Mn Services N.V. Burgemeester Elsenlaan MZ Rijswijk Postbus HE Rijswijk

Transcriptie

1 Mn Services N.V. Burgemeester Elsenlaan MZ Rijswijk Postbus HE Rijswijk Telefoon (070) Fax (070) waarin zekerheden verkruimelden, maar waarin onze organisatie haar eigen koers volgde, wat rust en evenwicht bracht Het jaar 2008 zal geschiedenis maken. Het zal de historie ingaan als het jaar waarin een orkaan door de financiële wereld trok, Jaarverslag 2008 Jaarverslag Het jaar 2008 zal geschiedenis maken. Het zal de historie ingaan als het jaar waarin een orkaan door de financiële wereld trok, + +

2 5 Woord vooraf 6 Dit is Mn Services 10 Personalia 13 Bericht van de Raad van Commissarissen 15 Verslag van de Raad van Bestuur 16 Marktontwikkelingen in Mn Services in De mensen van Mn Services 28 Vooruitblik waarin reputaties sneuvelden, zekerheden verkruimelden en waarin gerenommeerde financiële instituten ten onder gingen Jaarverslag Het beste en veiligste is om te zorgen voor evenwicht, erken de grote krachten om ons heen en in ons. Als je dat kan en op die Jaarrekening Balans per 31 december 34 Winst- en Verliesrekening 35 Kasstroomoverzicht 37 Algemene toelichting 40 Toelichting op de balans 45 Toelichting op de Winst- en Verliesrekening 47 Toelichting op het Kasstroomoverzicht 48 Overige gegevens 49 Accountantsverklaring Pensioenuitvoering Bestuursondersteuning Vermogensbeheer

3 Woord vooraf In een dynamische omgeving vol beweging heeft Mn Services kunnen vertrouwen op haar eigen kracht en strategie. Dat gaf de organisatie rust, richting en vooral evenwicht. Beweging, evenwicht en contrast Het jaar 2008 wordt niet licht vergeten. Waar we een jaar geleden al zagen aankomen dat de kredietcrisis in 2008 zou doorwoeden, konden ook wij toen niet bevroeden hoe ongemeen heftig de crisis om zich heen zou grijpen. Met een voor onze klanten belegd vermogen van ruim 60 miljard euro aan het begin van 2008, is dit jaar door ons intens beleefd. Die beleving vond plaats in vrijwel dagelijks contact met onze klanten. Ons past in een tijd als deze bescheidenheid. Als grote speler op de financiële markt kennen wij onze verantwoordelijkheid en die voor onze opdrachtgevers. Wij zijn, naast vele andere dingen, fiduciair beheerder van pensioenvermogen. Dat betekent dat onze klanten en de deelnemers in de pensioenfondsen ons hun bijeen gespaarde kapitaal voor In 2008 heeft Mn Services intensieve gesprekken gevoerd over een mogelijke samenwerking met Syntrus Achmea. Die gesprekken hebben vooralsnog niet tot de gewenste resultaten geleid en zijn in het najaar van 2008 voorlopig stopgezet. We zullen dan ook op eigen kracht onze groeiambities verder vorm geven. Niet met groei als doel op zich, maar om onze opdrachtgevers nog beter en efficiënter te kunnen bedienen. In 2008 is ook gestart met de voorbereiding voor de transitie van de pensioenadministraties van het bedrijfstakpensioenfonds voor de Metalektro en het bedrijfspensioenfonds voor de Koopvaardij. Deze transitie moet in 2009 zijn afgerond en is uniek in onze sector manier kunt leven ben je werkelijk wijs. Euripides Alle vooruitgang is gebaseerd op een universeel en aangeboren verlangen van elk organisme om op groter voet te leven dan het zich kan veroorloven. Samuel Butler de oude dag toevertrouwen in de wetenschap dat wij er als goed rentmeester mee omgaan. In een jaar waarin niets zeker leek te zijn, hebben wij met al onze passie voor het vak, onze expertise en ons doorzettingsvermogen onze klanten bediend. En toch konden ook wij niet voorkomen dat die klanten er zonder uitzondering vandaag slechter voorstaan dan iedereen voor mogelijk hield. Het jaar 2008 sterkte ons in de overtuiging dat een meer duurzaam ingerichte wereld nodig is om stabiele economische groei voor de lange termijn te bereiken en te behouden. Voor onze opdrachtgevers, die bij uitstek gericht zijn op die lange termijn, is zo n stabiele en duurzame ontwikkeling van wezenlijk belang. Mn Services wil dan ook vooroplopen in de zoektocht naar de wijze waarop grote vermogens kunnen worden beheerd op een manier die niet alleen voldoende rendement tegen een beheerst risico biedt, maar ook een duurzame wereld dichter bij brengt. We praten over deze en vele andere zaken steeds nadrukkelijker mee in het publieke debat en in de media. Altijd in het belang van onze klanten. Mn Services is goed in haar werk. In 2008 selecteerden maar liefst vier nieuwe opdrachtgevers onze organistatie. Maar in 2008 bleek niemand in staat tegen de stroom in te roeien. Ook ons past dus bescheidenheid. In een dynamische omgeving vol beweging heeft Mn Services kunnen vertrouwen op haar eigen kracht en strategie. Dat gaf de organisatie rust, richting en vooral evenwicht. En het leverde mooie contrasten op. In die wetenschap schreven wij dit jaarverslag. Met vereende krachten werken wij in 2009 aan herstel voor onze opdracht gevers en trachten wij hen te behoeden voor de dingen die mogelijk nog komen gaan. Ruud Hagendijk, voorzitter Raad van Bestuur 4 Mn Services Jaarverslag Mn Services Jaarverslag 2008

