Nadere duiding concrete maatregelen Regeerakkoord Rutte II (9 november 2012) Thema Maatregel Effecten Financieel algemeen p.55-62

Transcriptie

1 Thema Maatregel Effecten Financieel algemeen p Bezuinigingen in de zorg lopen op van 370 miljoen in 2014 tot 5,7 miljard na ,085 miljard daarvan komt voor rekening van de care (AWBZ en WMO), waarvan ook een deel voor de GGZ en Gehandicaptenzorg is bedoeld. Bezuiniging in de Wmo zit in het beperken van aanspraak op huishoudelijke hulp ( 1,14 miljard), waarbij 25% overblijft voor een maatwerkvoorziening. Bezuiniging in de AWBZ zit in de decentralisatie en beperking van budget voor begeleiding en verzorging ( 1,7 miljard (zijnde 25 % van het budget). Overheveling vindt in 2015 plaats. Uitgegaan wordt van een jaarlijkse groei van 2,5% (op 25 miljard is dat bijna 3,3 miljard in 2017). Op de lange termijn betekent dat dat in 2017 er nog een kleine groei in het budget voor de AWBZ en WMO zorg is van 200 miljoen. Maar die is veel lager dan de groei die nodig is. De ombuigingen worden primair ingevuld via pakketingrepen in combinatie met overhevelingen (van verzekerde aanspraken naar voorzieningen) en dit leidt tot onzekerheid en onrust bij cliënten. In zijn algemeenheid krijgen cliënten met verschillende loketten te maken hebben: gemeenten, zorgverzekeraars en een landelijke AWBZ-uitvoering. wordt het onoverzichtelijker. Voor personeel Voor het personeel wordt het onduidelijk wat er in 2015 gaat gebeuren. Er zullen vele ontslagen gaan vallen, waarbij het niet te voorspellen is of deze mensen later weer op andere functies kunnen worden ingezet. : Door eerst groei, in 2015 overhevelingen en bezuinigingen en daarna weer lichte groei tot in 2017 is het voor zorgaanbieders lastig om in te investeren in vernieuwing van de inhoud en de organisatie van de zorg. Alhoewel geen sprake is van tariefmaatregelen zal de budgettaire druk ook van invloed zijn op het contracteerbeleid en zal de druk op de prijzen toenemen. Door de vele wijzigingen betekent dit veel onzekerheid voor zorgaanbieders. Intensivering wijkverpleegkundige van 50 miljoen in 2015 oplopend tot 250 miljoen structureel per Wijze van bekostigen wordt nog nader bezien. Het budget wordt bij overheveling beperkt met 5%. ( 30 miljoen). Het extra geld voor de wijkverpleegkundige heeft veel minder resultaat als daarnaast zo fors bezuinigd wordt op de zorg thuis. De wijkverpleegkundige heeft een team naast en achter zich nodig waarmee zij hulp en ondersteuning (zoals huishoudelijke hulp, dagbesteding en/ of persoonlijke verzorging) kunnen bieden. 1

2 Stelselwijzigingen p. 23 en p Overheveling begeleiding en verzorging naar Wmo - In 2014 vervalt de dagbesteding. Daarbij vervalt bij persoonlijke verzorging recht op zorg bij een indicatie korter dan 6 maanden en gaat norm gebruikelijke zorg * omhoog van 60 naar 90 minuten per week. - Hierdoor ontstaat een knip tussen verpleging en verzorging. - Verzorging wordt onderdeel van een gemeentelijke voorziening. - Tegelijkertijd wordt het budget voor begeleiding en persoonlijke verzorging gekort met 25%. * De Norm gebruikelijke zorg is de grens die wordt gehanteerd om te markeren wat de eigen verantwoordelijkheid om zelf (met je sociale omgeving) tot oplossingen te komen. Een hogere grens betekent dat men meer zelf doet en later een beroep op formele zorg kan doen. Het gevolg van het beëindigen in 2014 van de aanspraak op dagbesteding in de AWBZ betekent dat cliënten met hun zorgvraag bij gemeenten komen. Gemeenten zijn nu ook al verantwoordelijk voor de lichtere vormen van dagbesteding. Gemeenten worden daar in 2014 niet voor gecompenseerd. Dit kan er toe leiden dat de lichtere gevallen in de toekomst worden verdrongen. Cliënten moeten straks bij verschillende loketten hun verpleging en verzorging aanvragen. Verzorging wordt onderdeel van een gemeentelijke voorziening en is per 2015 dus geen verzekerd recht meer. Bovendien krijgen gemeenten minder geld dan er in de AWBZ beschikbaar was: minder cliënten kunnen gebruik maken van de voorziening. is niet helder wat ze dan voor zorg kunnen verwachten. Door de knip tussen verpleging en verzorging verdwijnt de integraliteit voor de zorg aan cliënten. Voor de verpleging moeten cliënten naar de zorgverzekeraar, die met bepaalde zorgorganisaties afspraken heeft. Voor verzorging moeten cliënten naar de gemeente, die misschien met hele andere zorgorganisaties afspraken heeft gemaakt. Zo krijgen cliënten verschillende zorgverleners van verschillende zorgorganisaties aan huis. Voor zorgmedewerkers Door de bezuiniging op begeleiding en persoonlijke verzorging zullen duizenden arbeidsplaatsen vervallen. Personeel zal ontslagen moeten worden. Zorgaanbieders krijgen te maken met ruim 400 gemeenten die een grote mate van beleidsvrijheid krijgen. Dit kan betekenen dat zorgaanbieders te maken hebben met diverse gemeenten, die elk hun eigen voorwaarden op het gebied van kwaliteit en administratie hebben. Er zijn zorgaanbieders die in wel 100 gemeenten actief zijn. Dit leidt tot extra administratieve lasten. 2

