Hogere Managementopleiding voor de Mobiliteitsbranche IVA Driebergen. Verslag van de uitgebreide opleidingsbeoordeling 11 en 12 oktober 2012

Transcriptie

1 Vlindersingel VM Utrecht Hogere Managementopleiding voor de Mobiliteitsbranche IVA Driebergen Verslag van de uitgebreide opleidingsbeoordeling 11 en 12 oktober 2012 Utrecht november Evaluatiebureau voor het hoger onderwijs

2 Dit document laat zich het beste dubbelzijdig afdrukken. 2 IVA Driebergen

3 Inhoudsopgave Inhoudsopgave...3 Samenvatting...4 Colofon...8 Inleiding...9 Beoogde eindkwalificaties...11 Programma...14 Personeel...22 Voorzieningen...25 Kwaliteitszorg...28 Toetsing en gerealiseerde eindkwalificaties...31 Bijlagen...35 Bijlage 1 Visitatiecommissie...37 Bijlage 2 Programma visitatie...41 Bijlage 3 Kwantitatieve gegevens...43 Bijlage 4 Eindkwalificaties...46 Bijlage 5 Programmaoverzicht...51 Bijlage 6 Bestudeerde documenten...52 Bijlage 7 Onafhankelijkheidsverklaringen...54 B Mobiliteitsmanagement november

4 Samenvatting Op 11 en 12 oktober 2012 is de Hogere Managementopleiding voor de Mobiliteitsbranche van IVA Driebergen gevisiteerd door een commissie van AeQui. Het totaaloordeel van de commissie is goed. IVA Driebergen is een kleinschalige niet-bekostigde business school gespecialiseerd in managementopleidingen voor de mobiliteitsbranche. Het aanbod bestaat naast de hbo-opleiding Mobiliteitsmanagement uit verschillende mbo-opleidingen. IVA Driebergen leidt studenten in eerste instantie op voor technisch/commerciële managementfuncties in de mobiliteitsbranche; de bacheloropleiding is uiteindelijk breed genoeg om dergelijke functies ook in andere sectoren te vervullen. Naast de inhoudelijke combinatie van management, commercie en techniek kenmerkt IVA Driebergen zich door veel expliciete aandacht voor professionele vorming. De Hogere Managementopleiding voor de Mobiliteitsbranche is een vierjarige bachelorstudie (240 EC). De doelstelling van de opleiding is jonge mensen zo op te leiden dat ze succesvol kunnen opereren in de continu evoluerende mobiliteitsbranche als bachelor op een midden en hoger kaderniveau. Afgestudeerden van hogeschool IVA moeten zicht hebben op het hele proces, van productie tot en met de verkoop aan consument en bedrijf (business-to-business), inclusief het aftersales-proces. Beoogde eindkwalificaties De Hogere Managementopleiding voor de Mobiliteitsbranche stelde in samenspraak met het beroepenveld haar eindkwalificaties en doelstellingen vast. Deze eindtermen concretiseerde de opleiding vervolgens naar inhoud en bachelorniveau met behulp van de internationale Dublin Descriptoren. Het resultaat is een breed commercieel bedrijfseconomisch profiel met een aantal duidelijk branchespecifieke accenten. In de beoogde eindtermen valt verder in positieve zin de aandacht op voor de beroepshouding van beginnend professionals. Het management, de docenten en het ondersteunend personeel van de opleiding hebben veelvuldig contact met het werkveld en luisteren daarbij goed naar de wensen en eisen van het veld. De verzamelde informatie wordt ingezet om het curriculum en de eindtermen van de opleiding actueel te houden. De commissie beoordeelt deze standaard daarom als goed. Programma De commissie kwalificeert standaard 2 ( Oriëntatie ) als excellent. De opleiding heeft een opvallend sterke oriëntatie op de praktijk, deze komt in ieder onderdeel van het curriculum terug. Binnenschools is de beroepspraktijk onder andere zichtbaar in actuele cases uit de praktijk, technische en communicatieve practica, gastcolleges, projecten met finales met een vakjury en door ervaringen van docenten die grotendeels zelf afkomstig zijn uit de beroepspraktijk. Buitenschools wordt aan de ontwikkeling van beroepsvaardigheden gewerkt tijdens bedrijfsbezoeken, door participatie bij beurzen en door middel van de afstudeerstages, die gaan over concrete actuele bedrijfscases. De branche weet IVA te vinden om de nieuwste ontwikkelingen te demonstreren en andersom is de instelling een trouwe leverancier van pas afgestudeerden aan de branche. Studenten en alumni zijn zeer tevreden over de praktijkgerichtheid van de opleiding. Wat de instelling in de ogen van de visitatiecommissie buitengewoon knap heeft gedaan, is de opleiding een specifieke branchegerichtheid en - meerwaarde te geven, zonder de opleiding te beperken tot deze branche. De commissie beoordeelt de standaard 3 als goed. Ze is van mening dat het geheel aan leerdoelen de eindkwalificaties goed dekt en dat de eindtermen evenwichtig zijn verspreid over de opleiding. De commissie zag in het programma alle inhoud terug die studenten nodig hebben om te voldoen aan de eisen die het bedrijfsleven aan een beginnend beroepsbeoefenaar stelt. De commissie kwalificeert het didactisch concept (standaard 4) als excellent. De relatief strakke sturing in de eerste twee jaren maakt de opleiding uitermate geschikt voor haar doelgroep. Veel jonge studenten kiezen bewust voor IVA vanwege de structuur in de eerste twee jaar. Dankzij het didactisch systeem en de hechte leergemeenschap die zich vormt, leren studenten gelijkmatig en 4 IVA Driebergen