4 Dit is Mn Services Eenvoud Onze eindgebruikers zijn werkgevers en werknemers in de marktsector. Die werkgevers en werknemers vragen van ons te zorgen voor een goede en betaalbare toekomst. Daar Toekomst Wij zorgen voor de toekomst. Voor de toekomst van onze klanten, werknemers en werkgevers en voor de toekomst van onze eigen mensen. Wij zorgen ervoor dat wie werkt, kan bouwen aan een mooi vooruitzicht. En wie niet meer werkt, kan genieten van wat is opgebouwd. Wij geloven dat bouwen aan de toekomst en daarvan genieten het beste kan in een duurzame samenleving. Ook daar willen wij voor zorgen. Samen We weten uit ervaring dat je de dingen samen moet doen, wil je echts iets groots bereiken. Dat de kracht en zekerheid van het collectief de vrijheid van het individu versterkt. We zijn in handen van sociale partners en we zijn daar trots op, maar we opereren zelfstandig. De verbintenis die we voelen met sociale partners, zorgt ervoor dat we onze voelsprieten tot in de haarvaten van de samenleving steken. Dat is waar we onze inspiratie vandaan halen. Wortels Wij zijn een Nederlands bedrijf. We kennen en koesteren onze wortels. Die Nederlandse wortels inspireren tot een sterke internationale oriëntatie, ons geloof in de kracht van het collectief, onze nauwe banden met sociale partners en in onze handelsgeest en nuchterheid. De aandacht voor onze eigen mensen zien we als onlosmakelijk en krachtig onderdeel van deze afkomst. zetten wij ons voor in, maar ze ervaren de zaken waarmee wij ons bezig houden nog te vaak als ingewikkeld. Dat trekken we ons aan. Ook wij vinden dat het eenvoudiger moet. Daarom spannen we ons in de zaken zo eenvoudig mogelijk te houden. Niet alleen waar het gaat om het voorkomen van administratief gedoe, maar ook als het op uitleggen aankomt. We willen open, eerlijk en duidelijk zijn. We zoeken dan ook in alles wat we doen steeds de menselijke maat. En als ons dat niet voldoende lukt, zijn we blij te horen hoe het beter kan. + + De periode tussen het verval van het oude en het ontstaan van het nieuwe is een periode van overgang die noodzakelijkerwijs altijd onzekerheid, verwarring, fouten en fanatisme met zich meebrengt. John C. Calhoun Historie Wij gaan al een tijdje mee. Onze wortels liggen in de wederopbouw. In 1948 om precies te zijn. We zagen Nederland veranderen, droegen daaraan bij en veranderden zelf mee. We willen vooroplopen en hebben dat altijd gedaan. Dat doen we op alle terreinen, of het nu gaat om de techniek van onze administratie, het meedenken over oplossingen voor veranderende carrièrepatronen en samenlevingsvormen of om het verantwoord en renderend beheer van vermogen. Ook de ouder wordende samenleving, waarin langer en meer moet worden gewerkt, voedt onze drang tot innovatie. We gaan al een tijdje mee, maar door voortdurend te vernieuwen voelen we ons nog altijd jong. meedenkend en meewerkend naar medewerkers, klanten en sociale partners Betrokkenheid Innovatie vanuit ervaring, deskundigheid en daad kracht oplossingsgericht vernieuwen wij assisteren en adviseren op maat en resultaatgericht, maar de klant kiest Keuzevrijheid Transparantie maximaal inzicht leidt tot optimale efficiency en de sterkste oplossingen Groei We zijn groot. En toch willen we groeien. Zodat we een organisatie blijven waar altijd beweging is, waar veel gebeurt en die daardoor de beste mensen aantrekt. We denken ook dat door te groeien onze klanten nog beter af zijn. Door van elkaars kennis en die van ons te profiteren. Door samen sterker te zijn, en vooral door van elkaar te leren. Door schaalvoordelen die we een brede klantenbasis kunnen bieden. Want uiteindelijk gaat het ons niet in eerste instantie om geld verdienen. We willen groeien. In alle opzichten. Samen met de mensen waar we het voor doen. 6 Mn Services Jaarverslag Mn Services Jaarverslag 2008

5 Kerncijfers x x x x De mensen van Mn Services maken het verschil. Ze zijn met al hun kennis, inzet en ervaring het belangrijkste kapitaal van de onderneming. Netto-omzet (97%) (88%) (82%) (82%) Performance fees 0 (0%) (10%) (15%) (16%) Overige opbrengsten (3%) (2%) (3%) (2%) Som der bedrijfsopbrengsten (100%) (100%) (100%) (100%) Personeelskosten (54%) (44%) (39%) (41%) Werkzaamheden derden (23%) (36%) (41%) (38%) (77%) (80%) (80%) (79%) Afschrijvingen op materiële en immateriële vaste activa (4%) (3%) (3%) (5%) Overige bedrijfskosten (19%) (17%) (17%) (16%) (23%) (20%) (20%) (21%) Het geheim waardoor ik mijn doel heb bereikt, is eigenlijk alleen maar mijn vasthoudenheid Louis Pasteur Som der bedrijfslasten (100%) (100%) (100%) (100%) Resultaten Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen Resultaat na belastingen Eigen vermogen Totaal vermogen Personeel Aantal werknemers per 31 december (absoluut) Aantal werknemers per 31 december (in fte en exclusief WAO ers) Opdrachtgever gerelateerd * Gefactureerde premieomzet x 1 mln Belegd vermogen ultimo jaar x 1 mln Aantal uitkeringen x * De opdrachtgever gerelateerde kerncijfers betreffen voor opdrachtgevers gefactureerde premies respectievelijk het aantal uitkeringen op het gebied van pensioenen en verzekeringen. Daarnaast wordt het belegd vermogen voor opdrachtgevers op het gebied van vermogensbeheer vermeld. 8 Mn Services Jaarverslag Mn Services Jaarverslag 2008

6 Personalia Raad van Commissarissen drs. Han Noten (51 jaar) President-commissaris sinds 28 januari 2006, vice-voorzitter sinds 29 maart 2001 en treedt af in 2009, lid remuneratie- en benoemingscommissie Arbeids- en organisatiepsycholoog Functie: Fractievoorzitter van de PvdA in de Eerste Kamer der Staten-Generaal Relevante nevenfuncties: Commissaris Smit Internationaal Commissaris RotoSmeetsDeBoer Voorzitter ActiZ mw. Nelly Altenburg (56 jaar) Lid sinds 29 maart 2006, treedt af in 2010, voorzitter remuneratie- en benoemingscommissie Organisatieadviseur Functie: Directeur PMA Consult B.V. Relevante nevenfuncties: Commissaris KONI B.V. Commissaris MSD Commissaris Kunst en Cultuur Pensioen- en Levensverzekering Maatschappij N.V. Lid Raad van Toezicht Zuiderzeemuseum Voorzitter Bestuur Stichting Welzijn aan het IJ Voorzitter Commissie verstrekkings- en indicatiegeschillen van College van Zorgverzekeringen Vice-voorzitter NIP (Nederlands Instituut van Psychologen) ir. Kees van Dongen (68 jaar) Lid sinds 19 december 2006, treedt af in 2010, voorzitter auditcommissie Elektrotechnisch ingenieur Functie: Informal investor Relevante nevenfuncties: Commissaris Eneco Holding N.V. drs. Bert Vroon (60 jaar) Lid sinds 29 maart 2001 en treedt af in 2011, lid auditcommissie Bestuurskundige/interimbestuurder Functie: Directeur/bestuurder Woningcorporatie deltawonen (ad interim, vanaf 17 december 2007 tot 1 mei 2008) Relevante nevenfuncties: Commissaris Woningcorporatie deltawonen Voorzitter bestuur Nederlandse Vereniging van Antroposofische Zorgaanbieders (NVAZ) Voorzitter bestuur Prof. Dr. Bernard Lievegoed Fonds, fonds voor antroposofisch wetenschappelijk onderzoek Beoordelaar excellentieprogramma s hoger onderwijs in het kader van het Sirius-programma van het Ministerie van Onderwijs Voorzitter Verificatiecommissie NVAO( Nederlands Vlaamse Accrediteringsorganisatie) (herbeoordeling/heraccreditering hbo- opleidingen) Raad van Bestuur drs. Ruud Hagendijk (56 jaar) Voorzitter sinds 1 februari 2005 en lid sinds 29 maart 2001 Bestuurskundige Relevante nevenfuncties: Voorzitter van het bestuur van Mn Services Vermogensbeheer B.V. (qualitate qua) Directeur van Mn Services Fondsenbeheer B.V. (qualitate qua) Lid raad van advies Netspar Lid raad van advies Vereniging Bedrijfstakpensioenfondsen drs. Walter Mutsaers (41 jaar) Lid sinds 1 februari 2006 Bedrijfseconoom drs. Roland van den Brink RBA AAG (51 jaar) Lid sinds 4 juli 2007 Actuaris/beleggingsdeskundige Relevante nevenfuncties: Commissaris bij Applify B.V. te Delft Voorzitter Stichting Performance Directeur Mn Services Vermogensbeheer B.V. (qualitate qua) Voorzitter van het bestuur Ondernemingspensioenfonds Mn Services N.V. (qualitate qua) In elke mens schuilen bijzondere mogelijkheden. Geloof in je kracht en je jeugd. Leer eindeloos tegen jezelf te herhalen: Het is allemaal van mij afhankelijk. Andre Gidereur Treur niet omdat de wereld verandert jhr. ir. József Jankovich (73 jaar) Vice-voorzitter sinds 28 januari 2006, lid sinds 29 maart 2001, treedt af in 2010 Scheikundig ingenieur Functie: Directeur Westerheide Holding B.V. Relevante nevenfuncties: Commissaris C-it (geëindigd in 2008) Commissaris Exendis N.V. (geëindigd in 2008) Commissaris Primagas te Hongarije Commissaris ProfiPower te Hongarije ir. Henk van der Kwast (55 jaar) Lid sinds 19 december 2006, treedt af in 2010, lid remuneratie- en benoemingscommissie Elektrotechnisch ingenieur/bedrijfskundige Functie: Directievoorzitter Stern Groep N.V. Relevante nevenfuncties: President-commissaris Bovemij Verzekeringen N.V. Commissaris Verzekeraars Hulpdienst Holding B.V. Penningmeester Johan Cruyff Foundation mr. Frans van Hove (59 jaar) Lid sinds 13 december 2007 en treedt af in 2011, lid auditcommissie Functie: Algemeen directeur Vereniging FME-CWM Relevante nevenfuncties: DGA Beaulieu Holding B.V. President commissaris Mitch Deltacom Group N.V. Vereffenaar Stichting DAF-pensioenfonds Non-Executive Director UC-Group Ltd. mw. drs. Kitty Roozemond (53 jaar) Lid sinds 13 december 2007 en treedt af in 2011 Functie: Directeur Interprovinciaal Overleg Relevante nevenfuncties: Commissaris woningcorporatie Stadgenoot Commissaris GVB Commissaris ASVB (bouwonderneming) Vorsitzender der Gesellschafterversammlung der European Actuarial Academy GmbH (EAA) Vice Chair Suprational Relations Committee of the Council of the International Actuarial Association (IAA) De leden van de Raad van Commissarissen en de Raad van Bestuur hebben de Nederlandse nationaliteit. Ondernemingsraad Tjeerd Haasbroek (voorzitter), Dorrie Fleuren, Frans Hardijzer, Pim Kasting, Michael Kuijper, Irene Mangnus (vice voorzitter), Folkert van Rijswijk, Ad van Soelen, Ines Strohschein, Jeroen Udo, Dennis Verhagen Accountant Deloitte Accountants B.V. 10 Mn Services Jaarverslag Mn Services Jaarverslag 2008

