Therapie bij MS: update Dr. Philippe Tack Dienst Neurologie St-Andriesziekenhuis 8700 Tielt
|
|
- Mark Wouters
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Therapie bij MS: update 2014 Dr. Philippe Tack Dienst Neurologie St-Andriesziekenhuis 8700 Tielt
2 Aandoening van het CZS : hersenen en ruggenmerg Aantasting vd myelineschede, in 2de instantie ook axonen, waardoor mpulsgeleiding gestoord Autoimmuunziekte: Overactieve T- en B- lymfocyten Willekeurig p atroon T & P
3
4
5
6 DIAGNOSE: KLINISCH en PARAKLINISCH Dissemination in space Dissemination in time Exclusion of another diagnosis
7 Paraklinisch MRI hersenen en ruggenmerg Liquoronderzoek Lichte celreactie, eiwitstijging Oligoclonale banden bij immunoelectroforese Evoked potentials BAEP, SSEPs, MEP en VEP
8 Juxtacortical lesions in the frontal and parietal lobes. Barkhof 1997
9 Periventricular, callosal/subcallosal and ovoid lesions. Barkhof 1997
10 behandeling van een opstoot Corticoiden Oedeembestrijding rond demyelinisatiehaard, beperkt de schade IV SoluMedrol (methylprednisolone) 1g 3 tot 5 dagen Per os? Discussie: recente COPOUSEP study 2014: 200 pt po 1 g 3 dagen non inferiority tov IV
11 Preventieve behandeling Immunomodulerende middelen (DMD s: disease modifying drugs): sinds 1993 stilaan meer en meer krachtiger en krachtiger ook nevenwerkingen
12 interferonen = lichaamseigen stoffen, beschermen immuunsysteem Interferon beta Ib Interferon beta Ia BETAFERON 0,25 mg 1 x SC /2d (EXTAVIA ) AVONEX 30 µg 1 x IM per week REBIF 44 µg (22 µg) 3 x SC per week Effect: relapse rate decrease 30 % reduction disability progression 30 % Nevenwerkingen: flu like symptoms (koortsig, spierpijn,mottig..) injectieplaatsreacties (roodheid, zwelling, ontsteking, verkleuring, pijn..) leverenzymen WBC daling, depressie
13 glatiramate acetaat (Copaxone) Copolymeer van 4 aminozuren (ook in MBP) Werking nt duidelijk: beschermt tegen ontsteking en aantasting vd myeline 20 mg 1 x SC per dag Effect: relapse rate decrease 29 % reduction disability progression 12 % Nevenwerkingen: vasodilatatie, rash, dyspnee, chest pain injectieplaatsreacties (lipoatrofie, huidnecrosis) géén flu like symptoms Copaxone ook eerste lijnspreparaat
14 natalizumab (Tysabri) Monoclonaal antilichaam, sinds 2006 op de markt Heel krachtig 68 % reductie IV infuus 300 mg, 1 keer per maand Weinig directe nevenwerkingen, alg beter, minder vermoeidheid verhoogde kans op opportunistische infecties en dan vooral PML!! progressieve multifocale leucoencefalopathie reactivatie van JC-virus gelijkt op MS opstoot, subacuter, 78 % invalid, therapie moeilijk < 1/1000, na twee jaar 1/250 (1/500 1/100) AB bij ½ vd bevolking, op heden gevoeliger testen Voorbehouden voor tweede lijnstherapie!
15 fingolimod (Gilenya) (2010) wordt omgezet in fingolimodfosfaat, bindt zich aan een specifieke receptor op de lymfocyten, die hierdoor vastzitten in de lymfeknopen, wat een herverdeling van lymfocyten veroorzaakt. Deze herverdeling vermindert de infiltratie van pathogene lymfocyten in het centrale zenuwstelsel. Reductie ongeveer 50 % Eerste orale behandeling: 1 pil (0,5 mg) per dag Nevenwerkingen: CV: bradyaritmie, AV block, bloeddrukstijging 1 ste zes uur, dagkliniek Lymfopenie, verhoogde infectiekans Leverenzymes Maculair edema Voorbehouden voor tweede lijnstherapie in België!
16 teriflunomide (Aubagio) pyrimidine synthese inhibitor, inhibeert a key enzym nodig voor de functie van en de proliferatie van T and B immune cells die actief zijn bij MS Verwant aan leflunomide (ARAVA) bij RA Effect: relapse rate decrease 31 % reduction disability progression 30 % Nevenwerkingen: Levertoxiciteit Versnelde haaruitval Maagdarmlast (nausea, diarree) Lange halfwaardetijd (wash out met cholestyramine of geact. kool) Nieuw eerste lijns produkt!
17 dimethylfumaraat (Tecfidera) = BG-12 Ester van fumaarzuur (wordt ook gebruikt bij de behandeling van psoriasis). 240 mg PO twee maal per dag Effect: relapse rate decrease 44 % reduction disability progression 38 % Nevenwerkingen: Flushing 1/3 Maagdarmlast (abd pijn, nausea, diarree) Rash, pruritus Nieuw eerste lijns produkt!
