INTEGRAAL VERANTWOORD MILIEUBEHEER - DRIEMAANDELIJKSE UITGAVE - NR. 4 - DECEMBER 2010

Transcriptie

1 ivmmagazine INTEGRAAL VERANTWOORD MILIEUBEHEER - DRIEMAANDELIJKSE UITGAVE - NR. 4 - DECEMBER 2010 IVM interviewt Minister Schauvliege over duurzaam materialenbeheer In dit nummer: Cradle to cradle p 2 Inzameling van glas p 4 Nieuws over de huis-aan-huisinzameling p 5 Inzameling van elektro p 6 Wat met asbest? p 7 Gemeentelijke pagina p 8 EEN UITGAVE VAN DE INTERGEMEENTELIJKE OPDRACHTHOUDENDE VERENIGING VOOR HUISVUILVERWERKING MEETJESLAND. VERSCHIJNT IN AALTER, ASSENEDE, DEINZE, DE PINTE, EEKLO, EVERGEM, GAVERE, KAPRIJKE, KNESSELARE, LOVENDEGEM, MALDEGEM, MERELBEKE, NAZARETH, NEVELE, SINT-LAUREINS, SINT-MARTENS-LATEM, WAARSCHOOT, ZOMERGEM EN ZULTE foto: Philip Vanoutrive

2 Duurzaam materialenbeheer moet leiden tot ander denkpatroon Begin dit jaar was Joke Schauvliege als Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur aanwezig op de viering van 30 jaar I.V.M. De 40-jarige Meetjeslandse politica uit Evergem is tijdens het Belgisch EU-voorzitterschap van 1 juli tot 31 december 2010 ook voorzitter van de Europese Raad Leefmilieu. Ze plaatste duurzaam materialenbeheer als prioriteit op de Europese agenda en in Vlaanderen werkt ze aan een nieuw Materialendecreet. IVMMagazine vroeg de minister tekst en uitleg over haar beleid. Wat houdt het begrip duurzaam materialenbeheer concreet in? Minister Schauvliege: Met materialen zijn zowel ruwe grondstoffen, producten als afval bedoeld. Duurzaam materialenbeheer is een geïntegreerde aanpak waarbij van producent tot consument de hele materialenketting kan gesloten worden, van cradle-to-cradle (wieg tot wieg). Daarbij wordt de hele levenscyclus van een product bekeken: van het ontwerp, over de ontginning van grondstoffen, de consumptie en productie van goederen, tot de afvalverwerking. In Europa proberen we de milieuvervuiling nog te vaak een halt toe te roepen vanuit een end-of-pipe-visie. We hebben afval en vragen ons dan af wat we ermee gaan doen. In een cradle-to-cradle visie denken we op voorhand, nog voor het product gemaakt wordt hoe we het terug als een nieuwe grondstof kunnen gebruiken als het niet meer bruikbaar of versleten is. Dat leidt tot een heel ander denkpatroon. Wat is dan het verschil met recyclage? Minister Schauvliege: Bij traditionele recycling gaat de kwaliteit van de grondstof vaak achteruit door vermengen met materiaal van een lagere kwaliteit of bijvoorbeeld een andere kleur, waardoor downcycling ontstaat. Dit gaat door totdat de kwaliteit dusdanig slecht is dat gestort of verbrand moet worden. Bij duurzaam materialenbeheer is het uitgangspunt anders. Je kiest als ontwerper het materiaal voor een product dat vanaf het begin de gewenste vernieuwbare eigenschappen heeft. Op het einde van de levensduur is dit materiaal voedsel voor een nieuw product, zonder verlies van kwaliteit, of biologisch afbreekbaar en dus voedsel voor de natuur. Voedsel voor een nieuw product of voedsel voor de natuur. Bestaan daar al voorbeelden van? Minister Schauvliege: Jazeker! Technische gebruiksgoederen moeten, zonder dat het materiaal aan waarde verliest, eindeloos hergebruikt kunnen worden. Een voorbeeld daarvan is het recycleren en hergebruiken van onderdelen van afgedankte voertuigen, gsm s of andere elektronicaproducten. Zo vermijden we dat we onze primaire grondstoffen uitputten. Naast de technologische is er de biologische kringloop waar bij de fabricage geen schadelijke stoffen ontstaan en ook het eindproduct mag geen schadelijke stoffen bevatten. In de biologische kringloop gaat het om verbruiksgoederen zoals shampoo of kledingstukken uit biologisch afbreekbaar materiaal. Ik heb bijvoorbeeld een T- shirt dat je kan composteren. De katoenen stof is speciaal ontwikkeld om in een zeer korte periode volledig biologisch af te breken. Nadat het T-shirt gedragen is en verschillende keren op 40 gewassen, gooi je hem op de composthoop