7 Bericht van de Raad van Commissarissen Op zoek naar de veilige haven, uitstekende service en een gedegen risicobeheer, is schaalvergroting in de uitvoering voor steeds meer pensioenfondsen een logische stap. Hierbij legt de Raad van Commissarissen de jaarrekening 2008 ter vaststelling voor aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. De jaarrekening en het jaarverslag zijn onder de verantwoordelijkheid van de Raad van Bestuur opgesteld. De jaarrekening is gecontroleerd en van een goedkeurende verklaring voorzien door Deloitte Accountants B.V. U treft de accountantsverklaring aan op pagina 49 van deze jaarrekening. Wij stellen de Algemene Vergadering van Aandeelhouders voor de jaarrekening 2008 vast te stellen, de Raad van Bestuur te dechargeren voor het gevoerde beleid en de Raad van Commissarissen decharge te verlenen voor het gehouden toezicht. Bij de overkomst van het vermogensbeheer van het bedrijfstakpensioenfonds voor de Metalektro in 2007, is Het jaar 2008 is in financieel opzicht voor velen in de wereld een moeilijk jaar geweest. Ook opdrachtgevers van Mn Services werden geconfronteerd met de financiële crisis die gevolgen had voor vermogensposities en bij pensioenfondsen voor de dekkingsgraad. Ondanks grote turbulentie op de financiële markten en in de reële economie, kan Mn Services terugkijken op een even wichtig jaar. Investeringen in de organisatie, in voldoende capabel personeel, internationalisatie èn succes bij het aan trekken van nieuwe opdrachtgevers voor zowel vermogens beheer als voor pensioenuitvoering, maken dat de organisatie de toekomst vol overtuiging tegemoet kan zien als alles in een onveranderlijke staat zou zijn, zou dat pas echt een reden zijn om te treuren. William Cullen Bryant Weinig zaken zijn onmogelijk met vlijt en vaardigheid. Grote werken zijn verricht niet met kracht maar met doorzettingsvermogen. + - besloten tot uitbreiding van de Raad van Commissarissen met twee personen. Dit heeft er toe geleid dat in 2008 de Raad van Commissarissen met een voltallige bezetting van acht personen vergaderde. In het verslagjaar 2008 kwam de Raad van Commissarissen zes maal bijeen met de Raad van Bestuur. Daarnaast zijn er twee reguliere aandeelhoudersvergaderingen geweest. Ook is er tussentijds contact geweest met de aandeelhouders. Er is ondermeer gesproken over de komst van nieuwe opdrachtgevers en de mogelijke samenwerking met Syntrus Achmea. De Remuneratie- en benoemingscommissie heeft in het verslagjaar vier keer vergaderd. In 2008 heeft deze commissie zich onder andere gericht op het beloningsbeleid van de Raad van Bestuur en van de Raad van Commissarissen. De Audit commissie is in 2008 eveneens vier keer bijeen geweest. Naast reguliere financiële en compliance rapportages, was de transitie van de pensioenadministraties van de pensioenfondsen voor de Metalektro en Koopvaardij onderwerp van gesprek in deze commissie. De Raad van Commissarissen waardeert de voortdurende inzet, flexibiliteit en ambitie van medewerkers en Raad van Bestuur van Mn Services. De gang van zaken bij de onderneming geeft de Raad van Commissarissen vertrouwen voor de toekomst van Mn Services. Rijswijk, 4 maart 2009 Raad van Commissarissen drs. H.C.P. Noten, president-commissaris Jhr. ir. J.B. Jankovich, vice-voorzitter drs. A. Vroon mw. P.M. Altenburg ir. C.P.G. van Dongen ir. H.H. van der Kwast mr. F.S. van Hove mw. drs. C.E. Roozemond 12 Mn Services Jaarverslag Mn Services Jaarverslag 2008

8 Verslag Mn Services gelooft dat bedrijven die verantwoord met hun omgeving omgaan, op de lange termijn de beste overlevingskansen en de beste rendementsvooruitzichten hebben. van de Raad + Samuel Johnson Als je success wilt in het leven, maak dan van vasthoudendheid je boezemvriend, van ervaring je adviseur, van voorzichtigheid je grote broer en hoop je beschermengel. Joseph Addison Tegenslag is de beste + van Bestuur 14 Mn Services Jaarverslag Mn Services Jaarverslag 2008