18 alemtuzamab (Lemtrada) is een monoclonaal AB, dat bindt aan CD52, een proteine op het opp van mature lymfocyten, waardoor ze sneller vernietigd worden (zorgt vr depletie) wordt ook gebruikt bij CLL en T-cell lymfoma (MABCAMPATH) IV 5 dagen behandeling eerste jaar 3 dagen tweede jaar Effect: relapse rate decrease 60 % Nevenwerkingen: opp infecties: herpes vooral autoimmune: schildklierstoornissen, nefropathie ITP Wordt tweede of derdelijnstherapie
19 Mitoxantrone is een krachtig immunosuppressivum - cytostaticum dat interfereert met de toename en de functie van lymfocyten. Bij diverse kankers gebruikt IV Krachtig, bij heel zware opstoten Cardiotoxisch! Immunosuppressie Haarverlies Maagdarmlast Rescue therapie, zal verdwijnen door lemtrada
20 1 ste lijn PO AUBAGIO 1 pil per dag TECFIDERA 2 pillen per dag 2 de lijn SC/IM INTERFERONEN 1 x pw / 1 x 2d / of 3 x pw (of PLEGRIDY SC 1 x 2w!!) COPAXONE 1 x pd SC PO GILENYA 1 pil per dag IV TYSABRI 1 infuus per maand 3de lijn IV LEMTRADA 5 d infuus, 2 de jaar 3 d MITOXANTRONE 1 infuus per 3 maand
21
Nieuwe therapieën bij MS. Freek Verheul 5 november 2014
Nieuwe therapieën bij MS Freek Verheul 5 november 2014 (klassieke) eerste lijn medicatie Interferonen (avonex, betaferon, rebif ) Glitiramer acetaat (copaxone ) (klassieke) eerste lijn medicatie effectiviteit
Nadere informatieBehandeling van MS ziekteverloop beïnvloeden
MS Centrum Amsterdam Behandeling van MS ziekteverloop beïnvloeden Er is een aantal middelen beschikbaar die de kans op nieuwe schubs verkleint en mogelijk ook de kans op verdere blijvende verslechtering.
Nadere informatieBehandeling. Schub behandelen
Behandeling Schub behandelen Wat is een schub Men spreekt van een schub bij het optreden van duidelijke nieuwe verschijnselen van uitval die in de loop van uren tot dagen ontstaan, minstens 24 uur duren
Nadere informatieMS en medicatie Brigit de Jong neuroloog
MS en medicatie Brigit de Jong neuroloog Inhoud Uw vragen! Multiple Sclerose Verschijnselen van MS Medicamenteuze behandeling van MS Multiple Sclerose Definitie: harde plekken die op meerdere plaatsen
Nadere informatieMULTIPLE SCLEROSE EN HAAR IMMUNOMODULERENDE BEHANDELING Een gids voor patiënten, hun familie en zorgverstrekkers
MULTIPLE SCLEROSE EN HAAR IMMUNOMODULERENDE BEHANDELING Een gids voor patiënten, hun familie en zorgverstrekkers INLEIDING De behandeling van relapsing-remitting vormen van multiple sclerose (MS) heeft
Nadere informatieMULTIPLE SCLEROSE EN HAAR IMMUNOMODULERENDE BEHANDELING Een gids voor patiënten, hun familie en zorgverstrekkers
MULTIPLE SCLEROSE EN HAAR IMMUNOMODULERENDE BEHANDELING Een gids voor patiënten, hun familie en zorgverstrekkers INLEIDING De behandeling van relapsing-remitting vormen van multiple sclerose (MS) heeft
Nadere informatieOnderhoudsmedicatie bij Multiple Sclerose
Multiple Sclerose Centrum Noord Nederland Patiënteninformatie 1707 Multiple Sclerose Centrum Noord Nederland Alle medicijnen hebben voor- en nadelen. Het belangrijke voordeel van onderhoudsmedicatie bij
Nadere informatieLeven met MS. De behandelmogelijkheden
3 Leven met MS De behandelmogelijkheden bij RRMS Inhoud 1. Inleiding 4 2. Doel van de behandeling 7 3. Vroeg en effectief behandelen 9 4. Geneesmiddelen gericht op het afremmen van het ziekteproces (immunomodulatie)
Nadere informatieMultipele Sclerose (MS)
Multipele Sclerose (MS) MS is een ziekte van de hersenen en het ruggenmerg, die vooral bij jonge volwassenen voorkomt. In de eerste jaren komen de verschijnselen vaak in aanvallen, ook wel Schub of relapse
Nadere informatieMUTLIPLE SCLEROSE STAND VAN DE WETENSCHAP. Bart Van Wijmeersch, MD, PhD
MUTLIPLE SCLEROSE STAND VAN DE WETENSCHAP Bart Van Wijmeersch, MD, PhD Pathofysiologie Anatomopathologisch onderzoek Etude anatomique et clinique sur la sclérose en plaques J. Babinski 1885 Perivasculaire
Nadere informatienatalizumab (tysabri)
patiënteninformatie natalizumab (tysabri) behandeling en werking medicijn Uw neuroloog heeft u het medicijn natalizumab (Tysabri) geadviseerd. Hoe werkt dit medicijn? Hoe wordt natalizumab toegediend?