waar hij binnen een half jaar op natuurlijke wijze verteert. Normaal duurt het een eeuwigheid voor een katoenen T-shirt op natuurlijke wijze composteert. Kan een burger bijdragen aan duurzaam materialenbeheer? Minister Schauvliege: Iedereen kan daar zijn steentje aan bijdragen. In de eerste plaats door even stil te staan bij een aankoop. Hoeveel heb ik nodig? Wat kan ik er- Eind december geeft België de fakkel van het voorzitterschap van de Europese Unie door. Een half jaar lang was ons land voorzitter van de Europese ministerraden. Onze minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur Joke Schauvliege, maakte in haar beleidsdomein Europa warm voor het thema cradle to cradle. Letterlijk vertaald van wieg tot wieg, waarmee bedoeld wordt dat bij het ontwerpen van producten moet worden nagedacht om wanneer het product niet langer nuttig is, geen afvalstoffen te creëren maar het in te zetten als grondstof voor nieuwe producten. In dit IVM- Magazine leest u meer hierover in een interview met de minister. Laten we voortaan samen bij de keuze van producten stilstaan bij deze duurzame gedachte. Met dit voornemen wens ik u alvast een voorspoedig Arsène Martens, voorzitter 2 - ivmmagazine

3 foto: Philip Vanoutrive mee doen als het afval wordt? Zoals ik al zei, is het belangrijk dat te recycleren materialen van een zo goed mogelijke kwaliteit zijn. Dat kan alleen maar als we ook aan de bron goed scheiden. Maar daar zijn de bewoners van de I.V.M.- gemeenten al heel goed mee bezig. In juli heeft u in Gent als EU-voorzitter een Informele Raad Leefmilieu gehouden. Waarom heeft u het onderwerp op de Europese agenda geplaatst? Minister Schauvliege: De manier waarop we momenteel in Europa materialen gebruiken, heeft een negatieve impact op de kwaliteit van lucht, water en bodem, op onze gezondheid, op de klimaatverandering en op de biodiversiteit. Natuurlijke grondstoffen zijn eindig en schaars. Bovendien zijn we in de EU met 7,7 procent van de wereldbevolking, verantwoordelijk voor 16 procent van de globale voetafdruk. Omdat Europa meer natuurlijke Maldegem Knesselare Aalter Sint-Laureins Eeklo Deinze Zulte Nevele Kaprijke Assenede Waarschoot Evergem Zomergem Lovendegem Sint-Martens-Latem Nazareth De Pinte Gavere Merelbeke grondstoffen gebruikt dan er beschikbaar zijn, worden we ook afhankelijker van de natuurlijke grondstoffen van buiten de EU. Dat moeten we keren. Om de milieudruk van materialengebruik te verminderen, moet de EU dringend materialen op een duurzamere manier gaan gebruiken. Hoe ver staan we in België met duurzaam materialenbeheer? Minister Schauvliege: Verschillende bedrijven, universiteiten en onderzoeksinstellingen zijn daar mee bezig. Dat heb ik bij bezoeken op het terrein kunnen vaststellen. De Universiteit van Gent bijvoorbeeld doet onderzoek naar zelfhelend en volledig recycleerbaar beton. Voor glas, papier en staal zijn steeds minder primaire grondstoffen nodig. Recyclage van batterijen bespaart effectief grondstoffen. Onderzoek en testen zijn aan de gang om algen te gebruiken ter vervanging van aardolie. In Vlaanderen werkt u aan een Materialendecreet. Wat houdt dat in? Minister Schauvliege: We hebben ons lang gericht op afvalbeleid en afvalpreventie. Vlaanderen staat zeer ver op dat vlak, verder dan de meeste Europese landen en we mogen daar best fier op zijn. Maar ondanks maatregelen om afvalpreventie en recyclage te stimuleren, neemt onze consumptie van grondstoffen en materialen toe en stijgen de afvalvolumes. In Vlaanderen zijn we nu volop bezig de stap te zetten van een afvalbeleid naar een beleid gericht op de hele levenscyclus van een materiaal. Dat is trouwens één van de speerpunten uit het Vlaamse regeerakkoord. Waarom is zo n Materialendecreet nodig? Minister Schauvliege: Ik wil vooraan in het Europese peloton blijven. Het nieuwe decreet moet de basis vormen om de cocon van leefmilieu te verlaten. Duurzaam materialenbeheer is geen discipline op zich. Het heeft invloed op thema s zoals energie, innovatie en industrie. Als we in Vlaanderen resultaten willen behalen, moeten we dus met andere beleidsdomeinen samenwerken. ivmmagazine - 3