9 Marktontwikkelingen in 2008 Financiële crisis Op de financiële markten leken in 2008 geen zekerheden te bestaan. De financiële crisis, in 2007 begonnen in de Verenigde Staten nadat steeds meer mensen hun te risicovolle hypotheek niet konden aflossen, greep in 2008 in rap tempo en wereldwijd om zich heen. De vooruitzichten in de eerste helft van 2008 stemden al niet vrolijk, met onder druk staande aandelenmarkten en een oplopende inflatie. Aan het eind van het derde kwartaal kwam de crisis in een stroomversnelling terecht. Binnen enkele weken werden in de Verenigde Staten de hypotheekreuzen Fanny Mae en Freddy Mac genationaliseerd, gingen Lehman Brothers en Washington Mutual failliet en werd AIG, de grootste verzekeraar ter wereld, gered met een miljardeninjectie van de Federal Reserve. In december 2008 zorgde de van grootschalige beleggingsfraude verdachte Amerikaanse belegger en oudbestuurder van de Nasdaq Bernard Madoff voor nog meer opschudding op de financiële markten. overname van de Belgische en Luxemburgse delen door Banque Nationale de Paris. De Nederlandse overheid moest de financiële reuzen ING, Aegon en SNS Reaal uit de brand helpen door staatssteun en garanties. Door deze en andere gebeurtenissen daalde het onderlinge vertrouwen binnen de financiële sector tot een dieptepunt, waardoor het financiële systeem nagenoeg tot stilstand kwam: banken lenen elkaar nauwelijks nog geld uit en ook voor consumenten en bedrijven zijn de financierings mogelijkheden sterk afgenomen. Pensioenmarkt De afgelopen jaren lieten een consolidatieslag zien op de Nederlandse pensioenmarkt. De toenemende complexiteit van wet- en regelgeving, toezicht en de eisen aan goed pensioenfondsbestuur maken het voor kleine en middelgrote fondsen steeds moeilijker om zelfstandig te blijven opereren. Deze fondsen zoeken dan ook in toenemende mate aansluiting bij grote uitvoerders. De financiële crisis die zich in 2008 in alle hevigheid openbaarde, versterkt dit proces van consolidatie. Op zoek naar een veilige haven, uitstekende service en een gedegen risicobeheer, is schaalvergroting in de uitvoering voor steeds meer pensioenfondsen een - + gelegenheid om te tonen dat men karakter heeft Om iets groots te bereiken, moet men bij de mensen staan, niet boven ze. Montesquieu De mens is alleen waarlijk groots als hij handelt vanuit zijn passies. Disraeli Ook Europa werd niet gespaard. Een aantal Duitse financiële instellingen, waaronder Landesbanken en Hypo Real Estate, kwam in grote problemen. De Duitse overheden werden gedwongen tot noodmaatregelen om het systeem te redden. De IJslandse spaarbank Icesave, die in 2008 in korte tijd veel geld wist op te halen bij particulieren en instellingen, moest haar deuren sluiten en liet daarmee vele spaarders in angstige onzekerheid achter. In het Verenigd Koninkrijk nam Lloyds TSB haar branchegenoot HBOS over. De Belgische- Nederlandse bankverzekeraar Fortis werd ontmanteld door de nationalisatie van de Nederlandse tak en een voorlopige Het effect van de crisis op de reële economie werd in de loop van 2008 steeds duidelijker. Consumenten- en producentenbestedingen liepen fors terug en de arbeidsmarkt verslechterde. In grote delen van de wereld viel de economische groei significant terug. De aandelenmarkten lieten de grootste koersdalingen zien sinds Eind 2008 was duidelijk dat een belangrijk deel van de Westerse wereld een diepe recessie tegemoet gaat, die naar verwachting ook in 2009 het economische beeld zal bepalen. logische stap. Nadat in 2007 de pensioenfondsen PME, Cerestar en Nutreco kozen voor Mn Services, volgden in 2008 het vermogensbeheer van de bedrijfstakpensioenfondsen voor de Banden- en Wielenbranche en de Koopvaardij en de twee ondernemingspensioenfondsen van SCA Nederland. PME besloot in 2008 net als het bedrijfstakpensioenfonds voor de Koopvaardij om naast het vermogensbeheer ook de pensioenadministratie onder te brengen bij Mn Services. Beide fondsen brengen de administratie bij Mn Services onder in Ook de markt van pensioenuitvoerders liet 2008 een consolidatieslag zien. APG en Cordares fuseerden tot de APG Groep. Mn Services voerde intensieve gesprekken met Syntrus Achmea over een mogelijke samenwerking of fusie. Die gesprekken hebben niet tot de gewenste resultaten geleid en zijn in het najaar van 2008 voorlopig stopgezet. Dat betekent dat Mn Services de groeiambities op eigen kracht verder vormgeeft. 16 Mn Services Jaarverslag Mn Services Jaarverslag 2008

10 Bedrijfslasten De bedrijfslasten zijn nagenoeg gelijk aan vorig boekjaar. Mn Services in 2008 Financiële gang van zaken Bedrijfsresultaat Mn Services heeft ook de turbulentie op de financiële markten in 2008 gevoeld in haar bedrijfsresultaat. Daarnaast heeft het bedrijf na jaren van succesvolle groei verder geïnvesteerd in enerzijds het robuust maken van de organisatie om deze groei te absorberen evenals het toekomstbestendig maken van de organisatie op verdere groei verwachting. Ook is er geïnvesteerd in het adopteren van de toegenomen regelgeving en toezicht. Dit heeft geleid tot een resultaat ná belasting van 6,4 miljoen euro. Dit is 20,4 miljoen euro lager dan in De lasten dalen door het wegvallen van de kosten van assetmanagers ten gevolge van de trendbreuk met het verleden om deze ten laste van Mn Services te nemen en stijgen door mutaties in de omvang en omzet van Mn Services door de komst van nieuwe opdrachtgevers. De bedrijfslasten zijn, relatief gezien, minder snel gestegen dan de omzet, waarbij de omzet wordt gecorrigeerd voor het effect van de ontwikkelingen op de financiële markten. Tegelijkertijd hebben kostenintensiveringen plaatsgevonden om de organisatie verder te verstevigen en klaar te maken voor de uitdagingen van groei en wet- en regelgeving voor de toekomst. Dit manifesteert zich ondermeer in de personeelskosten die ten opzichte van vorig jaar een stijging laten zien. Voorstel resultaatbestemming Volgens het voorstel resultaatbestemming wordt het volledige resultaat na belastingen toegevoegd aan de overige reserves. In de Algemene Vergadering van Aandeelhouders wordt de resultaatbestemming vastgesteld. Stroomlijning organisatie De roep om maximale transparantie juicht Mn Services toe. Sterker nog: in 2008 zijn verdere stappen gezet om onze organisatie te stroomlijnen en optimaal inzicht aan opdrachtgevers en toezichthouders te bieden. Naast het begrip transparantie staan bij ons integriteit en maatschappelijke verantwoordelijkheid hoog in het vaandel. Juist in de uitvoering van pensioenen en het vermogensbeheer komt het aan op goed bestuur en het dragen van verantwoordelijkheid jegens opdrachtgevers en hun klanten. Deze transparantie voor opdrachtgevers en hun deelnemers heeft onder andere geleid tot een specifieke dienst maatschappelijk verantwoord beleggen. Met deze dienst kunnen de pensioenfondsen hun rechten als aandeelhouder in de aandeelhoudersvergaderingen benutten en hierdoor invloed uitoefenen op het beleid van desbetreffende ondernemingen. + + De vreugde van het zoeken, is vaak groter dan die van het vinden. Perzisch gezegde Een mens die over informatie beschikt, kan niet vermijden verantwoordelijkheid te dragen. J. Carlzon Als je success wilt in het leven, maak dan + + Omzet De som der bedrijfsopbrengsten is ten opzichte van 2007 met 26,4 miljoen euro gedaald. Het bedrijfstakpensioenfonds voor de Metalektro (PME) is sinds juli 2007 als belangrijke nieuwe opdrachtgever voor vermogensbeheer van Mn Services toegetreden. Sinds dat moment is Mn Services verantwoordelijk voor het beheer van de opgebouwde pensioengelden van PME. Door vernieuwde tariefafspraken en door de komst van nieuw vermogen in 2008 zijn de daaraan gerelateerde omzetten toegenomen. In zijn totaliteit daalde de netto omzet door waardedaling van het belegd vermogen als gevolg van de situatie op de financiële markten en er is geen performancefee gerealiseerd in Er zijn geen grote projecten gerealiseerd ten behoeve van de opdrachtgevers in het pensioenbedrijf. Wel is een start gemaakt met de majeure conversie inspanning om een volwaardige uitvoering van de regeling te kunnen waarmaken van PME door Mn Services per 1 januari Winst uit deelnemingen De gerealiseerde winst uit deel nemingen is lager dan vorig jaar. Liquiditeitspositie Ten opzichte van vorig jaar is de liquiditeitspositie gedaald. Een daling van 25,4 miljoen euro gedurende het jaar tot een uiteindelijke stand van 22,2 miljoen euro per ultimo Investeringen Ter ondersteuning van de medewerkers, bedrijfsprocessen en verdere professionalisering van het productieapparaat zijn de investeringen in software en materiële vaste activa toegenomen van 5,5 miljoen euro in 2007 naar 7,6 miljoen euro in Het vinden van evenwicht tussen goed ondernemerschap, controle en risicobeheersing is een permanent agendapunt bij Mn Services. Wij zijn van mening dat we binnen die driehoek steeds dichter bij het optimum geraken. In 2006 verkreeg onze afdeling Vermogensbeheer het SAS 70 Type II statement, begin 2007 was die erkenning er ook voor de unit Pensioenen & Verzekeringen. Over de gehele breedte van ons bedrijf zijn hierdoor de processen op orde en voldoen we aan de strengste nationale en internationale beheersmaatregelen. Ook in 2008 is verder gewerkt om deze beheersmaatregelen zo effectief en efficiënt mogelijk in te richten en uit te voeren ten behoeve van onze klanten. 18 Mn Services Jaarverslag Mn Services Jaarverslag 2008

