganisaties een zeer aangename en flexibele werkomgeving. Wat nog wel moet worden aangetoond, is de winstgevendheid van deze aanpak op de langere termijn. De start investering is fors in vergelijking met de meer traditionele kantoren en het is nog maar de vraag hoeveel daarvan op termijn kan worden terugverdiend. Desondanks verdient de poging die hier is gedaan om met de ontwikkeling van kantoren een nieuwe weg in te slaan alle lof. The Edge strekt de vastgoedsector niet alleen tot voorbeeld, maar daagt haar eveneens uit de hier geleverde prestatie zo niet te overtreffen dan toch op zijn minst te evenaren.

30 EERVOLLE VERMELDING STEDELIJKE VERNIEUWING OP MENSELIJKE MAAT JURYRAPPORT FGH Vastgoedprijs

31 29 DE NIEUWE STAD, AMERSFOORT INITIATIEFNEMER Schipper Bosch ARCHITECT Schipper Bosch Projecten HOOFDAANNEMER Karbouw BELEGGER Schipper Bosch Vastgoed is belangrijk. Maar wat de gebruiker met een gebouw kan en wil doen is uiteindelijk toch het allerbelangrijkst, zo was het idee achter de herontwikkeling van de voormalige Prodent-fabriek in Amersfoort. Daarom staat, op de plek waar een levendig nieuwe stukje stad in een oud industrieel complex vorm en inhoud krijgt, de menselijke maat zoveel mogelijk centraal. En komt met de vernieuwing de kwaliteit op welhaast organische wijze bovendrijven.

32 Tot in 2013 produceerde Prodent hier nog tandpasta. Amper drie jaar later heeft Schipper Bosch van binnenstedelijk herontwikkeling De Nieuwe Stad al een levendig stukje Amersfoort gemaakt. Het toont de gedrevenheid waarmee deze ontwikkelende eindbelegger aan de slag gaat, vanaf het moment dat nog niet eens alle posities verworven zijn. En het toont de specifieke manier van werken: het invullen van de beschikbare ruimte met uiteenlopende functies is namelijk de manier bij uitstek om snel opbrengsten te genereren waarmee de kwaliteit van het project als geheel weer een impuls kan worden gegeven. De Nieuwe Stad is in ieder geval nu al een bonte mix van bestaande industriegebouwen met nieuwe functies en gebruikers. Een stukje ouderwetse industriële stedelijkheid, waarvan in Amersfoort weinig meer terug te vinden is, dat nu fungeert als vestigingslocatie voor een instelling in het middelbaar beroeps onderwijs, een fietsenmaker, diverse horeca, maar ook een evenementenruimte, twee musea die zijn overgenomen van Almere, op het centrale plein zijn gezet en nu als kantoor- en expositieruimte fungeren, een botenbouwer en een houtgestookte energiecentrale, waarmee De Nieuwe Stad op termijn energie neutraal hoopt te kunnen functioneren. Aan de basis van het programma staat een ambitiedocument dat de ontwikkelaar samen met de gemeente Amersfoort heeft opgesteld. Daarin is nadrukkelijk ook gekeken naar mogelijke belemmeringen die vanuit de regelgeving zouden JURYRAPPORT FGH Vastgoedprijs De vormgegeven visie op vastgoedontwikkeling is als een organisch proces, waarin de gebruiker en niet het gebouw centraal staat.

33 31 woningbouwprogramma. Het centrale plein dat nu nog fungeert als modulair parkeerveld moet uiteindelijk het centrum van dit kleine stukje stad worden. Bij alle ontwikkelingen staan de menselijke behoefte en menselijke maat centraal. Zelfs wanneer het een lager rendement oplevert dan in potentie mogelijk zou zijn. Dat gebeurt vanuit de overtuiging dat het vastgoed eigenlijk veel te belangrijk wordt gemaakt. Bij Schipper Bosch zijn ze van mening dat het gebruik ervan minstens zo belangrijk is. En misschien zelfs wel veel belangrijker. OORDEEL VAN DE JURY kunnen worden opgeworpen om de beoogde organische ontwikkeling van het vijf hectares grote terrein op gang te krijgen. Om dat proces te ondersteunen, kon er ook een beroep worden gedaan op het speciaal voor De Nieuwe Stad samengestelde Regieteam. Een bestuurlijke vernieuwing die meer flexibiliteit bracht in regelgeving en procedures en daardoor meer variatie in gebruik mogelijk maakte. Inmiddels hebben zich dan ook zowel ervaren bedrijven als experimenten op het terrein gehuisvest. Binnenkort wordt daarnaast een begin gemaakt met een Volgens de jury van de FGH Vastgoedprijs zijn er redenen genoeg om De Nieuwe Stad een eervolle vermelding te geven. Het feit dat niet alleen is gekozen voor herontwikkeling van de gebouwen maar van het gebied als geheel. De bereidheid om intensief met de gemeente op te trekken, waardoor meer ruimte ontstond voor bestuurlijke vernieuwing. De gedrevenheid van de ontwikkelende belegger en zijn wens langjarig bij het project betrokken te willen blijven. De hoge ambities op het gebied van duurzaamheid en energieneutraliteit. Maar ook: de in De Nieuwe Stad vormgegeven visie op vastgoedontwikkeling als een organisch proces, waarin de gebruiker en niet het gebouw centraal staat. De enige reden voor de jury om het project niet te nomineren was het feit dat De Nieuwe Stad eigenlijk nog niet af is.

34 COLOFON JURYRAPPORT FGH Vastgoedprijs EINDREDACTIE FGH Bank N.V. Jacquelien Meijer TEKST Eric Harms FOTOGRAFIE Rob ter Bekke ONTWERP Volta_thinks_visual, Utrecht SECRETARIAAT FGH VASTGOEDPRIJS FGH Bank N.V. Leidseveer 50 Postbus GE Utrecht (030)

35

36