Nadere informatieA two year, double-blind, randomized, multicenter, active-controlled study to evaluate the safety en efficacy of fingolimod administered orally once
A two year, double-blind, randomized, multicenter, active-controlled study to evaluate the safety en efficacy of fingolimod administered orally once daily versus interferon beta-1a i.m. once weekly in
Nadere informatieMedicamenteuze behandeling van MS
Medicamenteuze behandeling van MS MS anno 2013 Symposium voor zorgprofessionals Dorine Siepman, neuroloog Multipele sclerose - behandeling algemeen aanvalsbehandeling ziektemodulerend (immunomodulatie)
Nadere informatieDokter, is het M(i)S?
Dokter, is het M(i)S? Jan Meilof, neuroloog Martini Ziekenhuis UMC Groningen MS: Multiple Sclerose casus Man, 38 jaar Blanco voorgeschiedenis Last van aanvallen: Plots moeite met praten/zingen en gebruik
Nadere informatieMultiple Sclerose Nieuwe medicamenteuze behandelmogelijkheden
Multiple Sclerose Nieuwe medicamenteuze behandelmogelijkheden MS Centrum St Antonius ziekenhuis Nieuwegein - Utrecht Erwin Hoogervorst 15-04-2013 Multiple Sclerose Behandeling: Heden en toekomst Momenteel
Nadere informatieInformatie over onderhoudsmedicatie voor (zeer) actieve Multiple Sclerose
Multiple Sclerose Centrum Noord Nederland Informatie over onderhoudsmedicatie voor (zeer) actieve Multiple Sclerose Patiënteninformatie 1905 Informatie over onderhoudsmedicatie voor (zeer) actieve Multiple
Nadere informatieBijwerkingen en monitoring van nieuwe MS behandelingen
Bijwerkingen en monitoring van nieuwe MS behandelingen Bob van Oosten, neuroloog MS Centrum Amsterdam VUmc MSMS 2013 Disclosures Geen VUmc MS centrum Amsterdam ontvangt financiële ondersteuning voor onderzoeksactiviteiten
Nadere informatieNieuwsbrief. Woord van de voorzitter. Nummer 36 I November 2014 Multiple sclerose overwinnen door het onderzoek
Nieuwsbrief Nummer 36 I November 2014 Multiple sclerose overwinnen door het onderzoek Woord van de voorzitter Charcot leerstoel Multiple sclerose (MS) is vandaag een van de meest bestudeerde neurologische
Nadere informatieONTSTEKING VAN HET CENTRAAL ZENUWSTELSEL
ONTSTEKING VAN HET CENTRAAL ZENUWSTELSEL Therapie in Neurologie: Multiple Sclerose Immuun component Relapsing Progressive Neurodegeneratieve component Prof. dr. Bénédicte Dubois Expanded Disability Status
Nadere informatieHet Multipele Sclerose Formularium een praktische leidraad
Het Multipele Sclerose Formularium een praktische leidraad NB: Het voorschrijven van geneesmiddelen geschiedt onder de exclusieve verantwoordelijkheid van de behandelend arts. Voor uitgebreidere informatie
Nadere informatieMultiple sclerose en Kwaliteit van Leven
Multiple sclerose en Kwaliteit van Leven Dokter op Dinsdaglezing 24 september 2013 Dr. Brigit de Jong, neuroloog Jeroen Bosch Ziekenhuis en UMC St Radboud Programma + MS + Verschijnselen van MS + Medicamenteuze
Nadere informatiedagziekenhuis inwendige geneeskunde Tysabri
dagziekenhuis inwendige geneeskunde Tysabri Inhoud Tysabri 3 Firma Privigen 3 Multipele Sclerose 3 Maatregelen en uitzonderingen bij gebruik 4 Allergie 5 Combinatie met andere geneesmiddelen 5 Gebruik
Nadere informatieMultiple sclerose (MS) en amyotrofische laterale sclerose (ALS)
Multiple sclerose (MS) en amyotrofische laterale sclerose (ALS) MS/ALS 1/5 1/4 Multiple sclerose en amyotrofische laterale sclerose zijn, in tegenstelling tot wat veel mensen denken, geen spierziekten.
Nadere informatieMultiple Sclerose Neurodegeneratieve ziekten. 13 september 2011
Multiple Sclerose Neurodegeneratieve ziekten Nederlandse Vereniging voor Farmaceutische Geneeskunde 13 september 2011 Dr. Brigit A. de Jong, neuroloog Medisch Hoofd Radboud MS Centrum Afdeling Neurologie
Nadere informatieOnderhoudsmedicatie voor zeer actieve Multiple Sclerose
Multiple Sclerose Centrum Noord Nederland Onderhoudsmedicatie voor zeer actieve Multiple Sclerose Patiënteninformatie 1707 Multiple Sclerose Centrum Noord Nederland Alle medicijnen hebben voor- en nadelen.