5 gedisciplineerd te studeren. De opleiding laat bovendien uitstekende rendementen zien. Ook positief is dat, hoewel het programma van de eerste jaren sturend is en vooral gericht op kennisverwerving, docenten de studenten desondanks ook uitdagen tot doordenken. De werkvormen die de opleiding in de verschillende leerjaren inzet, sluiten naar het oordeel van de commissie heel mooi aan op het gehanteerde didactisch concept. De commissie kwalificeert ook de studeerbaarheid als goed. De opleiding neemt organisatorische en programmatische factoren die de studievoortgang kunnen belemmeren zoveel mogelijk weg en ondersteunt studenten met een functiebeperking of (persoonlijke) problemen. Personeel De visitatiecommissie is van mening dat IVA Driebergen een effectief personeelsbeleid hanteert met een gedegen introductie en voldoende didactische en praktijkgerichte nascholingsmogelijkheden voor docenten. Ten aanzien van de bredere ontwikkelingsmogelijkheden plaatst de commissie een aanbeveling (zie paragraaf Aanbevelingen). Bij de beoordeling van onderwijzend personeel betrekt het management nadrukkelijk de mening van studenten. De kwaliteit van het personeel is goed, waarbij vooral de gedrevenheid en voorbeeldhouding van de docenten en de leiding in het oog springt. De instelling voert naar het oordeel van de commissie een excellent beleid rond personeelsomvang. Hierdoor wordt lesuitval tot een absoluut minimum gereduceerd en de persoonlijke begeleiding van studenten die IVA voorstaat, gerealiseerd. Voorzieningen De visitatiecommissie vindt de materiële voorzieningen goed geschikt voor het realiseren van het lesprogramma. IVA Driebergen beschikt naast reguliere lokalen over branchespecifieke ruimten en faciliteiten voor (gast)presentaties en congressen. Studenten worden vanuit de instelling goed begeleid tijdens hun studie. Een persoonlijke mentor zorgt voor de algemene begeleiding van studenten en ze worden op verschillende manieren ondersteund bij zelfstudie. De informatievoorziening is uitgebreid en passend bij de doelgroep. Kwaliteitszorg Kwaliteitsdenken maakt binnen IVA Driebergen onderdeel uit van de organisatie. De visitatiecommissie vindt dat de instelling de kwaliteit van haar opleiding goed bewaakt. Daartoe wordt frequent mondeling en schriftelijk geëvalueerd onder alle betrokkenen. De opleiding onderzoekt verbeterpunten die uit de evaluaties naar voren komen, bespreekt deze en voert verbeteracties uit. De korte lijnen binnen de instelling en het enthousiasme voor het versterken van de opleiding dragen bij aan een snelle doorlooptijd. De stakeholders (studenten, docenten en de beroepenveldcommissie) bevestigen dat het doorvoeren van verbetermaatregelen effectief en vlot gebeurt. Toetsing en gerealiseerde eindkwalificaties De commissie kwalificeert de toetsing als goed. Het systeem van toetsing sluit uitstekend aan op zowel de inhoud als de vormgeving (het didactisch concept) van het lesprogramma. De studenten gaven aan in hun opleiding veel steun te hebben aan de tussentijdse testen. De toetsen zijn door de commissie beoordeeld en goed bevonden wat betreft inhoud, niveau en complexiteit. De commissie is van mening dat de opleiding de eindkwalificaties over het geheel genomen voldoende breed en diep toetst. De beoordeling is adequaat. De commissie spreekt verder haar waardering uit voor de gedegen organisatie en informatievoorziening rond de toetsing. De commissie beoordeelt het gerealiseerd eindniveau als goed. De toetsen en eindwerken getuigen beslist van bachelorniveau. De kennis, het inzicht en de toepassingsvaardigheden van de afgestudeerden zijn hiermee ruimschoots aan de maat. De vorming en houding die de studenten voorts meekrijgt, steekt naar de mening van de commissie met kop en schouders boven het Nederlandse gemiddelde uit. IVA Driebergen brengt zeer sociale, klantgerichte en hardwerkende afgestudeerden voort, voor wie de juiste professionele houding een tweede natuur is. Ook de vele werkveldcontacten waar studenten al tijdens hun opleiding een netwerk mee kunnen opbouwen, vindt de commissie een sterk punt in het realiseren van het eindniveau. B Mobiliteitsmanagement november

6 Aanbevelingen Naast een indrukwekkende lijst aan positieve bevindingen plaatst de commissie ook enkele aanbevelingen voor verdere verbetering. Gezien de brede managementopzet van de opleiding en de (steeds) bredere beroepsoriëntatie van de studenten, geeft de commissie de opleiding ter overweging om in de toekomst de beroepenveldcommissie breder samen te stellen. Een van de kernwaarden van de instelling is het bieden van doorgroeimogelijkheden naar andere opleidingen. Volgens de ouderejaars studenten die de commissie sprak, blijft de voorlichting vanuit IVA over externe vervolgopleidingen wat achter. De studenten zouden graag zien dat IVA deze voorlichting centraal oppakt. De visitatiecommissie sluit zich hierbij aan. IVA Driebergen heeft nog geen selectie- of scholingsbeleid om het aantal universitair opgeleide docenten voor de bacheloropleiding te verhogen. De commissie adviseert hiervoor doelen te stellen, bijvoorbeeld rond het faciliteren van docenten die een mastertitel willen behalen. De grote bereidheid onder de docenten om een masteropleiding te gaan volgen, stemde de commissie positief. Belangrijk punt van aandacht vindt de commissie tenslotte dat er in meerdere gevallen slechts één docent betrokken is bij de begeleiding en beoordeling van een scriptie. De commissie beveelt de opleiding aan alle scripties structureel door een tweede lezer te laten beoordelen. Dit zorgt voor een sterkere borging van het eindniveau. Tevens ondervangt deze procedure eventuele ongelijkheden tussen beoordelingen die, ondanks de uitgebreide beoordelingsdocumenten, door de inzet van externe begeleiders kunnen ontstaan. Alle standaarden van het NVAO kader zijn positief beoordeeld (voldoende, goed en excellent) en op die grond geeft de visitatiecommissie een positief advies inzake accreditatie van de Hogere Managementopleiding voor de Mobiliteitsbranche. Namens de voltallige visitatiecommissie, Utrecht, november 2012 Ir. R. S. Kloosterman Voorzitter Drs. J. van Oudheusden Secretaris 6 IVA Driebergen

7 Overzicht De beoordelingen per standaard zijn weergegeven in onderstaande tabel. Standaard Beoordeling Beoogde eindkwalificaties 1. Beoogde eindkwalificaties Goed Programma 2. Oriëntatie van het programma 3. Inhoud van het programma 4. Vormgeving van het programma 5. Instroom 6. Studeerbaarheid 7. Omvang en duur Personeel 8. Doeltreffend personeelsbeleid 9. Het personeel is gekwalificeerd 10. De omvang van het personeel is toereikend Voorzieningen 11. Materiële voorzieningen 12. Studiebegeleiding Kwaliteitszorg 13. Evaluatie resultaten 14. Maatregelen tot verbetering 15. Betrekken van opleidings- en examencommissie, medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld Toetsing en gerealiseerde eindkwalificaties 16.1 Toetsing 16.2 Gerealiseerde eindkwalificaties Totaalbeoordeling Excellent Goed Excellent Goed Goed Voldoende Voldoende Goed Excellent Goed Goed Goed Goed Goed Goed Goed Goed B Mobiliteitsmanagement november

8 Colofon Instelling en opleiding IVA Driebergen Postbus 33, 3970 AA Driebergen Telefoon: Status instelling: niet-bekostigd Resultaat instellingstoets kwaliteitszorg: niet van toepassing Opleiding: B Hogere Managementopleiding voor de Mobiliteitsbranche Niveau: Hbo Bachelor Aantal studiepunten: 240 EC Titel: BBA Locatie: Driebergen Variant: Voltijd Croho-nummer: Kwantitatieve gegevens van de opleiding zijn weergegeven in bijlage 3. Voor kwaliteit verantwoordelijke bestuurder: E. Vermei Directeur Hbo mobiliteitsmanagement: E. Vermei Contactpersoon met betrekking tot kwaliteit van de opleiding: F. Kleyberg Contactgegevens: kleyberg@iva-driebergen.nl / T Visitatiecommissie De visitatiecommissie bestond uit: Ir. R. S. Kloosterman, voorzitter H. Adriani, werkveld- en domeindeskundige Ing. P. Claessen, werkveld- en domeindeskundige F. Willems BA, studentlid Drs. J. van Oudheusden, secretaris De commissie is vooraf voorgelegd aan de NVAO; de NVAO heeft ingestemd met de samenstelling. De visitatie is uitgevoerd onder verantwoordelijkheid van AeQui VBI Vlindersingel VM Utrecht (030) IVA Driebergen

