Frank Backx Hoogleraar sportgeneeskunde, met als opdracht in het bijzonder de klinische zorg Universiteit Utrecht

Transcriptie

1 Frank Backx Hoogleraar sportgeneeskunde, met als opdracht in het bijzonder de klinische zorg Universiteit Utrecht Of het nou gaat om degene die lui onderuit met een zak chips in de hand naar een wedstrijd van Ajax op tv ligt te kijken of om degene die zich dagelijks in het zweet werkt voor die gouden plak op de Olympische Spelen: beiden genieten de volle aandacht van Frank Backx, hoogleraar klinische sportgeneeskunde aan de Universiteit Utrecht. Want één ding is zeker: de sportarts beoefent een veelzijdig en snel volwassen wordend specialisme. 127

2 Hoe is het vakgebied waarbinnen u werkzaam bent te omschrijven? Op onze afdeling houd ik mij bezig met de klinische sportgeneeskunde, dat wil zeggen de sportgeneeskunde die beoefend wordt binnen de muren van het ziekenhuis. Onze aandacht is daarbij gericht op recreanten, breedte- en topsporters. Zeg maar: het hele scala van nul tot honderd procent, waarbij nul staat voor de inactieve Nederlanders en honderd procent voor de topsporter die bijvoorbeeld een driedubbele triatlon voltooit. De categorie nul proberen we in lijn met het overheidsbeleid te stimuleren tot meer fitheid en gezondheid, omdat een actievere levensstijl en meer bewegen een hoop voordelen bieden bij veel gezondheidsparameters, terwijl de topsporter de categorie honderd daarentegen soms juist afgeremd moet worden, aangezien overtraining kan leiden tot blessures en ziektes. In het verlengde van die brede sportbeleving is ook mijn leeropdracht heel ruim gedefinieerd. Die gaat over sport als middel om Nederlanders fitter en gezonder te maken en over sport als doel om bijvoorbeeld de beste van Nederland of de wereld te willen zijn. Die brede taakomschrijving vergt focus en het aanbrengen van accenten. Zo richten we in ons onderzoek de schijnwerper onder meer op jeugdige talenten in de groei, omdat deze groep extra kwetsbaar is in de zin van belastbaarheid. Daarbij komen vragen aan de orde als: wat kan een jonge sporter wel en niet aan? Op het gebied van de zorg betreft onze aandacht alle mensen die in Nederland aan sport doen, zowel in de zin van diagnostiek en behandeling als revalidatie en preventie. Met inbegrip van de begeleiding van topsporters die een bijzondere prestatie willen neerzetten. Consequentie daarvan kan zijn dat je zo n topsporter tegen zichzelf in bescherming neemt. In de praktijk zijn dat de moeilijkste dilemma s die je als sportarts tegenkomt. Dat heeft alles te maken met het stellen van een scherpe diagnose en op basis daarvan de prognose maken wanneer iemand voldoende hersteld is om optimaal te presteren. Naast deze kortetermijnbeoordeling heb je bovendien te maken met de middellange en lange termijn. Als je denkt aan de kwestie Arjen Robben die nu zoveel publiciteit krijgt, spelen veel actoren een rol. In dat spanningsveld een weloverwogen beslissing nemen, is in de praktijk een van de moeilijkste onderdelen van ons vak. Hoe is dit gebied als onderwerp voor wetenschappelijk onderzoek ontstaan en hoe heeft het zich in de afgelopen jaren ontwikkeld binnen uw universiteit? Sportgeneeskunde is een jong vak dat in Nederland anno augustus 2010 circa 130 beoefenaars telt. Wij zijn een relatief nieuw specialisme dat in de ogen van menig collega zijn meerwaarde nog moet bewijzen. In wezen is de sportgeneeskunde begonnen als hobby van huisartsen, orthopeden, cardiologen et cetera, die het leuk vonden een (top)sporter, sportploeg of -bond te begeleiden. Midden jaren zeventig werd echter allengs duidelijk dat je 128 Sport en haar professoren - Sportwetenschap in ontwikkeling