3 Door grote beleidsvrijheid voor gemeenten en de bezuiniging op het budget voor verzorging kan het zijn dat er minder gekeken wordt naar de kwaliteit, maar meer naar de prijs. Dit kan consequenties hebben voor het niveau van zorgverleners en enorme gevolgen hebben voor de werkgelegenheid. De regeling zorginfrastructuur verdwijnt als de verzorging naar de Wmo gaat. Onduidelijk is of en hoe gemeentes deze regeling oppakken. Huishoudelijke hulp schrappen - Aanspraken op huishoudelijke hulp worden vervangen door een maatwerkvoorziening voor degenen die het echt nodig hebben en niet zelf kunnen betalen. Vanaf 2014 voor nieuwe cliënten en vanaf 2015 voor bestaande cliënten. - Gemeenten houden 25% van het budget voor een maatwerkvoorziening. - Nu is budget voor huishoudelijke hulp 1,2 miljard. In 2017 is de bezuiniging op het budget 1,14 miljard. Dan blijft er dus 210 miljoen over. Cliënten krijgen hun huishoudelijke hulp in principe niet meer vergoed. Dat betekent dat bestaande dienstverlening wordt gestopt en dat cliënten hiervoor andere oplossingen moeten zoeken. Voor personeel Nu zijn er mensen in loondienst in huishoudelijke hulp, en naar schatting alphahulpen. Een heel groot deel van hen zal zijn of haar baan verliezen met deze maatregel. Het budget dat overblijft voor (25% van het huidige budget) de maatwerkvoorziening is niet voldoende om alle medewerkers aan het werk te houden. Zorgorganisaties zullen per organisatie soms wel duizenden medewerkers moeten ontslaan. Dat vergt ook wachtgeldverplichtingen en brengt dus kosten met zich mee. p.23 en p.60 Overheveling extramurale verpleging (verpleging thuis) naar de Zvw - Structurele besparing van 30 miljoen vanaf De overheveling gaat samen met een korting van 5% op het budget. - Die korting van 5% budget is volgens het CPB voorbarig. - Indicatiestelling komt te vervallen - Structureel 250 miljoen extra voor wijkverpleegkundige ontstaat onzekerheid: bezuinigingen leiden tot minder beschikbare zorg. Daarnaast maakt de knip tussen verpleging en verzorging de zorg ingewikkeld: ze moeten de zorg via verschillende kanalen aanvragen (verzekeraar en gemeente) en krijgen te maken met zorgmedewerkers van verschillende organisaties. (zie ook bij gevolgen voor overheveling verzorging). 3

4 Voor medewerkers Het extra geld voor de wijkverpleegkundige kan goed uitwerken voor de werkgelegenheid in die specifieke functie. De extra middelen voor wijkverpleging zijn op zich zelf goed nieuws, gelet op de centrale rol die de wijkverpleegkundige zorg inneemt. Maar door de knip, die wordt aangebracht tussen verpleging (Zvw) en verzorging (WMO) wordt de integraliteit van de wijkverpleegkundige zorg aangetast. Daardoor dreigt het gevaar dat de wijkverpleegkundige geïsoleerd komt te staan van de zorg die in de wijk wordt geleverd. Zorgorganisaties krijgen te maken met verschillende regelingen door de knip tussen verpleging en verzorging (gemeentes en zorgverzekeraars). Dat levert extra administratieve lasten op en maakt een integraal zorgaanbod veel ingewikkelder. Zij moeten dan zorgen dat verpleegkundigen en verzorgenden van verschillende zorgorganisaties kunnen afstemmen over de zorg voor een cliënt. p.23 en p.60 Intramurale verpleging vanaf ZZP 5 in nieuwe romp-awbz - AWBZ wordt voorziening - Met centraal beleidskader - Zowel zorg in natura als PGB s maken hier deel van uit: het PGB wordt hersteld. Willen zorg op maat juist verder met PGB s bevorderen. - Uitvoering wordt centraal uitgevoerd: zowel inkoop van zorg als indicatiestelling gaat naar een nieuw te vormen landelijk uitvoeringsorgaan. - Besparing oplopend van 20 miljoen in 2016 tot structureel 475 miljoen vanaf 2017 Als de verpleeghuiszorg geen verzekerd recht is, maar een voorziening, worden mensen afhankelijk van het oordeel van een overheidsinstelling. Dit (centrale) uitvoeringsorgaan beoordeelt dan of mensen wel of niet in aanmerking komen voor verpleeghuiszorg. Door centrale aansturing kunnen wachtlijsten ontstaan. Positief punt is dat door herstel van het PGB zorg om maat bevorderd wordt. Door de centralisering is er minder ruimte voor maatwerk in het zorgaanbod en voor ondernemerschap. Mits goed uitgewerkt ontstaat er wel weer een perspectief voor noodzakelijke investeringen op de lange termijn. Nu blokkeren zorgkantoren die lange termijn investeringen doordat zij geen toezeggingen willen doen. 4

