Thoraxcentrum JAARVERSLAG 2013

Transcriptie

1 Thoraxcentrum JAARVERSLAG 2013 November 2014

2

3 Thoraxcentrum JAARVERSLAG 2013

4 2

5 Inhoudsopgave 1 Inleiding 5 2 Productie en Personeel 7 3 Afdeling Cardiologie Patiëntenzorg 3.2 Onderzoek 3.3 Onderwijs & opleiding 4 Afdeling Cardiothoracale Chirurgie Patiëntenzorg 4.2 Onderzoek 5 Kwaliteit van zorg en patiëntveiligheid Inleiding 5.2 Certificeren 5.3 Processen 5.4 Protocolontwikkeling 5.5 Databeheer 5.6 Meldingen 6 Prestatie-indicatoren Cardiothoracale chirurgie Aantal ingrepen en wachttijden Kwaliteit 6.2 Cardiologie Kwaliteitsindicatoren VMS thema optimale zorg acuut coronair syndroom Meetbaar Beter 7 Bijzondere programma s Transplantatieprogramma Harttransplantatie Left Ventricular Assist Device Longtransplantatie Hart-longtransplantatie 7.2 Transkatheter Hartklep Interventies Transkatheter Aortaklep Implantatie Mitraclip 7.3 Centrum Congenitale Hartafwijkingen 3 8 Dissertaties en Publicaties Dissertaties Publicaties

6 4

7 1 Inleiding Het Thoraxcentrum, het samenwerkingsverband van de afdelingen Cardiologie en Cardiothoracale chirurgie van het UMCG, richt zich op topklinische en topreferente zorg voor patiënten met cardiovasculaire en pulmonale aandoeningen. Het Thoraxcentrum is voor een groot deel van Noord- Nederland het eindpunt van verwijzing op zowel cardiologisch, cardiochirurgisch als pulmonaal gebied gezien het volledige pakket van zorg dat zij aanbiedt. Hierbij staan kwaliteit, patiëntveiligheid en klantgerichtheid bij het verlenen van zorg voorop. 5 De daling in de verrichtingen die zich na jaren van groei in 2012 liet zien, heeft in 2013 niet doorgezet. Het aantal percutane coronaire interventies (PCI s) is weliswaar nog iets verder gedaald maar dit is vooral toe te schrijven aan de toename van de Fractional Flow Reserve (FFR) meting bij de indicatiestelling voor het verrichten van deze interventie. Het aantal open hart operaties bevindt zich weer op het niveau van voor 2012 en er zijn nog nooit zoveel longtransplantaties verricht als in In 2013 is de in 2012 gestarte beddenreductie binnen het Thoraxcentrum voltooid waarbij er van de oorspronkelijke 108 bedden er nog 94 overbleven. Dankzij een korte ligduur en toename van het aantal dagopnames bleek dit nog ruim voldoende capaciteit om alle opnames te kunnen herbergen zonder consequenties voor de wachtlijst. De afdeling Hartbewaking is in oktober 2013 tijdelijk verhuisd naar een andere locatie. Op de oude locatie komt een volledig nieuwe Hartbewaking die in het najaar van 2014 zal worden opgeleverd. Het Thoraxcentrum heeft ook in 2013 veel aandacht gehad voor en nadruk gelegd op het verbeteren van de kwaliteit van zorg en patiëntveiligheid. In 2012 is de kerngroep kwaliteit opgezet en deze organisatievorm heeft er toe bijgedragen dat het kwaliteitsbeleid in 2013 zichtbaar uitgevoerd en verankerd kon worden in de organisatie. Om invulling te geven aan transparantie in de uitkomsten van de zorg is het Thoraxcentrum in 2013 gaan participeren in het project Meetbaar Beter en heeft zich samen met de regio aangesloten bij het NVVC Connect project.

8 Ofschoon enige voorzichtigheid op zijn plaats is, lijkt het gevoerde beleid en aandacht die er geweest is voor de kwaliteit van zorg en patiëntveiligheid zijn vruchten af te werpen gezien de uitkomsten van de diverse interventies in Op het gebied van onderzoek bestendigt het Thoraxcentrum zijn vooraanstaande positie zowel nationaal als internationaal. Het kent hierbij een goede traditie met bijbehorende resultaten op het gebied van zowel preklinisch als klinisch onderzoek. Ook in 2013 heeft het vele onderzoek dat binnen het Thoraxcentrum wordt gedaan weer geleid tot een groot aantal internationale publicaties. 6

9 2 Productie en Personeel In 2013 heeft de daling die in 2012 optrad in termen van productie niet verder doorgezet. Belangrijk is te noemen de groei in aantal open hart operaties en het totale aantal transplantaties van boven de Algemeen: Opnames Thoraxcentrum totaal Opnames Cardiologie Opnames Cardiothoracale chirurgie Nieuwe patiënten Bezoeken polikliniek Opnames CCU Cardiothoracale chirurgie: OpenHartOperatie totaal Coronary artery bypass grafting (CABG) Coronary artery bypass grafting (CABG) + klep Klep OK Aortachirurgie

10 Harttransplantaties Longtransplantaties LVAD Operaties Centrum Congenitale Hartafwijkingen Interventiecardiologie: Transkatheter hartklepinterventies (THI) Coronair AngioGram (CAG) Percutane Coronaire Interventie (PCI) Fractional Flow Reserve (FFR) meting Electrofysiologie: Conventionele pacemakers Biventriculaire pacemakers zonder ICD functie Biventriculaire pacemakers met ICD functie ICD s zonder biventriculaire pacemakerfunctie Reveal implantaties Ablaties

11 De (geringe) toename in de personele bezetting zit voornamelijk in het primaire proces (zorgondersteuning). Bezetting Medici 42,7 42,1 38,6 Arts-assistenten 12,8 15,0 15,4 Verpleging & verzorging 177,9 178,5 172,9 Zorgondersteuning 93,8 84,9 76,4 Zorgadministratie 37,4 43,0 43,5 Management en staf 4,7 3,9 3,4 Research en onderwijs 9,2 6,3 6,6 Secretariaten 5,3 5,8 6,4 Totaal Thoraxcentrum 383,8 379,7 363,2 9 Het ziekteverzuim binnen het Thoraxcentrum was in 2013 (12 maand gemiddelde exclusief gravida) 2,7 %. Het ziekteverzuimpercentage van het Thoraxcentrum over dezelfde periode vorig jaar ( tot ) was 4,5%. Het ziekteverzuimpercentage van het Thoraxcentrum is met 40 procent afgenomen. Ziekteverzuim ZVPincl ZVPexcl GZVD ZMF Totaal 3,8% 2,7% 13,3 1,3 ZVPincl ZVPexcl GZVD ZMF Ziekteverzuim inclusief Gravida Ziekteverzuim exclusief Gravida Gemiddelde ziekteverzuimduur Ziekmeldingsfrequentie

