Samenwerken aan Samenvatting Gebiedsprogramma

Transcriptie

1 Samenwerken aan Samenvatting Gebiedsprogramma

2

3 Samenwerken aan Utrecht-West het Utrechtse deel van het Groene Hart Samenvatting Gebiedsprogramma juni 2012 vastgesteld door Gebiedscommissie Utrecht-West 28 augustus 2012 vastgesteld door Gedeputeerde Staten van Utrecht

4 Colofon Samenstelling Redactie Eindredactie Ontwerp Fotografie Cartografie Programmabureau Utrecht-West Miriam Jonker (Programmabureau Utrecht-West) Jules Looman (À la carte redactie) Martha Lauría (Lauría Communication + Design) Maarten Koch, Carine Nieman, John Verbruggen Provincie Utrecht, Geo-informatie 2 Samenvatting Gebiedsprogramma Utrecht-West, juni 2012

5 VOORWOORD De kracht van samenwerking. Dé basis voor succes in Utrecht-West de komende periode. In dit Utrechtse deel van het Groene Hart willen we samen met u werken aan een vitaal platteland. In dit gebiedsprogramma staan mooie uitdagingen voor Utrecht-West: voor de gehele streek en voor de lokale kernen en polders. Opgaven vanuit de provincie die uitvoering vereisen en gebiedseigen kansen die we samen kunnen verzilveren. De partners binnen de gebiedscommissie en de partners op uitvoeringsniveau zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor een geslaagde uitvoering en invulling. De gebiedscommissie zal waar nodig partijen samenbrengen om tot goede resultaten te komen. Mogelijk maakt de veelheid aan partners het soms niet eenvoudig om dingen voor elkaar te krijgen. Maar door elkaars belangen te onderkennen, komen we verder. In goed vertrouwen en met ieders betrokkenheid kunnen we heel veel bereiken. Ik zie ernaar uit om samen met u de komende jaren ons unieke landelijke gebied verder te ontwikkelen en te behouden. Ik heb er alle vertrouwen in dat dit ons gaat lukken! Jaap Verkroost Voorzitter Gebiedscommissie Utrecht-West Samenvatting Gebiedsprogramma Utrecht-West, juni

6 Inhoudsopgave VOORWOORD INLEIDING ONZE WERKWIJZE: EFFECTIEF DANKZIJ VERNIEUWENDE NETWERKEN INTEGRALE GEBIEDSPROJECTEN GROEN EN BLAUW UTRECHT-WEST VITAAL EN BELEEFBAAR UTRECHT-WEST ORGANISATIE FINANCIËN Bijlage 1: Doelenboom Bijlage 2: Organisatieschema Utrecht-West Bijlage 3: Samenstelling Gebiedscommissie Utrecht-West Kaart 1: Utrecht-West binnenkant achteromslag 4 Samenvatting Gebiedsprogramma Utrecht-West, juni 2012

7 1. INLEIDING Het Gebiedsprogramma Utrecht-West is een uitwerking van het Kaderdocument Agenda Vitaal Platteland , een meerjarenprogramma van de provincie Utrecht voor de ontwikkeling van het landelijk gebied. Het benoemt bovendien de aanvullende ambities van de partijen uit het gebied om gezamenlijk integraal uit te werken. Waarom dit gebiedsprogramma? Het Gebiedsprogramma Utrecht-West bepaalt op hoofdlijnen de inhoudelijke koers en rol die de Gebiedscommissie Utrecht-West in de periode speelt. Het geeft handvatten om (integraal) te werken aan opgaven en kansen en biedt ook kaders voor het ontwikkelen van initiatieven en het financieren van projecten. Het gebiedsprogramma is bedoeld voor alle samenwerkende partners binnen de gebiedscommissie en voor de partners op uitvoeringsniveau. natuurontwikkeling Willeskop Het gebied Het gebied Utrecht-West is een oer-hollands landschap van weiden, plassen, rivieren en sloten. In en om de vele polders liggen verspreide natuurgebieden, buitenplaatsen, lintdorpen, vestingstadjes en forten. De landbouw is een belangrijke drager van het cultuurhistorisch waardevolle (veen)weidelandschap. In de dorpen en steden zijn vooral recreatie en toerisme belangrijke sectoren voor deze regio. Utrecht-West bestrijkt het Utrechtse deel van het Groene Hart. Het grondgebied omvat elf gemeenten: De Ronde Venen, Woerden, Stichtse Vecht, Oudewater, Montfoort, Lopik, IJsselstein, Utrecht, Nieuwegein, Vianen en circa de helft van De Bilt (zie kaart 1). Drie waterschappen dragen in Utrecht-West zorg voor de waterkwaliteit en waterwerken. Waterlopen en veenplassen markeren deels de grens van het waterrijke gebied. Samenvatting Gebiedsprogramma Utrecht-West, juni