5 Wonen en zorg p.60 Extramuralisering - ZZP 3 wordt niet meer afgegeven per ZZP 4 wordt niet meer afgegeven per Bezuiniging oplopend van 35 miljoen in 2016 tot 110 miljoen structureel na miljoen als mogelijke besparing door een doelmatiger inkoop van zorg is niet reëel. Want of de bezuiniging wordt niet gehaald, of er moet gekort wordt op de zorg die wel wordt verleend. Dat kan via lagere tarieven, of minder cliënten, waardor wachtlijsten ontstaan. Het CPB acht een besparing mogelijk van 200 miljoen. /medewerkers Meer cliënten ontvangen thuis zorg via Wmo en Zvw. Dan moet die zorg thuis wel geleverd kunnen worden. Als huishoudelijke hulp en een deel van de persoonlijke verzorging wegbezuinigd wordt, kan dat niet. betekent dat een achteruitgang in de kwaliteit van leven. Er moeten ook voldoende woningen zijn aangepast voor mensen die wel een beschermde woonomgeving nodig hebben, maar die geen indicatie meer krijgen voor een verzorgingshuis. Als die er niet zijn, ontstaan wachtlijsten. Voor zorgmedewerkers Doordat minder mensen in een verpleeg- of verzorgingshuis komen, vallen daar banen weg: er moeten medewerkers ontslagen worden. Wel is er dan meer personeel nodig voor zorg thuis. Maar dat is geen evenredig aantal, door de bezuinigingen op de verzorging en begeleiding. Mensen met een zwaardere zorgvraag blijven langer thuis dat vergt meer van de thuiszorg. p.33 Puntensysteem woningwaarderingsstelsel wordt afgeschaft. In plaats daarvan komt er een maximale huur van 4,5% van de WOZ-waarde. 5 De extramuralisering gaat voor zwaardere ZZP s te snel. Woningen/ kamers komen leeg te staan, omdat verzorgingshuizen van de zorgkantoren de kamers voor mensen met ZZP2 niet zomaar mogen inzetten voor mensen met ZZP5 en hoger. Daardoor liggen exploitatietekorten en zelfs faillissementen op de loer. Zorgorganisaties krijgen daarnaast een personeelprobleem, omdat zij medewerkers uit het verpleeg/ verzorgingshuis niet direct en niet altijd kunnen inzetten voor de zorg thuis. en cliënten Dit punt is direct gelinkt aan scheiden van wonen en zorg. Probleem is dat het niet voldoende mogelijk is om kostendekkende tarieven te vragen aan mensen met lage ZZP indicatie die wél beschermd willen