12 10

13 3 Afdeling Cardiologie 3.1 Patiëntenzorg Het aantal patiënten dat werd opgenomen daalde ook in Conform ontwikkelingen in de ziekenhuiszorg in heel Nederland daalde ook bij de afdeling Cardiologie het aantal verrichtingen. Uitzonderingen zijn de THI s en de ICD s, zij het in beperkte mate. Het totaal aantal nieuwe patiënten dat gezien werd, bleef stabiel, maar ten aanzien van de nieuwe patiënten op de polikliniek was een geringe toename in groei te zien. 11 De samenwerking in de regio werd verder bekrachtigd. Samen met het Martini Ziekenhuis wordt een ICD-programma uitgevoerd. Daarmee wordt regie gehouden over de patiëntenstromen en worden de relaties onderling verstevigd. Inmiddels zijn er voor 2014 wederom afspraken gemaakt tussen de beide ziekenhuizen en is het de bedoeling dat het aantal ICD/CRT-D s in het UMCG het komende jaar weer uit zal komen op 360. Met de vakgroep Cardiologie van het OZG zijn de eerste verkennende gesprekken gevoerd om voor de komende jaren de samenwerking op het gebied van devices en patiëntenonderzoek uit te bouwen. In 2013 is ingezet op versterking van de electrofysiologie door het aantrekken van een extra electrofysioloog. Daarmee kan de inzet op het gebied van de ablaties bij patiënten met boezemfibrilleren/ -flutter en patiënten met kamerritmestoornissen voor de langere termijn, structureel op een hoger niveau worden georganiseerd. Dankzij de nieuwe poliklinische faciliteit in het Centrum voor Revalidatie, locatie Beatrixoord kon een gemiddelde, gewenste toegangstijd van 2 tot 3 weken worden gehandhaafd, waarbij er tevens aan meer patiënten de mogelijkheid van eendagsdiagnostiek kon worden geboden.

14 In 2013 is de in 2012 gestarte beddenreductie binnen het Thoraxcentrum voltooid waarbij er van de oorspronkelijke 108 bedden er nog 94 overbleven. Dankzij een korte ligduur en het aantal dagopnames bleek dit nog ruim voldoende capaciteit om alle opnames te kunnen herbergen zonder consequenties voor de wachtlijst. 3.2 Onderzoek 12 In 2013 is er wederom een groot aantal publicaties geweest en waren er zeven promoties (zie hoofdstuk 8). Het aantal publicaties en citaties van de afdeling ligt, zowel kwalitatief als kwantitatief, op een hoog niveau. Er zijn vier jonge cardiologen die een VENI beurs van het NWO hebben. Het onderzoek binnen de afdeling Cardiologie is primair gericht op hartfalen en het behoud van de linkerkamerfunctie. Daarnaast neemt het onderzoek naar de behandeling van ritmestoornissen en de cardiogenetica een belangrijke plaats in. De organisatie van de afdeling Experimentele Cardiologie is verder geprofessionaliseerd, onder andere ook door nieuwe state of the art huisvesting. Er wordt onderzoek gedaan naar de onderliggende oorzaken en mechanismen die bijdragen aan de ontwikkeling van hartfalen en naar nieuwe diagnostische en behandelingsmethoden. De onderzoeksmethodologie is zeer breed waarbij onderzoek wordt gedaan op het gebied van medicijnen, genetica, eiwitten, markers, DNA, vitaminen, en specifieke cellen en processen in het hart. Tevens wordt grootschalig genetisch onderzoek verricht. In 2013 is hier ook stamcel onderzoek aan toegevoegd met als doel onderliggende ziekte oorzaken in het laboratorium te kunnen bestuderen. Het biedt studenten en promovendi een uitgelezen kans onderzoek te doen naar hartfalen en basale aspecten te onderzoeken, en getraind te worden in de alle aspecten van fysiologie, moleculaire biologie en genetica. Er wordt nauw samengewerkt met diverse andere onderzoekafdelingen. De Experimentele Cardiologie heeft een vaste formatie (staf en ondersteuning) en daarnaast een aantal hoofdonderzoekers, promovendi en post-docs.

15 Medewerkers Aantal promovendi e GS 2 3 2e GS 4 4 3e GS e GS 6 8 MD PhD Ondersteuning: Verpleegkundigen 5,8 6,8 Kwaliteit 0,3 0,5 Administratie 1,6 1,0 Research arts 1,0 1,0 Projectcoördinator 1,51 2,25 Analisten/biotechnici 4,89 4,89 Speciale projecten VIDI Rudolf de Boer gestart CVON ARENA Adriaan Voors gestart Klinische fellow ZonMW Pim van der Harst gestart Klinische fellow ZonMW Peter van der Meer gestart

16 Het financieren van het onderzoek wordt echter steeds moeilijker. De afdeling Cardiologie doet nog steeds mee aan grootschalig onderzoek en contractresearch, maar dit is financieel minder aantrekkelijk geworden. De recent opgerichte (onderzoeks) BV heeft als doel om de financiering van het onderzoek ook op langere termijn te kunnen waarborgen. Daarnaast blijft de afdeling zich concentreren op eerste en tweede geldstroom financiering, zowel in de persoonlijke beurzen als bij de projecten. Hierbij richt de afdeling zich in toenemende mate niet alleen op Nederland, maar vooral op Europa. De afdeling werkt aan een centrumbrede systematiek en organisatie om de geldstromen rond het onderzoek in beeld te krijgen. In de loop van het voorjaar 2014 zal dit worden gepresenteerd Onderwijs & opleiding In 2013 heeft de afdeling Cardiologie wederom een belangrijke bijdrage geleverd aan het onderwijs in het medisch curriculum. Naast grote rollen zoals blokcoördinator, coördinator van een zijinstroomgroep, voorzitter van de examencommissie tandheelkunde/geneeskunde en voorzitter van de werkgroep interuniversitaire voortgangstoets geneeskunde werden intermediaire rollen zoals mentorschap, coaches, begeleiding stage wetenschap, begeleiding semi-arts stage en een groot aantal kleinere rollen vervuld. Inmiddels heeft de afdeling een staflid benoemd die leiding geeft aan het onderwijs dat door de afdeling wordt gegeven. Een belangrijk doel voor de afdeling is naast het afleveren van basisartsen die een goed begrip en kennis hebben van de cardiologie, zichtbaar te zijn in het curriculum en studenten de kans te geven goed met de cardiologie kennis te maken. Daarom is het beleid gericht gewest op het scouten van studenten in het kleine groepsonderwijs (mentorgroepen) en in de nieuw opgezette keuzecursus cardiologie die in het voorjaar van 2013 van start ging. In 2013 hebben drie aio s de opleiding cardiologie voltooid en zijn er negen aio s begonnen met de opleiding cardiologie. Deze instroom is meer dan andere jaren door vervanging van aio s die veranderd zijn van opleidingsspecialisme. Zo zijn er twee aio s geswitcht naar de huisartsopleiding, een aio naar de opleiding nucleaire geneeskunde en een aio van de interne geneeskunde opleiding naar de cardiologie opleiding.