4 Hittebestendig glas en porselein horen niet in de glasbol! De sorteerregels voor glas zijn heel eenvoudig. Enkel transparante glazen flessen, bokalen en flacons horen in de glasbol. Bovendien dient wit en gekleurd glas steeds te worden gescheiden. Toch vinden we bij de inzameling nog heel wat andere ongewenste materialen in het glas. Vooral het hittebestendige glas van ovenschotels en porselein zorgen voor problemen bij de recyclage. Hittebestendig glas, porselein en aardewerk, stenen flessen en kruiken hebben een hogere smelttemperatuur dan het glas van flessen. Ze smelten niet of onvoldoende tijdens de recyclage, waardoor er stukjes achterblijven. Dat maakt de gerecycleerde flessen onbruikbaar en in bepaalde gevallen zelfs gevaarlijk. Denk maar aan champagneflessen, die onder hoge druk gevuld worden. Recyclagecentra besteden extra aandacht aan hittebestendig glas en porselein. Het is echter onmogelijk om alle kleine stukjes uit het glas te halen. Daarom rekenen we op uw medewerking! Waar kunt u wel terecht met het hittebestendig glas en porselein? Hittebestendig glas en porselein horen op het containerpark thuis. Voor meer informatie neemt u best contact op met uw gemeente. Toegelaten Transparante glazen flessen, bokalen en flacons Niet toegelaten Hittebestendig glas (bv. ovenschotels en kookplaten) Porselein & aardewerk Stenen flessen & kruiken Opaalglas & kristal Vlak glas zoals ruiten en spiegels Lampen, TL-lampen Opmerkingen Volledig leeg Geen deksels of doppen Deponeren in de glasbollen: wit en gekleurd glas gescheiden Zelfs een heel klein stukje hittebestendig glas of porselein is al voldoende om een gerecycleerde fles volledig onbruikbaar te maken. In t kort Hittebestendig glas (bv. ovenschotels en kookplaten), porselein en aardewerk, stenen flessen en kruiken mogen niet bij het glas. Ze hebben een hogere smelttemperatuur dan gewoon glas. Ze maken gerecycleerde flessen onbruikbaar en zelfs gevaarlijk. 4 - ivmmagazine Samen > Goed sorteren > Beter recycleren

5 Nieuwtjes over de ophaling aan huis. Nieuwe restafvalzakken in het werkingsgebied. De I.V.M. kiest voortaan voor één type restafvalzak in de deelnemende gemeenten. Vanaf heden kunnen de gemeenten de zogenaamde vierflapzak (ook gekend als wavetop) bestellen. Dit type van restafvalzak is gedurende enkele jaren tot ieders tevredenheid in gebruik in 2 van de 19 I.V.M.-gemeenten, zijnde Evergem en Sint-Martens-Latem. Het zijn zakken met knoopsluiting: ze hebben uitsparingen aan de vulrand waardoor het mogelijk is om de uiteinden diagonaal aan elkaar te knopen zodat de zak kan worden afgesloten. Met de vierflapzak behoren de klachten over het scheuren van de trekband (de plastic band die de restafvalzak moest sluiten) tot het verleden. Het gemakkelijker sluiten van de nieuwe restafvalzak is bovendien ook voor burgers van gemeenten die tot nog toe een open mond zak met sluitstrip gebruikten een verbetering. Door zijn vorm verschillen de afmetingen van de nieuwe zak met die van de vorige zak, maar het nuttige volume is hetzelfde gebleven. Net als voorheen, mag ook deze restafvalzak maximum 15 kg wegen en dient ze volledig dicht geknoopt aangeboden te worden. De nieuwe restafvalzakken zijn te koop op dezelfde adressen als voorheen. Wie nog oude restafvalzakken heeft, mag deze uiteraard blijven gebruiken tot einde voorraad. Geen ophaling van oude metalen meer! Vanaf 2011 worden oude metalen NIET meer aan huis opgehaald ter gelegenheid van de ophalingen van grofvuil. Oude metalen moeten naar het containerpark worden gebracht. Wie nog grote hoeveelheden oude metalen heeft en deze niet naar het containerpark kan brengen, contacteert best een lokale schroothandelaar. Wat als winterweer de ophaling van afval verstoort? Hopelijk krijgen