(Afval)waterbeheer Maas en Mergelland

Transcriptie

1 Nummer 2, mei 2014 (Afval)waterbeheer Nieuwsbrief over afvalwater en wat daar allemaal bij komt kijken. Expertmeeting Water en Ruimte: Samen op weg naar een klimaatbestendige leefomgeving Water en ruimte zijn nauw met elkaar verbonden. Water heeft ruimte nodig en kan bijdragen aan ruimtelijke kwaliteit. Klimaatverandering zorgt voor een extra uitdaging door toenemende neerslagintensiteit. Door deze opgave integraal te benaderen vanuit diverse disciplines biedt de wateropgave echter ook kansen voor ruimtelijke kwaliteit. Samenwerking en betrokkenheid zijn de sleutelwoorden. Waterschap Roer en Overmaas gaat op 17 juni in gesprek met belanghebbenden uit gemeenten. Op de agenda staan gewenste samenwerkingsvormen, toelichting op de opgave voor gemeenten en mogelijke oplossingsstrategien. Voor meer informatie kunt u terecht bij Waterschap Roer en Overmaas, mevrouw Ellie Verheijen via e.verheijen@overmaas.nl. Zeven gemeenten in de regio Maas en Mergelland, Waterschap Roer en Overmaas, Waterschapsbedrijf Limburg en Waterleiding Maatschappij Limburg werken namelijk samen* in het watersysteem en onderzoeken en nemen maatregelen om de waterkwaliteit te verbeteren. Op basis van een gezamenlijk beleidsplan** werken ze aan een optimalisering van de bedrijfsvoering en besparen ze geld door zaken samen op te pakken. De samenwerking kent drie doelen, samengevat in de drie K s: kwaliteit verhogen, kosten reduceren en de kwetsbaarheid van de afzonderlijke partijen verkleinen. Deze nieuwsbrief wil informeren en inspireren door daadwerkelijk de lokale opbrengsten te laten zien van regionale samenwerking en is bedoeld voor iedereen die professioneel of bestuurlijk met afvalwater bezig is. Wij wensen u veel leesplezier en inspiratie! * Het samenwerken van de besturen (van gemeenten en het waterschap) zelf heeft bestuurlijke afdekking in een lichte vorm: een zogeheten Lichte Gemeenschappelijke Regeling. Deze is aan de raden van de deelnemende gemeenten en het bestuur van het Waterschap voorgelegd en zij heeft bestuurlijke instemming gekregen. WML sluit daarbij aan met een aparte overeenkomst (zie verderop in deze nieuwsbrief). ** Het beleidsplan (het rapport Heuvellands afvalwater gestroomlijnd/beleidsplan afvalwaterbeheer ) bevat 30 concrete acties op het gebied van onderzoek, databeheer en rekenen, onderhoud en vervangingsinvesteringen. Per organisatie zijn er trekkers benoemd die de voortgang van de projecten coördineren. In dit nummer: Nieuwe waterwethouders ontmoeten elkaar op waterpanel in Sittard Zilver en goud voor Waterschap Roer en Overmaas en WML Stand van zaken project Juridisch instrument Lozingen Met WML is de waterketen rond Na de zomer start basis rioleringsplan Limmel Film samenwerking afvalwaterbeheer goed voorlichtingsinstrument 1

2 Nieuwe waterwethouders ontmoeten elkaar op waterpanel in Sittard Op 4 juni vindt van uur voor wethouders met water in hun portefeuille een bestuurlijk waterpanel plaats bij Waterschap Roer en Overmaas in Sittard. De middag staat in het teken van samenwerken, kennis delen, kosten besparen en kwaliteit verbeteren in de hele waterketen. Bestuurlijke vertegenwoordigers uit de hele Zuid- Limburgse waterketen zijn aanwezig om over deze onderwerpen van gedachten te wisselen en elkaar te inspireren met voorbeelden uit de praktijk. Gemeenten en waterschappen werken landelijk in ruim zestig regio s samen aan de uitwerking van de afspraken in het Bestuursakkoord Water. Dat bestuursakkoord werd in 2011 afgesloten door het Rijk, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), het Interprovinciaal Overleg (IPO), de Unie van Waterschappen (UvW) en de Vereniging van waterbedrijven in Nederland (Vewin). De landelijke doelen zijn 380 miljoen kostenbeperking, kwaliteitsverbetering en beperking van de personele kwetsbaarheid. Hiervan zijn regionale doelen afgeleid door de regio s. De Limburgse regio s hebben in januari de hoogste score ontvangen (koploper) in het rapport van de landelijke visitatiecommissie die de samenwerking in de waterketen beoordeelt. De komende bestuursperiode zullen de waterketenpartners alles in het werk stellen om deze koppositie te behouden. Het waterpanel mag beschouwd worden als een inspirerende aftrap voor de nieuwe waterwethouders. 2