17 Een belangrijk aandachtspunt binnen de opleiding in 2013 is, naast een veilig opleidingsklimaat, de bescherming van de stages en de dienstbelasting geweest. Door ook anio s dienst te laten doen is de dienstbelasting van de aios afgenomen en was de bezetting op de stages goed op orde. In 2013 is dr. P.P. van Geel opleider cardiologie geworden en prof. dr. M.P. van de Berg plaatsvervangend opleider. 15

18 16

19 4 Afdeling Cardiothoracale chirurgie 4.1 Patiëntenzorg 17 Het aantal open hart operaties in 2013 ligt met boven het begrote aantal van en is daarmee aanzienlijk hoger dan in Daarbij is opvallend dat het aantal complexe operaties relatief harder groeit. In 2013 zijn er 37 (hart)longtransplantaties en vier harttransplantatie uitgevoerd. Hiermee komt het totaal aantal transplantaties voor 2013 boven de productiejaarafspraak van 40 uit. Een record. Het Thoraxcentrum heeft een vergunning voor het implanteren van de LVAD als bridge to transplant. In 2011 zijn voorbereidingen hierop ingezet o.a. door het uitvoeren van een prospectieve risicoanalyse. In 2012 is daadwerkelijk gestart met de implantaties van het steunhart. Deze ontwikkeling heeft zich met succes doorgezet. In 2013 zijn vier steunharten geïmplanteerd. Binnen de Cardiothoracale chirurgie hebben deels in samenwerking met de Cardiologie - minimaal invasieve technieken hun intrede gedaan. Deze samenwerking heeft ook geresulteerd in een groeiend aantal gezamenlijk, op het Hartkatheterisatiecentrum uitgevoerde hybride interventies.

20 4.2 Onderzoek 18 Op het gebied van onderzoek ligt voor de afdeling Cardiothoracale chirurgie het zwaartepunt bij minimaal invasieve technieken, voornamelijk in het gebied van de off-pump bypasschirurgie met arteriële grafts. De afdeling richt zich verder op de behandeling van ritmestoornissen, in het bijzonder boezemfibrilleren (MD PHD traject), op mitralisklep chirurgie (promotietraject), op sympaticotomie voor hyperhydrose en chronic pain syndrome (promotietraject), patiënt-prothesis mismatch bij aortaklepchirurgie (promotietraject) en tot slot orgaan preservatie bij longtransplantatie ex-vivo long perfusie (promotietraject) en bij harttransplantatie. Een overzicht van publicaties in 2013 is in het laatste hoofdstuk van dit jaarverslag opgenomen.

21 19

22 20

23 5 Kwaliteit van zorg en patiëntveiligheid 5.1 Inleiding Het verbeteren van de organisatie van de kwaliteit van de zorg met als doel het vergroten van de patiëntveiligheid is voor het Thoraxcentrum ook in 2013 speerpunt geweest. De kerngroep kwaliteit van het Thoraxcentrum is hierbij een belangrijk orgaan geworden. Zij heeft een adviserende en besluitvormende rol bij relevante kwaliteitsonderwerpen vanuit het Thoraxcentrum alsook vanuit het UMCG. De afgelopen periode lag de nadruk op het verder verdiepen van het integrale kwaliteitsbeleid. De belangrijkste ontwikkelingen van het afgelopen jaar staan hieronder beschreven Certificeren Kwaliteitshandboek In 2013 is de eerste versie van het kwaliteitshandboek van het Thoraxcentrum gerealiseerd. In een digitaal kwaliteitshandboek zijn door middel van linken beleid, organisatie, personeelsmanagement, middelenmanagement, patiëntenzorgprocessen en kwaliteitsmanagement van het Thoraxcentrum overzichtelijk gerangschikt en gemakkelijk vindbaar. Externe audit In het kader van het certificeringproces heeft in november 2013 een follow up van de audit (juni 2012) en de herhalingsaudit (december 2012) plaatsgevonden. De externe certificeerder Det Norske Veritas (DNV) was positief over de voortgang van de ingezette ontwikkelingen binnen het Thoraxcentrum op het gebied van kwaliteit en patiëntveiligheid. De nadruk die voor het Thoraxcentrum lag op de PDCA cyclus, risico management en het gebruik van verbeterpuntenlijsten bij diverse overlegvormen was duidelijk aantoonbaar. Volgens DNV was de enorme drive en integrale benadering van veiligheid hierin opvallend.

24 Risicoanalyses Het uitvoeren van risicoanalyses voorafgaand aan nieuwe behandelingen en belangrijke veranderingen in de patiëntenzorg is volledig ingebed in de organisatie. Op basis van ervaringen zijn verbeteringen aangebracht in de verslaglegging en het proces van het uitvoeren van een risicoanalyse. Om de PDCA cyclus volledig te doorlopen is de risicoanalyse pas afgesloten als alle verbetermaatregelen zijn uitgevoerd en is het evalueren van de risicoanalyse ook een onderdeel van het proces geworden. Ook heeft een mini prospectieve risico inventarisatie (mini PRI) zijn intrede gedaan. Bij minder ingrijpende veranderingen kan een mini risicoanalyse volstaan die qua personele inzet, inspanning en tijd minder belastend is voor de betrokkenen. 22 In 2013 zijn 6 risicoanalyses afgerond: Titel risicoanalyse Afdeling Onderwerp analyse Datum Renale denervatie Cardiologie Nieuwe interventie Posthoraxvest (mini PRI) ASD, sluiten via heartport Cardiothoracale chirurgie Cardiothoracale chirurgie Nieuwe interventie Nieuwe operatietechniek Hemochron jr (mini PRI) Perfusie Vernieuwde apparatuur Verhuizing telemetrie CCU CCU Verhuizen medische apparatuur TEE onder narcose op C1VA/HC Cardiologie Interventie is nieuw voor de afdeling

25 5.3 Processen Zorgtraject Ten behoeve van de ISO certificering van het UMCG in november 2014, is door het Thoraxcentrum in 2013 de keuze gemaakt om het zorgtraject Acute Coronaire Syndromen volledig te beschrijven. Hierbij komen Thoraxcentrumbreed alle cardiologische en cardiothoracale aspecten aan bod; de processen op de afdeling Hartkatheterisatie, de Hartbewaking, het Operatiecentrum, de Hartkatheterisatie afdeling, de verpleegafdelingen, de Functieafdeling, de polikliniek en de Hartrevalidatie. In 2013 is een begin gemaakt met de procesbeschrijving. SURPASS In het Thoraxcentrum worden de SURPASS resultaten wekelijks teruggekoppeld. Op deze manier kan er snel en adequaat feedback worden gegeven tot op persoonsniveau. Een 100% score kon het Thoraxcentrum nog niet op alle onderdelen behalen, omdat interne en externe klinische overnames niet goed passen in de bestaande systematiek. In 2013 is een nieuwe SURPASS-lijst ontwikkeld voor deze categorie patiënten. 23 Zorgprocessen De eind 2012 gestarte polikliniek voor patiënten met atriumfibrilleren is in 2013 geoptimaliseerd. Via deze poli krijgen patiënten met atriumfibrilleren geprotocolleerde zorg en voorlichting. Deze zorgketen is in overleg met patiëntenverenigingen vastgesteld. Een soortgelijk traject is in 2013 opgezet voor patiënten die een ICD-implantatie moeten ondergaan. Deze patiënten worden naast een cardioloog ook gezien door een verpleegkundig specialist/physician assistant die de patiënt optimaal voorbereid op de implantatie. Alle onderzoeken voorafgaand aan de ingreep en uitgebreide voorlichting worden op één dag gepland. Evenals bij de atriumfibrilleren polikliniek is er bij de opzet van dit traject geparticipeerd door patiënten.