we deze winter niet te maken met overvloedige sneeuwval en gladde wegen, want naast alle andere ellende verstoort dit ook de ophaling van het afval. Bij sneeuwval of gladde wegen houdt u daarom best rekening met volgende afspraken: De ophalers proberen bij glad weer altijd eerst de centrumstraten te bedienen. Nadien gaat men in concentrische cirkels verder werken naar de buitenkant van de gemeente (dus: buitenwijken en landelijke gebieden worden later bediend). Dit kan er toe leiden dat het normale ophaaluur niet gerespecteerd wordt; de tijdstippen van ophaling kunnen dus verschillen van wat gebruikelijk is, afhankelijk van de omstandigheden. Tijdig afval buitenplaatsen is dus aangewezen. De chauffeur oordeelt of het veilig is een straat in te rijden. Indien de afvalstoffen niet zijn opgehaald, neemt u deze terug binnen want er worden geen inhaalrondes voorzien. Veiligheid gaat boven alles. Daarom zijn gladde wegen en voetpaden gevallen van overmacht waaraan de ophaler niets kan verhelpen. We vragen daarom om uw begrip. Ook u kunt een steentje bijdragen in het welslagen van de ophaling bij slecht winterweer, door de voetpaden voor uw woning sneeuw- en ijsvrij te maken. Dit is trouwens een wettelijke verplichting. De ophalers zullen u hier dankbaar voor zijn! ivmmagazine - 5

6 Oude elektrische en elektronische apparaten zijn geen grofvuil! Te vaak worden nog afgedankte elektrische en elektronische apparaten (AEEA) aangeboden bij grofvuil ophalingen. Deze apparaten worden niet meegenomen, want ze vallen niet onder de noemer van grofvuil. Wat moet er dan wel mee gebeuren? AEEA kunt u op 3 verschillende manieren inleveren Bij aankoop van een nieuw toestel kunt u het oude meegeven met de leverancier van het nieuwe toestel, ook al heeft u het oude toestel niet bij dezelfde leverancier gekocht. Immers bij aankoop van elk toestel heeft u een Recupel-bijdrage betaald, waarmee de kost om AEEA in te zamelen en te laten recycleren wordt gefinancierd. Wanneer het toestel nog werkt, kan het ook naar de Kringwinkel. Grote toestellen worden zelfs gratis opgehaald door het personeel van de Kringwinkel. U kunt AEEA uiteraard ook altijd naar het containerpark brengen. Waarom wordt AEEA apart ingezameld? Tussen AEEA zitten vaak apparaten die herbruikbaar zijn in het tweedehands-circuit. Vandaar dat de Kringwinkel de AEEA aanvaarden wanneer ze nog werken. Wanneer de toestellen niet herbruikbaar zijn in hun geheel, bevatten de apparaten materialen die recycleerbaar zijn, zoals koper, ijzer, edele metalen, het glas van de beeldschermen Vele AEEA bevatten echter ook componenten of onderdelen die schadelijk zijn voor het milieu, zoals batterijen, kwikhoudende onderdelen, koelgassen, isolatiemateriaal, printplaten of radioactieve bronnetjes. Wanneer hergebruik van de apparaten niet mogelijk is, moeten eerst de schadelijke componenten uit het AEEA gehaald worden. Daarna moet het afval zo milieuvriendelijk mogelijk verwerkt worden met een zo hoog mogelijke recyclagepercentage. Hoe gebeurt de verwerking? De gesorteerde fracties gaan naar de specifieke verwerkingsbedrijven. Deze halen eerst alle gevaarlijke onderdelen uit de apparaten. Daarna worden alle herbruikbare materialen zoals ijzer, koper en andere metalen, sommige kunststoffen, glas eruit gehaald. Het resterend gedeelte wordt vermalen waarbij opnieuw herbruikbare materialen gescheiden worden voor recyclage. De gevaarlijke onderdelen (batterijen, kwikschakelaars, kwikhoudende lampen, toners) gaan naar gespecialiseerde verwerkingsbedrijven. Gasontladingslampen horen niet in de restafvalzak, en evenmin in de glasbol! Defecte gasontladingslampen, dit zijn o.m. TL-lampen of spaarlampen, mogen niet in de restafvalzak of de glascontainer. Het is gevaarlijk afval dat bij het KGA thuishoort en in een speciale installatie wordt verwerkt. Defecte gasontladingslampen kan men gratis kwijt op het containerpark of bij de elektrohandelaar bij aankoop van