11 Onze opdrachtgevers Mn Services is via haar aandeelhouders in handen van de sociale partners, maar opereert zelfstandig. De verbintenis die we hebben met sociale partners, zorgt ervoor dat we dichtbij onze klanten staan. We begrijpen wat ze beweegt en delen hun ambities. De consolidatieslag die de afgelopen jaren op de Nederlandse pensioenmarkt is ingezet, duurde voort in Mn Services speelt daar op in met een actief acquisitiebeleid, waardoor in 2008 opnieuw een belangrijke groei werd gerealiseerd. Met verschillende partijen zijn gesprekken gevoerd, die in de meeste gevallen hebben geleid tot het uitbrengen van een offerte door Mn Services. Uiteindelijk kozen de bedrijfstakpensioen fondsen voor de Banden- en Wielen branche en de Koopvaardij en de twee ondernemings pensioen fondsen van SCA Nederland voor het onderbrengen van hun vermogensbeheer bij Mn Services. Door deze nieuwe opdrachtgevers groeide het door Mn Services beheerd vermogen met 3,7 miljard euro. De overgang van een pensioenadministratie met de omvang van die van PME, is een in Nederland niet eerder vertoonde exercitie. Mn Services is in het najaar van 2008 gestart met een projectorganisatie onder de verantwoordelijkheid van de businessunit Pensioenen en Diensten. Deze projectorganisatie moet een soepele overgang van de pensioenadministratie van PME begeleiden en garanderen. Het doel is een foutloze overgang, zonder enige hinder voor de betrokken werknemers, werkgevers en gepensioneerden. Ook in 2009 zal dit project veel van de creativiteit, kennis en inzet van onze medewerkers vragen. Het project beoogt een wetenschappelijke analyse van de problematiek en streeft naar zowel bijdragen aan de wetenschappelijke literatuur als naar praktisch toepasbare beleidskennis. Binnen de samenwerking staat wetenschappelijke kwaliteit en onderzoeksvrijheid voorop. Mn Services hoopt met het project een bijdrage te leveren aan de verdere versterking van het Nederlandse pensioensysteem, dat daardoor zijn internationale voorbeeldfunctie kan behouden. Mn Services is als partner verbonden aan Netspar, het aan de Universiteit van Tilburg verbonden expertisecentrum voor vraagstukken rond pensioen en vergrijzing. Ook is Mn Services participant in het Holland Financial Centre, dat zich richt op een sterke Nederlandse financiële sector. Ronde Tafel Private Equity & Hedge Funds Eind 2008 organiseerde Mn Services een rondetafelconferentie over private equity en hedge funds. Het doel van de conferentie was te komen tot aanbevelingen voor een meer stringentere zelfregulering door private equity huizen en hedge funds. Deelnemers aan de ronde tafel waren pensioenfondsen, de koepelorganisatie voor bedrijfstakpensioen fondsen VB, werkgevers- en werknemers organisaties en verschillende private equity huizen en hedge funds van vasthoudendheid je boezemvriend, van ervaring je adviseur, van voorzichtigheid je grote broer en hoop je beschermengel Joseph Addison In elke mens schuilen bijzondere mogelijkheden. Geloof in je kracht en je jeugd. + Met PME, het pensioenfonds van de bedrijfstak Metalektro, liepen gesprekken over het overnemen van de pensioenadministratie sinds dit fonds in 2007 Mn Services aanwees als fiduciair vermogensbeheerder. Die gesprekken resulteerden in 2008 tot het besluit van PME om vanaf 2010 de pensioenadministratie onder te brengen bij Mn Services. PME breidt met dit besluit tevens zijn in 2007 opgebouwde aandelenbelang in Mn Services uit. Naast PME brengt ook het pensioenfonds voor de Koopvaardij in 2010 zijn pensioenadministratie onder bij Mn Services. Samenwerking met universiteiten In het najaar van 2008 is Mn Services een samenwerkingsverband gestart met de Faculteit Economie en Bedrijfskunde van de Universiteit van Amsterdam. Mn Services sponsort binnen dat verband een onderzoeksproject van de universiteit naar het beleid rondom de buffers van pensioenfondsen en de macro-economische effecten daarvan. De relevantie van dit type onderzoek acht Mn Services groot. Het inzicht in de materie is immers nog beperkt en de omvang van de buffers in relatie tot de Nederlandse economie zorgt voor een krachtige wisselwerking tussen pensioenfondsen en macro-economie. Zo kan een op het eerste oog noodzakelijke premieverhoging in economische barre tijden zorgen voor dalende koopkracht bij werknemers en minder investeringsruimte bij werkgevers. De economische neergang kan daardoor worden versterkt. Eerder in 2008 werkte Mn Services samen met de Nyenrode Business Universiteit in een onderzoek naar de effecten van de sterke Chinese economische groei voor de maakindustrie in Nederland. De metaalproductenindustrie en machineindustrie golden daarbij als specifieke voorbeelden. De voornaamste conclusies van het onderzoek zijn dat de concurrentiekracht van China structureel wordt onderschat en dat deze concurrentie vooral wordt gevormd door de eigen westerse industrie die actief is in China. Verder is door de onderzoekers geconstateerd dat de innovatiekracht en de kwaliteit van Chinese bedrijven exponentieel groeit. Het unieke verkoopargument van de kwaliteit van Nederlandse producten is daarmee beperkt houdbaar. De belangrijkste thema s die aan de orde kwamen waren de noodzakelijk geachte duidelijkere focus van private equity huizen en hedge funds op de lange termijn, het gebruiken en respecteren van de lokale overlegstructuren door dit type beleggers en een benodigde grotere transparantie. De aanbevelingen waarover tijdens de discussie over deze thema s overeenstemming werd bereikt, worden door de deelnemers aan de conferentie beschouwd als een vertrek punt voor verdere stappen richting stringentere zelfregulering. Zij hebben toegezegd de aanbevelingen verder te ontwikkelen en te proberen andere partijen bij het initiatief te betrekken. 20 Mn Services Jaarverslag Mn Services Jaarverslag 2008