3 Zilver en goud voor Waterschap Roer en Overmaas en WML De afgelopen maand reikte de Limburgse gedeputeerde Bert Kersten twee Certificaten Duurzaam Terreinbeheer uit: Waterschap Roer en Overmaas en Waterleiding Maatschappij Limburg (WML) beheren hun terreinen volgens de richtlijnen van de Barometer Duurzaam Terreinbeheer van Stichting Milieukeur. Tijdens de uitreiking werden ook andere terreinbeheerders (zoals gemeenten) opgeroepen om meer werk te maken van duurzaam terreinbeheer. Het Certificaat Duurzaam Terreinbeheer richt zich op de inrichting en het beheer van groene en verharde terreinen. Het stelt strenge eisen aan onder meer het gebruik van bestrijdingsmiddelen en meststoffen, het omgaan met bijvoorbeeld zwerfafval en het gebruik en de inkoop van duurzame materialen. Afhankelijk van de genomen maatregelen zijn er certificaten in brons, zilver en goud. Een belangrijk doel van de Barometer Duurzaam Terreinbeheer is het zo veel mogelijk terugdringen en voorkómen van bestrijdingsmiddelen in bodem, grondwater en oppervlaktewater. Uitreiking aan Roer en Overmaas Om dat doel te bereiken, moet duurzaam terreinbeheer niet beperkt blijven tot waterschappen en drinkwaterbedrijven. Een brede aanpak is nodig: het wegstromen van bestrijdingsmiddelen houdt immers niet op bij de perceelsgrens. Een goed begin Vandaar dat WML en Waterschap Roer en Overmaas de certificaten die zij kregen niet zien als een eindresultaat, maar vooral als een goed begin van meer duurzaam terreinbeheer in Limburg. Directeur Ria Doedel van WML: het certificaat is een mooie beloning van ons werk, maar geen doel op zich. Belangrijk is dat we het goede voorbeeld geven. Een voorbeeld dat navolging verdient en nodig heeft. Uitreiking aan WML Voorzitter Jan Schrijen van Waterschap Roer en Overmaas: We zien juist nu dat gemeenten om financiële redenen teruggrijpen naar milieuonvriendelijke onkruidbestrijding. Jammer. Ook Waterschap Roer en Overmaas geeft nu het goede voorbeeld. Daarmee moedigen we de gemeenten aan om ook in deze tijden duurzaam terreinbeheer toe te passen. Alleen zo kunnen we de kwaliteit van ons oppervlaktewater én ons drinkwater op langer termijn waarborgen. Ook andere partijen riepen tijdens de uitreiking op tot meer duurzaam terreinbeheer in de provincie. 3

4 Stand van zaken project Juridisch instrument Lozingen Door toenemende verharding en veranderingen in het klimaat wordt steeds meer water afgevoerd via het gemengd of gescheiden rioolsysteem. Om wateroverlast tegen te gaan en de aanleg van dure extra voorzieningen te voorkomen ontwikkelt de projectgroep voor de gemeenten een juridisch instrument dat de afkoppeling van het hemelwater goed regelt. Afkoppelen hogeschool zuyd Voor dit project zijn twee problemen aangekaart: 1. onvoldoende infiltreren en/of verwerken op eigen terrein van hemelwater plus het ontoereikende onderhoud van de voorzieningen 2. uitbreiding van verhard oppervlak door verharden tuintjes en uitbreiden bebouwd oppervlak door vergunningsvrij bouwen Doel Met gesprekken en inventarisatie van beleid maakt de projectgroep een overzicht van de mogelijkheden binnen bestaand beleid om hemelwater af te koppelen, het effect van het beleid en brengt in beeld wat de praktijkervaringen zijn. Doel is de urgentie van het probleem in kaart te brengen en een eerste aanzet te maken voor mogelijke oplossingsrichtingen. Als de urgentie onderkend wordt zoekt de projectgroep een (regionaal) juridisch instrument om meer grip te krijgen op lozingen van hemelwater. Stand van zaken Er hebben gesprekken plaats gehad met gemeenten en Waterschap Roer en Overmaas. Één van de bevindingen is dat de verschillen per gemeente niet groot zijn omdat het bouwbeleid door de Rijksoverheid wordt vastgesteld. Ook zijn de vgrp en vergeleken en daar zijn geen noemenswaardige bijzonderheden uit voortgekomen. Daarom is besloten om alleen de gemeente Maastricht te interviewen en de overige gemeenten de bevindingen voor te leggen in een notitie. De gemeenten kunnen instemmen met de stellingen, een reactie geven en mogelijke nieuwe oplossingrichtingen aandragen. De conclusies en mogelijke oplossingen worden ter advies voorgelegd bij de VNG/ Rioned. Afronding van de inventarisatie is voor eind mei 2014 voorzien. Nadat de bestuurders zijn geïnformeerd over de resultaten start het onderzoek naar en de ontwikkeling van de mogelijke juridische instrumenten. 4

