Notitie huwelijksbeleid in Appingedam

Transcriptie

1 Notitie huwelijksbeleid in Appingedam

2 Notitie huwelijksbeleid in Appingedam Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 Aanleiding... 3 Uitgangspunten... 3 Het trouwen in de gemeente Appingedam op meer locaties Mandaatbevoegdheden... 5 Openstelling Bureau Burgerlijke Stand... 5 Leges... 6 Vergoeding buitengewoon ambtenaar van de burgerlijke stand... 7 Vervolg procedure

3 Aanleiding De laatste jaren zijn er meerdere verzoeken ontvangen van bruidsparen, zowel van binnen als buiten de gemeente, of het mogelijk is om op andere dan de huidige aangewezen locaties in de gemeente Appingedam te trouwen. In veel plaatsen in Nederland kan al een andere eigen locatie worden gekozen. Dat maakt dat bruidsparen soms niet in Appingedam trouwen, omdat er niet aan hun wensen tegemoet wordt gekomen. Met deze notitie wordt aangesloten op de landelijke tendens om open staan voor de wensen van het bruidspaar om zelf invulling te geven aan hun trouwdag. Niet enkel gebouwen kunnen dienen als trouwlocatie, ook het trouwen in de open lucht is mogelijk. Een gemeenteraad mag zelfstandig bepalen welke locatie als gemeentehuis wordt aangewezen om een huwelijk te sluiten. Het gemeentehuis hoeft geen gebouw in de traditionele zin van het woord te zijn. Het begrip mag ruim worden geïnterpreteerd. Trouwen op een boot behoort ook tot de mogelijkheden, mits ook hierbij aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan. Op dit moment is het in de gemeente Appingedam mogelijk om op drie locaties te trouwen. Het Raadhuis, het Stadskantoor en de kerk van Solwerd. Deze laatste is als bijzondere locatie, op verzoek van de Stichting Oude Groninger Kerken, aangewezen als huis der gemeente. Locaties waar de afgelopen jaren incidenteel een verzoek voor aanwijzing is ontvangen zijn kerkje Nicolaas, Nicolaikerk en Ekenstein. Deze locaties zijn uitermate geschikt, maar ook zou er getrouwd kunnen worden in de Synagoge, Musea, Kabzeël. Ook de Damsterveer zou een optie kunnen zijn. Onze trouwambtenaren hebben aangegeven open te staan voor het sluiten van huwelijken op andere locaties. Het vraagt improvisatievermogen maar het geeft ook een extra dimensie aan het trouwambtenaar zijn. Eveneens is in deze notitie een aanpassingsmogelijkheid van de trouwtijden opgenomen en een andere invulling van de kosteloze huwelijksvoltrekkingen. N.B. : Waar in deze notitie wordt gesproken over bruidspaar en huwelijk kan ook worden gelezen partners en partnerschapsregistratie. Uitgangspunten Naar aanleiding van bovenstaande zijn de volgende onderwerpen opgenomen in deze notitie: Trouwen op andere locaties in de gemeente Appingedam mogelijk maken. Bevoegdheden delegeren van gemeenteraad naar het college Aanpassing trouwtijden Leges Kosteloze huwelijksvoltrekkingen Vergoeding Babsen 3

