Vliegende Sigaren, Zeppelins & Blimps

Transcriptie

1 Vliegende Sigaren, Zeppelins & Blimps Bijlage bij TIC 85 deel Het verschijnen van de eerste zeppelins kort na 1900 boven de voornaamste Duitse steden bracht onder de bevolking een echte hysterie teweeg. De Duitse karikaturist Arthur Thiele uit Leipzig legde dit in tientallen humoristische postkaarten vast (zie ook TIC 85 pagina 1). Tot in de reclame toe werd de zeppelin geadopteerd als alledaags: zeppelinkoorts was te blussen met een goed bier... (midden rechts).

2 Na assimilatie van het zeppelinfenomeen in de dagdagelijkse folklore startte een (on)bewuste propagandacampagne voor het Duitse kunnen, toen de westerse wereld werd overspoeld door in Duitsland gedrukte fantasiekaarten hoofdzakelijk bestemd voor de Angelsaksische markt. Deze euforie zou algauw in ontnuchtering omslaan bij het begin van de Eerste Wereldoorlog... 2

3 Mit Zeppelin kühn voran! De Duitse propagandamachine draaide van bij het begin van de Eerste Wereldoorlog ook via zeppelinpostkaarten op volle toeren. De geallieerden zouden onder de voet worden gelopen door het Duitse leger, gesteund door zeppelins die de vijandelijke versterkingen moesten uitschakelen. Dank zij de zeppelins oogstte Duitsland in 1914 snel militaire successen. Het bolwerk België werd als trofee aan het Duitse volk aangeboden (rechts onder). De Duitse agressor zag als volgende stap de invasie van Engeland (links onder). Na één jaar oorlog drong de uitzichtsloosheid ervan stilaan door. Op deze symbolische postkaart wijst het treurende Europa (met gewonde soldaten van alle nationaliteiten, weduwen en wezen en zelfs vernield cultuurpatrimonium aan haar voeten) naar de gruwel van de oorlog (voorgesteld door Dulle Griet). Maar ze wijst terzelfdertijd naar een zeppelin die tussen de wolken verschijnt, als brenger van hoop op een spoedig einde van de vijandelijkheden.

4 4 Kunstenaarsimpressies van de eerste luchtaanvallen vanuit zeppelins die in het begin van de Eerste Wereldoorlog de bezetting van België door de Duitse legermacht hebben bespoedigd: het bombardement van het centrum van Luik (links) en van Antwerpen (onder).

5 Bij de raids op Engeland kregen de Duitse zeppelins, na de aanvankelijke successen, het hard te verduren. Bundels zoeklichten deden het verrassingseffect van de nachtelijke vluchten teniet, dit moesten zelfs de Duitse agressors in eigen publicaties toegeven (rechts). Elke neergeschoten zeppelin verhoogde het Engels patriottisme (onder). Naief schilderijtje naar werkelijkheid gepenseeld van het geslaagde bombardement op de zeppelinloods van Evere ten noorden van Brussel, waarbij ook de aanwezige zeppelin LZ 38 in de vlammen opging. De gevierde Engelse piloot daarbij was Lt. Wilfort. Deze gebeurtenis is onmiddellijk gelinkt met het neerhalen van de zeppelin boven Sint-Amandsberg. De LZ 37 is door Warneford neergehaald in dezelfde tijdspanne.

6 Het bekampen van zeppelins met vliegtuigen was in de beginperiode van de luchtvaart enkel weggelegd voor waaghalzen. Zeppelins waren toen als oorlogstuig veruit superieur. Het neerhalen van een dergelijk luchtschip was meestal een toevalstreffer, zoals de heldendaad van Warneford illustreert. Het overwicht van de Duitsers in de lucht situeerde zich tussen juli 1914 en september Daarna sloegen de geallieerden met vereende krachten terug. Foto s d époque van Warneford s heldendaad zijn er niet. De enige kunstenaarsimpressie die het neerhalen van de L 37 zo getrouw mogelijk weergeeft, is een schilderij door de Amerikaan Merv Corning (boven). Alle andere afbeeldingen situeren het incident overdag, terwijl de zeppelin om 2 uur s nachts is neergestort! (met dank aan de Leach International Corporation Heritage of the Air Collection) Deze pioniersperiode wordt weergegeven in een anno 1915 uitgegeven Duits oorlogsverslag - maar zonder vermelding van het neerschieten van de zeppelin boven Sint-Amandsberg! (rechts). 6

7 Duitse propagandapostkaarten stellen de heldendaden van zeppelins op bijna Wagneriaanse wijze voor: Die Wacht am Rhein - in nacht en ontij boven de Lorelei (boven), het King Stephen incident (waarbij uit wraak voor de raids op Engeland, de bemanning van de neergeschoten L19 aan de verdrinkingsdood werd overgelaten door een Engelse vissersboot) (links), of de zelfzekerheid waarmee de Duitse legermacht de invasie van Engeland voorbereidde (onder).

8 8 Het fenomeen zeppelin werd vóór en na de Eerste Wereldoorlog op verschillende wijze voor publicitaire doeleinden gebruikt: romantisch voor vleesbouillonextract Liebig, huishoudproducten Kaiser-Otto of zelfs metalen huishoudraspen Deutloff aan Duitse zijde, en als protectionistische propaganda voor de aankoop van producten van eigen bodem in de crisisjaren 1920 in Engeland, waarbij de oorlogsellende van de zeppelinraids in de collectieve herinnering levendig werd gehouden.