8 Onze opdracht De Gebiedscommissie Utrecht-West is medio mei 2012 ontstaan uit het samengaan van de werkgebieden van de oude gebiedscommissies van de vier Utrechtse deelgebieden Utrechtse Vecht en Weiden, De Utrechtse Waarden, De Venen en Stad en Land Utrecht. Onze opdracht als gebiedscommissie is: het uitvoeren van alle opgaven uit het Gebiedsprogramma Utrecht-West in opdracht van de provincie Utrecht én het stimuleren van afstemming en samenwerking om gezamenlijk opgaven te realiseren en kansen te benutten. De opdracht van de gebiedscommissie kent zo twee sporen: spoor 1: Agenda Vitaal Platteland-opgaven spoor 2: kansen vanuit het gebied Agenda Vitaal Platteland-opgaven zijn vastgestelde doelen uit het Kaderdocument Agenda Vitaal Platteland met vaak al beschikbare middelen. Gebiedseigen kansen zijn nader uit te werken doelen en ambities van de gebiedscommissie en/of de partners met doorgaans (nog) geen of beperkte middelen. Voor spoor 1 is de provincie Utrecht opdrachtgever, voor spoor 2 is dat een van de partners in het gebied. De gebiedscommissie vormt het brandpunt van beide sporen en zorgt voor koppeling, afstemming en synergie. Onze hoofdambitie De Gebiedscommissie Utrecht-West werkt samen met publieke, private en maatschappelijke partijen integraal en effectief aan de vitaliteit en kwaliteit van het landelijk gebied Om deze hoofdambitie waar te maken, onderscheiden we als gebiedscommissie in het gebieds programma de volgende drie onderdelen: Integrale gebiedsprojecten Groen en Blauw Utrecht-West Vitaal en beleefbaar Utrecht-West Als gebiedscommissie sturen we deze onderdelen aan op hoofdlijnen: op een manier die verbindt, inspireert, processen versnelt en eventuele knelpunten helpt oplossen. In bijlage 1 van het gebiedsprogramma zijn onze hoofdambitie, de drie onderdelen van het gebiedsprogramma en de uitwerking op twee sporen in opgaven en kansen in een doelenboom gevisualiseerd. 6 Samenvatting Gebiedsprogramma Utrecht-West, juni 2012

9 2. ONZE WERKWIJZE: EFFECTIEF DANKZIJ VERNIEUWENDE NETWERKEN Als gebiedscommissie willen we samen met publieke, private en maatschappelijke partijen vorm geven aan een integrale en effectieve gebiedsaanpak. Met als concreet resultaat: gerealiseerde opgaven en kansen die bijdragen aan de versterking van de ruimtelijke kwaliteit in het gebied. Om de unieke kwaliteiten van Utrecht-West te behouden en zelfs te versterken, zijn vooral nieuwe, creatieve coalities van partners nodig die bijdragen aan de vitaliteit en kwaliteit van Utrecht-West. Wie ziet kansen, wie heeft ambities, wie toont enthousiasme? Het verbinden van partijen zien we dan ook als onze belangrijkste taak de komende jaren. In het kort is onze stijl van werken: integrale aanpak: inzoomend op detail, uitzoomend en kijkend over de grenzen voortdurend oog en oor hebben voor draagvlak en initiatieven vanuit de streek en daarop inspelen energiegedreven en co-creatie samenbrengen van netwerken en bestuurlijke lijnen de focus van de organisatie ligt daar waar de kracht van de beleidsopgave is: de lokale betrokkenheid blijft gewaarborgd Deze samenvatting gaat nu kort in op de drie onderdelen van het gebiedsprogramma. Meer details over bijvoorbeeld de doelen, opgaven, kansen, inspanningen en resultaten van deze onderdelen zijn te lezen in het gebiedsprogramma. picknickplaatsen aan de Lek Samenvatting Gebiedsprogramma Utrecht-West, juni

10 3. INTEGRALE GEBIEDSPROJECTEN Om onze hoofdambitie waar te maken, coördineren we als gebiedscommissie in dit eerste onderdeel van het gebiedsprogramma de uitvoering van twee belangrijke integrale gebiedsprojecten: Groot Wilnis-Vinkeveen en De Wilnisse Bovenlanden. We doen dit via stuurgroepen en met een integrale gebiedsaanpak. Voor andere integrale gebiedsprojecten voert vooralsnog de provincie Utrecht de regie. Groot Wilnis- Vinkeveen Groot Wilnis-Vinkeveen De agrarische structuur van de polder Groot Wilnis-Vinkeveen in gemeente De Ronde Venen is volledig aangepast aan de eisen van de moderne melkveehouderij. Lokaal zijn er waardevolle sloot-, oever- en schraallandvegetaties. Daarnaast is Groot Wilnis-Vinkeveen een toonaangevend weidevogelgebied. De beheerinspanningen van betrokken agrariërs dragen hieraan bij. In 2010 hebben tien overheden en maatschappelijke organisaties die betrokken zijn bij Groot Wilnis-Vinkeveen een convenant voor het gebied gesloten om ter plaatse het unieke veenweidelandschap te behouden en verder te ontwikkelen. De partijen zijn zich ervan bewust dat een toekomstperspectief voor de polder alleen goed mogelijk is met elkaar. De in het convenant aangegeven maatregelen zijn in 2011 in het Realisatieplan Groot Wilnis-Vinkeveen zowel inhoudelijk als procesmatig uitgewerkt. Gewenste doelen in het gebied zijn: schoon water, beperken bodemdaling, veelzijdige natuur, vitale landbouw en weidse recreatie. Door de samenhang tussen landbouw-, natuur- en waterfuncties en belangen in Groot Wilnis-Vinkeveen is het realiseren van opgaven om deze doelen te bereiken complex. 8 Samenvatting Gebiedsprogramma Utrecht-West, juni 2012