4 Het trouwen in de gemeente Appingedam op meer locaties. Het huwelijk is een juridische aangelegenheid. Deze regels zijn vastgelegd in het Burgerlijk Wetboek, boek 1, afdeling 5. Daarbij is artikel 1:63 het belangrijkste uitgangspunt. Artikel 63 Een huwelijk wordt in tegenwoordigheid van ten minste twee en ten hoogste vier meerderjarige getuigen in het openbaar in het gemeentehuis voltrokken ten overstaan van een ambtenaar van de burgerlijke stand. Deze notitie beperkt zich tot de voltrekking van een huwelijk op grond van dit artikel 1:63 van het BW. Trouwen mag dus niet overal, maar slechts op die plaatsen die aangewezen zijn als gemeentehuis. Bij het aanwijzen van trouwlocaties moeten heldere en objectieve criteria als uitgangspunt dienen. Als het gaat om trouwlocaties staan de begrippen veiligheid, openbaarheid en bereikbaarheid centraal. Bovendien moet een trouwlocatie representatief zijn. Daarbij wordt vasthouden aan de wettelijke uitgangspunten waardoor niet álle panden in de gemeente Appingedam aanwezen worden als gemeentehuis voor het sluiten van een huwelijk. Zo wordt bijvoorbeeld een particulier woonhuis uitgesloten. Dit is immers, in de zin van de wet, geen openbaar gebouw. Dit zou wellicht impliceren dat trouwen in de open lucht niet is toegestaan en het voltrekken van een huwelijk alleen in een gebouw zou kunnen plaatsvinden Echter de gemeente Apeldoorn heeft in mei 2015 aan de minister van V&J verzocht om trouwen in de openlucht wettelijk mogelijk te maken. De minister antwoordde op 7 juli 2015 dat een wijziging van de wet niet nodig is en gaf daarbij de volgende onderbouwing. "Het is aan de gemeenteraad om zelfstandig te bepalen welke locaties in de gemeente als gemeentehuis worden aangewezen, opdat aldaar een huwelijk kan worden voltrokken. Het begrip gemeentehuis kan daarbij in het kader van een dynamische wetsuitleg in overdrachtelijke zin worden opgevat. Dat betekent dat het niet behoeft te gaan om een gebouw in de traditionele zin van het woord. De gemeenteraad zal bij de aanwijzing van een locatie toetsen of deze gelet op de goede smaak en de openbare orde - mede gelet op het feit dat de ambtenaar van de burgerlijke stand zijn werkzaamheden op een veilige manier moet kunnen uitoefenen - geschikt is om als trouwlocatie te worden aangewezen." "Een belangrijk vereiste voor de voltrekking van een huwelijk is voorts dat deze in de openbaarheid plaatsvindt. Niet valt in te zien waarom een locatie in de open lucht, zo lang deze valt binnen de gemeentegrenzen en traceerbaar is, bijvoorbeeld met behulp van kadastrale gegevens, niet als gemeentehuis kan fungeren." Buiten de bovengenoemde reactie van minister Van der Steur van V&J is ook de Nederlandse Vereniging Voor Burgerzaken (NVVB) van mening dat het is toegestaan om in de open lucht te trouwen. Aan deze mogelijkheid zal de voorwaarde gekoppeld worden, dat als het huwelijk in de open lucht voltrokken zal worden, er een openbaar gebouw in de nabijheid is die aangewezen kan worden als huwelijkslocatie en als uitwijk kan dienen bij slecht weer. Eveneens kan dit als voorbereidingsruimte dienen voor de buitengewone ambtenaar van de burgerlijke stand en de gastvrouw namens de gemeente Appingedam. 4