12 Pensioenen en diensten Waar Mn Services door de wereldwijde economische Mn Services biedt haar klanten een breed palet aan diensten en producten. Naast vermogensbeheer en pensioenadministratie varieert dat van producten die onze opdrachtgevers in staat stellen te voldoen aan hun wettelijke verplichtingen of ondernemingsdoelstellingen (zoals de eisen uit de Pensioenwet, de WIA en de levensloopregeling) tot gericht specifiek advies over aspecten in de financiële bedrijfsvoering van onze opdrachtgevers. De business unit Pensioenen & Diensten vormt de ruggengraat van Mn Services. Hier worden de niet altijd even zichtbare processen die de kern van de bedrijfsvoering vormen, uitgedacht en ingeregeld. Vanwege de essentiële taak van dit bedrijfsonderdeel heeft het opleiden en certificeren van medewerkers hier voortdurende prioriteit. Fiduciair vermogensbeheer In 2008 is het aantal opdrachtgevers dat heeft gekozen voor Mn Services als fiduciair vermogensbeheerder opnieuw gegroeid. Aan het eind van 2008 bedroeg het totaal beheerd vermogen 56 miljard euro. Mn Services behoort daarmee tot de top drie van Nederlandse beheerders van pensioenvermogen en neemt ook in Europa een prominente plaats op de ranglijst in. Dit schaalvoordeel is in toenemende mate een bijkomende overweging voor opdrachtgevers om te kiezen voor Mn Services. neergang haar opdrachtgevers niet heeft kunnen behoeden voor een scherpe aantasting van de haar toevertrouwde vermogens, hebben we onze meerwaarde in 2008 wel op andere fronten kunnen bewijzen. Een voortdurende focus op de daadwerkelijke doelstellingen van onze opdrachtgevers en de frequente en open gedachtewisseling met hen, heeft bijgedragen aan de intensieve ondersteuning en advisering die Mn Services kon bieden bij het opstellen van beleggingsplannen en herstelplannen. Ook is de frequentie van rapporteren aan opdrachtgevers opgevoerd, zodat zij goed op de hoogte bleven van de ontwikkeling van de dekkingsgraden, de performance en de effecten van grote incidenten zoals het omvallen van de zakenbank Lehman Brothers en de fraudezaak van de Amerikaanse belegger Madoff. Het Nederlandse pensioenstelsel is door de diepe crisis in een nieuw daglicht geplaatst. De kosten van zekerheid en de solidariteit tussen generaties zijn onderdelen van een discussie over het stelsel die naar verwachting in brede zin versneld aan bod zal komen. Voor het fiduciair vermogensbeheer van Mn Services zijn deze ontwikkelingen aanleiding tot reflectie over de eigen rol. Zo wordt het komende jaar + + Leer eindeloos tegen jezelf te herhalen: Het is allemaal van mij afhankelijk. Andre Gide De periode tussen het verval van het oude en het ontstaan van het nieuwe is een periode van overgang die noodzakelijkerwijs altijd onzekerheid, + + In 2008 was er bijzondere aandacht voor de aanstaande overkomst (in 2010) van de pensioenadministraties van de pensioenfondsen voor de Metalektro en de Koopvaardij. De transitie van administraties met een dergelijke omvang kent zijn weerga in Europa niet. In 2008 is gestart met het inrichten van een projectorganisatie die moet garanderen dat vanaf 2010 Mn Services meerdere pensioenadministraties probleemloos naast elkaar laat functioneren. Na een moeizame aanloopfase in de eerste helft van 2008, draait het nieuwe werkgeversportaal Mn online nu volledig en succesvol. Daarmee maakt Mn Services een belangrijke nieuwe stap in de dienstverlening aan de bij onze opdrachtgevers aangesloten werkgevers. De financiële crisis maakte 2008 voor de afdeling vermogensbeheer een bewogen jaar. De vermogens positie van onze opdrachtgevers is hard geraakt. Door de sterke waardedaling van de beleggingen en de gelijktijdige daling van de swaprente (waarmee de actuele waarde van de pensioenverplichtingen wordt gewaardeerd) zijn de dekkingsgraden van pensioenfondsen in de laatste maanden van 2008 fors gedaald. Uiteindelijk werden historisch lage niveaus bereikt: aan het eind van 2008 kenden vele pensioenfondsen een dekkingsgraad lager dan 100%. De ontwikkelingen maakten de rol die Mn Services inneemt als fiduciair beheerder duidelijker dan ooit. Voor verschillende opdrachtgevers zijn beleggingsplannen opgesteld, waarbij in deze tumultueuze tijd werd afgeweken van de normale beleggingsplancyclus. De grote onzekerheden over de marktontwikkelingen dwingen tot een hogere frequentie in het bijstellen en evalueren van de plannen. Naast de focus op de effecten van de financiële crisis was er bij de afdeling vermogensbeheer veel aandacht voor de verschillende transitietrajecten. De overgang naar Mn Services van de pensioenfondsen van SCA, het bedrijfstakpensioenfonds voor de Banden- en Wielenbranche en het bedrijfstakpensioenfonds voor de Koopvaardij zijn in 2008 afgerond. op strategisch niveau gekeken naar de propositie van het fiduciair beheer. De vraag of er een sterkere nadruk zou moeten komen te liggen op balansmanagement in plaats van op vermogensbeheer, komt daarbij nadrukkelijk aan de orde. Bij balansmanagement is er een focus op zowel de verplichtingen van pensioenfondsen als op het vermogensbeheer. 22 Mn Services Jaarverslag Mn Services Jaarverslag 2008