26 Door een structurele interventie in het zomer OK-programma is het in 2013 gelukt om de wachtlijst voor cardiothoracale patiënten in deze periode niet op te laten lopen. In 2013 bleven de wachttijden daardoor het gehele jaar binnen de gestelde norm. 5.4 Protocolontwikkeling 24 Documentbeheer In 2013 zijn binnen het Thoraxcentrum afspraken gemaakt over beheer van documenten, naast de al eerder vastgelegde regels betreffende protocolbeheer. Hiermee is het nu duidelijk voor medewerkers waar de diverse soorten documenten terug te vinden zijn, welk doel ieder document heeft en onder wiens verantwoordelijkheid het valt. Document opslag Alle eenheden en daarbij betrokken medewerkers binnen het Thoraxcentrum hebben het afgelopen jaar de beschikking gekregen over een eigen teamsite. Niet alleen is hiermee een efficiënt communicatiemiddel beschikbaar gekomen maar ook is de afspraak gemaakt dat iedere eenheid verplicht is om de notulen en verbeterpuntenlijst van het reguliere werkoverleg hierop te plaatsen. Nieuwe kwaliteitsdocumenten Behalve het al eerder genoemde kwaliteitshandboek is ook de verbeterpuntenlijst breed ingevoerd in het Thoraxcentrum. Met deze lijst is een afgeronde PDCA-cyclus beter uit te voeren en te controleren. In 2013 zijn meerdere afspraken ten aanzien van kwaliteitsbeleid gedocumenteerd en inzichtelijk gemaakt op DocPortal. 5.5 Databeheer VMS thema s Bijna alle thema s zijn Thoraxcentrumbreed geïmplementeerd. Eind 2013 zijn de thema s per verpleegafdeling geëvalueerd. Hieruit kwam naar voren dat het Thoraxcentrum er goed voor staat wat betreft de implementatie van de thema s. Voor de thema s vitaal bedreigde patiënt en kwetsbare ouderen was nog verbetering in de afstemming tussen medici en verpleegkundigen noodzakelijk.

27 Afspraken betreffende de medische en verpleegkundige verantwoordelijkheden ten aanzien van deze twee thema s, passend bij de praktijk, zijn in documenten opgenomen en geïmplementeerd. Voor de medicatie thema s is het Thoraxcentrum nog in afwachting van het beleid van de themagroepen. Afspraken over scholingsinhoud en scholingsfrequentie van de VMS-thema s zijn Thoraxcentrumbreed vastgelegd. Het registreren van een aantal onderdelen van de VMS thema s in het indicatorenportaal is ondersteunend voor zowel verpleegkundigen als artsen op alle verpleegafdelingen. Zowel in juni als in november 2013 is het gebruik van het indicatorenportaal geëvalueerd. Aan de wens om frequent terugkoppeling te krijgen van de registraties om feedback te kunnen geven aan de gebruikers en om snel verbeteracties in te kunnen zetten, wordt UMCG breed nog gewerkt. 25 Meetbaar Beter Het project Meetbaar Beter is een wetenschappelijk onderbouwd programma dat met behulp van patiëntrelevante uitkomstindicatoren op een artsgedreven én patiëntgerichte manier werkt aan de verbetering van kwaliteit en transparantie van zorg in de deelnemende acht hartcentra. Het Thoraxcentrum van het UMCG participeert sinds 2013 in dit landelijke project. Op 1 september 2013 zijn de data aangeleverd voor wat betreft de CABG (Coronary Artery Bypass Surgery), PCI (Percutane Coronaire Interventie) en PVI (Pulmonaal Venen Isolatie) en in november 2013gepubliceerd in het Meetbaar Beter boek van het UMCG, terug te vinden op Digitalisering Deelname aan het project Meetbaar Beter heeft nog eens duidelijk gemaakt dat voor een snelle en efficiënte aanlevering van benodigde data het noodzakelijk is om dit proces optimaal in te richten en verder te automatiseren. Er is een begin gemaakt om de data die gegenereerd worden op de afdeling Hartkatheterisatie zodanig digitaal vast te leggen dat deze eenvoudig te benaderen zijn. In 2013 heeft er een digitaliseringslag plaats gevonden op de polikliniek van het Thoraxcentrum. Alle functieonderzoeken kunnen vanaf die tijd digitaal door de medici worden aangevraagd en worden ingezien. Daarnaast is ook het proces van de totstandkoming van de brief aan de huisarts grotendeels elektronisch geworden. Het resultaat is behalve een efficiëntere bedrijfsvoering en snellere informatievoorziening naar de verwijzer, ook een verlaging van de kans op administratieve fouten zoals patiëntverwisselingen.

28 Elektronisch Patiënten Dossier In voorbereiding op het nieuwe Elektronisch Patiënten Dossier (EPD) heeft de werkgroep EPD van het Thoraxcentrum onder begeleiding van het centrale EPD team het inrichtingsboek ontwikkeld. Op de beschreven onderdelen waarin het Thoraxcentrum uniek is binnen het UMCG zijn toelichting gesprekken gevoerd, mede omdat het voor het Thoraxcentrum nog niet duidelijk is of de Thoraxspecifieke processen/ applicaties in het EPD worden opgenomen of dat ze aan het EPD gekoppeld moeten worden. Ook is nog onzeker of het EPD de flexibiliteit en ontwikkelingssnelheid heeft die voor Thoraxcentrum noodzakelijk is om steeds te kunnen blijven voldoen aan veranderende technische mogelijkheden of interne en externe eisen Meldingen Decentrale Incident Meldingen Het aantal Decentrale Incident Meldingen (DIM) in het Thoraxcentrum viel in 2013 lager uit dan in 2012 (322 tegen 370 in 2012).Om de DIM-commissie breder onder de aandacht te brengen en het melden te stimuleren zijn er in 2013 binnen diverse afdelingen presentaties gegeven. Vanaf 2013 worden verwisselingen bijgehouden als aparte meldcategorie. De meeste meldingen in deze categorie komen van de afdeling Hartbewaking en de polikliniek. Op beide locaties is er een hoge doorstroom van patiënten. Het totaal aantal gemelde valincidenten daalt in de loop van de jaren mede als gevolg van onderwijs en instructie met continue aandacht voor valpreventie.

29 In onderstaande tabel staan de meldingen per categorie per jaar: Categorie Medicatie(incl. bloedproducten) 115 (36%) 121 (33%) 111 (34%) Valincidenten 25 (8%) 36 (10%) 50 (15%) Medische middelen 17 (5%) 30 (8%) 35 (11%) Uitvoering zorg, diagnosen behandeling 71 (22%) 61 (16%) 60 (18%) Coördinatie zorgproces 42 (13%) 81 (22%) 35 (11%) 27 Patiënt verwisseling 23 (7%) Overige 29 (9%) 41 (11%) 37 (11%) Totaal aantal meldingen Enkele, mede door de DIM-commissie, bereikte resultaten in 2013 zijn: - een nieuw protocol diabetesregulatie voor de afdeling Cardiothoracale chirurgie, - per 1 januari 2014 een nieuw medicatieprotocol voor de Short Stay van de afdeling Cardiologie, - introductie van een STEMI checklist op de afdeling Hartkatheterisatie voor een betere informatie verzameling in de acute situatie bij de opname van een STEMI-patiënt.

