Windmolenparken in de Noordzee: geïntegreerde beoordeling van het voornaamste landschapseffect : percentage bezetting van de horizon

Transcriptie

1 KONINKLIJK BELGISCH INSTITUUT VOOR NATUURWETENSCHAPPEN BEHEERSEENHEID MATHEMATISCH MODEL VAN DE NOORDZEE AFDELING BEHEER VAN HET MARIENE ECOSYSTEEM Windmolenparken in de Noordzee: geïntegreerde beoordeling van het voornaamste landschapseffect : percentage bezetting van de horizon Marisa Di Marcantonio, Laurence Vigin, Thierry G. Jacques Maart 2 BMM 1 Gulledelle B 1 Brussel België

2 1. Inleiding Het meest bijzonder en aantrekkelijk karakter van het zeegezicht aan de Belgische kust is de openheid van de horizon. Voor veel Belgen maakt de Noordzee, met dit bijzonder zeegezicht, deel uit van het cultureel erfgoed van het land. Het is dus evident dat een bezetting van de hele horizon door kunstmatige structuren in zo n context als totaal onaanvaardbaar zou worden beschouwd. Aan de andere hand zou het incorrect zijn te denken dat geen kunstmatige structuren aan de horizon aanvaardbaar zijn: meetpalen en vaste boeien bestaan en brengen geen protest mee. Tussen die twee extremen moet er dus logischerwijze een graad van bezetting van de horizon bestaan vanaf dewelke een algemene persoon oordeelt dat het culturele erfgoed onaanvaardbaar wordt aangetast. Uit het oogpunt van redelijkheid wordt vastgelegd dat maximaal 1/5 van het volledig horizongezichtsveld cumulatief door bouwstructuren mag ingenomen worden, vanaf om het even welk punt aan de kust (inclusief de kust van de buurlanden). Om te vermijden dat één project alleen het geheel van de toelaatbare ruimte inneemt is het redelijk per project een bezetting van maximaal 1/9 van de volledige horizongezichtsveld toe te staan. Als horizon die aan onze kust zichtbaar is wordt 18 genomen, ongeacht kustlijnen zoals Walcheren of obstructies zoals havens. Referentiepunten die gelegen zijn op de havenmuren worden niet in rekening genomen bij de bepaling van de zichthoeken. Indien de afstand van de windmolens vanaf de kust zo groot wordt dat ze nog nauwelijks zichtbaar zijn - theoretisch op 38 km uit de kust - wordt in dit geval met de zichthoek die ingenomen wordt geen rekening meer gehouden. Bovenvermelde criteria van 1/9 en 1/5 zijn dus enkel van toepassing in de Territoriale zee. 2. Doel Het doel van deze bijkomende studie is het bepalen van de zichthoeken waarover een windmolenpark zichtbaar zal zijn, vanuit verschillende locaties aan de kust. De berekening van de zichthoeken van de reeds ingediende projecten geven een idee over de meest voorkomende hoekintervallen en worden gebruikt voor het opstellen van algemene richtlijnen naar de toekomst toe. 3. Methodologie Voor beide projecten (Electrabel-Jan de Nul en C-Power) werd voor de berekening van de zichthoeken gebruik gemaakt van de formule: Tg α/2= R / (s-a) Met: R= sqr ((s-a)(s-b)(s-c) / s) s= (a+b+c )/ 2 a b R α c windmolenpark kustlijn Figuur 1: parameters uit bovenstaande formule 1