6 wonen. Zorgvastgoed heeft namelijk een relatief lage WOZ-waarde, vooral in de buitengebieden. Maatregelen die corporatiesector raken Arbeidsmarkt p.24 en p. 61 Een aantal maatregelen voor de wooncorporaties raakt ook de zorgsector. Vooral van belang zijn: - Huurverhoging mogelijk, beperking hypotheekrente aftrek. - Het WWS-puntensysteem voor woningwaardering vervalt. - Woningcorporaties krijgen een extra verhuurdersheffing opgelegd. - De taken van woningcorporaties worden beperkt; sociale huurwoningen en daaraan direct verbonden maatschappelijk vastgoed - Woningcorporaties komen onder directe aansturing van gemeenten. - Schaal van de corporatie moet in overeenstemming zijn met regionale woningmarkt en maatschappelijke kerntaak - Kabinet wil afspraken maken over meer gelijke behandeling loonontwikkeling (namelijk: de nullijn) met de collectieve sector. Opschorten OVA in Regeerakkoord wil de incidentele loonontwikkeling in de OVA op 0 zetten. Er is al een afspraak voor om de loonontwikkeling incidenteel te beperken. - Kabinet wil gesprek met de branche om aan te dringen om binnen beschikbare middelen 100 miljoen vrij te maken voor het verbeteren van de arbeidsmarktpositie van specifieke groepen zorgmedewerkers. Met dit budget moet mogelijk gemaakt worden voor gemeenten om huishoudelijke dienstverlening aan te bieden waarbij de dienstverlener in beginsel dezelfde sociale rechten heeft als gewone werknemer. Mogelijkheden om te investeren worden erg klein. Corporaties zullen nog terughoudender investeren in wonen en zorg. Voor nieuwe woonzorgarrangementen voor middeninkomens zijn corporaties niet meer de vanzelfsprekende partners. De VVT/ JGZ/ Kraamzorg zijn geen overheidssectoren. De overheid gaat dan ook niet over arbeidsvoorwaarden en loonontwikkeling. Dit is een zaak van de sociale partners (werkgevers en werknemers). en personeel Zorgorganisaties hebben marktconforme salarissen in de zorg nodig om werken in de zorg aantrekkelijk te houden. Met deze maatregelen is dat niet mogelijk: de salarissen kunnen dan niet meer groeien. Er is 100 miljoen beschikbaar voor het opnieuw in dienst nemen van alphahulpen. Dat lijkt ons niet realistisch. Door de bezuinigingen op gebied van de huishoudelijke hulp en overheveling van begeleiding zullen al veel medewerkers ontslagen moeten worden. Dan is dit bedrag om andere mensen weer in dienst te nemen erg tegenstrijdig. (eerst thuishulpen ontslaan en dan alphahulpen in dienst nemen?) 6

7 p.35 Quotumregeling in dienst nemen arbeidsgehandicapten door grotere werkgevers - Voor bedrijven vanaf 25 medewerkers - Quotum van 5% - Bij niet halen van quotum 5.000,- boete pér werkplaats voor een arbeidsgehandicapte Hervorming ontslagrecht - Ontslagroute alleen via UWV (tenzij tussentijdse ontbinding, bij een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd via de kantonrechter). UWV handelt af binnen 4 weken (nu 6). Bij ontslag moet de werkgever een transitiebudget (tbv scholing) betalen tenzij ontslag om financiële redenen. Budget maximaal 4 maandsalarissen. Heeft enorme impact op bijna al onze leden: (uitgaande van fte s) Het betekent dat zij 5% van = arbeidsgehandicapten in dienst moeten nemen. Deze regeling is moeilijk te verenigen met de verwachte ontslagen in thuiszorg i.v.m. de facto afschaffen huishoudelijke hulp en forse bezuiniging op begeleiding en verzorging. Daarnaast moeten arbeidsgehandicapten wel fysiek en sociaal in staat zijn om het werk te doen. Uit de aard van het werk in de zorg is dat niet voor iedereen geschikt (fysieke en emotionele belasting). Voor zorgorganisaties hebben de ontslagen een groot kosteneffect vanwege de wachtgeldverplichtingen. In het licht van de dreigende ontslagen (bezuinigingen huishoudelijke hulp, begeleiding, verzorging), gaat dit wissel trekken op de financiën van zorgorganisaties. Preventie p.21 Beperking WW-aanspraak - Duur uitkering 24 maanden (nu 36), uitkering wordt 12 maanden loon, 12 maanden 70% minimumloon Convenant over preventie en gezonde leefstijl met verzekeraars Dit lijkt een positieve draai: de verantwoordelijkheid wordt gedeeld tussen burgers en zorgaanbieders/huisartsen/ggd s. Deze laatste hebben vooralsnog onvoldoende budget voor preventie. Dit convenant betekent wel selectievere zorgcontractering. p. 25 en p.61 Eigen bijdrage in de jeugdzorg wordt niet ingevoerd Positieve uitwerking voor preventief jeugdbeleid. 7

8 p.25 en p. 61 Ontschotten jeugdzorg - Decentralisatie van jeugdbeleid incl jeugd GGZ naar gemeenten per Budget wordt additioneel met 150 miljoen verlaagd Positief is dat hierdoor meer samenhang in jeugdzorg komt. Negatief gevolg is dat door bezuinigingen het risico bestaat op minder zorg. Transitie jeugd is goede ontwikkeling. Zorgaanbieders kunnen zich profileren. Negatief gevolg is dat de korting op jeugdzorg oploopt van 10 naar 15 procent. Dat betekent dat gemeenten voor de jeugdgezondheidszorg en het lokale jeugdbeleid dat gemeenten nog meer gaan bezuinigen. Voor personeel Door bezuinigingen ontslagen. 8