9 Inleiding IVA Driebergen is een kleinschalige niet-bekostigde business school gespecialiseerd in managementopleidingen voor de mobiliteitsbranche. Het aanbod bestaat naast de hbo-opleiding Mobiliteitsmanagement uit verschillende mbo-opleidingen. IVA Driebergen leidt studenten in eerste instantie op voor technisch/commerciële managementfuncties in de mobiliteitsbranche; de bacheloropleiding is uiteindelijk die breed genoeg om dergelijke functies ook in andere sectoren te vervullen. Naast de inhoudelijke combinatie van management, commercie en techniek kenmerkt IVA Driebergen zich door veel expliciete aandacht voor professionele vorming. Het instituut IVA Driebergen is een particuliere instelling met een rijke historie. Begonnen in 1930 als Instituut voor den Autohandel met als doelstelling om kerels met karakter 1 op te leiden, is IVA Driebergen inmiddels uitgegroeid tot een instelling met ongeveer 950 zowel mannelijke als vrouwelijke studenten uit Nederland en België. Daarnaast begeleidt IVA Driebergen ongeveer honderd doorstudeerders in binnen- en buitenland. In dit rapport staat de Hogere Managementopleiding voor de Mobiliteitsbranche centraal. Naast deze vierjarige hbo-opleiding ontwikkelt IVA momenteel een double degree master, waarbij studenten een Master of Science-diploma behalen aan de University of Bradford in Groot-Brittannië en een professional master aan IVA Driebergen. De instelling hoopt hiermee de komende jaren meer studenten met een vwo-vooropleiding aan te trekken en daarmee het niveau van de hogeschoolopleiding te verhogen. IVA Driebergen stelt zichzelf ten doel studenten zo praktijk- en bedrijfsgericht als mogelijk op te leiden, te begeleiden en te vormen voor commercieel/ technische managementfuncties, met een focus op de automotive en nautische branche. Het praktijkgerichte van deze missie is terug te zien in drie van IVA s vijf kernwaarden: 1) goed te plaatsen onderwijs door verbinding met een specifieke branche, 2) netwerkontwikkeling via stages, bedrijfsbezoeken, gastcolleges, beurzen en afstudeerprojecten en 3) baanzekerheid door de inzet van een eigen loopbaanadviseur en de IVAcaturebank. 1 Bron: IVA Driebergen de eerste 75 jaar De wens studenten te begeleiden en vormen, vertaalde de instelling naar de kernwaarden persoonlijke coaching (onder meer mogelijk door het kleinschalig houden van het instituut) en groeimogelijkheden in de vorm van aansluitend onderwijs binnen en buiten IVA. De opleiding De Hogere Managementopleiding voor de Mobiliteitsbranche is een vierjarige bachelorstudie (240 EC). De doelstelling van de opleiding is jonge mensen zo op te leiden dat ze succesvol kunnen opereren in de continu evoluerende mobiliteitsbranche als bachelor op een midden en hoger kaderniveau. Afgestudeerden van hogeschool IVA moeten zicht hebben op het hele proces, van productie tot en met de verkoop aan consument en bedrijf (business-to-business), inclusief het aftersales-proces. De hogeschoolopleiding startte in 2001 met de richting Automotive Business Management, twee jaar geleden kwam daar de richting Nautisch Business Management bij. Bij instroom maken studenten direct een keuze voor de automotive of de nautische richting van de opleiding. Het curriculum van de richtingen verschilt alleen in twintig procent onderwijs in de eerste twee jaar, verder volgen studenten hetzelfde onderwijs. Gemiddeld stromen op hbo-niveau voor de automotive richting 224 studenten in en voor de nautische richting 25 studenten. Vergeleken met andere hbo-opleidingen op het gebied van mobiliteit (bijvoorbeeld HTS), ligt de nadruk in deze opleiding meer op business management en marketing, en minder op technische B Mobiliteitsmanagement november

10 vaardigheden. Het doel van het techniekonderwijs in deze opleiding is met name studenten voldoende technische kennis mee te geven om, in samenwerking met technisch personeel in de branche, de juiste commerciële en managementinschattingen te kunnen maken. De opleiding onderscheidt zich van algemenere managementopleidingen als Commerciële Economie en Bedrijfskunde door de focus op een specifieke sector. IVA kiest ervoor deze branchegerichtheid niet te zwaar aan te zetten, maar vorm te geven als een nautische of auto saus - zoals de betrokkenen het zelf noemen - over het spreekwoordelijke managementgerecht. In de eerste twee jaar van de opleiding bestaat twintig procent van het onderwijs uit brancheverkenning en tachtig procent uit breder onderwijs. Vanaf het derde jaar wordt het branchegerichte losgelaten. Het management lichtte toe dat het dan niet meer om auto s en boten gaat, maar volledig over business en mobiliteit. Ruim een derde van de afstudeerscripties heeft inmiddels een branchevreemd onderwerp en steeds meer IVAstudenten gaan na hun opleiding als technisch/ commerciële managers in andere bedrijfstakken aan de slag. De visitatie IVA Driebergen gaf AeQui VBI opdracht onderhavige visitatie uit te voeren. Hiertoe stelde AeQui een onafhankelijke en ter zake kundige commissie samen. Met vertegenwoordigers van de opleiding vond een voorbereidend gesprek plaats, waarin het programma en de invulling van de gesprekken en gesprekspartners werden vastgesteld. De commissie doorliep tijdens de visitatie dit programma, zie bijlage 2. De hogeschool verspreidde twee weken voorafgaand aan het visitatiebezoek een aankondiging voor het geplande open spreekuur. Er hebben geen studenten of medewerkers gebruik gemaakt van deze mogelijkheid. De visitatiecommissie koos en beoordeelde een selectie van vijftien afstudeerscripties die studenten de laatste twee jaar produceerden. De resultaten van die beoordeling waren input voor de gesprekken met de opleiding, zie standaard 16 in dit rapport. De commissie voerde de beoordeling in onafhankelijkheid uit; aan het einde van de visitatie stelde zij de opleiding in kennis van haar bevindingen en conclusies. De opleiding in Driebergen heeft gereageerd op een concept van de rapportage, de reacties zijn verwerkt in deze definitieve rapportage. 10 IVA Driebergen

11 Beoogde eindkwalificaties De Hogere Managementopleiding voor de Mobiliteitsbranche stelde in samenspraak met het beroepenveld haar eindkwalificaties en doelstellingen vast. Deze eindtermen concretiseerde de opleiding vervolgens naar inhoud en bachelorniveau met behulp van de internationale Dublin Descriptoren. Het resultaat is een breed commercieel bedrijfseconomisch profiel met een aantal duidelijk branchespecifieke accenten. In de beoogde eindtermen valt verder in positieve zin de aandacht op voor de beroepshouding van beginnend professionals. Het management, de docenten en het ondersteunend personeel van de opleiding hebben veelvuldig contact met het werkveld en luisteren daarbij goed naar de wensen en eisen van het veld. De verzamelde informatie wordt ingezet om het curriculum en de eindtermen van de opleiding actueel te houden. Beoogde eindkwalificaties Standaard 1: De beoogde eindkwalificaties van de opleiding zijn wat betreft inhoud, niveau en oriëntatie geconcretiseerd en voldoen aan internationale eisen. Afstemming beroepenveld Het managementteam van hogeschool IVA stelde de eindkwalificaties en doelstellingen van de opleiding op in overleg met de beroepenveldcommissie van de opleiding. Deze commissie bestaat uit zes externe contacten, waarvan er vijf werkzaam zijn als beleidsmaker in de automotive sector. Het zesde lid is een voormalig inspecteur hoger onderwijs. De doelstelling van de beroepenveldcommissie is de branche te vertegenwoordigen en ervoor te zorgen dat afgestudeerden beschikken over de competenties die de branche vraagt. Iedere twee jaar komt de commissie speciaal bijeen om te beoordelen of de eindkwalificaties nog voldoende aansluiten op de beroepspraktijk. Naar aanleiding van opmerkingen van de beroepenveldcommissie kan IVA het opleidingsprofiel aanpassen. De voormalig inspecteur hoger onderwijs bewaakt bij aanpassingen de vertaalslag van de brancheontwikkelingen naar het onderwijs. Naast haar rol als bewaker van de eindtermen heeft de beroepenveldcommissie ook een continue klankbordfunctie. De commissieleden houden het management scherp door met een werkveldblik naar de opleiding te kijken en door actuele thema s te bespreken die spelen in de branche. Hiertoe voert de commissie meerdere keren per jaar overleg met de IVA-directie. Voor de leerroute Nautisch Business Management stelt de instelling momenteel een aparte beroepenveldcommissie in. De opleiding sluit de eindkwalificaties verder aan op het beroepenveld met de informatie die zij verkrijgt door arbeidsmarktbemiddeling voor stagiaires en nieuwe werknemers. Ruim zestig procent van de vierdejaars studenten doorloopt een half jaar stage binnen de mobiliteitsbranche; de rest van de studenten kiest voor een stageplaats in een andere sector. Tijdens en na afloop van de stage evalueren de student, de opleider en het stagebedrijf het niveau, waarbij ook de eindkwalificaties aan bod komen. De informatie die op deze manier beschikbaar komt, wordt waar nodig via overleggen verwerkt in het curriculum en de eindtermen. IVA heeft een eigen vacaturebank waarin veel (branche)bedrijven hun vacatures plaatsen. De vacatureteksten geven IVA inzicht in de eindkwalificaties die de arbeidsmarkt verlangt van afgestudeerden. Zowel de alumni die de commissie sprak als het geleverde overzicht van de functies die afgestudeerden nu bekleden, bevestigen het beeld dat in de doelstellingen en eindkwalificaties (bijlage 4) wordt geschetst. Alumni vervullen commerciële management- en adviesfuncties vooral in de mobiliteitsbranche, maar ook in andere sectoren zoals de makelaardij, de kantoorartikelenbranche en de financiële sector. IVA Driebergen onderhoudt contact met deze oud-studenten via businessclubs en alumni-enquêtes. Daarmee geeft ook dit netwerk de instelling inzicht in het aansluiten van de eindkwalificaties op de beroepspraktijk. Concreet De opleiding werkte de eindkwalificaties uit in drie dimensies: kennis & inzicht, toepassings- B Mobiliteitsmanagement november