13 Mn Services wil zijn invloed als aandeelhouder zo actief mogelijk aanwenden. Daarom is het uitsluiten van een onder neming uit de beleggingsportefeuille slechts een laatste redmiddel. Het is meestal effectiever als aandeel- Verantwoord beleggen: leidende beginselen en actief aandeelhouderschap Mn Services gelooft dat bedrijven die verantwoord met hun omgeving en hun mensen omgaan, op de lange termijn de beste overlevingskansen en de beste rendementsvooruitzichten hebben. Dat geloof delen wij met onze klanten. In onze dagelijkse beleggingspraktijk hanteren we een achttal leidende beginselen, waaraan alle beleggingen getoetst worden. De beginselen zijn afgeleid van de Principes voor Verantwoord Beleggen van de Verenigde Naties (UN- PRI) en van andere internationaal gerespecteerde codes en verdragen. Bedrijfsstrategie Bedrijven moeten een strategie ontwikkelen en uitvoeren die op lange termijn aandeelhouderswaarde creëert. Dit houdt in dat de onderneming economische waarde toevoegt, haar klanten bedient en in het algemeen de continuïteit en werkgelegenheid waarborgt. Ondernemingsbestuur Bedrijven moeten het bestuur van de onderneming zo vormgeven dat de rechten van (minderheids)aandeelhouders worden gerespecteerd, het management voldoende macht heeft de strategie en het beleid van de onderneming uit te voeren, er voldoende checks and balances zijn, er onafhankelijk toezicht is, relevante belanghebbenden betrokken worden, en dat nationale wetgeving en codes worden gerespecteerd. Milieu Bedrijven dienen voorzorg te betrachten bij hun benadering van milieu-uitdagingen, initiatieven te ondernemen om een groter milieubesef te bevorderen en de ontwikkeling en de verspreiding van milieuvriendelijke technologieën te stimuleren. Anti-Corruptie Bedrijven moeten elke vorm van corruptie tegengaan, inclusief afpersing en omkoping. houder de dialoog met een onderneming aan te gaan om op die manier de onderneming te bewegen tot een meer verantwoord beleid. Die dialoog wordt, al dan niet in samenwerking met externe partijen, gezocht met in principe alle ondernemingen die niet voldoen aan de leidende beginselen van Mn Services. Daarbij gaat het veelal om zaken als goed ondernemingsbestuur, arbeidsomstandigheden en de inzet van kinderarbeid, de omgang met mensenrechten en milieukwesties. Stembeleid Met ingang van 2008 wordt door Mn Services namens haar klanten wereldwijd gestemd op alle aandeelhoudersvergaderingen. Dit gebeurt op basis van een eigen stembeleid, dat is ontwikkeld in nauwe samenspraak met de opdrachtgevers. Het nieuwe stembeleid leidde in 2008 tot + + verwarring, fouten en fanatisme met zich meebrengt. John C. Calhoun Alle vooruitgang is gebaseerd op een universeel en aangeboren verlangen van elk organisme om op groter voet te leven dan het zich kan veroorloven. Samuel Butler + + De leidende beginselen en de daaruit voortvloeiende consequenties past Mn Services toe op het vermogensbeheer voor alle klanten. Dat maakt niet alleen dat de uitvoeringskosten van het programma voor verantwoord beleggen laag blijven, het zorgt vooral ook voor meer effectiviteit door de bundeling van vermogen en daarmee aandeelhoudersmacht. Waar nodig en mogelijk versterkt Mn Services die bundeling door samenwerking met andere institutionele beleggers. Mensenrechten Bedrijven dienen binnen de grenzen van hun invloedssfeer de internationaal uitgevaardigde mensenrechten te eerbiedigen; en zich er steeds van te vergewissen dat zij niet medeplichtig worden aan schending van de mensenrechten. Arbeidsrechten Bedrijven dienen de vrijheid van vakvereniging en de effectieve erkenning van het recht op collectieve onderhandelingen te handhaven en zich in te zetten voor de uitbanning van iedere vorm van verplichte en gedwongen arbeid, de effectieve afschaffing van kinderarbeid en de bestrijding van discriminatie in arbeid en beroep. Investeringsketen Bedrijven bevorderen, en houden toezicht op, de toepassing van deze principes bij haar zakenpartners en onderaannemers en accepteren de verantwoordelijkheid voor de toepassing van deze principes in de hele keten. Transparantie Bedrijven zijn transparant en rapporteren over de activiteiten en progressie bij de uitvoering van het beleid. een aanzienlijk aantal stemmen tegen voorstellen van het management van de ondernemingen waarin wordt belegd. Het ging daarbij vooral om voorstellen voor invoering van beschermingsconstructies, benoeming van nietonafhankelijke commissarissen, te ruime bevoegdheden voor het uitgeven of inkopen van eigen aandelen en aanpassingen van het beloningsbeleid. Met name op Amerikaanse aandeelhoudersvergaderingen werd veelvuldig gestemd over milieukwesties en sociale aandeelhoudersresoluties. De meeste van deze resoluties worden gesteund, tenzij ze vragen om initiatieven die de onderneming al heeft genomen of die de continuïteit van de onderneming ernstig bedreigen. Onafhankelijk extern onderzoek door de Vereniging van Beleggers voor Duurzame Ontwikkeling (VBDO) en anderen lieten zien dat de opvattingen over maatschappelijk verantwoord ondernemen goed tot uitdrukking worden gebracht in het feitelijke stemgedrag van Mn Services. Een volledig overzicht van de uitgebrachte stemmen wordt vertrekt in periodieke rapportages op de website van Mn Services. 24 Mn Services Jaarverslag Mn Services Jaarverslag 2008

14 De mensen van Mn Services De mensen van Mn Services maken het verschil. Ze zijn, met al hun kennis, inzet en ervaring het belangrijkste kapitaal van de onderneming. We koesteren ze dan ook en stimuleren ze het beste uit elkaar en uit zichzelf te halen. We zijn boven dien, om aan de groeiende vraag van onze huidige en nieuwe opdrachtgevers te voldoen, voortdurend op zoek naar nieuw talent. En we kweken dat ook zelf, door trainingen en opleidingen, loopbaanbegeleiding en coaching. Mn Services vraagt veel van zijn mensen en geeft daar veel voor terug. Het gaat daarbij om meer dan een goed salaris en flexibele werktijden. Dat blijkt onder meer uit het onderzoek naar de tevredenheid van medewerkers dat in de tweede helft van 2008 werd uitgevoerd door HRM. De algemene tevredenheid scoorde met een 7,4 boven de benchmark. Gezondheid, balans en verzuim Een gezonde en creatieve geest huist graag in een gezond lichaam. Mn Services voert dan ook een actief beleid gericht op gezonde medewerkers, met onder meer veel gezamenlijke sportactiviteiten, een eigen fitnesscentrum en een haptonoom en fysiotherapeut binnen de eigen muren. Het vinden van de juiste balans tussen werk en privé is belangrijk bij Mn Services. De juiste balans vraagt om flexibiliteit. Uiteindelijk betekent dat voor de mensen van Mn Services dat ze invloed willen en moeten hebben op hun werk. Op wat ze doen, op hoe ze het doen en op wanneer ze het doen. Die juiste balans ligt niet voor iedereen op dezelfde plaats. De komende jaren zoekt Mn Services verder naar de beste oplossingen voor flexibel werken. Samen met het werkplezier en de flexibele werktijden van de medewerkers zorgt het gezondheidsbeleid voor gestaag dalende verzuimcijfers. Arbeidsmarkt De arbeidsmarkt lijkt aan het eind van 2008 door de financiële crisis wat te ontspannen, maar in het segment waarin Mn Services zich beweegt blijft schaarste voorlopig nog een rol spelen. Toch blijkt Mn Services in staat om in deze krappe arbeidsmarkt voldoende personeel aan te trekken en te behouden. Nieuwe opdrachtgevers vragen om een groeiende bezetting. + + De mens is alleen waarlijk groots als hij handelt vanuit zijn passies. Disraeli Om iets groots te bereiken, moet men bij de mensen staan, niet boven ze. Montesquieu Treur niet omdat de wereld verandert + Ondernemingsraad De Ondernemingsraad heeft in 2008 met een nieuwe bezetting constructief samengewerkt met de Raad van Een belangrijke factor in de tevredenheid onder medewerkers is de samenwerking met collega s van buiten de afdeling. Deze kruisbestuiving wordt niet alleen door medewerkers gewaardeerd: Mn Services ziet de samenwerking tussen afdelingen als essentieel bij het stimuleren van nieuwsgierigheid, creativiteit en innovatie. Er is natuurlijk ook nog genoeg te verbeteren. Medewerkers geven aan dat de effectiviteit op de afdelingen en de doorgroeimogelijkheden beter kunnen. Ook de fysieke arbeidsomstandigheden, zeker op de locatie Elsencenter, moeten beter. Medewerkers vinden ook dat de communicatie over essentiële zaken in de onderneming soms nog tekort schiet en te weinig transparant is. Beter georganiseerde overlegstructuren met extra aandacht voor de informatie die nodig is om het werk goed uit te voeren, moeten daarin verbetering brengen. Aantal medewerkers in verslagjaar 2008 op 1 januari medewerkers uitstroom 83 medewerkers instroom 140 medewerkers op 31 december medewerkers Bestuur. De groei van de onderneming en de daarmee samenhangende inpassing van nieuwe opdrachtgevers in de organisatie was een belangrijk onderwerp van gesprek. Ook over zaken als de interne communicatie, het HRM-beleid en de kwaliteit van de huisvesting was de kritisch constructieve inbreng van de Ondernemingsraad van belang. Verder werd met de Ondernemingsraad onder meer gesproken over het concurrentie- en relatiebeding, het opleidingsbeleid, het ondernemingsplan en de plannen voor uitbreiding in het Verenigd Koninkrijk. 26 Mn Services Jaarverslag Mn Services Jaarverslag 2008