30 28

31 6 Prestatie-indicatoren 6.1 Cardiothoracale chirurgie Aantal ingrepen en wachttijden 29 Het aantal ingrepen verricht door de afdeling Cardiothoracale chirurgie wordt bepaald door de balans tussen vraag naar operatieve behandelingen en de mogelijkheid deze operatieve behandelingen uit te voeren. De vraag wordt bepaald door het aanbod aan patiënten, zoals die door verwijzers (bv. cardiologen en longartsen), voor een operatieve behandeling worden aangeboden. Daarnaast spelen vakmatige ontwikkelingen een rol. Hierbij kunnen indicaties voor behandelingen verschuiven, zoals bijvoorbeeld bij de behandeling van kransslagaderafwijkingen is gebeurd. Er is sprake van verschuiving naar meer behandelingen door de interventiecardiologie en - meer recent - bij hartklepoperaties met een hybride techniek (TAVI). Het aantal operaties dat uitgevoerd kan worden, wordt door vele factoren bepaald. Die kunnen deels van te voren worden vastgesteld (het aantal beschikbare operatiekamers), maar kunnen ook worden bepaald door minder te beïnvloeden factoren (vrije intensive care bedden). Een maat voor de balans tussen vraag naar behandelingen en de uitvoering ervan is de wachttijd.

32 Gerealiseerde wachttijden umcg 2013 mediaan (dagen) cabg iso klepchir iso cabg / klep cabg / overig aortachir overig cardiochir totaal umcg 2013 umcg 2013 landelijk Het blijkt dat de wachttijden voor patiënten die een CABG moeten ondergaan (en dus de dreiging van hartschade hebben door een infarct) lager is dan het landelijk gemiddelde. De patiënten die klep- en aorta chirurgie moeten ondergaan wachten in het UMCG gemiddeld langer dan het landelijk gemiddelde. Dit is een aandachtspunt voor volgende jaren. Voor 2013 ontvingen we van de BHN nog geen rapportage over de gerealiseerde wachttijden over dat jaar Kwaliteit Naast aantallen zijn er ook kwalitatieve prestatie indicatoren. De IGZ kent de basisset kwaliteitsindicatoren voor ziekenhuizen. Voor het jaar 2012 staan daar geen specifiek op hartchirurgie gerichte indicatoren in vermeld. Voor de longchirurgie wordt het aantal verrichte anatomische resecties gevraagd. Voor het jaar 2013 worden echter wel specifiek op de cardiochirurgie gerichte indicatoren benoemd en uitgevraagd. Het betreft deelname aan landelijke risico-gewogenmortaliteits-registratie NVT, percentage gebruik van de internal mammary artery als graft en percentage diepe sternumwondproblemen, mediastinitis. Deelname aan landelijke risico-gewogen-mortaliteits-registratie NVT Het Thoraxcentrum doet sinds de oprichting in 1993 mee aan deze registratie (BHN). Aanvankelijk opgezet als aantallen registratie voor open hart operaties is deze registratie door de jaren heen steeds meer een databank geworden ten behoeve van kwaliteitsmetingen. Inmiddels worden naast mortaliteitsgegevens ook complicaties geregistreerd.

33 Percentage gebruik van de internal mammary artery als graft De arteria mammaria is de voorkeursgraft om te gebruiken bij aorta-coronaire bypass operaties (CABG). Bij het gebruik maken van een van deze grafts is de kans dat een graft gaat falen en dus zijn functie niet meer vervuld op de lange termijn geringer dan wanneer veneuze grafts gebruikt worden. Daarom is het gebruik van deze graft een kwaliteitsindicator. In het UMCG is al jaren geleden begonnen met het gebruik van arteriële grafts uit kwalitatief oogpunt. 100,00% 80.00% 60.00% 40.00% 20.00% 0.00% % arteria mammaria gebruik bij cabg cabg iso avr iso avr / cabg overige totaal ! Bij CABG- operaties wordt vrijwel altijd gebruik gemaakt van de arteria mammaria, zoals in de grafiek te zien is. In grafiek hieronder is ook te zien dat ongeveer 80% van de CABG-operaties wordt uitgevoerd zonder gebruik te maken van de hart-longmachine (zgn. off pump CABG).

34 600 cabg cabg iso avr iso avr / cabg overige totaal cabg mammaria off pump Percentage diepe sternum wondproblemen, mediastinitis Een geïnfecteerde sternumwond is voor een patiënt een vervelende complicatie. Hij of zij moet meestal langdurig in het ziekenhuis verblijven en heeft intensieve verpleegkundige zorg nodig. Ook zijn meestal meerdere operaties nodig om de wond weer te sluiten als de infectie afdoende bestreden is. Het aantal sternum infecties was in het jaar 2012 iets hoger dan de gemiddelden uit de Prezies studie. Totaal 21 patiënten kregen deze complicatie. Relevant is wel dat deze patiënten in totaal dagen in het ziekenhuis lagen (72 dagen per patiënt) en daarvan 277 dagen op de IC (13 dagen per patiënt). Juist het afgelopen jaar is een grote studie afgesloten die in samenwerking met de collegae van de ICV alle mediastinitiden hebben onderzocht. Helaas leverde deze studie geen enkelvoudige te nemen maatregelen op die zeker tot verbetering zouden leiden. Wel is nu nog strikter in het protocol opgenomen dat de preventieve antibiotica gift minimaal 30 minuten voor de incisie gegeven moet zijn. In 2013 lag het aantal patiënten dat een sternum infectie kreeg lager (16 patienten, 1,8% tegen 21 patiënten in 2012, 2,6%).