12 vaardigheden en beroepshouding. Deze dimensies zijn vervolgens verder onderverdeeld in met name brede bedrijfseconomische en commerciële thema s als marketing en marketingonderzoek; bedrijfsadministratie, financieel- en kwaliteitsmanagement; international business; automatisering; bedrijfscommunicatie; consumenten- en industriële verkoop en recht en wetskennis. Per thema zijn algemene bedrijfseconomische en management-leerdoelstellingen en een aantal branchespecifieke doelstellingen geformuleerd. De visitatiecommissie vindt dat de eindkwalificaties de kennis en kunde van een beginnend manager op hbo-niveau in het algemeen, en in de mobiliteitsbranche specifiek, goed en duidelijk weerspiegelen. Minstens zo belangrijk als de vereiste kennis, inzicht en vaardigheden is de beroepshouding waarmee een beginnend professional de arbeidsmarkt betreedt. Dat de opleiding deze zakelijke houding tot één van de drie pijlers (dimensies) in de eindtermen heeft gemaakt, vindt de commissie dan ook een zeer sterk punt. Actueel IVA Driebergen heeft frequent contact met het werkveld. Hierdoor vindt continu afstemming plaats over de mate waarin de eindkwalificaties voldoen aan het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar. Het contact verloopt onder meer via docenten die werkzaam zijn in het veld, door contacten met bedrijven over afstudeertrajecten, door participatie van studenten en docenten op mobiliteitsbeurzen, door het materiaal dat importeurs aan IVA ter beschikking stellen, door bedrijfsbezoeken en door gastcolleges. Ook volgen docenten en directieleden workshops bij (branche-) bedrijven en geeft een aantal docenten les aan het bedrijfsleven via de afdeling IVA trainingen. Eens per twee jaar organiseert de opleiding een speciale bijeenkomst voor de beroepenveldcommissie om te beoordelen of de eindkwalificaties nog voldoende aansluiten op de beroepspraktijk. Op basis van aanwijzingen van de commissie kan IVA Driebergen de eindtermen aanpassen. Bij de evaluatie van de eindkwalificaties betrekt de opleiding ook de feedback die haar via arbeidsbemiddeling, alumni en ad hoc werkveldcontacten bereikt. De instelling toetst wijzigingen van de eindkwalificaties aan de internationale Dublin descriptoren. Dublin descriptoren De opleiding heeft de Dublin descriptoren voor het bachelorniveau verbonden aan haar doelstellingen en eindtermen. De eerste vier descriptoren lopen daardoor als rode draad door de leerjaren heen. In het eerste jaar gaat het in de lessen voornamelijk om het verwerven van kennis en inzicht; in het tweede jaar is grofweg de ene helft van het onderwijs gericht op het verkrijgen van kennis en inzicht en de andere helft op het toepassen daarvan. In het derde jaar bedraagt de aandacht voor kennis en inzicht ongeveer twintig procent, voor het toepassen van kennis en inzicht vijftig procent en voor oordeelsvorming dertig procent. Tot slot zijn in het stage- en scriptiejaar oordeelsvorming en communicatie volledig aan bod. De commissie stelde hierop vast dat de descriptoren en het bachelorniveau te identificeren zijn binnen de eindkwalificaties en het curriculum. De commissie beoordeelt deze standaard als goed. De opleiding heeft in samenspraak met het beroepenveld heldere eindkwalificaties opgesteld en deze adequaat geconcretiseerd in dimensies, inhoudelijke thema s en doelstellingen. De beoogde eindtermen zijn van bachelorniveau, wat de instelling zichtbaar maakt door de aansluiting van de kwalificaties op de internationale Dublin descriptoren. Hogeschool IVA heeft zeer regelmatig contact met het werkveld, waardoor doorlopend afstemming plaatsvindt over de mate waarin de eindtermen voldoen aan het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar. Actualiseringen van de eindkwalificaties, bijvoorbeeld naar aanleiding van signalen uit het werkveld of opmerkingen van de beroepenveldcommissie, worden getoetst aan de Dublin Descriptoren zodat het bachelorniveau gehandhaafd blijft. Wat de visitatiecommissie met name tot het oordeel goed deed komen, is de specifieke nadruk in de eindtermen op de beroepshouding door deze tot één van de drie pijlers (dimensies) van de eindkwalificaties te maken. De aandacht voor deze houding zit mede hierdoor door de gehele studie verweven: in de oriëntatie en vormgeving van het curriculum, in de schoolcultuur, in het personeel en 12 IVA Driebergen

13 tot slot in het eindproduct. De commissie heeft geconstateerd dat afgestudeerden hiermee zeer hun voordeel doen, zie ook hoofdstuk Toetsing en gerealiseerde eindkwalificaties. Gezien de brede managementopzet van de opleiding en de (steeds) bredere beroepsoriëntatie van de studenten, geeft de commissie de opleiding ter overweging om in de toekomst de beroepenveldcommissie breder samen te stellen. Het initiatief ook de nautische werkveldinput te gaan institutionaliseren in een werkveldadviescommissie, juicht het visitatiepanel toe. B Mobiliteitsmanagement november

