Waarom heeft België er belang bij om de EU-doelstelling van 30% minder broeikasgassen te steunen?

Transcriptie

1 Waarom heeft België er belang bij om de EU-doelstelling van 30% minder broeikasgassen te steunen? De internationale onderhandelingen over het klimaat zullen de komende maand november weer een nieuw hoogtepunt kennen met de top in Durban (28 november tot 9 december 2011). In de aanloop daar naartoe moet de Europese Unie haar positie bepalen en kiezen voor een nieuwe interne reductiedoelstelling. De aangekondigde doelstelling van 20% minder broeikasgassen tussen nu en 2020 (in vergelijking met 1990) wordt mogelijks opgetrokken. Bepaalde lidstaten, zoals Duitsland, Spanje en het Verenigd Koninkrijk, hebben al laten vallen dat ze de doelstelling willen optrekken tot - 30%. België, en vooral Vlaanderen, lijkt minder enthousiast. Het heeft nochtans alles te winnen door zich achter een hogere ambitie te scharen. Een interne reductiedoelstelling van - 30% zou onze economie en die van Europa kunnen aanzwengelen, terwijl de EU een eerste belangrijke bijdrage zou leveren aan de strijd tegen klimaatverandering. De inzet De industrielanden hebben een grote verantwoordelijkheid in de klimaatverandering, die zich nu al laten voelen was het warmste jaar dat ooit is opgetekend' i. De gevolgen van de opwarming van de aarde extreme weersfenomenen, stijging van de zeespiegel, meer droogtes zullen steeds meer te voelen zijn in heel de wereld en niet in het minst in het Zuiden. De Europese Unie heeft een belangrijke rol te vervullen om een op hol geslagen klimaat te voorkomen. Om haar verantwoordelijkheid ten volle te nemen, moet de EU een ambitieuzere doelstelling voor de vermindering van broeikasgassen formuleren. In 2007 engageerde ze zich in het kader van

2 haar Klimaat- en Energiepakket tot een vermindering met 20% van de broeikasgassen tegen Deze inspanning is onvoldoende, maar ook misleidend. Vanuit een structureel oogpunt moet er immers niets of bijna niets worden gedaan. Dankzij de economische crisis zijn de broeikasgassen in de Europese Unie in 2009 reeds gedaald met 17,3% (referentiejaar 1990) en dit zonder een fundamentele wijziging aan ons energiesysteem. Zo werden onze doelstellingen in het kader van Kyoto bijna moeiteloos bereikt. Er is dus nog niets structureels gebeurd om op termijn een klimaatcrisis af te wenden. Misverstanden over de synergieën tussen klimaat en economie Misverstand nr. 1: klimaatverandering bestrijden heeft een negatieve impact op de economie Vaak wordt geponeerd dat een ambitieuzer klimaatbeleid zou leiden tot een verarming van de economie en een toename van de werkloosheid in landen die een dergelijk beleid zouden voeren. Recente studies spreken dit echter tegen. Vele economisten zien vandaag in een ambitieuzer klimaatbeleid een kans om de Europese economie, die zich moeilijk lijkt aan te passen aan de nieuwe wereldorde, een impuls te geven. Zo komen economisten verbonden aan gerenommeerde onderzoekscentra zoals het Potsdam Institute, de universiteit van Oxford en de Sorbonne, tot de conclusie dat:

3 een helder beleid gekoppeld aan een doelstelling van - 30% emissie van broeikasgassen (tegen 2020 in vergelijking met 1990) zowel gunstig kan zijn voor het klimaat als voor de economie. ii Om dit te realiseren, wijzen de economisten erop dat de reductiedoelstelling samen moet gaan met een ambitieus investeringsbeleid en een duidelijke strategische oriëntatie van de overheden. Er zijn dus publieke investeringen nodig. Slechts weinig sectoren bieden een even grote return-on-investment op vlak van groei en tewerkstelling als die van de nieuwe, groene economie. Dit wordt geïllustreerd in een studie van Cap Gemini, gewijd aan de doeltreffendheid van de steun voor hernieuwbare productie in Wallonië. Die bewijst dat elke euro overheidsgeld die wordt geïnvesteerd in de groene economie leidt tot een investering vanuit de privésector van minstens 3 euro iii. De Belgische economie zou, net zoals die van onze buurlanden, op deze manier voordeel kunnen halen uit een meer ambitieuze EU-doelstelling voor de reductie van broeikasgassen. Een verhoging van deze doelstelling van - 20 naar -30% zou kunnen leiden tot een jaarlijkse toename van de groei die wordt geschat op 0,6% van het BBP. Tegelijk zou de werkloosheid in dit scenario met maar liefst 2,5% kunnen dalen tegen 2020 iv. Opnieuw, deze veelbelovende prestaties kunnen enkel worden bereikt door een gecoördineerde economische politiek en klimaatbeleid. Misverstand nr. 2: een ambitieuzer klimaatbeleid zou een catastrofe betekenen voor de budgetten van de lidstaten De economische recessie heeft de uitstoot van broeikasgassen ernstig doen afnemen in de Europese Unie, zonder dat er ook maar één maatregel werd getroffen. Deze kunstmatige daling heeft een minder bekend neveneffect: ze verlaagt de verkoopprijs van de CO2-quota op de Europese koolstofmarkt.