35 infectie na hartoperatie ,5% 2,0% 1,5% 1,0% 0,5% 0,0% cabg iso avr iso avr / cabg overige totaal 33 Mortaliteit De belangrijkste kwaliteitsindicator is echter de mortaliteit, die op verschillende wijzen kan worden bepaald. Alhoewel sterfte een absoluut gegeven is, is het soms nog lastig om overlijden aan een bepaalde gebeurtenis, bijvoorbeeld een operatie, toe te schrijven. Ziekenhuismortaliteit is de sterfte die optreedt terwijl een patiënt in het ziekenhuis is opgenomen. 30-dagen mortaliteit is sterfte die optreedt binnen 30 dagen na een ingreep, onafhankelijk van het gegeven of een patiënt nog opgenomen is of reeds is ontslagen. Een strenge definitie is die waarbij ziekenhuismortaliteit en 30-dagen mortaliteit wordt gecombineerd. Tegenwoordig lijkt er ook een trend te zijn om 120 dagen mortaliteit als kwaliteitsindicator te gebruiken. De meest eenvoudig vast te stellen mortaliteit is de eigen ziekenhuis mortaliteit, die de sterfte geeft in het ziekenhuis waar een operatie heeft plaats gevonden. Maar juist in de cardiothoracale chirurgie is het een gewoonte om patiënten kort na een ingreep (vier dagen) voor verder herstel terug te verwijzen naar de eigen cardioloog. De mate waarin dit terug verwijzen gebeurt is niet voor elk hartcentrum hetzelfde en, binnen onze regio, ook niet naar elke verwijzer hetzelfde. Eventuele sterfte die optreedt in het tweede ziekenhuis, of tijdens een heropname in het eerste ziekenhuis telt dan niet mee, terwijl zo n gebeurtenis uit kwaliteitsoogpunt wel belangrijk is. Zo heeft deze eigen ziekenhuis mortaliteit maar een beperkte betekenis als kwaliteitsindicator. Landelijk, in de BHN (Begeleidingscommissie Hart interventies Nederland), is echter afgesproken om deze mortaliteit te gebruiken in haar rapportages. Het UMCG doet al vanaf het eerste begin mee met de landelijke registratie van hartinterventies (BHN). In deze registratie worden soort ingreep, spoedclassificatie en weegfactoren volgens de Euroscore vastgelegd volgens precieze definities, die voor alle Nederlandse hartcentra gelijk zijn.

36 Ziekenhuis mortaliteit Totaal overleden in ziekenhuis Ruwe sterfte % 1,71 4,0 4,8 3,8 2,5 3,2 3,0 Gem. euroscore% 8,83 7,10 7,94 8,07 8,19 7,46 6,89 34 Mortaliteit wordt ook vaak vergeleken. De ene operatie met de andere, maar ook het ene ziekenhuis met het andere. Het is duidelijk dat niet alle patiënten die een operatie moeten ondergaan even ziek zijn en ook zal duidelijk zijn dat niet alle operaties het zelfde risico op overlijden met zich mee brengen. Daarom maken we gebruik van een systeem dat de vergelijkbaarheid verbetert door een gewogen risico te bepalen aan de hand van meerdere criteria. Dit is de risico gewogen mortaliteit met behulp van de Euroscore. Risico gewogen mortaliteit De Euroscore wordt berekend aan de hand van 17 factoren, waaronder leeftijd, geslacht, enkele nevendiagnosen, cardiale factoren en de soort ingreep. Een patiënt met een hoge Euroscore heeft een hoger risico op overlijden dan een patiënt met een lage Euroscore. De Euroscore voorspelt in zekere zin de kans op overlijden na een bepaalde ingreep. Het verschil tussen de voorspelde mortaliteit en de gerealiseerde mortaliteit (werkelijke ruwe sterfte) is uit te beelden in een CUSUM grafiek. Het overlijden van een patiënt met een hoge Euroscore weegt in de CUSUM grafiek minder zwaar dan het overlijden van een patiënt met een lage euroscore. Voor een grote groep patiënten, bijvoorbeeld allen die een hartoperatie in een bepaald jaar of jaren ondergingen, kan dat dan in een CUSUM*) curve worden weergegeven.

37 cusum *)CUSUM curve Een cusum curve komt tot stand door voor elke opeenvolgende patiënt in de tijd het risico te bepalen met behulp van de Euroscore methode en deze risico s dan op te tellen. Heeft de eerste patiënt van een meet interval (bijvoorbeeld een kalenderjaar) een risico op overlijden van 5% dan wordt op de X-as op positie 1 0,05 geschreven indien de patiënt binnen de mortaliteits definitie (bijvoorbeeld 30 dagen) in leven is gebleven. Als de tweede patiënt een risico heeft van 2,5% dan wordt op positie 2 op de X-as 0,025 opgeteld bij de waarde van positie 1 op de X-as en 0,075 geschreven. Dit getal heeft de eenheid van gewonnen leven : immers als alle honderd patiënten met een risico op overlijden van 1% in leven zouden blijven zou één leven gewonnen zijn ten opzichte van de voorspelling, waarbij indien de voorspelde mortaliteit 1% zou zijn er één patiënt van de honderd zou zijn overleden. Omgekeerd wordt indien een patiënt overlijdt binnen de mortaliteits definitie 1-[voorspelde risico] van het voorgaande getal afgetrokken. Dus als de derde patiënt in het voorbeeld een risico op overlijden heeft in de Euroscore van 20% wordt 1-0,2 ofwel 0,8 van het voorgaande getal afgetrokken en wordt dus op positie 3 op de X-as -0,125 geschreven. Ook dit is weer logisch. Als het resultaat strikt overeenkomt met de voorspelling is na 100 operaties met een risico van 1% en 99 patiënten in leven zijn gebleven en één is overleden het resultaat van de curve dat na 100 operaties men weer op de nullijn zit: er zijn geen levens gewonnen ten opzichte van de voorspelling: 99x0,01 bij elkaar opgeteld (=0,99) bij overlijden van een patiënt 1-0,01 = 0,99 daarvan afgetrokken. Eindresultaat 0. Het verloop van de curve zou een inzicht kunnen geven in clustering van mortaliteit. Indien zo n CUSUM actueel elke dag zou worden bijgehouden zouden eventuele problemen eerder aan het licht kunnen komen. De Euroscore- risico s zijn bepaald aan de hand van een dataset van meer dan 10 jaar geleden. Daarin was een bepaalde mix van patiënten opgenomen die anders zou kunnen zijn dan de mix in de huidige tijd. Over het algemeen wordt nu gevonden dat een CUSUM curve die aan het einde van een meettijdperk op de nullijn zit een aanduiding zou kunnen zijn van onvoldoende kwaliteit. In dat geval is een nadere dieper gaande analyse nodig, waarin bijvoorbeeld foutmarges mee gemeten moeten worden.

38 Ook kan mortaliteit in een staaf diagram worden weergegeven, waarbij nog iets beter zichtbaar is wat het verschil is tussen de gerealiseerde mortaliteit en de voorspelde mortaliteit (Euroscore) en hoe dat eventueel verschilt door de jaren heen. 14,0 12,0 10,0 Hartchirurgie umcg totaal 36 8,0 6,0 4,0 2, mortaliteit umcg verwachte mortaliteit! Complicaties Het eventueel optreden van bepaalde complicaties wordt als een prestatie-indicator beschouwd. Bij ruim een derde deel van de patiënten werd een complicatie geregistreerd. Het betreft ernstige complicaties, zoals een diepe sternum infectie of een re-interventie bij hartfalen, maar ook minder ernstige complicaties zoals een blaasontsteking. Bijna twee derde van de patiënten verliet het ziekenhuis ongecompliceerd. In beide jaren (2012 en 2011) werd een vergelijkbaar aantal complicaties geregistreerd. n % n % n % Totaal aantal geregistreerde complicaties Patiënten Geen complicatie ,5% ,2% ,5% Wel complicatie ,5% ,8% ,5%