Nadere informatieTysabri. Tysabri (Natalizumab) Dit is een uitgave van het Nationaal MS Fonds
Tysabri Tysabri (Natalizumab) Dit is een uitgave van het Nationaal MS Fonds ms Wagenstraat 25 3142 CR Maassluis Telefoon: 010-591 98 39 Fax: 010-592 86 86 E-mail: info@nationaalmsfonds.nl www.nationaalmsfonds.nl
Nadere informatieMultiple Sclerose Informatieavond - Therapie
Multiple Sclerose Informatieavond - Therapie St. Antonius MS Centrum Nieuwegein - Utrecht STFM Frequin 26-10-2011 Concept of MS Preclinical CIS RRMS SPMS Cerebral Volume Relapses and Disability T2- Lesionload
Nadere informatieInformatieserie Leven met Multiple Sclerose. Na de diagnose MS
Informatieserie Leven met Multiple Sclerose Na de diagnose MS 1 INHOUD Inleiding 4 Ineens heb je MS 5 Wat is MS? 6 MS en het centrale zenuwstelsel 10 Is de oorzaak bekend? 13 Verloopsvormen van MS 16 Behandeling
Nadere informatieFORMULIER VOOR START VAN DE BEHANDELING MET TYSABRI
De Europese gezondheidsautoriteiten hebben bepaalde voorwaarden verbonden aan het in de handel brengen van TYSABRI. Het verplichte plan voor risicobeperking in België, waarvan deze informatie deel uitmaakt,
Nadere informatieWat is MS? MS en leeftijd. Nieuwe ontwikkelingen bij MS
Nieuwe ontwikkelingen bij MS B. Jelles, neuroloog Gelre ziekenhuizen lokatie Zutphen Wat is MS? Chronische ziekte van het centraal zenuwstelsel Auto-immuunziekte met ontsteking Sterk wisselend beloop MS
Nadere informatieMAVENCLAD (Cladribine)
De Europese gezondheidsautoriteiten hebben bepaalde voorwaarden verbonden aan het in de handel brengen van het geneesmiddel MAVENCLAD. Het verplicht plan voor risicobeperking in België, waarvan deze informatie
Nadere informatieWAARSCHUWINGSKAART VOOR PATIËNTEN DIE BEHANDELD WORDEN MET TYSABRI (NATALIZUMAB)
(RMA gewijzigde versie 01/2016) WAARSCHUWINGSKAART VOOR PATIËNTEN DIE BEHANDELD WORDEN MET TYSABRI (NATALIZUMAB) Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Toon deze kaart aan elke arts
Nadere informatieEen rem op Relapsing Remitting Multiple Sclerose (RRMS) Kan een aangepaste behandeling voor meer en langer leefcomfort zorgen?
Een rem op Relapsing Remitting Multiple Sclerose (RRMS) Kan een aangepaste behandeling voor meer en langer leefcomfort zorgen? BE1506352271-30/06/2015 Chris, 35 jaar heeft sinds 6 jaar MS Johan, echtgenoot
Nadere informatieInterferon-Beta. Interferon-Beta. Dit is een uitgave van het Nationaal MS Fonds
Interferon-Beta Interferon-Beta Dit is een uitgave van het Nationaal MS Fonds Wagenstraat 25 3142 CR Maassluis telefoon: 010-591 98 39 fax: 010-592 86 86 e-mail: info@nationaalmsfonds.nl internet: www.nationaalmsfonds.nl
Nadere informatiePlaats van biologicals in reumatisch lijden. AZ Damiaan Oostende Dr. M. Maertens Reumatologie
Plaats van biologicals in reumatisch lijden AZ Damiaan Oostende Dr. M. Maertens Reumatologie Welke aandoeningen? Plaats van deze biologicals? Welke biologicals? Specifieke aandachtspunten bij patiënt behandeld
Nadere informatieZorgtraject Multiple Sclerose
Zorgtraject Multiple Sclerose Het traject dat een patiënt met Multiple Sclerose doorloopt Zorgtraject MS, april 2017 1 Universitair Medisch Centrum Groningen Martini Ziekenhuis Ommelander Ziekenhuis Groep
Nadere informatieWerkstuk ANW Multiple Sclerose (MS)
Werkstuk ANW Multiple Sclerose (MS) Werkstuk door een scholier 2007 woorden 27 oktober 2006 6,6 33 keer beoordeeld Vak ANW Inhoudsopgave 1. Geschiedenis van MS 2. De diagnose 3. MS aanvallen 4. De verschillende
Nadere informatieMedicijnen bij MS. Welke soorten zijn er en hoe kan ik kiezen?