14 Programma De visitatiecommissie is van mening dat de opleiding de eindtermen op een uitstekende manier heeft vertaald naar het onderwijsprogramma. De verbinding met de beroepspraktijk kenmerkt de opleiding. Deze is zichtbaar in ieder element van het curriculum: van de vakliteratuur, de aanvullende materialen tot de praktijkopdrachten, gastcolleges, beurzen, afstudeerstages en arbeidsmarktbemiddeling. De onderwijsdidactiek is op twee punten bijzonder te noemen. Ten eerste in de sturende structuur tijdens de eerste leerjaren. Deze leert studenten gedisciplineerd te werken en verhoogt de studeerbaarheid voor de jonge doelgroep van de opleiding. Het tweede punt is de vorming die de opleiding de studenten biedt. Tijdens de opleiding maken studenten zich niet alleen kennis en vaardigheden eigen, maar ook een zeer sociale, klant- en prestatiegerichte houding. Oriëntatie Standaard 2: De oriëntatie van het programma waarborgt de ontwikkeling van vaardigheden op het gebied van wetenschappelijk onderzoek en/of de beroepspraktijk. Het is de missie van IVA Driebergen zo praktijk- en bedrijfsgericht als mogelijk op te leiden voor commercieel/ technische management-functies, met een focus op de automotive en nautische branche. Deze sterke praktische oriëntatie is dan ook in elk onderdeel van het onderwijsprogramma terug te zien, zowel binnen als buiten de hogeschool. Binnenschools De opleiding maakt gebruik van actuele (inter)nationale vakliteratuur die ook bij andere hboinstellingen wordt ingezet. De docenten, vaak zelf afkomstig uit de praktijk, vullen standaardwerken aan met specifieke bundels. Veel van dit aanvullend les- en casusmateriaal wordt door henzelf in huis ontwikkeld. Brancheontwikkelingen uit het doorlopend overleg met het beroepenveld worden in samenspraak met de vakpromotor, de coördinerend docent van het betreffende vakgebied, geconcretiseerd in de lesplannen. Naast in het lesen casusmateriaal is de praktijkoriëntatie ook manifest in het technisch onderwijs in de eerste twee leerjaren. Doel van dit onderwijs is studenten een volwaardig gesprekspartner te maken voor technisch personeel in de branche. Ook de aandacht die de opleiding besteedt aan de Met haar uitzonderlijk sterke praktijkoriëntatie geeft de opleiding afgestudeerden een uiterst solide basis voor de arbeidsmarkt, zowel binnen de mobiliteitssectoren als daarbuiten. overdracht van zakelijke normen en waarden sluit zeer nauw aan bij de beroepspraktijk. Iedere IVAstudent dient zich als een lady/gentleman te gedragen, zich in te zetten en anderen met respect te benaderen. De instelling stelt hoge eisen aan het taalgebruik: studenten dienen nette aanspreekvormen te gebruiken en zich te onthouden iedere vorm van discriminatie. Studenten krijgen verder zakelijke presentatietrainingen, waarbij de opleiding logopedisten inzet. De leiding en docenten toetsen gedrag in het algemeen aan het criterium zakelijk verantwoord en corrigeren waar nodig. Naast een professionele houding en omgangsvormen, hanteert de instelling strikte regels op het gebied van kleding en uiterlijke verzorging. De opleiding verwacht van studenten dat zij verzorgd, schoon, netjes geschoren en zakelijk gekleed in de lessen verschijnen. Zoals een studente het verwoordde: alsof je ieder moment een sollicitatiegesprek kunt gaan voeren. Het voorkomen en gedrag van de studenten maakten op de visitatiecommissie dan ook een zelfbewuste en professionele indruk. Een voorbeeld van een praktijkopdracht is het ondernemingsplan dat studenten in het tweede jaar voor een nieuw op te richten autobedrijf opstellen. Hierbij integreren kleine groepen studenten kennis uit verschillende vakgebieden en doen ze praktijkgericht onderzoek. Na beoordeling door de betrokken docenten mogen de drie studententeams met de beste plannen hun ondernemingsplan 14 IVA Driebergen

15 presenteren voor een vakjury tijdens de DFM 2 Business Awards. Dit jaar was de prijs van deze wedstrijd een studiereis naar Volkswagen in Duitsland. Specialisten uit het bedrijfsleven geven bij verschillende vakken gastcolleges om studenten te informeren over ontwikkelingen in de branche en daarbuiten. Ook stelt een groot aantal fabrikanten onder meer de nieuwste auto-, vrachtwagen-, buitenboordmotor- en tractormodellen beschikbaar om te gebruiken in het onderwijs, waarvoor IVA beschikt over speciale lokalen en showrooms. Hiermee kunnen studenten nieuwe ontwikkelingen in de branche letterlijk aanraken. Buitenschools IVA Driebergen adviseert studenten om vanaf hun eerste semester op zaterdag en tijdens vakantieperioden werkervaring op te doen in de mobiliteitsbranche. Negentig procent van de studenten heeft een dergelijke zaterdagbaan. Tijdens de lessen vindt terugkoppeling plaats tussen theorie en de ervaringen opgedaan tijdens de weekendbaan, met name bij de modules verkoop, bedrijfseconomie, industriële verkoop en het geheel aan technische vakken (theorie en practicum). Dankzij de zaterdagbaan kunnen studenten de praktijk toetsen aan de theorie en ervaringen inbrengen in het onderwijs. Studenten gaven bij de commissie aan veel profijt te hebben van hun bijbaan in de branche. Sommigen van hen stelden daarom zelfs voor de zaterdagbaan tot een verplicht onderdeel van de opleiding te maken. Studenten staan tijdens hun studie nog op andere manieren met de benen in de beroepspraktijk. Elk jaar zijn studenten (en docenten) aanwezig op kleine en grote mobiliteitsbeurzen zoals de Personenwagen RAI, de Bedrijfswagen RAI, de Auto Vakbeurs, Hiswa en METS. In het voortraject van de beurzen vinden selectiegesprekken plaats met verschillende merken en worden de verkozen studenten getraind bij de betreffende importeurs. Verder gaan studenten tijdens hun studie met grote regelmaat naar bedrijven toe. Ze nemen zelf een aanzienlijk deel van de organisatie van deze bedrijfsbezoeken en excursies voor hun rekening, onder meer via de 2 DFM is de financiële dienstverlener van Volkswagen Pon Financial Services studentenvereniging. Voor de richting Nautisch Business Management is voor excursies wekelijks een praktijkdag ingeroosterd. De verwevenheid van de opleiding met de beroepspraktijk is tot slot ook goed zichtbaar bij het afstuderen en de loopbaanoriëntatie die de instelling studenten biedt. In het vierde jaar lopen studenten hun afstudeerstage bij een bedrijf binnen of buiten de mobiliteitsbranche. Ze werken daar aan een concrete actuele bedrijfscase op het gebied van advieskunde. Voor de beroepsoriëntatie van studenten is een eigen loopbaanbegeleider aangesteld die hen in het laatste jaar begeleidt. Ook beschikt IVA over een vacaturebank waarin veel werkgevers uit de mobiliteitssectoren hun beschikbare functies plaatsen. De gehele opleiding is praktijkgericht, maar zoals al weergegeven in de inleiding van dit rapport ligt het zwaartepunt van het branchegerichte (automotive en nautica) met name in de eerste twee jaar. In deze jaren bestaat twintig procent van het onderwijs uit brancheverkenning, zoals onder meer op de hierboven beschreven manieren, en tachtig procent uit breder onderwijs. Vanaf het derde jaar wordt het branchegerichte losgelaten en volgt een specialisatie in management, marketing en internationalisering. Op deze manier krijgen studenten specifieke kennis van (en daarmee in de ogen van de commissie zeker een meerwaarde voor) de mobiliteitssectoren, maar worden ze ook breed genoeg opgeleid om buiten de automotive of nautische branche aan de slag te kunnen. De alumni die de commissie sprak, werkzaam binnen en buiten de branche, bevestigden dat ze het geleerde ook toe kunnen passen op andere producten en diensten. De beroepenveldcommissie noemde het brede bedrijfseconomische en marketingprofiel een terechte keuze voor de opleiding. Ook om binnen de branche goed te kunnen functioneren hebben afgestudeerden deze brede kennis en vaardigheden namelijk nodig, aldus de leden van de beroepenveldcommissie. Uit evaluaties blijkt dat IVA-studenten erg tevreden zijn over de praktijkgerichtheid van de opleiding en het opdoen van vaardigheden voor de beroepspraktijk. In de Nationale Studenten Enquête van 2012 scoort de opleiding op deze punten respectievelijk 4.23 en 4.13 op een vijfpuntschaal. Op deze en op alle gerelateerde deelonderwerpen B Mobiliteitsmanagement november