39 CVA (Cerebrovasculair Accident, beroerte) Het CVA is een zeldzaam optredende, maar bekende complicatie van hartchirurgie. Het gebruik van de hart-longmachine (HLM) en het manipuleren van de aorta spelen waarschijnlijk bij het ontstaan van het onbloedige CVA een rol. Daar waar het gebruik van de HLM vermeden kan worden (off-pump CABG) is dat dus positief bijdragend aan het voorkomen van deze complicatie. Het manipuleren van de aorta is onvermijdelijk bij die operaties die onmogelijk off-pump uitgevoerd kunnen worden. CVA s met restverschijnselen, zoals verlamming, zijn ernstigere complicaties dan CVA s met geheel voorbijgaande verschijnselen (TIA). n % n % n % CVA met restverschijnselen 6 0,69% 8 0,76% 12 1,05% TIA/CVA zonder restverschijnselen 3 0,34% 7 0,67% 9 0,79% 37 cva zonder herstel na hartoperatie ,6% 1,1% 0,6% 0,1% cabg iso avr iso avr / cabg overige totaal

40 Re-sternotomie ten gevolge van bloeding en (late) tamponade Nabloedingen na hartoperaties zijn vrijwel onvermijdelijk. Als geprobeerd wordt dit te allen tijde te voorkomen dan zijn maatregelen nodig die een goed resultaat van de hartoperatie in de weg staan, zoals het stollen van een bypass graft na een CABG of het ontstaan van stolsels op kunstkleppen, die dan weer kunnen emboliseren. Deze complicatie is te verdelen in re-sternotomiën binnen 24 uur na een hartoperatie en die na 24 uur optreden. Deze laatste ontstaan vaak als bijwerking van te hoog gedoseerde anti-coagulerende medicijnen. Een nieuw, aangepast, protocol ontstolling rondom hartoperaties scherpt de indicatiestelling aan en geeft richtlijnen hoe deze laatste complicatie nog meer te voorkomen is. In de volgende jaren zal worden bezien of dit een gunstig effect heeft. 38 n % n % n % Rethoracotomie (<24 h) 40 4,6% 41 3,92% 40 3,50% Tamponade (laat) 21 2,4% 32 3,06% 23 2,01% 8,0% nabloeding na hartoperatie ,0% 4,0% 2,0% 0,0% cabg iso avr iso avr / cabg overige totaal Nierfalen Preoperatief nierfalen leidt postoperatief tot verslechtering van de nierfunctie, vooral bij operaties waarbij de hart-longmachine gebruikt wordt. Het leidt tot een verlengde opname op de Intensive Care en soms wordt met de hartoperatie het laatste duwtje gegeven in de richting van chronische hemodialyse. Door preoperatieve maatregelen, zoals prehydratie en preoperatieve aandacht voor de nierfunctie kan dit zoveel mogelijk voorkomen worden.

41 n % n % n % Nierfalen 0 9 0,86% 2 0,17% Nierfalen tijdelijk 16 1,5% 8 0,76% 5 0,44% Delier Delier komt frequent voor. Het is de meest geregistreerde complicatie. In het kader van het VMS thema Kwetsbare ouderen is extra aandacht hiervoor op zijn plaats. Uit registratie blijkt dat ongeveer 8% van de patiënten een delier heeft in aansluiting op een hartoperatie. Weliswaar treedt het delier in absoluut getal vaker op na een off-pump CABG, maar omdat de meeste patiënten offpump behandeld worden is het percentage patiënten dat een delier krijgt in aansluiting op een offpump procedure kleiner dan in aansluiting op een procedure met hart-longmachine. Deze bevinding noopt tot nader onderzoek, dat het komende jaar een begin zal hebben. 39 n % n % n % Delier 98 11,2% 91 8,69% 84 7,35% Delier cabg off pump 30 7,8% 24 7,97% 13 5,78% Delier cabg on pump 12 14,3% 16 13,56% 10 9,26% Re-interventie wegens hartfalen Een re-interventie wegens hartfalen komt weinig voor. Meestal zijn de gevolgen van deze complicatie voor de patiënt ernstig. Iedere re-interventie om deze reden noopt tot het bespreken van de casus in de complicatiebespreking. n % n % n % Re-interventie hartfalen 9 1,0% 2 0,19% 4 0,35%

42 6.2 Cardiologie Kwaliteitsindicatoren: De afdeling Cardiologie levert de kwaliteitsindicatoren aan die door de IGZ jaarlijks worden vastgesteld en gedefinieerd zijn in de Basisset kwaliteitsindicatoren ziekenhuizen. Voor 2013 werden er de volgende indicatoren vastgesteld: 40 a) Sterfte in het eerste jaar na eerste administratief consult op de polikliniek Cardiologie bij patiënten 70 jaar. b) Behandeling bij patiënten met een ST-elevatie acuut myocardinfarct (STEMI). c) Evaluatie na inbrengen pacemakers. a) Sterfte na eerste administratief consult op de polikliniek bij patiënten 70 jaar De definitie betreft hier de sterfte in het jaar na het eerste administratieve consult op de polikliniek Cardiologie van alle patiënten van 70 jaar en ouder die electief door de cardioloog gezien zijn op de polikliniek Mortaliteit 7,0% 7,5% 8,4% 10,6% 10,4% b) Sterfte na percutane coronaire interventie (PCI) in verband met STEMI Deze indicator betreft de ziekenhuis- of 30-dagen mortaliteit bij patiënten die opgenomen zijn met een ST-elevatie myocardinfarct (STEMI) en hiervoor een PCI ondergingen. Patiënten na een reanimatie werden hierbij geëxcludeerd Mortaliteit (ziekenhuis of 30-dagen)na PCI i.v.m. STEMI 2,6% 3,4% Totaal aantal STEMI-patiënten

43 Gemiddelde door-to-needle time Uitgangspunt voor de behandeling bij patiënten met een STEMI is dat deze behandeling binnen 90 minuten na het eerste contact met de patiënt (huisarts en/of ambulancedienst) uitgevoerd kan worden. Op diverse momenten in deze keten kan vertraging optreden. Sinds 2012 wordt gevraagd om over de zogenaamde door-to-needle time te rapporteren. Dit is de tijd tussen aankomst in het ziekenhuis en het moment van aanprikken van de arteria femoralis, brachialis of radialis in het kader van de katheterisatieprocedure om een PCI te verrichten. gemiddelde tijd (min) aantal patiënten * 41 Door-to-needle 36 min. 119 pat. * het betreft hier een steekproef c) Evaluatie na inbrengen pacemakers In onderstaande tabel worden de aantallen vermeld met betrekking tot het soort device dat geïmplanteerd is en het aantal re-interventies < 90 dagen Conventionele pacemakers Biventriculaire pacemakers zonder ICD functie Biventriculaire pacemakers met ICD functie ICD s zonder biventriculaire pacemakerfunctie Totaal Aantal re-interventies < 90 dagen om een device-, lead-, of procedure gerelateerd probleem op te lossen