Medicijnen bij MS Welke soorten zijn er en hoe kan ik kiezen? Medicijnen bij MS Welke soorten zijn er en hoe kan ik kiezen? Colofon Medicijnen bij MS Welke soorten zijn er en hoe kan ik kiezen? Aan deze
Nadere informatie1. CIS + + Diagnostiek en behandeling MS. Versie juni 2015. I.A. Ketelslegers, T.A.M. Siepman, R.Q. Hintzen. 2. Zo nodig MP kuur
1. CIS 2. Zo nodig MP kuur MRI hersenen, zn. myelum 3. McDonald 2010: DIS-, DIT-? 3. McDonald 2010: DIS+ en DIT-? DIS- en DIT+? 3. McDonald 2010: DIS+, DIT+? + + + 4. Verder aanvullend onderzoek 4. Verder
Nadere informatieOm het risico op PML te verminderen wordt aanbevolen om de volgende acties te ondernemen:
Datum: 20 november 2015 Betreft: belangrijke risico-informatie: nieuwe maatregelen voor het minimaliseren van het risico op PML bij gebruik van Tecfidera (dimethylfumaraat) verbeterde regels voor monitoren
Nadere informatieniet heeft gereageerd op een behandeling met interferon β en glatirameer, of
> Retouradres Postbus 320, 1110 AH Diemen Zorginstituut Nederland Pakket Aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ S-GRAVENHAGE 0530.2016088937 Eekholt 4 1112 XH Diemen
Nadere informatieMS bij kinderen. Gids voor ouders
MS bij kinderen Gids voor ouders 2 Vrijtekeningsbeding: Dit boek werd vertaald uit het Engels. De originele titel luidde Childhood MS: A guide for Parents, een uitgave van MSIF, de Internationale MS-Federatie,
Nadere informatieChronische Cerebrospinle Veneuze Insufficiëntie (CCSVI) E.A.C.M. Sanders, neuroloog 19 maart 2011
Chronische Cerebrospinle Veneuze Insufficiëntie (CCSVI) E.A.C.M. Sanders, neuroloog 19 maart 2011 Paolo Zamboni (2006) Chronic CerebroSpinal Venous Insufficiency CCSVI CCSVI Vasculaire stoornis als oorzaak
Nadere informatieUW BEHANDELING MET MABTHERA FLUDARABINE CYCLOFOSFAMIDE
UW BEHANDELING MET MABTHERA FLUDARABINE CYCLOFOSFAMIDE KANKERCENTRUM UZ GENT Onco_hemato_009 INHOUDSTAFEL 01 Welke chemotherapie (= behandeling met cytostatica) krijgt u? 3 02 Hoe verloopt uw behandeling?
Nadere informatieBehandeling hematologie: R-CHOP
Behandeling hematologie: R-CHOP Beste patiënt 1 In deze brochure vindt u informatie over uw behandeling met R-CHOP, de reden van de behandeling, het verloop van de therapie, de mogelijke nevenwerkingen
Nadere informatieOok kinderen kunnen ms krijgen Informatie voor ouders die een kind met MS hebben
Een uitgave van Nationaal MS Fonds Wagenstraat 25 3142 CR Maassluis info@nationaalmsfonds.nl www.nationaalmsfonds.nl www.msyong.nl ISBN 978-90-812417-1-7 ouder zie je graag dat je kinderen gezond Als en
Nadere informatieUW BEHANDELING MET RITUXIMAB CYCLOFOSFAMIDE DEXAMETHASONE
UW BEHANDELING MET RITUXIMAB CYCLOFOSFAMIDE DEXAMETHASONE KANKERCENTRUM UZ GENT Onco_hemato_056 INHOUDSTAFEL 01 Welke chemotherapie (=behandeling met cytostatica) krijgt u? 3 02 Hoe verloopt uw behandeling?
Nadere informatieBehandeling hematologie R-CVP
Behandeling hematologie R-CVP Beste patiënt In deze brochure vindt u informatie over uw behandeling met R-CVP, de reden van de behandeling, het verloop van de therapie, de mogelijke nevenwerkingen en de
Nadere informatieGIRO 5057. Voor meer informatie:
Deze brochure kwam tot stand met medewerking van dr. Rogier Hintzen, neuroloog en hoofd van het Rotterdams MS-centrum voor patiëntenzorg en onderzoek (ErasMS). In dit centrum wordt o.a. onderzoek gedaan
Nadere informatieWAARSCHUWINGSKAART VOOR PATIËNTEN DIE BEHANDELD WORDEN MET TYSABRI (NATALIZUMAB)
(RMA gewijzigde versie 10/2016) WAARSCHUWINGSKAART VOOR PATIËNTEN DIE BEHANDELD WORDEN MET TYSABRI (NATALIZUMAB) Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Toon deze kaart aan elke arts
Nadere informatieMedicijnen bij MS. Welke soorten zijn er en hoe kan ik kiezen?