16 krijgt de IVA-bacheloropleiding van haar studenten een hoger cijfer dan het landelijk gemiddelde. Onderzoeksvaardigheden Mede gezien de aansluiting van de bacheloropleiding op een eventuele master is er tijdens de studie ook aandacht voor de ontwikkeling van vaardigheden op het gebied van praktijkgericht onderzoek. In het eerste jaar leren de studenten de basis van marketingonderzoek, waarbij het opstellen van enquêtes en de facetten van kwantitatief en kwalitatief onderzoek aan de orde komen. In het tweede jaar schrijven studenten in groepen een ondernemingsplan, waarbij vooraf onderzoek wordt gedaan. Derdejaars studenten voeren statistische analyses uit voor een marketingplan. In het laatste jaar komt onderzoek aan bod bij de afstudeerstage en scriptie. De commissie kwalificeert standaard 2 ( Oriëntatie ) als excellent. De opleiding heeft een opvallend sterke oriëntatie op de praktijk, deze komt in ieder onderdeel van het curriculum terug. Binnenschools is de beroepspraktijk onder andere zichtbaar in actuele cases uit de praktijk, technische en communicatieve practica, gastcolleges, projecten met finales met een vakjury en door ervaringen van docenten die grotendeels zelf afkomstig zijn uit de beroepspraktijk. Buitenschools wordt aan de ontwikkeling van beroepsvaardigheden gewerkt tijdens bedrijfsbezoeken, door participatie bij beurzen en door middel van de afstudeerstages, die gaan over concrete actuele bedrijfscases. De branche weet IVA te vinden om de nieuwste ontwikkelingen te demonstreren en andersom is de instelling een trouwe leverancier van pas afgestudeerden aan de branche. Studenten en alumni zijn zeer tevreden over de praktijkgerichtheid van de opleiding. Wat de instelling in de ogen van de visitatiecommissie buitengewoon knap heeft gedaan, is de opleiding een specifieke branchegerichtheid en - meerwaarde te geven, zonder de opleiding te beperken tot deze branche. Alumni zeiden de kennis en vaardigheden van hun opleiding daarom even Wat de instelling buitengewoon knap heeft gedaan, is de opleiding een specifieke branchegerichtheid en - meerwaarde te geven, zonder de opleiding te beperken tot deze branche. goed op andere producten of diensten te kunnen toepassen, van maaltijden tot verzekeringen. De leden van de beroepenveldcommissie noemden een breed bedrijfseconomisch en marketingprofiel ook voor de branche de juiste keuze. Met haar uitzonderlijk sterke praktijkoriëntatie geeft de opleiding afgestudeerden dus een uiterst solide basis voor de arbeidsmarkt, zowel binnen de mobiliteitssectoren, als daarbuiten. Inhoud Standaard 3: De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheid om de beoogde eindkwalificaties te bereiken. De Hogere Managementopleiding voor de Mobiliteitsbranche is opgebouwd uit vakgebieden (vakken), die elk uit meerdere modules bestaan. Voor iedere module formuleerde de opleiding leerdoelen, die een vertaling zijn van de eindkwalificaties. In de eerste twee jaar van de opleiding komen de vakgebieden bedrijfsvoering, bedrijfskunde, verkoop, techniek en communicatie aan bod, aangevuld met computergebruik (zie bijlage 5). Ieder semester keren dezelfde vakgebieden terug met grotendeels dezelfde modules, steeds op een zwaarder niveau. Voor het vak Bedrijfsvoering zijn dit bijvoorbeeld de modules Bedrijfsmanagement 1 t/m 4 en Recht 1 t/m 4. In de eerste twee jaar bestaat, zoals eerder beschreven, twintig procent van het onderwijs uit brancheverkenning en tachtig procent uit breder onderwijs. Een branchespecifiek onderdeel is bijvoorbeeld techniek, dat in het eerste jaar praktisch uitvoerend wordt gedoceerd en in het tweede jaar vooral theoretisch. Het derde jaar kenmerkt zich door een verdere verdieping van het vakkenpakket. De automotive en nautische richting komen in het derde jaar bij elkaar en hebben dezelfde vakspecialisaties in onder andere management, marketing en internationalisering. Studenten volgen na het tweede jaar geen vakken meer specifiek gericht op de automotive of nautische sector. 16 IVA Driebergen

17 De inhoud van het programma valt onder de verantwoordelijkheid van de vakpromotoren. Zij stellen het programma voor hun vakgebied samen en zorgen voor een gestructureerde, logische opbouw en een evenwichtige verdeling van onderwerpen. De promotoren bewaken verder de inhoud, het niveau en de beroepspraktijkgerichtheid van de modulen in hun vakgebied. Hiertoe onderhouden ze nauw contact met de docenten in hun vakgroep. Ook toetsen de promotoren het aanvullend lesmateriaal dat docenten ter onderbouwing van de vaste vakliteratuur ontwikkelen aan het lesprotocol en aan de lijn van het programma. Om de samenhang tussen de vakken in de opleiding te bewaken en te zorgen voor een evenwichtige spreiding van de eindkwalificaties, voeren de promotoren een aantal keer per jaar overleg met elkaar en de directie. De opleiding toetst op deze manier het programma periodiek aan de doelstellingen. Mede dankzij het promotorenoverleg kunnen de promotoren rekening houden met overlap in bijvoorbeeld ondersteunende leerstof uit aangrenzende vakgebieden. De opleiding biedt naast het reguliere programma een aantal specialisaties aan, de zogenaamde applicatiecursussen. Deze zijn alleen toegankelijk voor studenten met voldoende resultaten en inzet. De trainingen vormen meestal een uitbreiding of verdieping van onderwerpen die ook in het standaardprogramma voorkomen, zoals hydrauliek, statistiek, leasing en transactionele analyse. In het vierde jaar vindt het afstuderen plaats. Gedurende zes maanden voert de student in een bedrijf binnen of buiten de mobiliteitsbranche een onderzoek uit waarbij hij of zij wordt begeleid door een docent van IVA. De stage- en scriptiegids omschrijft de invulling en eisen bij de stage en het afstuderen. Studenten waarderen de inhoud van hun opleiding zeer. In de Nationale Studenten Enquête geven ze het totaalthema inhoud een 3.95 op de vijfpuntschaal, de samenhang tussen de verschillende onderdelen 4.23 en de mate waarin ze de inhoud van de studie stimulerend vinden een De commissie beoordeelt deze standaard als goed. Ze is van mening dat het geheel aan leerdoelen de eindkwalificaties goed dekt en dat de eindtermen evenwichtig zijn verspreid over de opleiding. Bij het zorgen voor de inhoudelijke samenhang in het programma spelen de vakpromotoren een belangrijke rol. Zij overleggen hiertoe met mededocenten, directieleden en elkaar en brengen het aanvullend lesmateriaal in lijn met het lesprotocol en het curriculum. De commissie zag in het programma alle inhoud terug die studenten nodig hebben om te voldoen aan de eisen die het bedrijfsleven aan een beginnend beroepsbeoefenaar stelt. Vormgeving Standaard 4: De vormgeving van het programma zet aan tot studeren en biedt studenten de mogelijkheid om de beoogde eindkwalificaties te bereiken. De opleiding omschrijft haar didactisch concept als twee paradigma s die elkaar gedurende de studie geleidelijk opvolgen: het sociaal regelsysteem en de communicatieve zelfsturing. Het didactisch concept is erop gericht studenten eerst een brede begeleide kennisoverdracht te bieden en hen deze kennis vervolgens om te laten zetten in competenties die ze in teamverband en zelfstandig kunnen toepassen. In het eerste jaar gaat het onderwijs uit van het sociaal regelsysteem-paradigma. In het tweede jaar voert dit uitgangspunt ook nog de boventoon, al past de opleiding het paradigma van de communicatieve zelfsturing steeds vaker toe. Studenten volgen in de eerste twee jaren een vastgestelde leerroute met klassikale lessen. Tussentijdse testen (in het eerste jaar per semester gemiddeld 40-45) vormen een regelsysteem dat hen continu prikkelt om gelijkmatig te werken en het niet op de tentamens alleen aan te laten komen. Vanaf het tweede jaar vraagt de opleiding meer samenwerking tussen de studenten. Aanvankelijk gaat het hierbij om groepsopdrachten binnen de les, maar geleidelijk staan er steeds meer lesoverstijgende opdrachten op het programma. Studenten voeren in kleine groepen projecten uit waarmee ze hun eigen competenties ontwikkelen. Het businessplan dat studenten in het tweede jaar opstellen is hier een voorbeeld van. Studenten moeten bij deze opdracht samenwerken en maken kennis met een meer aansturende rol van de docent. Veel studenten kiezen voor IVA vanwege de structuur met veel klassikaal onderwijs (dertig uur per week), tussentijdse testen en de duidelijke opgave en controle van het huiswerk. Deze inrichting B Mobiliteitsmanagement november