11 Groot Wilnis-Vinkeveen is geheel opgenomen in het Akkoord van Utrecht. Daarbij is de flinke natuuropgave uit het gebiedsconvenant overeind gebleven: het realiseren van 150 hectare nieuwe natuur 1. Deze natuur is essentieel voor het functioneren van de Ecologische Hoofdstructuur en belangrijk voor het functioneren van de Natura 2000 natuur van Botshol. In het gebiedsconvenant is afgesproken dat natuur en landbouw gelijk optrekken: iedere hectare nieuwe natuur betekent ook één hectare structuurversterking voor de landbouw. Andere belangrijke resultaten die we willen boeken zijn: Groot Wilnis-Vinkeveen kent ook in 2020 economisch gezonde landbouwbedrijven en de snelheid van de bodemdaling in de kwetsbare delen van de polder is afgenomen tot hoogstens 6 mm per jaar. Verder is Groot Wilnis- Vinkeveen in de toekomst een trekpleister voor recreanten, met behoud van de authentieke uitstraling van het gebied. De Wilnisse Bovenlanden De Wilnisse Bovenlanden is een gebied ten zuiden van Mijdrecht en Wilnis in gemeente De Ronde Venen (zie kaart 3). Het is land dat hoger ligt dan de omringende polders. Het bijzondere gebied heeft een belangrijke verbindende functie tussen bijvoorbeeld de Nieuwkoopse Plassen en de Vinkeveense Plassen. De Wilnisse Bovenlanden ligt in zijn geheel binnen de herijkte Ecologische Hoofdstructuur en heeft als hoofdoelstelling natuur. De wens is dat De Wilnisse Bovenlanden zich ontwikkelt tot een sterk weidevogelgebied en dat lokale ondernemers het natuurgebied beheren samen met Staatsbosbeheer binnen de kaders die de provincie heeft aangegeven. Ook De Wilnisse Bovenlanden is (vrijwel geheel) opgenomen in het Akkoord van Utrecht. Hierdoor ligt ook hier een zware natuuropgave: het realiseren van 100 hectare nieuwe natuur en de inrichting van in totaal circa 330 hectare natuur (inclusief de 100 hectare nieuwe natuur). Daarnaast is De Wilnisse Bovenlanden een zogeheten SUBTOP-gebied als het gaat om verdrogingsbestrijding en heeft het gebied een Kaderrichtlijn Water-doelstelling, met schoon water in en 6 km lange natuurvriendelijke oevers langs de Veldwetering als beoogd resultaat. Overige integrale gebiedsprojecten Bij de integrale gebiedsprojecten Marickenland, Groot Mijdrecht-Noord, het Noorderpark en Bethunepolder hebben de provincie en/of gemeente medio 2012 de regie. De ambitie en verwachting is dat deze projecten in de toekomst onder onze regie zullen vallen. Uiteraard pas nadat de provinciale kaders helder en concreet genoeg zijn, zodat wij ons kunnen richten op de voorbereidingen voor de uitvoering. Voor het programma Recreatie om de Stad is er een aparte stuurgroep onder aansturing van de provincie. Wij zorgen voor een nauwe afstemming met dit deelgebied, onder andere door betrokkenheid van de gemeente Utrecht bij de gebiedscommissie. Grond als motor voor ontwikkeling Grond is vaak de sleutel en motor van integrale gebiedsontwikkelingen. Ze is ook van cruciaal belang voor het realiseren van ambities en de belangrijkste opgaven van dit gebiedsprogramma. Onze rol als gebiedscommissie in de aansturing van dit belangrijke proces is onder meer het bewaken van draagvlak, sturen op resultaten, zorgen voor duidelijkheid over beschikbare middelen, het aansturen van Dienst Landelijk Gebied in de advisering over grondaankoop en -verkoop en het adviseren van Gedeputeerde Staten over besluit grondtransacties op basis 1 In het convenant Groot Wilnis Vinkeveen wordt gesproken over 190 ha. Ten tijde van het tekenen van het Akkoord van Utrecht (2011) is van deze 190 ha al 40 ha gerealiseerd. Daarom dat hier gesproken wordt over 150 ha nieuwe natuur. Samenvatting Gebiedsprogramma Utrecht-West, juni