5 Mandaatbevoegdheden Het landelijke standpunt van de NVVB en VNG is dat de Raad bevoegd is tot het aanwijzen van huwelijkslocaties. De bevoegdheid tot het aanwijzen van eenmalige en permanente trouwlocaties is geregeld in artikel 63 van Boek I van het Burgerlijk wetboek in samenhang met artikelen 108 en 147 Gemeentewet. Uit het oogpunt van efficiency kan de raad voorgesteld worden deze bevoegdheid te delegeren aan het college. Het college mag de bevoegdheid mandateren aan de medewerkers van de afdeling Publiekszaken. In de gemeente Appingedam worden ongeveer 50 huwelijken per jaar voltrokken. Gemiddeld de helft daarvan is gratis en wordt op het Stadskantoor gesloten. Dat kan in theorie betekenen dat er 25 maal per jaar een apart aanwijzingsbesluit van de raad noodzakelijk is. Als de verwachting uitkomt, dat door het vrijgeven van de locatiekeuze het aantal huwelijken zal toenemen, kan het zelfs vaker voorkomen. De gemeenteraad kan daarom de bevoegdheid tot het aanwijzen van een trouwlocatie delegeren aan het college met de opdracht om dit zo breed mogelijk toe te staan in de gemeente Appingedam, waarbij een aantal duidelijke voorwaarden vast worden gesteld. Deze criteria zijn opgenomen in een aparte bijlage van deze notitie. Openstelling Bureau Burgerlijke Stand Iedere gemeente in Nederland heeft een bureau burgerlijke stand waarin het reglement burgerlijke stand is opgenomen. Dit is de juridische basis waarin onder andere wordt geregeld op welke wijze en tijdstippen getrouwd mag worden. Het college is o.g.v. het Burgerlijk Wetboek en het Besluit burgerlijke stand rechtstreeks bevoegd hierover een besluit te nemen. In de gemeente Appingedam is geregeld dat het mogelijk is te trouwen tegen betaling van de vastgestelde leges op dinsdagmiddag ( uur), maandag, woensdag, donderdag of vrijdag ( uur) en zaterdag van uur). De tijden die aangeboden worden zijn in de middag 13.30, 14.15, en uur. Vanaf 2017 kan dit, zonder aanpassing van het reglement aangeboden worden op hele uren, vanaf uur tot uur In artikel 4 van het reglement is opgenomen dat de ambtenaar van de burgerlijke stand en de buitengewone ambtenaar van de burgerlijke stand hun wettelijke taken verrichten in het gemeentehuis. De ambtenaar van de burgerlijke stand en de buitengewone ambtenaar van de burgerlijke stand kunnen, voor zover daartoe gewichtige redenen bestaan, elders binnen de gemeente hun wettelijke taken verrichten. Door externe locaties aan te wijzen als gemeentehuis wordt voldaan aan de in het reglement opgenomen voorwaarde. Verdere bijzondere openstelling van het Bureau, enkel voor het voltrekken van huwelijken op een eigen locatie, zou met ingang van 2017 mogelijk gemaakt kunnen worden tot uur en vereist aanpassing van het reglement en de legesverordening. De verwachting is dat niet veel bruidsparen veel later in de avond het huwelijk willen laten voltrekken. Ook dient hierbij rekening te worden gehouden met de Babsen, die hieraan hun medewerking zullen moeten verlenen. 5

6 Leges In de legesverordening van de gemeente Appingedam is opgenomen dat de kosten voor het trouwen op de dagen en tijden, als genoemd in het reglement burgerlijke stand, op werkdagen 364,00 zijn en op zaterdag 750,00. Om het trouwen op locatie te stimuleren en het trouwen in de gemeente Appingedam te promoten, zou de kostprijs zo laag mogelijk gehouden moeten worden. De exploitatiekosten (gebruik gebouw, de apparatuur, gratis DVD-opname) van het Raadhuis hoeven niet meegenomen te worden bij de vaststelling van de leges voor een vrije locatie. Daarentegen zullen voor de afdeling Publiekszaken meer uren ingezet dienen te worden voor het aanwijzen, de beoordeling van de criteria en de administratieve handelingen bij een locatiekeuze. Alle externe locaties, zowel permanent als eenmalig aangevraagde locaties zouden daarom gelijk gesteld kunnen worden met de leges die gelden voor het gebruik van de trouwlocaties Raadhuis en de kerk van Solwerd. Het trouwen buiten de reguliere werktijden van tot uur kan gelijk gesteld worden aan het trouwen op zaterdag. Het tarief voor trouwen op de vastgestelde en de externe locatie is dan (los van de jaarlijkse indexering): Maandag t/m vrijdag op werkdagen tijdens reguliere openingsuren Maandag t/m vrijdag op werkdagen van uur tot uur Zaterdag 364,00 euro 750, 00 euro 750,00 euro Kosteloze huwelijksvoltrekkingen De Nederlandse Vereniging Voor Burgerzaken (NVVB) neemt het standpunt in dat je altijd verplicht bent als gemeente om de gelegenheid te geven voor twee kosteloze huwelijksvoltrekkingen. In de gemeente Appingedam is het op de gehele dinsdagochtend mogelijk om kosteloos te trouwen op het Stadskantoor. Er is geen beperking gesteld aan het aantal huwelijken. De huwelijken worden voltrokken door een ambtenaar van de afdeling Publiekszaken. Er wordt geen toespraak gehouden en het aantal toegestane gasten is beperkt tot 8 personen, inclusief het bruidspaar. In 2015 waren het aantal kosteloze huwelijksvoltrekkingen in Appingedam nagenoeg gelijk aan het aantal betaalde huwelijken. Daar inmiddels veel gemeenten zijn overgaan zijn tot een verdere versobering van de kosteloze huwelijken, trekt deze vorm van huwelijksvoltrekkingen in Appingedam ook bruidsparen aan vanuit andere gemeenten omdat daar een wachtlijst is of omdat de gemeente strengere voorwaarden heeft gesteld aan de kosteloze ceremonies. Om te voorkomen dat veel mensen, die op zich voldoende financiële middelen hebben, hun toevlucht tot de gratis huwelijken nemen mag je als gemeente volgens de NVVB deze wel zo onaantrekkelijk mogelijk maken. Door in de gemeente Appingedam de tijden van de kosteloze huwelijksvoltrekkingen aan te passen en deze vast te stellen dinsdagochtend om 9.00 uur en 9.30 uur en niet meer dan twee huwelijken per week, enkel in het bijzijn van de getuigen genoemd in de akte en waarbij een van beide partners woonachtig is in de gemeente Appingedam, conformeren wij ons meer aan de landelijke norm. 6