5 Met WML is de waterketen rond M.L. Geurts en R. Hoofs Met de aansluiting van WML is de samenwerking op het gebied van afvalwater in de regio Maas en mergelland rond. Als je het hebt over afvalwater, dan denk je niet meteen aan WML. Waarom sluit de Limburgse drinkwaterproducent en leverancier dan toch aan? WML s Adviseur Zekerstelling Grondstof & Winning Roger Hoofs, tevens vertegenwoordiger in het Ambtelijk Regio Overleg, licht zijn visie toe. Roger Hoofs: Ik heb wel eens gezegd dat WML voor wat betreft afvalwater niet aan het begin, maar aan het eind van de waterketen staat. Wij pompen het water weer op als het na zuivering op het oppervlaktewater is geloosd. Het is in ons aller belang dat dit water zo schoon mogelijk is. Niet alleen als bron voor de drinkwatervoorziening, maar ook voor het milieu in zijn geheel. Daarom doen we nu al mee in de samenwerking. Je kunt beter opstappen als de trein vertrekt, dan op een rijdende trein te springen. Daarom steken we er nu al graag tijd en geld in. Mijn overtuiging is dat zich dat op termijn terugverdient. WML brengt op dit moment in projectvorm kennis in op het gebied van grondwater, databeheer, niet-chemische onkruidbestrijding en communicatie. Roger: Ik zie onszelf als kennisdrager van de ondergrond. Qua werkgebied heb je het dan uiteraard over geologie, hydrologie en waterkwaliteit, maar we hebben ook aardig wat expertise opgebouwd op het gebied van leidinginfrastructuur en databeheer. Die kennis willen we graag inbrengen. Een mooi voorbeeld vind ik het meten van de waterstanden. In een gemeente als Maastricht meten wel vijf verschillende partijen waterstanden. Doordat we die meetnetten bij elkaar hebben gelegd, konden we de gemeente adviseren over een optimaal meetnet. Wij zien voor onszelf ook een rol in het terugdringen van de maatschappelijke kosten, voortkomend uit het Bestuursakkoord Water. We zijn dan ook blij dat we gevraagd zijn om bij samenwerking aan te sluiten. De andere Limburgse regio s gaan ongetwijfeld volgen. Althans, daar gaan we voor. 5

6 Na de zomer start basis rioleringsplan Limmel Na de zomervakantie starten vier gemeenten die hun afvalwater naar de rioolwaterzuiveringinstallatie Limmel brengen met een basisrioleringsplan. Daarvoor moeten Maastricht, Meerssen, Valkenburg en Eijsden-Margraten op 1 juli alle basisdata op orde hebben: gegevens over putten, leidingen, gemalen, overstorten, hoeveelheid verhard oppervlak enzovoorts. Op dit moment is een werkgroep aan de slag met een plan van aanpak. Luchtfoto RWZI Limmel De taakverdeling rondom het afvalwater is in principe duidelijk. Gemeenten hebben de taak om het afvalwater binnen de gemeentegrenzen in te zamelen en aan te bieden voor transport naar de zuivering. Het Waterschapsbedrijf Limburg (WBL) heeft als onderdeel van het Waterschap Roer en Overmaas de taak om afvalwater, afkomstig van de gemeentelijke riolering, te ontvangen en te zuiveren. Daarnaast heeft Waterschap Roer en Overmaas (WRO) vervolgens de taak om het overstortwater en effluentwater van de zuivering te ontvangen en af te leveren. Alle bovengenoemde taken hangen met elkaar samen. Om te onderzoeken of samenwerking tussen de verschillende partijen kan leiden tot een beperking van de kosten of een efficiëntere inzet van de beschikbare middelen zijn vanaf 2004 in de hele provincie Limburg studies naar de optimalisatie van het afvalwatersysteem(oas) gedaan. Deze studies zijn op zuiveringskringniveau uitgevoerd. In 2004 is de eerste studie van de zuiveringskring Stein afgerond. In 2011 is de laatste studie afgerond. Deze studies vormden de basis voor de huidige samenwerking binnen. In bevinden zich de volgende rioolwaterzuiveringsinstallaties: Bosscherveld; Heugem Limmel; Simpelveld; Wijlre. In 2007 is onder andere de OAS-studie voor het afstroomgebied Heugem-Limmel afgerond. Conclusie uit deze studie destijds was dat de besparingen met name door een samenwerking tussen de gemeente Maastricht, Meerssen en Valkenburg aan de Geul waren te halen. Twijfels over betrouwbaarheid De OAS-studies waren onder andere door beperkingen in de rekencapaciteit vrij abstract. Dit maakte het noodzakelijk voor de gemeenten om de benodigde maatregelen verder te detailleren in een basisrioleringsplan. Tijdens de uitwerking daarvan rezen bij de gemeenten twijfels over de betrouwbaarheid van de basisgegevens die gebruikt zijn voor de OAS-studie. In Maastricht kreeg bovendien ook het A2-project vorm en daarmee veranderden ook de uitgangspunten voor het stelsel in Maastricht. Parallel daaraan kwam ook de samenwerking binnen Maas en Mergelland van de grond en formuleerden de partners projecten om gezamenlijk op te pakken. Een van die projecten betrof het onderzoeken of een nieuwe OAS-studie noodzakelijk is om tot een optimale inrichting van het afvalwatersysteem te komen. Conclusie: basisrioleringsplan vervangt OAS Dit onderzoek is uitgevoerd met een quickscan van de gegevens van alle gemeenten uit het samenwerkingsverband. Daarnaast is door de gemeente Maastricht een onderzoek gedaan naar de effecten van verkeerde gegevens op de berekeningsresultaten en daarmee ook de te nemen maatregelen. Op basis van deze twee onderzoeken is de conclusie getrokken dat een nieuwe OAS-studie met actuele gegevens noodzakelijk is om tot de juiste maatregelen te komen. Inmiddels is het rekentechnisch ook mogelijk om met betrekking tot deze studies een hoger detailniveau te bereiken, vergelijkbaar met dat van een basisrioleringsplan. 6