3 De afstanden nodig voor de berekening van de zichthoeken zijn gekend. Deze werden met behulp van het GIS programma Arcview bepaald. Omdat een geautomatiseerde continue bepaling van ieder punt op de kust tot het park niet mogelijk was, werd geopteerd om op de kust te werken met intervallen van 1 km en van ieder zo bekomen locatie de afstand tot het park te bepalen. Dit geeft ons insziens een voldoende nauwkeurigheid. De lijst met een indicatie van de locaties wordt in bijlage gegeven. De locaties liggen op GLLWS (gemiddeld laag laagwaterlijn bij een springtij), een plaats die zelden droog komt te liggen. De effectieve zichthoek voor personen op de dijk of het strand zal daardoor steeds iets kleiner zijn dan de berekende waarde en de effectieve afstand steeds iets groter. De bepalingen gebeurden voor de Belgische kust en voor de Nederlandse kust. Punten die meer dan 38km ver lagen werden niet meer in rekening gebracht, omdat gekend is dat op die afstand een voorwerp achter de horizon verdwijnt door de kromming van de aarde. Na bepaling van de afstanden werd in een Excell tabel de zichthoeken bepaald. Omdat de grootste visuele vervuiling bekomen wordt op die locaties waar een grote zichthoek overeenkomt met een kleine afstand tot het park werden deze parameters tov de verschillende locaties uitgezet. Als kritische afstand in deze combinatie werd km vooropgesteld. Op bepaalde locaties zijn beide parken zichtbaar en werd de som van beide zichthoeken bepaald. De bekomen zichthoeken werden verrekend als % van het ingenomen normale gezichtsveld aan de horizon van 18. De BMM oordeelt uit billijkheidsoverweging dat maximaal 1/9 van deze 18 (dit is ) mag ingenomen worden door één enkele infrastructuur om redelijk te blijven. Bij meerdere infrastructuren in het gezichtveld van 18 is de BMM van mening dat maximaal 1/5 van 18 (dit is ) mag ingenomen worden. Figuur 2 geeft de locaties van de punten op de kust weer en de locaties van de parken. Er dient hierbij opgemerkt dat de punten 1 t.e.m. 18 zich op (of zeer dicht bij ) de havenmuren van Zeebrugge bevinden. Bij de interpretatie van de verkregen resultaten dient met deze punten geen rekening te worden gehouden omdat de havenmuren niet of zeer beperkt toegankelijk zijn voor personen. Een grote zichthoek op die posities zal door weinig mensen ervaren worden. Deze punten werden meegenomen in de berekening om de continuiteit van 1km te behouden. Figuur 2. Locaties aan de Belgische en Nederlandse kust. 2

4 . Resultaten voor het Project Electrabel Jan de Nul (Vlakte van de Raan).1. Waargenomen zichthoeken Een overzicht van de waargenomen zichthoeken vanaf verschillende locaties in België en Nederland wordt gegeven in figuur 3. De overeenkomende locaties op de kust worden teruggevonden in figuur 2. Overzicht van zichthoeken waargenomen vanaf verschillende locaties in België en Nederland Project ELB-JDN j 2 Zichthoek in graden ee bb y v s p m g d a Locaties aan de kust Figuur 3. Overzicht zichthoeken Laten we de rode punten 1 tem 18 (zie 2. Methodologie) buiten beschouwing dan worden voor het windmolenpark op de Vlakte van de Raan de hoogste zichthoeken (interval tem 15 ) waargenomen van 21 t.e.m.18 en van 1 t.e.m.. Gaande van tem dalen de zichthoeken vervolgens naar 1. In dit interval (15 tem 1 ) bevinden zich ook de Nederlandse locaties van a tem h. Op de overige Belgische locaties (ten westen van Blankenberge punt 21 en hoger) en Nederlandse locaties (van de i tot ff) worden beperkte zichthoeken waargenomen (< 1 ). Zichthoeken: project ELB-JDN g e I Locaties Nederland ee cc aa y w u s q o m k c a Zichthoeken Nederland Zichthoeken België België Nederland Locaties België Figuur. Zichthoeken voor België en Nederland afzonderlijk. 3