7 Het vragen van een inkomensverklaring om de instroom van deze minimaal twee kosteloze huwelijken te reguleren, is door de wet niet toegestaan en dus geen optie. De NVVB heeft weliswaar bij de Minister van Binnenlandse Zaken een verzoek tot invoering van de inkomenstoets gedaan, maar de Minister heeft aangegeven hier vooralsnog geen aanleiding toe te zien. Het stellen van een inkomensvoorwaarde is op zich wel mogelijk, maar alleen voor de kosteloze huwelijken die je bovenop de reguliere kosteloze huwelijken zou willen voltrekken. Deze verdere versobering van de kosteloze huwelijksvoltrekking gaat wellicht ten koste van degenen met weinig financiële draagkracht. Er kan een mogelijkheid geboden worden om toch op een andere locatie te trouwen. Het bruidspaar heeft bij de melding van het huwelijk geen eigen vermogen en een inkomen kleiner of gelijk aan de bijstandsnorm en beiden staan ingeschreven in de Basisregistratie Personen van de gemeente Appingedam. Bruidsparen die hieraan voldoen zouden vervolgens kunnen trouwen in de gemeente Appingedam en dezelfde ruime en vrije keuzemogelijkheden kunnen krijgen als betaalde partijen, buiten de keuze van een trouwambtenaar uit een andere gemeente, voor de invulling van de huwelijksceremonie. Als voorwaarden geldt dat, op verzoek van het bruidspaar, een onderzoek kan worden ingesteld naar hun financiële middelen. Kosteloos trouwen voor mensen met minder geld kan niet via de legesverordening (artikel 219 van de gemeentewet), maar wel opgenomen worden in een kwijtscheldingsbesluit. Daarbij geldt dat partijen in aanmerking moeten komen voor kwijtschelding van gemeentelijke belastingen. Bij de eerstvolgende vaststelling van de belastingverordeningen kan dit worden opgenomen. Vergoeding buitengewoon ambtenaar van de burgerlijke stand Bij de keuze om de openingstijden van het Bureau Burgerlijke Stand te verruimen, is het passend om in overleg met Personeelszaken, een verhoging van de vergoeding voor de Babsen, bepalen. Dit kan meegenomen worden in de verantwoording van de leges voor trouwen na uur. Ook de vergoeding voor een huwelijksvoltrekking op zaterdag, deze is op dit moment gelijk aan de vergoeding van de huwelijken op de andere werkdagen, kan vastgesteld worden op basis van de vergoeding voor de onregelmatige tijden en weekenden van een huwelijksvoltrekking. Vervolg procedure Zienswijze voorleggen aan het college. De definitieve notitie zes weken ter inzage te leggen op het Stadskantoor. De ter inzagelegging publiceren op de website. Eventueel voorleggen aan de raadscommissie. De aanpassingen in de legesverordening meenemen in de kadernota Raad. Appingedam, 15 maart Ans van der Ploeg 7

8 8