nieuwe. Meer info op Wat gebeurt met de gasontladingslampen? De wijze van verwerken hangt af van de kwaliteit en de vorm van de lampen. Zo worden de lampen gescheiden in glas van verschillende kwaliteiten, verschillende types fluorescentiepoeder en metaal. Zowel het herbruikbare fluorescentiepoeder als het fijngemalen glas van de beste kwaliteit zijn grondstoffen bij de productie van nieuwe lampen. Het glas van minder goede kwaliteit krijgt andere bestemmingen zoals de glaswolindustrie, verbrandingsen smeltovens Het metaal wordt gerecycleerd en het fluorescentiepoeder dat niet in aanmerking komt voor hergebruik wordt op een milieuverantwoorde manier verwijderd uit onze leefomgeving. Meer over recyclage van AEEA en gasontladingslampen op ivmmagazine

7 Opgelet met asbest! Wie met asbesthoudende stoffen omgaat, moet voorzichtig zijn. Dit is zeker zo bij afbraakwerken. Waar vroeger het asbesthoudend materiaal gewoon tussen het andere bouwafval belandde, moet dit nu in een afzonderlijke container terechtkomen. Ook bij het manipuleren dienen veiligheidsvoorschriften te worden gevolgd. Wat is asbest? Asbest is een minerale, vezelachtige stof die in mijnen wordt gewonnen. Asbestvezels zijn licht, erg stevig en vuurbestendig. Deze eigenschappen zorgden ervoor dat de bouwsector in de jaren 70 en 80 veelvuldig gebruikt heeft gemaakt van asbest. Sinds 1998 zijn asbesthoudende materialen in België verboden. Opletten bij afbraakwerken. Er hoeft geen reden te zijn tot overbezorgdheid: door verstandig om te gaan met asbesthoudend materiaal kan het risico worden beperkt. De gewone burger komt vooral in contact met gebonden asbest, met name met (golf)platen en leien die uit asbestcement bestaan. Enkel indien het asbestcement in slechte toestand is en de asbestvezels kunnen vrijkomen dient men het materiaal te verwijderen. Dan is natuurlijk voorzichtigheid geboden. Waar treft men asbest aan? De meest gebruikelijke toepassing is deze in de vorm van asbestcement in golfplaten, leien, schouwen, isolatieplaten of venstertabletten. Deze materialen houden op zich niet zo n groot risico in omdat de asbestvezels in de cement zijn gebonden. Er is wel risico bij afbraak, breuk of verzagen van dergelijke materialen. Ook het reinigen van golfplaten daken of leien met een hoge drukreiniger mag niet, want dan kunnen de vezels zich verspreiden. Asbest in minder gebonden vorm vindt men in oudere woningen terug in de isolatie van chauffage- en warm waterbuizen, waarbij asbestgips werd aangebracht op linnen doeken rond de buizen. Doe beroep op een vakman wanneer een deel van de leidingen moet worden afgebroken. Zorg dan tevens voor goed verluchte ruimtes. Het asbest nat houden helpt; stofzuigen is geen goed idee want het fijne asbeststof wordt niet tegengehouden door de grovere filters in stofzuigers. Hoe asbesthoudend materiaal herkennen? Materialen aangekocht na 1998 bevatten met zekerheid geen asbest meer. Voor 1995 waren bijna alle golfplaten asbesthoudend (typisch aan deze platen zijn de witachtige vlekken - asbestbloem). Kunstleien van voor 1990 zijn ook asbesthoudend. Asbestvrije golfplaten (na 1995) en leien gemaakt na 1990 bevatten meestal de inscriptie NT. Asbestvrije golfplaten zijn te herkennen aan plastic versterkingsbanden in de golven en aan schuin afgesneden hoeken. Hoe veilig asbesthoudend materiaal verwijderen? Doe-het-zelvers wagen zich best enkel aan het afbreken van in cement gebonden asbesthoudend materiaal. Afbraak van losgebonden asbest (asbestgips rond buizen) gebeurt best door professionelen. Volg a.u.b. volgende veiligheidsinstructies zo weinig mogelijk het materiaal breken; zo mogelijk het asbest nat houden nooit slijpen (stofvorming); enkel handwerktuigen gebruiken als de breuk niet te vermijden is, houd het materiaal dan nat houd kleine fragmenten apart in een plastic zak bij het vullen van aanhangwagen of container: nooit gooien veeg het bouwstof voorzichtig bij elkaar, of kies voor nat