18 van het onderwijs in de eerste twee jaar geeft een betere verdeling van het leren door de week heen, aldus de studenten waarmee de commissie sprak. Het klassikale onderwijs draagt er daarnaast aan bij dat er een hechte leergemeenschap ontstaat. Ook dit werkt volgens de studenten door op het leerproces: Je leert elkaar goed kennen en door met z n allen te studeren, kun je beter over de stof praten en houd je de studie beter vol. Tot haar tevredenheid stelde de commissie vast dat docenten de eerste- en tweedejaars studenten ondanks de sturende structuur ook stimuleren tot doordenken. Hiertoe stellen de docenten hen in de lessen regelmatig gericht vragen en leggen ze hen actuele cases voor. Het onderwijs in het derde jaar gaat uit van wat men noemt de communicatieve zelfsturing, en nog maar beperkt van het sociale regelsysteem. Studenten krijgen vanaf dit jaar een aantal contacturen minder aangeboden en er wordt een groter beroep gedaan op hun zelfstandigheid. Het derde jaar kent meer zelfstudie en docenten nemen geen tussentijdse tests meer af om te controleren of studenten hun studie op orde hebben. Tevens wordt in dit jaar het projectonderwijs verder uitgebreid: studenten voeren veel vakoverstijgende opdrachten uit in zelfsturende teams, waarbij de docent slechts de rol van procesbewaker heeft. Ten tijde van de voorgaande visitatie in 2006 vonden studenten het verschil in werkwijze tussen het gestructureerde tweede en het veel zelfstandigere derde studiejaar te groot. Hierop heeft IVA Driebergen actie ondernomen door het aantal frontale lesuren in het tweede jaar terug te schroeven en al in dat leerjaar een aantal (groeps-) opdrachten in te plannen. Voor het derde jaar stelde de opleiding coachingsuren in. In semester 5 (het eerste semester van het derde jaar) staan nu voor twee, en in het daarop volgende semester 6 voor vier modules uren op het rooster waarin een studententeam de hulp van een coachende docent in kan roepen. De studenten die de commissie sprak, zeiden geen nadelige knik meer te ervaren in de overgang naar het derde jaar: ze zijn nu toe aan meer zelfstandigheid en kunnen bij docenten terecht als ze vastlopen in hun studie. In het vierde jaar past de opleiding als didactisch uitgangspunt alleen nog communicatieve zelfsturing toe. Tijdens de afstudeerstage doen studenten individueel onderzoek met hulp van een stagebegeleider vanuit het bedrijf en een begeleider vanuit IVA Driebergen. De student moet hierbij nagenoeg zelfstandig zijn of haar weg kiezen en de rode draad bewaken. De werkvormen die de opleiding hanteert variëren van competentiegericht onderwijs, probleemgestuurd onderwijs en casestudies tot samenwerkend leren. Er is zowel sprake van een individuele benadering van de student (met name in klassikale lessen) als groepswerk. Dit laatste neemt toe in omvang en complexiteit naarmate de studie vordert. Naar het oordeel van de visitatiecommissie sluit de manier waarop de opleiding de werkvormen inzet zeer goed aan op het didactisch concept. De opleiding zet studenten op verschillende wijzen aan tot het leveren van betere prestaties. Zo komen studenten met goede inzet en studieresultaten in aanmerking voor gespecialiseerde applicatiecursussen en voor participatie op beurzen. Studenten met de beste ondernemingsplannen in het tweede jaar mogen deze presenteren voor een vakjury en maken kans op een vakinhoudelijke prijs. IVA hanteert verder een systeem van ranking om studenten extrinsiek te motiveren. Bij een gemiddeld cijfer van 7,3 of hoger krijgen studenten een speldje. In de eerste jaren reikt de adjunct-directeur als deel van dit systeem ieder semestereinde per klas de rapporten uit in aanwezigheid van de (onderwijs-) staf. Tijdens deze uitreikingen worden de best scorende studenten als laatste geroepen en worden ook inzet en houding besproken. De adjunctdirecteur geeft een toelichting bij de inzet- en optredencijfers. Hoewel de meningen van de studenten over het systeem met de speldjes verdeeld zijn, stelt de commissie vast dat de opleiding erin slaagt studenten een prestatiegerichte attitude bij te brengen. Deze wil tot presteren was duidelijk zichtbaar bij de verschillende groepen studenten en de alumni die de commissie sprak. De alumni vinden dat er tijdens de studie een realistisch beeld van de praktijk werd geschetst: je moet altijd je best doen, tijdens je stage maar ook daarna. Leden van de beroepenveldcommissie die IVA-studenten als stagiaire of personeelslid in dienst namen, gaven aan dat IVA-studenten en -alumni aanmerkelijk 18 IVA Driebergen