12 van draagvlak, beschikbare middelen en de bijdrage van de aankoop of ruil aan het te realiseren doel. Leader Weidse Veenweiden Leader staat voor plattelandsvernieuwing. De werkwijze van Leader past binnen het Europese structuurfonds Plattelandsontwikkelingsprogramma 2 dat nog loopt tot en met Kenmerken zijn: van onderop, gebiedsgericht, integraal, kennis- en ervaringsoverdracht, samenwerking, experiment en innovatie. Het werkgebied Leader Weidse Veenweiden beslaat een groot deel van het platteland van Utrecht-West. De ambitie is versterking van de sociaal-economische vitalisering en verbetering van de relatie stad-platteland met de Leader-werkwijze. De opgaven in het Ontwikkelingsplan Leader Weidse Veenweiden zijn het verbeteren van de stad-landrelatie, landbouwkundige innovatie en ondernemerschap, stimulering recreatie en toerisme, verbetering van de leefbaarheid en (inter)nationale en regionale samenwerking. De uitvoering hiervan is in handen van de zogeheten Plaatselijke Groep. Haar inspanningen tot en met 2015 zijn onder andere het monitoren van lopende projecten en het delen van kennis en ervaringen met andere (Leader) regio s in Europa binnen het internationaal samenwerkingsproject Proef ons platteland in uw stadsrand en het interregionale samenwerkingproject Limissie. Om de Leader-werkwijze te kunnen continueren na 2013 in de nieuwe Europese programmaperiode, willen we als gebiedscommissie co-financiering regelen voor toekomstige Leaderprojecten. 4. GROEN EN BLAUW UTRECHT-WEST In dit tweede onderdeel van het gebiedsprogramma staan de doelen, opgaven, kansen en gewenste resultaten centraal op het gebied van bodem, water en natuur die niet in gebiedsgerichte aanpakken zijn opgenomen. Onze ambitie hierbij is: versterken van biodiversiteit en organiseren van een toekomstgericht water- en bodembeheer. Doel: een duurzaam water- en bodemsysteem Onze eerste opgave hiervoor is het afremmen van de bodemdaling en het realiseren van een robuust watersysteem. Het rijk heeft voor deze opgave Nota Ruimte Veenweidemiddelen beschikbaar gesteld. Deze Nota Ruimte-middelen zijn binnen Utrecht-West in 2009 via businesscases door het rijk toegekend aan vier projecten: Zegveld-Portengen: in dit al lopende project gaat het om watermaatregelen, hoogwatervoorzieningen langs lintbebouwing en de aanleg van ecologische verbindingszones. Zegveld Noord: beoogde maatregelen bij dit project zijn het aanpakken van de bodemdaling door onderwaterdrainage, waterberging en het aanleggen natuurvriendelijke oevers langs de Grecht. Groot Wilnis-Vinkeveen: via een gebiedsproces wordt hier gezamenlijk gewerkt aan het beperken van de bodemdaling tot maximaal 6 mm per jaar, schoon water, veelzijdige natuur, vitale landbouw en weidse recreatie (zie hoofdstuk 3). Maarsseveen-Westbroek: dit al lopende project beoogt met alle partijen de wateroverlast terug te dringen en de kwaliteit van het Natura2000-gebied te verbeteren. 10 Samenvatting Gebiedsprogramma Utrecht-West, juni 2012

13 Noorderpark- Bethunepolder Voor onze tweede opgave, het realiseren van schoon water, willen wij stimuleren dat de uitvoering van de Kaderrichtlijn Water-maatregelen voor de zogenoemde drie synergieprojecten Ouwenaar / Haarrijn, Grecht en Maartensdijk én voor de Kaderrichtlijn Wateroppervlaktelichamen een succes wordt. Waar mogelijk en wenselijk zullen we een integrale aanpak bevorderen (koppeling van KRW-maatregelen aan andere ontwikkelingen). Voor de derde opgave, het tegengaan van verdroging in natuurgebieden binnen de herijkte Ecologische Hoofdstructuur, spannen wij ons als gebiedscommissie in om maatregelen op maat tegen verdroging uit te voeren. Het gaat hier om maatregelen binnen Noorderpark / Bethunepolder, Botshol, de schraallanden langs de Meije én binnen het gebiedsproject De Wilnisse Bovenlanden. Doel: behoud en ontwikkeling van natuur Binnen Utrecht-West willen we de biodiversiteit behouden en herstellen. De opgave die hiervoor ligt vanuit de overheid is het realiseren van de herijkte Ecologische Hoofdstructuur. Tot en met het jaar 2021 wordt hiervoor in diverse aangewezen deelgebieden van Utrecht-West in totaal 1025 hectare grond verworven. Inspanningen van de gebiedscommissie hiervoor zijn het regisseren op uitvoering, grondzaken aansturen, inzetten op kansen en inrichtingsplannen vaststellen. In de provincie Utrecht moet in totaal nog 4741 hectare aan bestaande en nieuwe natuur worden ingericht. Meer dan de helft hiervan ligt in Utrecht-West. Binnen de zogeheten Groene Contour liggen gebieden die van belang zijn voor het functioneren van de Ecologische Hoofdstructuur maar er niet onder vallen. Op initiatief van gebiedspartijen lopen voor de Groene Contour een aantal cases. De initiatieven voor de invulling van de Groene Contour liggen bij deze partijen, maar op verzoek zal de gebiedscommissie meedenken en faciliteren. Bijzondere aandacht heeft de Groene Contour bij de verbinding A2-Bethunepolder. Hier doen zich kansen voor om natuur, recreatie en waterberging te combineren. Samenvatting Gebiedsprogramma Utrecht-West, juni