7 Geen apart BRP meer nodig per gemeente Om die reden spreken we vanaf nu dan ook van een basisrioleringsplan (BRP) op zuiveringskringniveau in plaats van een OAS-studie. In het BRP wordt integraal gekeken naar het gemeentelijk rioolstelsel en het transportsysteem naar de zuiveringsinstallatie. Hierbij is tevens de inzet dat de gemeenten geen apart basisrioleringsplan meer hoeven te maken om tot een maatregelenpakket te komen. Voordat we echter met het project starten brengen de gemeenten eerst hun data op orde. Deze actie is gepland om op 1 juli 2014 af te ronden. Een werkgroep buigt zich op dit moment over een plan van aanpak zodat na de zomervakantie daadwerkelijk kan worden gestart met het projekt BRP zuiveringskring Limmel. Op basis van de ervaringen met dit project zullen ook zover nodig de andere zuiveringskringen in het samenwerkingsverband worden aangepakt. Meer informatie? Bel of mail Hans Erens, afdeling Beleid Onderzoek en Advies van Waterschap Roer en Overmaas, H.Erens@overmaas.nl, tel Accountmanagement Om de contacten tussen Waterschap Roer en Overmaas en gemeenten te bevorderen en te stroomlijnen is er in 2011 op het gebied van stedelijk waterbeheer per samenwerkingsverband een accountmanager ingesteld. De accountmanager is er om algemene vragen met betrekking tot stedelijk waterbeheer te beantwoorden. Specifieke vragen zal hij doorgeleiden naar de betreffende specialisten. Een accountmanager zorgt voor het leggen, onderhouden en beheren van de contacten met de gemeenten. Wiel Pakbier is accountmanager voor alle gemeenten van het samenwerkingsverband Maastricht-Mergelland: de gemeenten Eijsden- Margraten, Gulpen-Wittem, Maastricht, Meerssen, Simpelveld, Vaals en Valkenburg. Hij is bereikbaar via tel of w.pakbier@overmaas.nl. Wiel Pakbier Film samenwerking afvalwaterbeheer goed voorlichtingsinstrument Via youtube ( kunt u een inspirerende film bekijken over samenwerking op het gebied van afvalwaterbeheer. De film laat zien dat de betrokken overheidsorganisaties door samen te werken nog efficiënter en effectiever met belastinggeld omgaan, kosten besparen en zo de lastendruk voor burger zoveel mogelijk beperken. De film kan prima door elke partner gebruikt worden voor de communicatie over de afvalwaterprojecten naar burgers. U kunt de film linken via uw eigen website of het origineel opvragen bij Ruud van Heel van Waterschap Roer en Overmaas (r.vanheel@overmaas.nl) zodat u de film ook op uw eigen youtube-kanaal kunt uploaden. 7

8 Samenwerkingspartners (Afval)waterbeheer Colofon Deze nieuwsbrief is samengesteld door de werkgroep communicatie van Maas en Mergelland: Leon Frederix, Ruud van Heel (Waterschap Roer en Overmaas), Edwin Hendriks (Waterleiding Maatschappij Limburg) en Maurice Mommers (gemeente Valkenburg). Bijdragen voor de nieuwsbrief kunt u sturen naar: r.vanheel@overmaas.nl.