Medicijnen bij MS Welke soorten zijn er en hoe kan ik kiezen? Colofon Medicijnen bij MS Welke soorten zijn er en hoe kan ik kiezen? Aan deze uitgave werkte mee: Dr. G.J.D. Hengstman, Regionaal MS Centrum
Nadere informatieVoor de tienduizend Belgen die
.t.r------.e: ezon d hei d - Kari Van Hoorick Doss ier -------------------------:i Multiple Sclerose: naar een revolutie in de behandeling lil 11 I Voor de tienduizend Belgen die vandaag lijden aan een
Nadere informatiehet woord neurologie bestaat uit twee delen: neuro (dat betekent zenuw) en logos (dat betekent leer, kennis) neurologie is dus de leer van de zenuwen
Neurologie het woord neurologie bestaat uit twee delen: neuro (dat betekent zenuw) en logos (dat betekent leer, kennis) neurologie is dus de leer van de zenuwen een dokter in de neurologie noem je een
Nadere informatieDatum 24 maart 2016 Betreft alemtuzumab (Lemtrada ) bij multiple sclerose (MS) voldoet aan de stand van de wetenschap en praktijk
> Retouradres Postbus 320, 1110 AH Diemen Aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ s GRAVENHAGE 0530.2016005308 Zorginstituut Nederland Pakket Eekholt 4 1112 XH Diemen
Nadere informatieVertrouwen verliezen, vertrouwen winnen. Verpleegkundigen vertellen over Multiple Sclerose door Astrid Slettenaar
Vertrouwen verliezen, vertrouwen winnen Verpleegkundigen vertellen over Multiple Sclerose door Astrid Slettenaar - Voor Henriëtte - Vertrouwen verliezen, vertrouwen winnen Verpleegkundigen vertellen over
Nadere informatieAan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ DEN HAAG
> Retouradres Postbus 320, 1110 AH Diemen Aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ DEN HAAG 0530.2014097328 Zorginstituut Nederland Pakket Eekholt 4 1112 XH Diemen Postbus
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR GEBRUIKERS. TYSABRI 300 mg concentraat voor oplossing voor infusie natalizumab
B. BIJSLUITER 27 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR GEBRUIKERS TYSABRI 300 mg concentraat voor oplossing voor infusie natalizumab Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken. Naast
Nadere informatieBijsluiter: informatie voor de gebruiker. MAVENCLAD 10 mg tabletten cladribine
Bijsluiter: informatie voor de gebruiker MAVENCLAD 10 mg tabletten cladribine Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie in voor u. - Bewaar
Nadere informatieDe resultaten van het fundamentele en klinische onderzoek van multiple sclerose
CHARCOT STICHTING MULTIPLE SCLEROSE OVERWINNEN DOOR ONDERZOEK Nummer 39 Mei 2016 De behandeling van MS: op weg naar verandering NIEUWSBRIEF Charcot Stichting Stichting van openbaar nut Onder de Hoge Bescherming
Nadere informatieBIJSLUITER. DIMETHYLFUMARAAT 30 mg, 120 en 240 mg tablet E.C.
BIJSLUITER DIMETHYLFUMARAAT 30 mg, 120 en 240 mg tablet E.C. Lees de hele bijsluiter goed voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie in voor u. - Bewaar deze bijsluiter.
Nadere informatieInformatie verstrekt onder het gezag van het fagg. Rechtstreekse mededeling aan de gezondheidszorgbeoefenaars
Een Direct Healthcare Professional Communication (DHPC) is een schrijven dat naar de gezondheidszorgbeoefenaars wordt gezonden door de farmaceutische firma s, om hen te informeren over mogelijke risico
Nadere informatieAcademisch MS Centrum Limburg. Neurologie
Academisch MS Centrum Limburg Neurologie Academisch MS Centrum Limburg Zuyderland Medisch Centrum (Zuyderland Medisch Centrum) en het academisch ziekenhuis Maastricht (azm) werken samen aan de behandeling
Nadere informatieUW BEHANDELING MET RITUXIMAB-DHAP
UW BEHANDELING MET RITUXIMAB-DHAP KANKERCENTRUM UZ GENT Onco_hemato_049 INHOUDSTAFEL 01 Welke chemotherapie (= behandeling met cytostatica) krijgt u? 3 02 Hoe verloopt uw behandeling? 4 03 Onderzoeken
Nadere informatieBIJSLUITER. FUMARAAT 105 mg en 215 mg samengesteld e.c. tablet
BIJSLUITER FUMARAAT 105 mg en 215 mg samengesteld e.c. tablet Lees de hele bijsluiter goed voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie in voor u. - Bewaar deze bijsluiter.
Nadere informatieMS bij kinderen. Een gids voor ouders
MS bij kinderen Een gids voor ouders 2 Disclaimer: Wij hebben alles in het werk gesteld om ervoor te zorgen dat de informatie in deze gids juist is. Wij aanvaarden geen aansprakelijkheid voor fouten of
Nadere informatieBehandeling hematologie: ABVD
Behandeling hematologie: ABVD Beste patiënt In deze brochure vindt u informatie over uw behandeling met ABVD, de reden van de behandeling, het verloop van de therapie, de mogelijke nevenwerkingen en de
Nadere informatieAanvullende veiligheidsinformatie betreffende leflunomide voor de voorschrijvers
Aanvullende veiligheidsinformatie betreffende leflunomide voor de voorschrijvers Leflunomide is een disease modifying antirheumatic drug (DMARD), dat geïndiceerd is voor de behandeling van volwassenen
Nadere informatieDe waarde van automatische segmentatie in de vroegdiagnose van multiple sclerose
FACULTEIT GENEESKUNDE EN GEZONDHEIDSWETENSCHAPPEN Academiejaar 2012-2013 De waarde van automatische segmentatie in de vroegdiagnose van multiple sclerose Elke BRUNEEL Koen MAES Promotor: Prof. Dr. Debruyne
Nadere informatieRelapsing-remitting. Multiple Sclerose
Relapsing-remitting Relapsing-remitting Multiple Sclerose Multiple Sclerose Dit is een uitgave van het Nationaal MS Fonds Wagenstraat 25 3142 CR Maassluis telefoon: 010-591 98 39 fax: 010-592 86 86 e-mail:
Nadere informatieMultiple Sclerose (MS)
Multiple Sclerose (MS) Multiple Sclerose (MS) Een ziekte van het centrale zenuwstelsel Dit is een uitgave van het Nationaal MS Fonds Wagenstraat 25 3142 CR Maassluis telefoon: 010-591 98 39 fax: 010-592
Nadere informatieDr. Vanclooster ( Huisarts )
CASUS COPD Dr. Vanclooster ( Huisarts ) Dr. Tits ( Pneumoloog) Niet-medische context Man 86 jaar Gehuwd (echtgenote is nog goed) 7 gehuwde kinderen (erg betrokken) Medische voorgeschiedenis CARA patiënt,
Nadere informatieAanvullende veiligheidsinformatie
Aanvullende veiligheidsinformatie Arava (leflunomide)/leflunomide Winthrop (leflunomide) is een disease modifying antirheumatic drug (DMARD), dat geïndiceerd is voor de behandeling van volwassenen met
Nadere informatieUW BEHANDELING MET GAZYVARO - BENDAMUSTINE
UW BEHANDELING MET GAZYVARO - BENDAMUSTINE KANKERCENTRUM UZ GENT Onco_hemato_053 INHOUDSTAFEL 01 Welke chemotherapie (= behandeling met cytostatica) krijgt u? 3 02 Hoe verloopt uw behandeling? 3 03 Overzicht
Nadere informatieMultipele sclerose in de huisartsenpraktijk E
Tim Alleman, Bob van Oosten Nascholing Multipele sclerose in de huisartsenpraktijk E Inleiding Een op de duizend Nederlanders heeft multipele sclerose (MS), per huisartsenpraktijk dus enkele patiënten.