14 5. VITAAL EN BELEEFBAAR UTRECHT-WEST Met dit derde en laatste onderdeel ambiëren we als gebiedscommissie een leefbare en beleefbare omgeving te bieden aan inwoners en recreanten, met een gezonde economische basis. Hiervoor willen we de landbouw, ondernemerschap, cultuurhistorie en landschap versterken, energiemogelijkheden beter benutten en recreatie verder ontwikkelen. Behalve het kaderdocument Agenda Vitaal Platteland is voor dit onderdeel van het gebiedsprogramma de ontwerp-provinciale Ruimtelijke Structuurvisie kaderstellend. Onze ambitie is vertaald in vijf doelen die we bereiken door het oppakken van opgaven (mét Agenda Vitaal Platteland-financiering) en benutten van kansen (zonder Agenda Vitaal Platteland -financiering). levende linten, Benschop Doel: versterken landbouw We willen een nog meer maatschappelijk gewaardeerde, hoogwaardige en toekomstgerichte landbouwsector realiseren. Vereiste opgaven hiervoor zijn: uitvoering landbouwstructuurversterking, duurzame landbouw en innovatie, landbouw en energie, landbouw en natuur, en stadslandbouw en multifunctionele landbouw. Resultaten waar we ons voor inzetten zijn onder andere vergrote huiskavels, agrarische ondernemingen die bedrijfsmaatregelen hebben genomen voor kringlooplandbouw en energiebesparing en -opwekking, collectieve inkoop van zonne-energie, verbeterde leefgebieden voor weide- en moerasvogels, en stadslandbouwbedrijven met arrangementen met bestaande producten en diensten. 12 Samenvatting Gebiedsprogramma Utrecht-West, juni 2012

15 Doel: versterken landschap en cultuurhistorie We zien kansen voor het versterken van zowel de landschappelijke kwaliteit als van het uitdragen van cultuurhistorische waarden. Beoogd resultaat is een doorlopende uitwisseling van kennis en ervaring en een gezamenlijke agenda voor het versterken van de landschappelijke en ruimtelijke kwaliteit en de cultuurhistorische waarden. De focus ligt op ondernemerschap en financiering. Doel: ontwikkelen recreatie Om de recreatiemogelijkheden in Utrecht-West te verbeteren en vergroten, hebben we als eerste opgave om Poorten (prominente en herkenbare toegangslocaties van de recreatie- en natuurgebieden) en Toeristische Overstappunten (gebiedsstartpunten voor recreatieve activiteiten, maar bescheidener van opzet) te realiseren. Onze insteek is om samen met andere gebiedspartijen te zorgen voor drie tot vijf Poorten en vijf tot zeven Toeristische Overstappunten. De tweede opgave, het versterken van de fysieke en digitale samenhang tussen Poorten en Toeristische Overstappunten, moet leiden tot toeristisch-recreatieve informatie over geopende Poorten en Toeristische Overstappunten die is gekoppeld aan bestaande toeristische portals. De derde opgave voor recreatie is het completeren van het Recreatieve Hoofdnetwerk en opheffen van knelpunten in Utrecht-West. Hiervoor wil de gebiedscommissie bijvoorbeeld aansluitingen verbeteren en knelpunten oplossen voor zowel het fietsknooppuntensysteem als het wandelroutenetwerk. Voorbeeld is het realiseren van een recreatieve verbinding in de Linschoterwaard. Kansen zien we ook: voor het versterken van waterrecreatie en voor het versterken van Merk & Marketing (promotie). Om hieraan invulling te geven, werken we samen in Groene Hartverband. Verder faciliteren we initiatieven om ondernemers, vrijwilligers en bestuurders op te leiden tot ambassadeurs van het Groene Hart. Doel: versterken ondernemerschap We willen toekomstgericht ondernemerschap de ruimte geven en stimuleren in het landelijke gebied. Dit kan door het benutten van kansen om co-creatief ondernemerschap mogelijk te maken. Kennis en ervaring uitwisselen over ondernemerschap kunnen we bereiken door bijvoorbeeld bijeenkomsten te organiseren en een activiteitenplan op te stellen met Kamer van Koophandel, de Rabobanken en Leader. Doel: stimuleren energiebesparing en -opwekking In Utrecht-West willen we ook een slag maken in besparing en opwekking van energie. Zon en biogas staan daarbij centraal. Belangrijkste kans hierbij is: het regionaal bijeenbrengen van vraag en aanbod van energie, met agrariërs, ondernemers en landgoedeigenaren als primaire doelgroep en samenwerkingspartner. Met onder meer praktijkvoorbeelden van energiebesparing en -opwekking als resultaat. 6. ORGANISATIE De gebiedsorganisatie bestaat uit de Gebiedscommissie Utrecht-West, stuurgroepen, de Plaatselijke Groep Leader, Steekplatform De Utrechtse Waarden, Platform Vecht en Weiden, werkgroepen en Programmabureau Utrecht-West. In bijlage 2 van het gebiedsprogramma is het organisatieschema verbeeld. Samenvatting Gebiedsprogramma Utrecht-West, juni