44 6.2.2 VMS thema optimale zorg acuut coronair syndroom Naast de bovengenoemde indicatorenset is binnen het VMS thema optimale zorg voor het acute coronaire syndroom als doelstelling ondermeer geformuleerd dat: ten minste 90% van de patiënten de zogenaamde gouden vijf medicijnen voorgeschreven heeft gekregen bij ontslag (acetylsalicylzuur, thienopyridine, statine, beta-blokker, ACE-remmer); alle patiënten met een hartinfarct die in aanmerking komen voor hartrevalidatie een hartrevalidatieprogramma volgen. 42 Bij de patiënten die in 2013 werden opgenomen met een ACS en poliklinisch vervolgd werden in het UMCG op de Postinfarctpolikliniek, werd het criterium van 90% ten aanzien van het voorschrijven van alle gouden vijf medicijnen evenals in 2012 niet gehaald ofschoon uiteindelijk wel 84% van de patiënten de genoemde vijf medicamenten gebruikten. Per medicament werd wel voldaan aan het 90% criterium. Voorgeschreven medicatie Bij ontslag Na 1-2 weken Na 3 maanden Acetylsalicylzuur 91% 95% 91% 95% 93% 95% Thyenopiridine 100% 100% 100% 100% 100% 100% Bètablokker 95% 97% 97% 98% 97% 97% ACE/ ARB 86% 90% 94% 94% 94% 95% Statine 97% 99 % 99% 99 % 98% 99% Alle 5 75% 83% 84% 86% 84% 86% Ten aanzien van hartrevalidatie hebben in 2013 alle patiënten met een hartinfarct een hartrevalidatieprogramma aangeboden gekregen, maar niet alle patiënten zijn ook een programma gaan volgen. In totaal heeft 62% van de patiënten een hartrevalidatieprogramma gevolgd.

45 Hartrevalidatie Hartrevalidatie aangeboden 351 (100%) 349 (100%) Geen hartrevalidatie 132 (38%) 119 (34%) Fit Kort locatie Hanzeplein 109 (31%) 101 (29%) Fit Kort locatie Beatrixoord 42 (12%) 39 (11%) Fit Plus locatie Beatrixoord 31 (9%) 27 (8%) Elders 35 (10%) 63 (18%) Meetbaar Beter In 2013 heeft het Thoraxcentrum voor het eerst deelgenomen aan Meetbaar Beter. Op basis van De uitkomstindicatoren voor de afdeling Cardiologie waren in 2013 de uitkomsten van de Percutane Coronaire Interventie (PCI) en de Pulmonaal Venen Isolatie (PVI). Mortaliteit na PCI over de periode Mortaliteit na PCI Periode < 30 dagen na PCI 2,9% < 1 jaar na PCI 6,5% Uitkomstindicatoren PVI over de periode Periode Mortaliteit < 30 dagen na PVI 0% 1-jaar succes (complete remissie van AF/AFl/AT zonder AAD) 48,3% Cardiale tamponade of effusie 1,8% AF = atriumfibrilleren; AFl = atriumflutter; AT = atriale tachycardie; AAD = anti-aritmica

46 44

47 7 Bijzondere programma s 7.1 Transplantatieprogramma Harttransplantatie 45 In 2013 werden er 24 patiënten gescreend voor harttransplantatie (HTX). Eind 2012 stonden er 10 patiënten actief op de HTX wachtlijst UMCG; eind 2013 waren dat er 17. Aantal HTX screeningen per jaar Gescreend Op wachtlijst geplaatst Nog te goed Afgewezen Aantal patiënten dat een HTX in het UMCG onderging HTX UMCG Mortaliteit * Oorzaken van overlijden van het drietal patiënten dat perioperatief overleed waren in respectievelijk 2010: - stolling en bloeding en 2007:- septische shock.

48 Aantal post-htx patiënten in nabehandeling in het UMCG en mortaliteit in deze groep Post-HTX Mortaliteit (patiënten die in het betreffende jaar voor HTX gingen zijn niet opgenomen) 46 Oorzaken overlijden van patiënten in nabehandeling post-htx: in de respectievelijke jaren: 2013: 3 patiënten: 1 plots overlijden 9 maanden post-htx; 1 infectie 6 maanden post HTX; 1 maligniteit 18 jaar post-htx 2012: 5 patiënten: 1 plots overlijden, 1 maligniteit na 14 jaar, 1 hartfalen na 18 jaar, 1 hart/nierfalen na 13 jaar, 1 infectie na 1,2 jaar 2011: 3 patiënten: 1 CVA 26 jaar post-htx; 1 CVA 20 jaar post-htx; 1 maligniteit 14 jaar post-htx 2010: 2 patiënten: 1 Hart- en nierfalen 15 jaar post-htx; 1 maligniteit 17 jaar post HTX 2009: : 2 patiënten: 1 Hart- en nierfalen 15 jaar post-htx; 1 plots overlijden 1 1 / 2 jaar post-htx 2007: 0 Het aantal patiënten dat gescreend werd voor HTX in 2013 is met 24 ongeveer gelijk gebleven aan het jaar ervoor. Eind 2013 stonden er 17 patiënten al op als transpantabel. Het aantal patiënten in Nederland dat wacht op een donorhart is in 2013 t.o.v gestegen naar 84. Het aantal daadwerkelijk in Nederland verrichtte harttransplantaties is in 2013 conform het aantal in 2012 in drie centra, namelijk 37 (UMCU 14, Erasmus Rotterdam 19 (waarvan zes kinderen), UMCG vier). Ofschoon het UMCG in Nederland het kleinste harttransplantatie-programma heeft, zijn de resultaten goed en zondermeer vergelijkbaar met de uitkomsten, zowel nationaal als ook internationaal. In januari 2014 zal de Inspectie voor de Gezondheidszorg het UMCG bezoeken om op verzoek van de minister van Volksgezondheid Welzijn en Sport haar te adviseren omtrent de vergunningsaanvraag van het UMCG voor een definitieve vergunning om harttransplantaties te verrichten.

49 7.1.2 Left Ventricular Assist Device In 2011 heeft het UMCG een vergunning gekregen voor het implanteren van een Left Ventricular Assist Device (LVAD). Na een zorgvuldige voorbereiding (protocol, scholing, prospectieve risicoanalyse) is er in de tweede helft van 2012 gestart worden met het LVAD-programma. In 2013 is in het UMCG bij drie patiënten een Heartmate2 geïmplanteerd en bij een patiënt is een LVAD vervangen in verband met een pompthrombose. Aantal patiënten dat een LVAD implantatie in het UMCG onderging LVAD UMCG 4 2 Mortaliteit 0 0 In het UMCG wordt deze behandeloptie vooralsnog alleen ingezet om de periode tot aan een harttransplantatie te kunnen overleven (bridge-to-transplant). Het (zorg)proces rondom de LVAD implantatie wordt begeleid door een breed multidisciplinair team waarin cardiologen, cardiothoracaal chirurgen, intensivisten, cardio-anesthesisten, verpleegkundig specialisten en physician assistants vertegenwoordigd zijn Longtransplantatie Het aantal longtransplantatieprogramma in het UMCG is de laatste jaren stabiel rond de 30 per jaar geweest. In 2013 werden er echter 37 longtransplantaties uitgevoerd. De verhouding patiënten op de wachtlijst/aantal transplantaties ligt in het UMCG nog steeds duidelijk gunstiger dan gemiddeld in Nederland.