15 Strategie Mn Services Vooruitblik 2009 Economie De financiële crisis laat zich in 2009 steeds sterker voelen in de reële economie. Al aan het begin van het jaar zijn veel ondernemingen gedwongen fors in te grijpen en grote aantallen mensen te ontslaan. Vond in 2008 al een afvlakking van de economische groei plaats, voor het komende jaar verwacht het CPB een krimp van de Nederlandse economie van 3,5 procent. Daarmee zorgt de financiële crisis volgens het CPB voor een terugval van de economische bedrijvigheid die in Nederland sinds het begin van de jaren tachtig niet meer is voorgekomen. Voor 2010 ziet het CPB ook nog een lichte daling van 0,25 procent. De onzekerheden rondom het moment van het herstel zijn echter groot, zo stelt het CPB. De sombere economische vooruitzichten maken naar verwachting ook 2009 voor institutionele beleggers een Ondanks dit negatieve economische klimaat denkt Mn Services de groei en versterking van de organisatie van de afgelopen jaren ook in 2009 te kunnen voortzetten. We kijken daarbij steeds nadrukkelijker ook over de eigen landsgrenzen heen. In eerste instantie zijn daarbij vooral het Verenigd Koninkrijk en Duitsland nadrukkelijk in beeld. De groeistrategie van Mn Services is geen doel op zich. We willen onze opdrachtgevers zo goed mogelijk bedienen. Daarvoor willen we de beste mensen in de markt aan ons binden. Wij denken dat een groeiende organisatie de omgeving creëert waarin deze mensen zich thuis voelen. Groei zorgt bovendien voor een schaalvergroting waarvan onze opdrachtgevers kunnen profiteren. Mn Services wil daarmee zorgen voor een efficiënte kostenstructuur, maar vooral ook voor een platform van gedeelde vergezichten, expertise en ambitie. Mn Services is de grootste uitvoerder in het marktsegment. Onze omvang en de klanten die wij vertegenwoordigen verschaffen ons een maatschappelijke verantwoordelijkheid die wij met overtuiging dragen. Dat betekent dat we ons volop mengen in het maatschappelijk debat. De uitbouw van de afdeling Public Affairs zoals die in 2008 heeft plaatsgevonden, geeft ons in toenemende mate de mogelijkheid deel te nemen aan dit debat, of het nu gaat over pensioenen, over wet- en regelgeving, verantwoord beleggen, duurzaam ondernemerschap of over de herstelmogelijkheden voor pensioenfondsen. De ambities van onze opdrachtgevers en van onszelf kunnen alleen worden waargemaakt wanneer wij beschikken over de beste mensen. Om die aan te trekken en te behouden wil Mn Services een werkgever zijn die naast uitstekende primaire arbeidsvoorwaarden iedereen de kans biedt om tot een goede balans tussen werk en privé te komen. Daarom werken we in 2009 aan meer flexibiliteit in werktijden en een bredere toepassing van hulpmiddelen die flexibel werken mogelijk maken. Mn Services steekt in 2009 extra energie in het verbeteren van de carrièreperspectieven voor niet leidinggevende specialisten. Niet alleen het management bepaalt immers de kwaliteit van de organisatie. Het zijn juist ook de inhoudelijke specialisten die de ideeën en het werk leveren dat Mn Services heeft gebracht waar we nu staan. Het is daarom van groot belang dat Mn Services ook deze mensen met een uitdagend carrièreperspectief, goede arbeidsvoorwaarden en passende verantwoordelijkheden kan blijven boeien en binden. + + als alles in een onveranderlijke staat zou zijn, zou dat pas echt een reden zijn om te treuren. William Cullen Bryant Tegenslag is de beste gelegenheid om te tonen dat men karakter heeft moeilijk jaar. De voorlopig aanhoudend lage rente maakt de situatie voor pensioenfondsen nog lastiger. Een significant herstel van de dekkingsgraden lijkt op korte termijn onder het huidige gesternte dan ook niet in beeld. Op initiatief van Mn Services zijn pensioenfondsen in het najaar van 2008 met politiek en toezichthouder een gedachtewisseling gestart over de impact van mogelijk noodzakelijke maatregelen om de dekkingsgraden weer op peil te krijgen. Een door een deel van de sector gewenste verruiming van de hersteltermijnen maakt onderdeel uit van die discussie. In de loop van het eerste kwartaal van 2009 zal duidelijk worden welke richting wordt ingeslagen. Belangrijker dan onze eigen groei, is de zorg voor onze opdrachtgevers. Pensioenfondsen gaan door zwaar weer. Werkgevers, werknemers en gepensioneerden voelen daar in veel gevallen de gevolgen al van. Het jaar 2009 zal voor Mn Services dan ook in het teken staan van een intensieve samenwerking met onze opdrachtgevers om met gebundelde expertise en inzet de gevolgen van de financiële crisis te lijf te gaan en waar mogelijk in te perken. Bij dit alles wordt gefocussed op riskmanagement, op de transitie van de pensioenadministratie van PME en Koopvaardij en natuurlijk op de financiële crisis. Voor 2009 heeft Mn Services enkele speerpunten benoemd die extra aandacht zullen krijgen: klantgerichtheid en human capital. Omdat we voor steeds meer verschillende opdrachtgevers werken, is klantgerichtheid belangrijker dan ooit. Het relatiebeheer zal verder worden geprofessionaliseerd en de kwaliteit en tijdigheid van rapportages aan onze klanten wordt verbeterd. Onderdeel van die verbetering is een verdere digitalisering en automatisering van de informatieverstrekking. Rijswijk, 4 maart 2009 drs. R. Hagendijk drs. W.M.A.E. Mutsaers drs. R.W.C. van den Brink RBA AAG 28 Mn Services Jaarverslag Mn Services Jaarverslag 2008