16 de kracht van samenwerking De Gebiedscommissie Utrecht-West organiseert de uitvoering van de opgaven van het Kaderdocument Agenda Vitaal Platteland en verzilvert kansen die zich in Utrecht-West voordoen. De leden van de gebiedscommissie zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor de uitvoering van het hele gebiedsprogramma. De gebiedscommissie start met veertien leden: een onafhankelijk voorzitter en vertegenwoordigers van de belangrijkste stakeholders in het gebied Utrecht-West. Jaarlijks maakt de gebiedscommissie op basis van het gebiedsprogramma een uitvoeringsprogramma / werkplan. De stuurgroepen voeren in opdracht van de gebiedscommissie integrale gebiedsprojecten uit. Elke stuurgroep heeft een opdracht van de gebiedscommissie voor het realiseren van de opgaven, voor de financiën en voor het proces. We starten in Utrecht-West met de stuurgroepen Groot Wilnis-Vinkeveen en De Wilnissse Bovenlanden. De Plaatselijke Groep Leader legt verantwoording af aan de gebiedscommissie en wordt gefaciliteerd vanuit het programmabureau. Het Streekplatform De Utrechtse Waarden is aanjager van de uitvoering van de Utrechtse Waarden Streekagenda en zorgt onder meer voor afstemming met en samenwerking aan gebiedsoverstijgende thema s in Utrecht-West. Het Platform Vecht en Weiden is de plek waar voor een goede afstemming en samenhang wordt gesproken over het versterken van de kwaliteiten van het landelijk gebied rond de Vecht en Plassen. Werkgroepen hebben een specifieke opdracht van de gebiedscommissie. Bijvoorbeeld het ontwikkelen van nieuwe projecten of het uitwerken van financieringsmodellen en businesscases. Zij leggen ook verantwoording af aan de gebiedscommissie. 14 Samenvatting Gebiedsprogramma Utrecht-West, juni 2012

17 Het Programmabureau Utrecht-West werkt in opdracht van de gebiedscommissie. Het bestaat uit professionals die de gebiedscommissie en alle stuurgroepen en werkgroepen ondersteunen en faciliteren en bijvoorbeeld ook de uitvoering van de twee sporen uit het gebiedsprogramma organiseren. Bij elk project, proces of programmaonderdeel moeten afspraken worden gemaakt over bijvoorbeeld de organisatie van de communicatie en over de rolverdeling. Daarom zal het programmabureau nauw samenwerken met de communicatieadviseurs van de gebiedspartners. De communicatie over de doelen en ambities is gericht op programmacommunicatie, projectcommunicatie en gebiedscommunicatie. Meer over de rollen, taken en verantwoordelijkheden van de diverse organisatieonderdelen is te lezen in hoofdstuk 6 van het gebiedsprogramma. 7. FINANCIËN In het kaderdocument Agenda Vitaal Platteland van de provincie Utrecht zijn middelen toegekend aan specifieke doelen. Deze middelen zijn voor een deel inzetbaar in Utrecht-West: voor de opgaven die een bijdrage leveren aan deze doelen. Voor een groot aantal opgaven is ook cofinanciering nodig. Naast de financiering uit Agenda Vitaal Platteland moeten dan andere (overheids)partners in het gebied ook bijdragen. Voor de eerder genoemde kansen zijn geen investeringsmiddelen uit Agenda Vitaal Platteland beschikbaar, maar kunnen wel organisatiekosten (inzet programmabureau Utrecht-West) worden ingezet. Dit betreft de thema s landschap, cultuurhistorie en ondernemerschap. langs de Vecht, Maarssen Samenvatting Gebiedsprogramma Utrecht-West, juni