Nadere informatieBijsluiter: informatie voor de patiënt
Bijsluiter: informatie voor de patiënt Tecfidera 120 mg maagsapresistente capsules, hard Tecfidera 240 mg maagsapresistente capsules, hard dimethylfumaraat Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel
Nadere informatieBELANGRIJKE VEILIGHEIDSINFORMATIE
Aanbevelingen Neem de volledige medische voorgeschiedenis van de patiënt in overweging, inclusief enig eerder of gelijktijdig gebruikte biological BELANGRIJKE VEILIGHEIDSINFORMATIE Er is geen ervaring
Nadere informatieDisease morbidities 1; Polyneuropathy, Bing Neel, Amyloid
International Waldentrom s Patient Meeting 9 oct 2016, Amsterdam Disease morbidities 1; Polyneuropathy, Bing Neel, Amyloid Monique Minnema, internist-hematoloog Morbus Waldenström Kankercellen : Waldenström
Nadere informatie(naam) (voornaam) (aansluitingsnummer)
BIJLAGE A : Model van het formulier bestemd voor de ziekenhuisapotheker Formulier bestemd voor de ziekenhuisapotheker voorafgaandelijk aan de facturatie van de specialiteit TYSABRI ( 4410000 van hoofdstuk
Nadere informatieNovantrone. Novantrone Een remmende medicatie. Dit is een uitgave van Stichting MS Projecten
Novantrone Novantrone Een remmende medicatie Dit is een uitgave van Stichting MS Projecten Wagenstraat 25 3142 CR Maassluis telefoon: 010-591 98 39 fax: 010-592 86 86 e-mail: info@msprojecten.nl virtueel
Nadere informatieUW BEHANDELING MET GEMCITABINE CISPLATINE DEXAMETHASONE
UW BEHANDELING MET GEMCITABINE CISPLATINE DEXAMETHASONE KANKERCENTRUM UZ GENT Onco_hemato_057 INHOUDSTAFEL 01 Welke chemotherapie (= behandeling met cytostatica) krijgt u? 3 02 Hoe verloopt uw behandeling?
Nadere informatieChapter 7. Nederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Veel mensen kennen in hun omgeving wel iemand die lijdt aan multiple sclerose (MS). Het is een ernstige ziekte met een grillig verloop, waarbij perioden
Nadere informatieBijsluiter: informatie voor de patiënt
Bijsluiter: informatie voor de patiënt Tecfidera 120 mg maagsapresistente capsules, hard Tecfidera 240 mg maagsapresistente capsules, hard dimethylfumaraat Lees goed de hele bijsluiter door voordat u dit
Nadere informatieUW BEHANDELING MET MABTHERA + CHOP
UW BEHANDELING MET MABTHERA + CHOP KANKERCENTRUM UZ GENT Onco_hemato_002 INHOUDSTAFEL 01 Welke chemotherapie (= behandeling met cytostatica) krijgt u? 3 02 Hoe verloopt uw behandeling? 4 03 Overzicht van
Nadere informatieHandleiding voor patiënten
De Europese gezondheidsautoriteiten hebben bepaalde voorwaarden verbonden aan het in handel brengen van het geneesmiddel LEMTRADA. Het verplicht plan voor risicobeperking in België, waarvan deze informatie
Nadere informatieHoe goed werken fumaraten?