19 competitiever zijn dan studenten en afgestudeerden van andere hbo-instellingen. Aangezien de mobiliteitsbranches waarvoor IVA in hoofdzaak opleidt concurrerend van aard zijn, sluit dit opleidingsaspect in de ogen van de commissie op gunstige wijze aan op de arbeidspraktijk. Uit de gesprekken met docenten, studenten en alumni kwam verder naar voren dat er binnen IVA Driebergen een cultuur heerst waarin men respectvol met elkaar omgaat en de juiste beroepshouding laat zien. Deze cultuur vindt zijn oorsprong in de heldere omgangs- en verzorgingsregels die de instelling voert en in de voorbeeldhouding die leiding en docenten laten zien. Ook IVA s kleinschaligheid en het klassikale onderwijs dragen hieraan bij. De intermenselijke, klantgerichte beroepshouding wordt aan het begin van de studie aangeleerd, uitgedragen en gecorrigeerd zodat deze ook voor de studenten een tweede natuur wordt. IVA-studenten en alumni zijn volgens de beroepenveldcommissie dan ook herkenbaar aan hun vermogen zich te presenteren, hebben een zakelijke doch empathische houding en kennen de normen en waarden van de branche. De visitatiecommissie herkende deze kwaliteiten in de ouderejaars studenten en alumni die zij sprak. De commissie kwalificeert deze standaard als excellent. De relatief strakke sturing in de eerste twee jaren maakt de opleiding uitermate geschikt voor haar doelgroep. Veel jonge studenten kiezen bewust voor IVA vanwege de structuur in de eerste twee jaar. Dankzij het didactisch systeem en de hechte leergemeenschap die zich vormt, leren studenten gelijkmatig en gedisciplineerd te studeren. De opleiding laat bovendien uitstekende rendementen zien. Ook positief is dat, hoewel het programma van de eerste jaren sturend is en vooral gericht op kennisverwerving, docenten de studenten desondanks ook uitdagen tot doordenken. De werkvormen die de opleiding in de verschillende leerjaren inzet, sluiten naar het oordeel van de commissie heel mooi aan op het gehanteerde didactisch concept. Dankzij het didactisch systeem en de hechte leergemeenschap die zich vormt, leren studenten gelijkmatig en gedisciplineerd te studeren. De opleiding laat bovendien uitstekende rendementen zien. De grote nadruk op een empathisch-zakelijke attitude en de vormgeving daarvan binnen de studie vindt de commissie onmiskenbaar een punt waarin de opleiding uitblinkt. Hogeschool IVA slaagt erin de prestatiegerichte en zeer sociale houding die vervat is in het onderwijsprogramma en de cultuur van de instelling bij de studenten te internaliseren. IVA mag zich daarmee naar de mening van de commissie niet alleen een (hoge)school noemen, maar met recht een vormingsinstituut. Instroom Standaard 5: Het programma sluit aan bij de kwalificaties van de instromende studenten. De instroomeisen van Hogeschool IVA volgen in eerste aanzet de wettelijk geldende normen, zonder vakspecifieke verplichting binnen een pakket of profiel. Een diploma havo, vwo, mbo niveau 4 met doorstroomrechten hbo of een vergelijkbare Belgische vooropleiding (zoals aso of tso) geven direct toegang tot het programma. Wel wordt in veel gevallen in het voorstadium advies gegeven aan scholieren op het moment van hun profielkeuze. De opleiding adviseert de profielen Economie & Maatschappij, Natuur & Techniek en Natuur & Gezondheid met in het vrije deel Management & Organisatie en/of Economie. Een kandidaat met het profiel Cultuur & Maatschappij of een driejarige niveau 4-opleiding nodigt IVA bij inschrijving uit voor een gesprek met de afdeling voorlichting en marketing. De voorlichter neemt met de kandidaat de zwaarte van de studieonderdelen door en de daaraan verbonden risico s. Tevens licht hij toe welke mogelijkheden de kandidaat heeft om eventueel binnen IVA af te stromen naar een lager niveau of bijlessen te volgen, mocht het programma toch te zwaar blijken. Ook met kandidaten zonder (aansluitend) diploma die op basis van leeftijd of EVC s willen instromen, voert de afdeling voorlichting en marketing een gesprek. Dit gesprek vormt de 21+toets waarmee beoordeeld wordt of de persoon in kwestie geschikt is voor de B Mobiliteitsmanagement november

20 opleiding. De examencommissie beslist na overleg of de inschrijving gehonoreerd wordt. Wat de visitatiecommissie positief vindt aan de voorlichting van hogeschool IVA, is dat men voor inschrijving, bijvoorbeeld op open dagen, duidelijk maakt welke opleidingsstructuur gehanteerd wordt. Studenten weten dus goed wat ze kunnen verwachten. Dit geldt ook voor de zakelijke normen en waarden die een fundamenteel onderdeel vormen van de opleiding. Deze neemt de instelling bij de start van de studie met studenten door. De student tekent voor aanvang van het eerste jaar voor confirmatie aan de gedragsregels van IVA. De exacte eisen voor het gedrag op het instituut staan beschreven in het huishoudelijk reglement. In het eerste semester vinden na acht weken metingen plaats in de vorm van toetsen en mentorgesprekken. De examencommissie en de verantwoordelijken van het hogeschoolprogramma bespreken de prestaties van de eerstejaars om discrepanties rond vooropleidingen in beeld te krijgen. Op basis van de resultaten en gesprekken krijgen de studenten een vrijblijvend studieadvies. De commissie beoordeelt deze standaard als goed. IVA Driebergen voldoet aan de wettelijke eisen rond de instroom. Deze vult de instelling aan met een in de ogen van de commissie nette voorlichtingsprocedure voor kandidaten waarbij de vooropleiding mogelijk niet optimaal aansluit. Tevens maakt de instelling aankomend studenten al in hun oriëntatiefase duidelijk welke opleidingsvorm en regels binnen IVA gehanteerd worden. De commissie constateert dat veel studenten dan ook bewust kiezen voor de sturende structuur binnen IVA Driebergen en dat de instelling op dit punt waarmaakt wat zij belooft. Studeerbaarheid Standaard 6: Het programma is studeerbaar. De opleiding Mobiliteitsmanagement heeft een vastgestelde leerroute, waar studenten in principe niet van af kunnen wijken. In de eerste jaren wordt veel klassikaal lesgegeven, maken de studenten een deel van de opdrachten in de les en worden tussentijdse toetsen afgenomen om studenten voor te bereiden op de tentamens. Deze structuur stimuleert studenten om gelijkmatig te werken. De studenten waarmee de commissie sprak, bevestigden dat de inrichting van het onderwijs zorgt voor een betere verdeling van de studielast over de semesters. De totale studiebelasting is ruim veertig uur per week. Het management schat de tijd voor zelfstudie (na het tweede jaar) op ongeveer twintig uur per week. De studenten gaven aan dat ze stevig moeten studeren om hun punten te halen, maar dat de studie mede door de structuur en de bereidheid van docenten altijd aanvullende uitleg te geven goed vol te houden is. Bij IVA Driebergen maakt ook bijles deel uit van de totale begeleiding. De school biedt daarnaast de mogelijkheid dagelijks twee uur begeleid te studeren (zie ook standaard 12 over studiebegeleiding). De alumni en studenten zijn buitengewoon te spreken over de organisatie van de opleiding. De (tentamen)roosters zijn goed op orde, de communicatie van stukken en cijfers is tijdig en helder, de docenten zijn georganiseerd en goed bereikbaar. Er is vrijwel altijd vervanging als een docent zijn of haar les niet kan geven. Het niet realiseren van geprogrammeerde contacttijd komt eigenlijk niet voor bij IVA, hetgeen de onderwijsstructuur ondersteunt. Als een student door omstandigheden problemen ondervindt bij de studie, kan hij of zij bij de mentor terecht. Studenten met dyslexie komen in aanmerking voor verlenging van examentijd. Zij kunnen hiervoor conform de studiegids een verzoek indienen bij de examencommissie. De studiegids geeft verder duidelijk weer welke punteneisen de opleiding aan studenten stelt om door te mogen stromen naar de volgende fase van de studie. Door deze informatie en tijdige actie van mentoren en het management (de adjunct-directeur) die de studievoortgang van individuele studenten volgen, wordt langstuderen en uitval voorkomen. De commissie kwalificeert deze standaard als goed. De opleiding neemt organisatorische en programmatische factoren die de studievoortgang kunnen belemmeren zoveel mogelijk weg en ondersteunt studenten met een functiebeperking of (persoonlijke) problemen. De vormgeving van het curriculum en sturing daarin leiden tot heel behoorlijke rendementen. 20 IVA Driebergen