Dwarse verbanden: natuur en techniek, wereldoriëntatie, cultuuronderwijs, enz

Transcriptie

1 Datum Dwarse verbanden: natuur en techniek, wereldoriëntatie, cultuuronderwijs, enz Barend van Heusden Marnix Academie Utrecht, 18 maart 2016

2 Datum Inleiding Een heel bekende tegenstelling: natuur (en techniek) versus cultuur Een heel bekende taakverdeling: Alfa (geesteswetenschappen; cultuur) Bèta (natuurwetenschappen; natuur) Gamma (sociale wetenschappen; gedrag)

3 Datum De tegenstelling klopt niet helemaal, omdat: wetenschap en techniek zijn vormen van cultuur; cultuur is de natuur van de mens Dat wil zeggen dat: bèta ook alfa is, en alfa ook bèta, en gamma is zowel bèta als alfa...

4 Culturele complexiteit Datum Eerder dan om gescheiden domeinen gaat het om verschillende aspecten, of dimensies, van een complexe werkelijkheid. Om die complexiteit te kunnen hanteren, is inzicht in de onderliggende structuur nodig.

5 Datum (Menselijke) cultuur ontstaat wanneer de informatieverwerking wordt verdubbeld ( decoupling ): Mensen ervaren een instabiel hier-en-nu, Terwijl ze dit hier-en-nu herkennen op basis van stabiele herinneringen

6 Datum Dit verschil genereert de menselijke conditie: Een besef van tijd (heden, verleden en toekomst); een zekere vrijheid (mogelijkheden); gevoelens van onzekerheid en angst en zelfbewustzijn Het verschil tussen stabiele herinneringen en een instabiel hier-en-nu wordt aangepakt met behulp van verschillende cognitieve strategieën (Merlin Donald). Maar hoe gebeurt dit?

7 Datum Hier-en-nu sensorisch (accommodatie) motorisch (assimilatie) waarneming verbeelding concrete herinneringen: episodisch analyse conceptualisering abstracte herinneringen: semantisch gezicht human face nägu De vier cognitieve dimensies van cultuur

8 Datum De dragers van cultuur: de media waarneming: lichaam verbeelding: artefacten analyse: grafische tekens conceptualisering: taal

9 Datum Cumulatieve evolutie / ontwikkeling van cultuur Verdubbeling Mimetisch Mythisch Theoretisch (lichaam) (artefacten) (taal) (grafisch) 3/4 jaar 5/6 jaar 8/9 jaar 12/14 jaar

10 Datum

11 Datum Het platte vlak ((klei)tablet, papier, bord) stelt ons in staat abstracties te zien. Structuren zien ( inzicht ) is een voorwaarde voor theorie en theoretische cultuur.

12 Datum

13 Datum De theoretische cultuur hangt dus samen met een specifiek type drager (medium). Theoretische cognitie is niet aangeboren ons brein (de visuele cortex) moet leren structuren te ontdekken en te zien. Democratie veronderstelt theoretisch denken

14 Datum

15 Datum Cultuuronderwijs: onderwijs in cultureel bewustzijn Theorie: een cognitief systeem dat in staat is een onderscheid te maken tussen herinnering en hier-en-nu (door verdubbeling van de informatieverwerking), is noodzakelijk recursief: omdat het cognitieve proces zelf wordt opgeslagen in het geheugen en dus ook kan worden herkend als hier-en-nu.

16 Datum sensorisch (accommodatie) motorisch (assimilatie) Zelfwaarneming: nieuws; gechiedenis Zelfanalyse: cognitiewetenschap Zelf-verbeelding: kunsten en amusement Zelf-conceptualisering: religie, ideologie concrete herinneringen: episodisch abstracte herinneringen: semantisch Basisvormen van cultureel bewustzijn

17 Datum Cultureel bewustzijn is belangrijk omdat het een basis verschaft aan het bewuste handelen. Cultureel bewustzijn is: Persoonlijk (individueel) Gedeeld (collectief; historisch) Menselijk (universeel) In cultuuronderwijs (media, de kunsten, filosofie, geschiedenis, burgerschap, enz.) wordt het cultureel bewustzijn, in al zijn dimensies en aspecten onderwezen en ontwikkeld.

18 Datum Onderwijs Verschillende vakken? Zeker, maar: dezelfde vaardigheden, dezelfde media, voor verschillende onderwerpen.

19 Datum Onderwijs (nu) Vaardigheden Waarnemen Verbeelden Conceptualiseren Analyseren Onderwerpen Natuur anorganisch Natuur organisch Leven Gedrag Techniek Cultuur Media Lichaam Voorwerpen Taal Grafisch

20 Datum Onderwijs (anders in 2032?) Vaardigheden Waarnemen Verbeelden Conceptualiseren Analyseren Onderwerpen Natuur anorganisch Natuur organisch Leven Gedrag Techniek Cultuur Media Lichaam Voorwerpen Taal Grafisch

21 Datum Dank voor uw aandacht!