5 In figuur worden de zichthoeken voor België en Nederland afzonderlijk voorgesteld. Uit figuur blijkt dat voor Nederland de zichthoeken vnl vallen in het interval 5 tot 1. De zichthoeken voor België zijn verspreid over verschillende intervallen waarbij het interval tussen 1 en de grootste aantallen vertoont..2. Vergelijking zichthoek kortste afstand tot het windmolenpark Zoals in het hoofdstuk methodologie werd uitgelegd, wordt de grootste visuele vervuiling bekomen op die locaties waar een grote zichthoek overeenkomt met een kleine afstand tot het park. In figuur 5 worden de zichthoeken en de kortste afstand tot het park per locatie uitgezet. De locaties op de havenmuren van Zeebrugge werden in het groen aangeduid. Zichthoeken in functie van de afstand tot het park per locatie Project ELB-JDN Kortste afstand tot het park in km I 32 8 cc y u q m Zichthoek in graden e a Locaties Zichthoek in graden Kortste afstand tot de kust Figuur 5. Zichthoeken en kortste afstand tot het park vanuit de verschillende locaties Uit figuur 5 blijkt dat de locaties met de hoogste visuele hinder (> 15 zichthoek en minder dan km verwijderd van het park) zich bevinden tussen de locaties 6 en. Iets kleinere zichthoeken (15 <x<1 ), maar eveneens afstanden < km, worden genoteerd tussen 21 en 3 enerzijds en tussen 1 en 5 anderzijds. Voor de Nederlandse locaties blijken de locaties tussen a en e relatief de hoogste visuele vervuiling te ervaren. Hierbij dient opgemerkt dat deze laatste vermelde Nederlandse locaties tov van de Belgische locaties een zeer geringe visuele hinder zullen ervaren. De zichthoeken zijn immers niet extreem hoog, de afstanden niet extreem laag. Figuur 6 geeft de resultaten weer op een XY scatter plot: op deze plot liggen de slechtste locaties in de linkerbovenhoek van de figuur. Hoe meer een punt gelegen is in de beneden rechterhoek hoe gunstiger de locatie.

6 Afstand en zichthoek in functie van locatie Zichthoek in graden ff ee e d c f g h I j dd cc bb aa z b y x w v u r 37 a k l m n o pq s t Kortste afstand tot het park Figuur 6: XY scatterplot van de gegevens. Houden we geen rekening met de locaties 1 tem 18 gelegen op de havenmuren van Zeebrugge (rode punten) dan blijkt uit figuur 6 dat de slechtste locaties (linkerbovenhoek) zich bevinden ter hoogte van de locaties 6, 7, 8 en 9 ter hoogte van Duinbergen-Heist, waar de zichthoek groter is dan 15 en de afstand kleiner dan 15 km. De Nederlandse locaties (letters) liggen niet in een uitzonderlijk slechte positie. De zichthoeken zijn relatief klein en de afstand tot de kust is voor de meerderheid van de punten groter dan 15km..3. Frequentie van voorkomen voor de zichhoeken Frequentie van voorkomen per interval (ELB-JDN) Frequentie (%), ,1-1,1-15 5, Interval Figuur 7. Frequentie van voorkomen Uit figuur 7 blijkt dat de meeste zichthoeken (52.5%) zich bevinden in het interval met de kleinste zichthoeken 5,1 t.e.m 1. Een belangrijk aandeel (.75%) vinden we terug in het interval 1.1 t.e.m % van de zichthoeken wordt teruggevonden in het interval 15.1 t.e.m. en 6.25% in het interval met de grootste zichthoeken (enkel meetbaar op de voorhaven van Zeebrugge). Zoals in de methodologie uitgelegd vindt de BMM dat maximaal 1/9 van een menselijke gezichtsveld aan de horizon, zijnde, mag ingenomen worden door 1 welbepaald project. 5

7 Hiermee rekening houdende blijkt voor het project Electrabel dat deze waarde niet overschreden wordt... Besluit project Electrabel-Jan de nul (Vlakte van de Raan) Alhoewel het project voor bepaalde locaties kritisch wordt (grote zichthoek en/ of kleine afstand) oordeelt de BMM dat het project op vlak van landschappelijk zicht aanvaardbaar is. Het project overschrijdt op geen enkele locatie de vooropgestelde limiet (1/9 van het horizon gezichtsveld). 5. Resultaten voor het project C-Power (Wenduinebank) 5.1. Waargenomen zichthoeken Een overzicht van de waargenomen zichthoeken vanaf verschillende locaties in België en Nederland wordt gegeven in figuur 8. De overeenkomende locaties op de kust worden teruggevonden in figuur 2. Overzicht van zichthoeken waargenomen vanaf verschillende locaties in België en Nederland Project C-Power Zichthoeken in graden dd aa x u Locaties aan de kust Figuur 8. Overzicht zichthoeken. De grootste zichthoeken (interval tem 5 ) voor het park op de Wenduinebank wordt waargenomen vanuit 26 tot 3 (van Wenduine tot voorbij De Haan richting Bredene). Gaande van punt 3 naar 37 en van 26 naar 18 dalen de zichthoeken vervolgens naar. Op de overige 6

8 Belgische locaties (ten westen van 37 en ten oosten van 18) worden zichthoeken waargenomen <. De zichthoeken voor de Nederlandse locaties werden niet berekend omdat het park te ver weg ligt Vergelijking zichthoek kortste afstand tot het windmolenpark In figuur 9 worden de zichthoeken en de kortste afstand tot het park per locatie uitgezet. De locaties op de havenmuren van Zeebrugge werden in het groen aangeduid. Zichthoeken in functie van de afstand tot het park per locatie Project C-Power Kortste afstand tot het park in km Zichthoek in graden Locaties 8 cc y u hoek in graden kortste afstand in km Figuur 9. Zichthoeken en kortste afstand tot het park vanuit de verschillende locaties Uit figuur 9 blijkt dat de locaties met de hoogste visuele hinder (> zichthoek en minder dan km verwijderd van het park) zich bevinden tussen de locaties 18 en 37. Tussen 37 en 2 worden iets kleinere zichthoeken ( <x<15 ) waargenomen, maar nog steeds kleine afstanden (+/- 1 km). In interval x<15 met afstanden > 1km, vallen de locaties van 3 tem 7 en 1 en u. Figuur 1 geeft de resultaten weer op een XY scatter plot: op deze plot liggen de slechtste locaties in de linkerbovenhoek van de figuur. Hoe meer een punt gelegen is in de beneden rechterhoek hoe gunstiger de locatie. 7

9 Afstand en zichthoek ifv locatie Z ich th o ek in g rad en ff ee dd 6263 cc bb aa z y w v Figuur 1: XY scatterplot van de gegevens. Kortste afstand in km Houden we geen rekening met de locaties 1 tem 18 gelegen op de havenmuren van Zeebrugge dan blijkt uit figuur 1 dat de slechtste locaties (linkerbovenhoek) zich bevinden ter hoogte van de locaties 18 tem 37 waar de zichthoek groter is dan en de afstand kleiner dan km. Voor de locaties tussen 25 en 3 is de zichthoek zelfs groter dan. 8

10 5.3. Frequentie van voorkomen voor de zichthoeken Frequentie van voorkomen per interval (C-power) Frequentie (%) 5 5,1-5,1-5 35,1-3, ,1-3, ,1-1,1-15 5, Interval Figuur 11. Frequentie van voorkomen Uit figuur 11 blijkt dat de meeste zichthoeken (35%) zich bevinden in het interval met de kleinste zichthoeken 5,1 t.e.m 1. Een belangrijk aandeel (31%) vinden we terug in het daaropvolgend interval 1.1 t.e.m % van de zichthoeken wordt teruggevonden in het interval 15.1 t.e.m. en 6% in het interval van t.e.m.25. In de intervallen van de grootste zichthoeken (>3%) wordt 1% van de zichthoeken waargenomen. Hiervan heeft 6 % van de zichthoeken een waarde groter dan 5. Zoals in de methodologie uitgelegd vindt de BMM dat maximaal 1/9 van een menselijke gezichtsveld aan de horizon, zijnde, mag ingenomen worden door infrastructuren allerhande. Hiermee rekening houdende blijkt voor het project C-power % van de locaties deze waarde te overschrijden met name van de westelijke havendam van Zeebrugge tot aan Oostende (19km). In % van de onderzochte locaties (over een kustlijn van 9 km) overschrijdt het project zelfs de. 5.. Besluit project C-Power (Wenduinebank) Op vlak van landschappelijk zicht komt het project op de Wenduinebank het beoordelingscriterium niet na. Het project overschrijdt in % van de kustlocaties de vooropgestelde waarde van (1/9 van het horizon gezichtsveld). 6. Combinatie van beide projecten 6.1. Vergelijking zichthoek en kortste afstand tot de windmolenparken Beide projecten werden samen in figuur uitgezet. Uit figuur blijkt duidelijk dat de zichthoeken voor het project C-Power beduidend hoger liggen dan deze van het project Electrabel. De afstanden voor het project C-power zijn beduidend korter (dus dichter bij de kust gelegen) dan voor het project Electrabel. Voegen we hierbij de resultaten verkregen uit figuren 6 en 1 (xy scatterplots) dan blijkt duidelijk dat de visuele vervuiling voor het project C-Power zich uitstrekt over een relatief groot aantal locaties (18 t.e.m. 37), daar waar een belangrijke visuele hinder voor het project Electrabel zich concentreert naar enkele locaties op de havenmuren. 9

11 I Zichthoeken en kortste afstand van de projecten ELB-JDN (volle lijn) en C-Power (stippellijn) 6 Kortste afstand tot het park Zichthoeken in graden cc y u q m e a locaties ELBzichthoek CPzichthoek ELBafstand CPafstand Figuur. Zichthoeken en kortste afstand tot beide parken vanuit de verschillende locaties 6.2. Vergelijking van de frequentie van voorkomen Frequentie van voorkomen (zichthoeken) per interval Frequentie % ELB-JDN C-Power 1 5,1-5,1-5 35,1-3, ,1-3, ,1-1,1-15 5, Interval zichthoeken in graden Figuur 13. Frequenties van voorkomen Uit figuur 13 blijkt dat voor beide projecten de grootste frequenties voorkomen bij de intervallen met de kleinste zichthoeken (t.e.m. 15 ). De intervallen met een middelmatige zichthoek (tussen 15 en 25 ) bevatten eveneens belangrijke aantallen. Het is opvallend dat enkel het project van C-Power frequenties bevat in de intervallen met de grootste zichthoeken (>25 ) Cumulatie van zichthoeken voor beide parken Voor de locaties 19 t.e.m. 7 werden de cumulaties berekend van de zichthoeken. De zichthoek voor het project Electrabel werd opgeteld bij deze van het project C-Power. Voor de punten ten 1

12 Westen van punt 7 wordt de afstand tot het project Electrabel te groot (>38km) en dus niet meer zichtbaar; voor de punten ten Oosten van locatie 19 ontneemt de haveninfrastructuur het zicht op het park. De resultaten van de cumulatieberekeningen worden gegeven in figuur 1. Cumulatie van zichthoeken voor de locaties 19 t.e.m Cumulatie van zichthoek in graden Locaties Figuur 1. Cumulaties van zichthoeken voor de locaties 19 t.e.m. 7 Rekening houdend met de vooropgestelde norm van maximum 1/5 van het horizongezichtsveld, zijnde, mag ingenomen worden door meerdere projecten, kan uit figuur 1 besloten worden dat op 17 locaties deze zichthoek overschreden wordt indien beide projecten aanvaard zouden worden. Dit zijn de locaties 19 t.e.m. 35, zijnde van Blankenberge-Oost tot Bredene-Oost. 6.. Algemeen besluit Uit dit onderzoek blijkt dat het project C-Power een grote visuele hinder geeft, terwijl de visuele hinder bij het project Electrabel aanvaardbaar blijft. Cumulatief nemen de projecten Electrabel en C- Power samen meer dan ½ van de horizon in op acht van de gekozen locaties aan de kust (Wenduine De haan). Aangezien maximaal 1/5 van de horizon cumulatief door projecten mag ingenomen worden, wordt de norm dus aanzienlijk overschreden. Om te vermijden dat één project het geheel van de toelaatbare ruimte inneemt is het redelijk per project een bezetting van maximaal 1/9 van de volledige horizon toe te staan. Deze waarde wordt door het project Elctrabel niet overschreden, wel door het project C-Power. 11

13 Annex : lijst van locaties Punt Locatie Punt Locatie Punt Locatie a W van Domburg 1 Het Zwin Bredene b 2 37 c 3 38 Oostende d Knokke 39 Oostende e Westkapelle 5 f Westkapelle 6 1 g 7 2 h 8 Duinbergen 3 i 9 j 1 Haven Zeebrugge 5 k Valkenisse 11 Haven Zeebrugge 6 l Haven Zeebrugge 7 Middelkerke m 13 Haven Zeebrugge 8 n 1 Haven Zeebrugge 9 o 15 Haven Zeebrugge 5 p Haven Zeebrugge 51 q 17 Haven Zeebrugge 52 Westende r Vlissingen 18 Haven Zeebrugge 53 s Vlissingen 19 5 t 55 u NW Breskens Nieuwpoort v 22 Blankenberge 57 w 23 Blankenberge 58 x 59 y 25 6 z Koksijde aa 27 Wenduine 62 bb 63 cc 29 6 dd Cadzand 3 65 ee 31 De Haan 66 ff Grens NL-B 32 De Haan 67 De Panne Grens NL-B Grens B-FR