Fumaraten Uw dermatoloog heeft met u gesproken over fumaraten. Dit wordt ook wel fumaarzuur genoemd. In deze folder vindt u informatie over dit geneesmiddel. Hebt u na het lezen van de folder nog vragen,
Nadere informatieStamcellen bij MS. Wetenschap, werkelijkheid en fictie. Joep Killestein
Stamcellen bij MS Wetenschap, werkelijkheid en fictie Joep Killestein Juni 2018 Inhoud Medicamenteuze behandeling van MS Stamceltherapie bij MS Verschillen stamceltherapie en geregistreerde behandelingen
Nadere informatieBijsluiter: informatie voor de patiënt. Tecfidera 240 mg maagsapresistente capsules, hard. dimethylfumaraat
Product TECFIDERA maagsapresistente capsules, hard Farmaceutisch bedrijf (BIOGEN BELGIUM) Bijsluiter: informatie voor de patiënt Tecfidera 120 mg maagsapresistente capsules, hard Tecfidera 240 mg maagsapresistente
Nadere informatieMultiple sclerose. Kinderneurologie.eu. www.kinderneurologie.eu
Multiple sclerose Wat is multiple sclerose? Multiple sclerose is een aandoening waarbij in de hersenen en in het ruggenmerg ontstekingshaardjes ontstaan, waardoor bepaalde functies van de hersenen of ruggenmerg
Nadere informatieHet EMA bevestigt aanbevelingen om het risico op de herseninfectie PML bij gebruik van Tysabri tot een minimum te beperken
25/04/2016 EMA/266665/2016 Het EMA bevestigt aanbevelingen om het risico op de herseninfectie PML bij gebruik van Tysabri tot een minimum te beperken Frequentere MRI-scans dienen te worden overwogen voor
Nadere informatieUW BEHANDELING MET RITUXIMAB (MABTHERA )
UW BEHANDELING MET RITUXIMAB (MABTHERA ) KANKERCENTRUM UZ GENT Onco_hemato_050 INHOUDSTAFEL 01 Hoe verloopt uw behandeling? 3 02 Bijwerkingen 4 Uw behandeling met Rituximab 2 01 HOE VERLOOPT UW BEHANDELING?
Nadere informatieINFO. nr. april 2014 INFO. Medisch-wetenschappelijk magazine van MS-Liga Vlaanderen WOMS. Bijlage MS-Link april 2014
WOMS Medisch-wetenschappelijk magazine van MS-Liga Vlaanderen nr. 24 april 2014 nr. 24 april 2014 Medisch-wetenschappelijk magazine van MS-Liga Vlaanderen in dit nummer 3 Editoriaal 4 Het effect van Nintendo
Nadere informatieDr. Richard Gonsette overleed op 8 november 2014 onverwacht
charcot stichting multiple Sclerose overwinnen door het onderzoek Nummer 37 Mei 2015 Woord van de voorzitter De Charcot Stichting start nieuw hoofdstuk in haar geschiedenis Nieuwsbrief Charcot Stichting
Nadere informatieUW BEHANDELING MET ABVD
UW BEHANDELING MET ABVD KANKERCENTRUM UZ GENT Onco_hemato_001 INHOUDSTAFEL 01 Welke chemotherapie (= behandeling met cytostatica) krijgt u? 3 02 Hoe verloopt uw behandeling? 3 03 Onderzoeken 5 04 Medicatie
Nadere informatieKinderneurologie.eu. www.kinderneurologie.eu. Neuritis optica
Neuritis optica Wat is neuritis optica? Neuritis optica is een aandoening waarbij de oogzenuw ontstoken raakt en kinderen problemen krijgen met het zien door één of twee ogen. Hoe wordt neuritis optica
Nadere informatieAD Vroegtijdige diagnostiek en Immunotherapie. F. Vanhee Neurologie AZG
AD Vroegtijdige diagnostiek en Immunotherapie F. Vanhee Neurologie AZG Epidemiologie Geschat aantal dementerenden 1990:90.000 2010: 170.000 2030: 230.000 Epidemiologie 3 4 5 Economics 6 Neuropathologie
Nadere informatieUW BEHANDELING MET MABTHERA - CVP
UW BEHANDELING MET MABTHERA - CVP KANKERCENTRUM UZ GENT Onco_hemato_047 INHOUDSTAFEL 01 Welke chemotherapie (= behandeling met cytostatica) krijgt u? 3 02 Hoe verloopt uw behandeling? 4 03 Behandelingsschema
Nadere informatieBIJLAGE WETENSCHAPPELIJKE CONCLUSIES EN REDENEN VOOR DE WEIGERING OPGESTELD DOOR HET EMEA
BIJLAGE WETENSCHAPPELIJKE CONCLUSIES EN REDENEN VOOR DE WEIGERING OPGESTELD DOOR HET EMEA HERONDERZOEK VAN HET ADVIES VAN HET CHMP VAN 19 JULI VOOR NATALIZUMAB ELAN PHARMA Op zijn bijeenkomst van juli
Nadere informatieAan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ DEN HAAG
> Retouradres Postbus 320, 1110 AH Diemen Aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ DEN HAAG 0530.2014026090 College voor zorgverzekeringen Pakket Eekholt 4 1112 XH Diemen
Nadere informatieRituximab waarschuwingskaart
Rituximab waarschuwingskaart voor patiënten met andere aandoeningen dan kanker Waarom heb ik deze kaart ontvangen? Dit geneesmiddel kan de kans op een infectie vergroten. Deze kaart bevat informatie over:
Nadere informatieCopaxone. Copaxone Een remmende medicatie. Dit is een uitgave van het Nationaal MS Fonds
Copaxone Copaxone Een remmende medicatie Dit is een uitgave van het Nationaal MS Fonds 1 Wagenstraat 25 3142 CR Maassluis Telefoon: 010-591 98 39 Fax: 010-592 86 86 E-mail: info@nationaalmsfonds.nl www.nationaalmsfonds.nl
Nadere informatie