reinigen. Nooit de stofzuiger gebruiken, vermits dit het asbeststof verder verspreidt meng nooit asbesthoudend materiaal met ander bouwafval draag veiligheidskledij: een stofmasker met P3 filter en een wegwerpoverall het los materiaal altijd verpakt vervoeren neem onmiddellijk na het werk een douche (zeker het haar goed reinigen) Op het containerpark. Gebonden asbesthoudend materiaal wordt op het containerpark ingezameld in een aparte container, voorzien van een bigbag om stofvorming te voorkomen. De veiligheidsvoorschriften op het containerpark zijn de volgende: leg het asbesthoudend materiaal zo voorzichtig als kan in de container hou het netjes: laat geen fragmenten vallen rond uw aanhangwagen of de container bij twijfel of vragen: contacteer de parkwachter! ivmmagazine - 7

8 Duurzaam de eindejaarsfeesten tegemoet De eindejaarsperiode brengt flink wat koopwoede met zich mee. Er worden feestmaaltijden bereid, cadeautjes uitgedeeld, wenskaartjes verzonden. Als we bij wijze van voortijdig nieuwjaarsvoornemen het vanaf nu eens op een duurzame wijze zouden aanpakken Duurzaam kopen Een gouden regel blijft koop enkel wat je echt nodig hebt. Dat geldt zeker voor voedingswaren: heel veel voedsel belandt onaangeroerd of zelfs ongeopend bij het afval omdat de versheiddatum verstreken is. De verleiding is groot om het winkelkarretje voor de eindejaarsfeesten eens goed te vullen, maar denk bij het kopen van de feestproducten goed na of je het écht wel allemaal nodig hebt. Zoals steeds gelden ook in de feestperiode volgende vuistregels: kies verse, onverpakte producten, liefst seizoensgebonden streekproducten of fair trade producten indien er toch verpakkingen aan te pas komen, kies dan voor grootverpakkingen opteer voor drank uit statiegeldflessen. koop niet zomaar lukraak cadeautjes die misschien niet gebruikt worden. Er zijn originele ideetjes genoeg voor nuttige geschenken, met een minimum aan (verpakkings-)afval. de Kringwinkel is een paradijs voor wie op zoek is naar betaalbaar en degelijk speelgoed met een beetje fantasie is er een cadeau zonder afval te bedenken: een ticket voor een filmvoorstelling, een krantenabonnement, een toegangskaartje voor een sportwedstrijd maak originele cadeauverpakkingen met kleurrijke affiches, overschotjes stof of een handdoek een fles wijn hoeft geen inpakpapier: een origineel kaartje aan de hals volstaat denk bij het kopen van kleren en speelgoed ook eens aan eerlijke handel en de omstandigheden waarin de kleren gemaakt worden Duurzaam versieren Een échte kerstboom, mét wortel, geeft meer sfeer dan een kunststof exemplaar. Na de feestperiode kan de boom gewoon in de tuin worden geplant. Kerstversiering is vaak modegevoelig. Toch geeft het niet om de oude kerstballen opnieuw uit de kast te halen. Het gaat immers om de sfeer die jij er van wil maken, niet van wat er volgens de glossy magazines in is. Toch uitgekeken op de kerstspullen? Breng ze naar de Kringwinkel, waar er trouwens ook leuke kerstversiering tegen voordelige prijs te koop is. Duurzaam shoppen Velen kijken al uit naar de feestshopping. Om fileleed en parkeerproblemen te snel af te zijn, is het openbaar vervoer een voordelig en milieuvriendelijk alternatief. Wie niet te ver van de winkelzone woont, kan natuurlijk ook de fiets nemen of te voet komen. Glühwein, oliebollen, warme wafels en jenever: het hoort allemaal bij de eindejaarshopping. Toch vragen we u om geen servetten, papiertjes, plastic bekertjes, kauwgom of peuken achter te laten in de winkelstraten of op pleinen. Laat zwerfvuil de gezellig versierde winkelomgeving niet verpesten! Zwerfvuil hoort in de vuilbak, en nergens anders! De I.V.M. wenst u alvast duurzame eindejaarsfeesten. V.u. Arsène Martens, voorzitter I.V.M. o.v., Sint-Laureinsesteenweg Eeklo Grafische vormgeving: Nelson Inspires & (Eeklo) Gedrukt met FSC certificaat door Drukkerij De Maertelaere bvba (Aalter) Contacteer de I.V.M. op of via ivm@ivmmilieubeheer.be