18 Zowel voor de cofinanciering van provinciale middelen als voor de financiering van kansen is geld nodig. Hiervoor zullen creatieve oplossingen bedacht moeten worden. Ook de partners worden opgeroepen financieel achter deze ambities te staan. We zullen ons de komende tijd gezamenlijk gaan inspannen om de opgaven en de kansen gefinancierd te krijgen en samen te werken aan de vitaliteit en kwaliteit van het landelijk gebied. Onderstaande tabel 3 geeft een samengevat overzicht van de middelen (in miljoenen euro s). In bijlage 4 van het gebiedsprogramma is een detailoverzicht van de beschikbare middelen opgenomen. Financieel overzicht beschikbare middelen per 1 april 2012 Thema Nieuwe AVP-middelen Provincie Rijk EU Oude AVPmiddelen Middelen partners Totaal AVPmiddelen Utrecht-West Totaal Gebiedsprogramma Utrecht-West Integrale gebiedsprojecten Duurzaam water- en bodemsysteem Behoud en ontwikkeling van natuur 4,14 13,80 0,24 4,08 1,87 22,26 24,13 2,00 12,42 4,89 14,42 19,31 Versterken landbouw 2,12 0,21 1,31 2,34 3,65 Versterken landschap en cultuurhistorie Ontwikkelen recreatie 1,03 0,62 1,03 1,65 Versterken ondernemerschap Stimuleren energiebesparing en -opwekking Organisatiekosten 1,27 0,05 1,27 1,32 Totaal geprogrammeerd Utrecht-West 10,56 26,22 0,45 4,08 8,73 41,31 50,05 Definities tabel Financieel overzicht beschikbare middelen per 1 april 2012: Nieuwe AVP-middelen: Middelen geprogrammeerd voor AVP-gebied Utrecht-West en opgenomen in Kaderdocument Agenda Vitaal Platteland Oude AVP-middelen: Middelen niet opgenomen in Kaderdocument Agenda Vitaal Platteland , maar wel beschikbaar voor AVP-gebied Utrecht-West inzetbaar voor betreffende project Totaal AVP-middelen Utrecht-West: nieuwe en oude AVP-middelen opgeteld Totaal Gebiedsprogramma Utrecht-West: totaal AVP-middelen Utrecht-West en middelen partners opgeteld Middelen partners: De weergegeven middelen van partners zijn middelen uit reeds bestaande afspraken of het betreft een verplichte cofinanciering bij specifieke subsidieprojecten. 16 Samenvatting Gebiedsprogramma Utrecht-West, juni 2012

19 Investeren in een duurzame toekomst Omdat het boeken van resultaten voor de gebiedscommissie centraal staat, is de financiële haalbaarheid van initiatieven van groot belang. We willen partijen faciliteren om (regionale) businesscases te ontwikkelen om onze gezamenlijke doelen te realiseren. En ervaringen uitwisselen over verdienmodellen, arrangementen en (gebieds)fondsen. Met alle partijen die ons daarbij kunnen helpen, waaronder financiële instellingen. Zodat we samen de slag maken van subsidiëren naar financieren. Zo kunnen we onze ambities ook op de lange termijn waarmaken. Daar willen we nu in investeren. Samenvatting Gebiedsprogramma Utrecht-West, juni