4 In 2008 berekende de Europese Commissie dat de kredieten van de Europese koolstofmarkt (ETS) moesten geruild worden tegen 30 /ton CO 2 tussen nu en Daar zijn we nog ver af! De huidige schattingen voorzien eerder een instorting van de prijzen. De oorzaak hiervan is dat de hoeveelheid koolstofkredieten in circulatie niet in verhouding staat tot de effectieve broeikasgasuitstoot. Niet enkel weerhoudt een dergelijk lage prijs ondernemingen ervan om te investeren in een efficiëntere en groene productie, maar ook het budget van de lidstaten lijdt hieronder. De inkomsten van de veilingen van deze kredieten gaan immers naar de lidstaten. Met voorspellingen van gehalveerde prijzen voor de broeikasgasquota, zullen de Europese regeringen worden geconfronteerd met een inkomstenderving van bijna 70 miljard euro over de periode tussen 2013 en Voor België alleen gaat het om een bedrag van ongeveer 2,2 miljard dat geen deel zal uitmaken van het staatsbudget. Terwijl anderzijds de bijkomende openbare investeringen van cruciaal belang zullen zijn om de Europese energierevolutie op gang te brengen. v Voordelen van een betere afstemming tussen klimaat en economie Het is nuttig de impact van klimaatverandering te relateren aan een kost die voelbaar is op economisch vlak. Het Stern-rapport vi stelt dat de opwarming van de aarde jaarlijks 5 à 20% van het wereldwijde BBP vertegenwoordigt. Een duidelijke illustratie van deze bijkomende kosten is het nieuwe aanpassingsplan dat in Vlaanderen wordt besproken om zich voor te

5 bereiden op de gevolgen van de klimaatverandering, voornamelijk aan de kust. Maar andere kosten, en dus andere mogelijke besparingen, moeten nog worden becijferd: Vermindering van de kosten gerelateerd aan de import van energie Onze energieafhankelijkheid van fossiele brandstoffen en uranium kost ons elk jaar meer en meer. Zo werd er in België in miljard euro besteed aan de import van energie vii. De Europese Commissie schatte in dat overstappen naar een doelstelling van - 30% interne broeikasgasuitstoot in 2020 maar liefst 14,1 miljard euro per jaar zou besparen in de 27 lidstaten van Europa samen viii. Veel gezondheidskosten worden vermeden Op wereldvlak zijn de gezondheidsproblemen te wijten aan klimaatverandering legio en moeilijk te kwantificeren: de verspreiding van ziektes, moeilijke toegang tot water, daling van de landbouwopbrengsten, ondervoeding,... Ook in Europa is de accumulatie van broeikasgassen in de atmosfeer vaak verantwoordelijk voor collaterale schade op vlak van gezondheid. Of die nu wordt veroorzaakt door broeikasgassen (ozon) of eerder door andere vervuilende gassen die gelinkt worden aan de verbranding van fossiele brandstoffen (bijvoorbeeld zwaveldioxide), hun aanwezigheid in de lucht vormt een belangrijke bedreiging voor de volksgezondheid. De Europese Commissie schat de potentiële besparingen op het vlak van gezondheidszorg die zouden samengaan met een overgang naar de

6 doelstelling van - 30% op 16,7 miljard euro, indien de volledige inspanning voor de vermindering wordt geleverd binnen de EU (een interne reductie) ix. De vereniging Health and Environnement Alliance schatte op haar beurt dat België in zo'n scenario jaarlijks bijna 900 miljoen euro zou kunnen besparen x. Vermeden delokalisaties Zowel de Vlaamse regering als het VBO (Verbond van Belgische Ondernemingen) schetsten al meerdere keren het doembeeld van delokalisaties naar landen met een soepelere klimaatreglementering, om zo een ambitieuzere doelstelling voor zich uit te schuiven. Meerdere onderzoeken tonen echter aan dat deze vrees grotendeels ongegrond is xi. In ieder geval, zelfs voor deze ondernemingen die wel degelijk dreigen blootgesteld te worden aan deze internationale concurrentie, worden er in het kader van het Europese Energie- en klimaatpakket uitzonderingsregimes voorzien, zoals de toekenning van gratis emissiequota. Contactpersonen Arnaud Collignon, verantwoordelijke «Klimaat»-campagne van Greenpeace, arnaud.collignon@greenpeace.org, 0477/ Joeri Thijs, verantwoordelijke klimaat-transport campagne Greenpeace, joeri.thijs@greenpeace.org, 0496/

7 i ii iii iv v vi vii Eurostat; Yearly statistic Energy; editie 2008 viiianalyse van de opties om tot een vermindering van de broeikasgasemissies te komen van meer dan - 20% en de inschatting van het risico op een koolstoflek; Mededeling van de Europese Commissie; ix doc2_en.pdf x xi