3 Wij zijn een relatief nieuw specialisme dat in de ogen van menig collega zijn meerwaarde nog moet bewijzen. apart opgeleide mensen nodig hebt voor dit speciale vakgebied. Sindsdien zijn er in Nederland, aanvankelijk buiten de ziekenhuizen om, sportmedische adviescentra (SMA s) verrezen en is er een vierjarige opleiding tot sportarts gekomen. Ter onderbouwing van het vakgebied werd er tegelijkertijd ingezet op wetenschappelijk onderzoek. Dat gevecht om ons vakgebied als eigenstandig specialisme te funderen, is nog steeds gaande. We hebben een erkende opleiding, het wetenschappelijk onderzoek is mede door een financiële stimulans vanuit het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) van de grond getild, maar als je kijkt naar de zorg, die steeds meer verschuift van buiten naar binnen het ziekenhuis, zijn we helaas nog niet zover dat we gelijk geschaald worden met chirurgen of internisten. Naar mijn mening zitten we nog altijd in het verkeerde vakje, namelijk dat van jeugdartsen, bedrijfsartsen en verzekeringsartsen. Ondanks het feit dat we een shift hebben gemaakt naar curatie, naar het ziekenhuis, worden we nog te vaak over één kam geschoren met sociaal geneeskundigen. Onze status komt niet overeen met de werkelijkheid. Daar komt bij dat we in deze tijd van financiële krapte ook richting sportwereld onze toegevoegde waarde weer nadrukkelijker dan voorheen moeten aantonen. Wat is de aard en omvang van uw aanstelling en hoe is uw onderzoeksgroep samengesteld? De omvang van mijn aanstelling bedraagt 0,8 fte. Ik werk dus in principe vier dagen in de week. Voor het wetenschappelijk onderzoeksgedeelte bestaat mijn staf uit drie mensen. Wat betreft het praktijkgedeelte, leveren drie sportartsen patiëntenzorg, zijn er vier sportartsen in opleiding, terwijl er acht promotietrajecten lopen. Die trajecten variëren van sport als therapie voor patiënten met schizofrenie en patiënten met Parkinson, tot onderzoek naar chronische scheenbeenblessures, liesblessures of overtraining. Insteek: op welk vlak is er een niche in kennis? Voor de KNVB doen bijvoorbeeld twee promovendi onderzoek naar blessures in het amateurvoetbal. Dit alles vanuit de vraag: hoe kunnen we het aantal en de ernst van voetbalblessures terugdringen? Dat zijn relevante vragen, want in Nederland hebben we elk jaar te maken met 3,5 miljoen sportblessures. Met welke effectieve middelen je blessures kunt voorkomen, is terecht speerpunt van beleid. 129

4 Op welke wijze en met welke motivatie bent u als wetenschapper zelf op dit terrein terechtgekomen? Op basis van mijn interesse voor sport werd ik op een gegeven moment door de korfbalbond gevraagd het Nederlands jeugdteam te begeleiden. Dat wakkerde mijn belangstelling nog meer aan, zodat ik na mijn militaire dienstplicht niet koos voor orthopedie, maar voor de sportgeneeskunde. Na mijn specialisatie (1985) ben ik gepromoveerd op een epidemiologisch onderzoek naar blessures onder jeugdigen (1991). Toen het Universitair Medisch Centrum (UMC) mij jaren later benaderde met de vraag of ik deze leerstoel wilde aanvaarden, hoefde ik dan ook niet lang na te denken. Waar het voor mij op neerkomt, is kortweg dit: ik vind het een uitdaging om met een aantal talentvolle jonge wetenschappers een onderzoeksvraag uit het veld om te zetten in een haalbaar en betaalbaar project dat niet alleen leidt tot het neerleggen van de bevindingen in internationale publicaties en proefschriften, maar via deze bevindingen ook handvatten aanreiken aan mensen in het veld om zodoende te komen tot de meest pragmatische aanpak van het probleem in kwestie. 130 Sport en haar professoren - Sportwetenschap in ontwikkeling

5 Sport en Kennis Deze preview is een gedeelte uit het boek: Sport en haar professoren Sportwetenschap in ontwikkeling Meer informatie Voor meer artikelen en andere uitgaven kunt u terecht op