20 Bijlage 1: Doelenboom Hoofdambitie Programmaambities Gebiedsambities Hoofddoelen Hoofdambitie Resultaten en inspanningen Doelenboom Gebiedsprogramma Utrecht-West De Gebiedscommissie Utrecht-West werkt samen met publieke, private en maatschappelijke partijen integraal en effectief aan de vitaliteit en kwaliteit van het landelijke gebied VERNIEUWENDE NETWERKEN VITAAL GROEN EN BLAUW UTRECHT-WEST VITAAL EN BELEEFBAAR UTRECHT-WEST Verbinden van partners en sectoren, van keukentafel tot Groene Hart, en versterken van relaties met de buren Versterken van biodiversiteit en organiseren van een toekomstgericht water- en bodembeheer Een leefbare en beleefbare omgeving bieden aan inwoners en recreanten, met een gezonde economische basis De Venen: Groot-Wilnis Vinkeveen Hoogwaardige robuuste natuurverbinding tussen Nieuwkoopse Plassen en Vechtstreek, met schoon water, beperkte bodemdaling en vitale landbouw De Venen: De Wilnisse Bovenlanden Goed toeven voor bewoners en recreanten in een sterk weidevogelgebied met natuurverbinding tussen Nieuwkoopse Plassen en reservaat Demmerik Vecht & Plassen In onderlinge samenhang vergroten van de ecologische, recreatieve en cultuurhistorische waarden in de Vechtstreek en het plassengebied De Utrechtse Waarden Stimuleren van de sociaal-economische vitaliteit en ruimtelijke kwaliteit van De Utrechtse Waarden door ondernemerschap Leader: Weidse Veenweiden Stimuleren van innovatie en ondernemerschap in de landbouw en verbetering van de relatie stad-platteland met de Leader-werkwijze Procesopgave: Grond als motor Een duurzaam water/bodemsysteem Behoud en ontwikkeling van natuur Versterken landbouw Versterken landschap en cultuurhistorie Ontwikkelen recreatiefunctie Versterken ondernemerschap Stimuleren energiebesparing/opwekking Zorgdragen voor goede randvoorwaarden, duidelijkheid bieden over beschikbare middelen en aansturen van de Dienst Landelijk Gebied in de advisering over grondaankoop en -verkoop Ontwikkelen van een robuust en duurzaam bodem- en water-systeem in een waterveilig Utrecht-West Behoud en herstel van de biodiversiteit door nieuwe natuur en nieuwe verbindingen te realiseren en door natuurkwaliteit binnen en buiten de EHS te versterken Realiseren van een maatschappelijk gewaardeerde, hoogwaardige en toekomstgerichte landbouwsector Versterken en ontwikkelen van de landschappelijke kwaliteiten en cultuurhistorie Vergroten van de toegankelijkheid, beleefbaarheid en kwaliteit van de recreatiegebieden en -voorzieningen Zorgen voor ruimte aan en stimuleren van toekomstgericht ondernemerschap in het landelijke gebied van Utrecht-West Stimuleren van energiebesparing- en opwekking in het landelijk gebied van Utrecht-West Uitgangspunten, gewenste strategie en scenario s benoemen Afremmen bodemdaling en reliaseren duurzaam watersysteem Realiseren herijkte EHS Uitvoering geven aan structuurversterking i.r.t. de omgeving Versterken landschappelijke kwaliteiten Groene Hart Realiseren Poorten en Toeristische Overstappunten Realiseren co-creatief ondernemerschap Regionaal bijeen brengen vraagen aanbod Kortetermijn grondplan opstellen en uitvoeren Tegengaan verdroging van natuurgebieden binnen EHS Invulling geven aan de groene contour Duurzame landbouw en innovatie Versterken en uitdragen cultuurhistorische waarden Versterken fysieke en digitale samenhang Poorten en TOP s Realiseren schoon water Landbouw en natuur Completeren Recreatief hoofdnetwerk / opheffen knelpunten = AVP opgave Stadslandbouw en multifunctionele landbouw Versterken waterrecreatie = kans Landbouw en energie Versterken Merk & Marketing Resultaten en inspanningen Resultaten en inspanningen Resultaten en inspanningen Resultaten en inspanningen Resultaten en inspanningen Resultaten en inspanningen Resultaten en inspanningen 18 Samenvatting Gebiedsprogramma Utrecht-West, juni 2012

21 Bijlage 2: Organisatieschema Utrecht-West Kennisinstituten Financiële instellingen Energiebedrijven Ondernemerskoepels Adviesbureaus Provincie Utrecht Gebiedspartners AVP doelen Kansen, ambities en overige doelen Gebiedscommissie Utrecht-West Overheden, maatschappelijke organisaties en ondernemers Stuurgroep Groot Wilnis Vinkeveen / Bovenlanden Streekplatform Utrechtse Waarden Plaatselijke Groep Leader Weidse Veenweiden Platform Vecht & Weiden Werkgroep Recreatie / Merk & Marketing Werkgroep Landbouw Werkgroep Energie & Klimaat Werkgroep Landschap & Cultuurhistorie Programmabureau Utrecht West Innovatie NBTC ANWB Kwaliteitsteam Groene Hart Stuurgroep Groene Hart Woerdens Beraad Samenvatting Gebiedsprogramma Utrecht-West, juni

22 Bijlage 3: Samenstelling Gebiedscommissie Utrecht-West Thema/sector Organisatie Onafhankelijk voorzitter Secretaris Directeur programmabureau Utrecht-West Leden gebiedscommissie 1 Gemeenten Stichtse Vecht 2 Gemeenten De Ronde Venen 3 Gemeenten Woerden 4 Waterschap Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden 5 Waterschap Waterschap Amstel, Gooi en Vecht 6 Onafhankelijk voorzitter Stuurgroep Groot Wilnis-Vinkeveen/Bovenlanden 7 De Utrechtse Waarden Voorzitter Streekplatform 8 Landbouw LTO Noord-Utrecht 9 Agrarische natuurbeheer Agrarische Natuurverenigingen Utrecht-West 10 Natuur en Milieu Natuur en Milieu Federatie Utrecht 11 Terreinbeheerders Natuurmonumenten 12 Recreatie PM 13 Cultuurhistorie/landschap Vechtplassencommissie 14 Leader Plaatselijke Groep Ambtelijke adviseurs Vertegenwoordiger Vertegenwoordiger Provincie Utrecht Gemeente Utrecht 20 Samenvatting Gebiedsprogramma Utrecht-West, juni 2012

23 Utrecht-West kaart 1 Utrecht-West Utrecht-West in het Groene Hart 0 5 km juli 2012 Provincie Utrecht, Geo-informatie ondergrond: 2012, Dienst voor het kadaster en openbare registers, Apeldoorn

24 Programmabureau Utrecht-West Bezoekadres: Archimedeslaan 6, Utrecht Postadres: Postbus 194, 3500 AD Utrecht Tel. (030) Internet: