Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar IV Vaststelling van de begrotingsstaat van Koninkrijksrelaties (IV) voor het jaar Parlementair Overleg Koninkrijksrelaties 2007 Nr. 27 VERSLAG VAN EEN ALGEMEEN OVERLEG Vastgesteld 22 januari 2008 De vaste commissie voor Nederlands-Antilliaanse en Arubaanse Zaken 1 heeft op 19 december 2007 overleg gevoerd met staatssecretaris Bijleveld- Schouten van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties over: de voortgang van het staatkundig proces Nederlandse Antillen ( IV, nr. 22); verslag van het werkbezoek van de fractievoorzitters aan de Nederlandse Antillen en Aruba (30 945, nr. 9). Van dit overleg brengt de commissie bijgaand samenvattend verslag uit. Vragen en opmerkingen uit de commissie 1 Samenstelling: Leden: Van Beek (VVD), voorzitter, Van Gent (GroenLinks), Van Bommel (SP), Van der Staaij (SGP), Blok (VVD), Dijsselbloem (PvdA), Remkes (VVD), Van Bochove (CDA), Van Vroonhoven-Kok (CDA), Sterk (CDA), Van Velzen (SP), Leerdam (PvdA), ondervoorzitter, Van Hijum (CDA), Griffith (VVD), Schinkelshoek (CDA), Ortega-Martijn (ChristenUnie), Brinkman (PVV), Pechtold (D66), Van Raak (SP), Gill ard (PvdA), Lempens (SP), Ouwehand (PvdD), Kuiken (PvdA) en De Rouwe (CDA). Plv. leden: Ten Broeke (VVD), Halsema (Groen- Links), Van Leeuwen (SP), Van der Vlies (SGP), Zijlstra (VVD), Wolbert (PvdA), Weekers (VVD), De Nerée tot Babberich (CDA), Poppe (SP), Kraneveldt-van der Veen (PvdA), Van Miltenburg (VVD), Voordewind (ChristenUnie), Graus (PVV), Koşer Kaya (D66), Abel (SP), Bouchibti (PvdA), Jasper van Dijk (SP), Thieme (PvdD), Kalma (PvdA) en Spekman (PvdA). De heer Van Bochove (CDA) heeft de indruk dat iedereen mentaal al afscheid genomen heeft van het land de Nederlandse Antillen, zonder dat bij iedereen doorgedrongen is dat inhoud moet worden gegeven aan een andere staatkundige situatie. Vertraging in het bestuurlijk proces is nergens goed voor. De slotakkoorden zijn duidelijk, maar het ziet ernaar uit dat er op onderdelen al een maandenlange vertraging is. Wel moet zorgvuldigheid boven snelheid gaan. Is een oplossing denkbaar waarbij de staatkundige ontwikkeling voor de andere eilanden verder gaat zonder consequenties voor de positie van St. Maarten? Met de BES-eilanden (Bonaire, St. Eustatius, Saba) kunnen op veel terreinen wel afspraken worden gemaakt. Als alle betrokkenen als volwassen partners en in gezamenlijkheid vaststellen dat voor het staatkundig proces meer tijd nodig is, is een gedifferentieerde aanpak wellicht een passende oplossing. Levert Nederland zelf een optimale inzet, zonder vertragingstactiek? Van Aruba, dat als gidsland heeft gefungeerd, mag meer enthousiasme worden verwacht. De bewoners van de Nederlandse Antillen mogen niet de dupe worden van een mogelijk zakelijk geschil met Aruba. In samenhang met de schuldsanering kan met alle betrokkenen bezien worden of een financiële impuls op een aantal terreinen kan worden gegeven. Schulden die de regering van de Nederlandse Antillen sinds de slotakkoorden van kracht zijn heeft gemaakt, maakte zij voor eigen rekening. KST tkkst31200IV-27 ISSN Sdu Uitgevers s-gravenhage 2008 Tweede Kamer, vergaderjaar , IV en , nr. 27 1

2 Wil de staatssecretaris bevorderen dat de Rijksministerraad aan de regering van de Nederlandse Antillen de vraag voorlegt of voldaan wordt aan criteria die in het Koninkrijk gewenst zijn in de Bon Futurogevangenis en de Isla-raffinaderij? De heer Leerdam (PvdA) is bezorgd over de vertraging in de uitvoering van, vooral financiële, afspraken. Graag verkrijgt de fractie van de PvdA inzicht in de keuzes die uit de Nederlandse wet- en regelgeving worden gemaakt voor de BESeilanden, met de argumenten daarvoor. Welke procedure wordt daartoe gevolgd? Worden de eilanden bijgestaan door deskundigen die zij vertrouwen? Het voorzieningenniveau op Bonaire zou volgens Bonaire niet dat van Curaçao maar dat van Nederland moeten zijn. De PvdA heeft altijd gesteld dat het niveau van de andere Caribische eilanden moet worden gehaald. De belastingen op de topinkomens moeten beter worden geïnd. Er zijn ook andere mogelijkheden tot belastingheffing, maar afspraken uit het verleden moeten dan worden opengebroken. Nederland zou daarvoor expertise beschikbaar kunnen stellen. In hoeverre wordt onderzoek gedaan naar andere bronnen van inkomsten voor de eilanden? De Nederlandse ministeries zijn zich kennelijk ook niet bewust van het traject dat moet worden gegaan. Zij zijn te laat begonnen. Kan er een plan van aanpak komen? Hoe gaat de staatssecretaris tegenover Venezuela uitdragen dat het Koninkrijk één geheel is, waaraan niet te tornen valt? Hoe worden de Koninkrijksbanden warm gehouden? Onduidelijk is waarvoor de voor Bon Futuro verstrekte gelden tot nu toe zijn gebruikt. Hoe staat het met de uitvoering van de motie over de bestrijding van hiv/aids ( IV, nr. 18)? De heer Van Raak (SP) vindt het niet gemakkelijk om de huidige stand van zaken te beoordelen, omdat hij niet weet hoe groot de schulden precies zijn en hoe het staat met het financieel toezicht op Curaçao en St. Maarten. Hoe staat het met de aangekondigde hervormingen op het gebied van de volksgezondheid en de armoedebestrijding en de aanpak van de milieuvervuiling, ook door de Isla-raffinaderij? Hoe worden drugs- en wapenhandel, witwaspraktijken en belastingontduiking aangepakt? Is Aruba in de ogen van de staatssecretaris een ideaal voorbeeld voor Curaçao en St. Maarten? Aruba heeft zijn financiën niet op orde. Hoe is de sfeer van de onderhandelingen? Wat zijn voor de vertegenwoordigers van de eilanden de grootste pijnpunten? Zijn de politici op de eilanden bereid hervormingen door te voeren? Het noemen van data als 15 december 2008 is kennelijk het organiseren van teleurstellingen. Hoe wordt voorkomen dat de schulden verder oplopen? Hoe kan worden bewerkstelligd dat meer in de eilanden wordt geïnvesteerd, zodat er meer inkomsten komen? Welke belastinghervormingen zijn mogelijk op de eilanden? Hoe worden grotere bijdragen verkregen van rijke toeristen en rijke bewoners? Hoe kunnen belastingen worden geheven in de vrijhandelszones? Als Valéro op St. Eustatius een beetje belasting gaat betalen, kan de begroting daar misschien al sluitend worden gemaakt. Kan het kabinet modellen presenteren welke inkomsten nodig zijn, hoe die kunnen worden gegenereerd en wat de gevolgen voor de eilanden zouden zijn? Tweede Kamer, vergaderjaar , IV en , nr. 27 2

3 De heer Remkes (VVD) stelt het op prijs dat de Kamer op een aantal punten uitgangsnotities krijgt, want dat komt de invloed van de Kamer ten goede. Hij zou ook graag het toezichtsverslag over de BES-eilanden ontvangen. Hij gaat ervan uit dat daar sprake is van een overgangssituatie, want er is nog personeel van de Nederlandse Antillen daar aan het werk. De mededelingen over de aanpak van de criminaliteit op St. Maarten zijn verontrustend. Dat St. Maarten per 15 december 2008 overgaat naar een nieuwe structuur is onhaalbaar. Daardoor ontstaat een proces met meer snelheden, maar dat is geen ramp. In zo n situatie moet ook rekening worden gehouden met de termijnen waarin wetgeving moet plaatsvinden. De heer Remkes gaat ervan uit dat Nederland inmiddels deelneemt aan de begeleidingscommissie en de relevante expertgroepen voor de ontmanteling van het land Nederlandse Antillen. Als de boedelsanering is afgerond, verkrijgt hij graag een rapportage daarover. Hoe zijn de schulden, ongeveer à per hoofd van de bevolking, opgebouwd? Overname van de Isla-raffinaderij door Venezuela dient nadrukkelijk te worden uitgesloten. Overname door Nederland ligt niet voor de hand. Met moet er niet bij Nederland over klagen dat de inkomensverdeling op Bonaire, maar ook op Aruba, veel schever is dan in Nederland, maar men moet er daar wat aan doen. De heer Brinkman (PVV) betreurt het dat Nederland geen constructieve medewerking door de Antillen en Aruba aan de wijziging van het Statuut voor het Koninkrijk kan afdwingen, maar dat de Antillen en Aruba wel vertragingstactieken kunnen toepassen om het onderste uit de kan te halen. Zijn fractie wil van de eilanden af en alle bestuurlijke en financiële banden verbreken. Wat is de inzet van de regering met betrekking tot de schuldsanering? Hoeveel bedraagt de schuld nu en met hoeveel loopt de schuld per jaar op? Kan de staatssecretaris bewerkstelligen dat de eilanden geen obligaties meer uitgeven en geen nieuwe leningen meer betrekken? Voor de schuldsanering houdt de PVV vast aan de omvang van het bedrag op 31 december Wat zijn de problemen bij de Consensus-Rijkswet Politie? Zullen de eilanden zich committeren aan de visie van de twee deskundigen over de aanstelling van een procureur-generaal indien zij voor de Nederlandse visie kiezen? Het is buitengewoon terecht dat de Nederlandse regering meer waarborgen over en meer controle op de financiën van de eilanden wil. Waarom kan een Antilliaan in Nederland meteen de bijstand in, terwijl een Nederlander op de Antillen moet bewijzen dat hij niet in zijn levensonderhoud kan voorzien en een particuliere ziekteverzekering moet hebben? Wat is de reactie van de staatssecretaris op de opmerking in het rapport van de Rekenkamer van de Nederlandse Antillen dat zo n 25% van de ambtenaren door valselijk gebruik van toelagen enz. te veel betaald krijgt? Mevrouw Van Gent (GroenLinks) is pessimistisch over de voortgang van het staatkundig proces. Het is niet realistisch om te verwachten dat de ingangsdatum voor de nieuwe staatkundige structuur van 15 december 2008 nog wordt gehaald. Kwaliteit moet voorgaan. Haar fractie is de sabotage door eindeloze debatten spuugzat. Nederland moet de verantwoordelijkheden van de Antillen en Aruba niet overnemen en het moet de eilanden al helemaal niet in de uitverkoop doen. GroenLinks wil de bevolking niet laten barsten. Met demonstraties wordt echter niets opgelost. Tweede Kamer, vergaderjaar , IV en , nr. 27 3

4 Komt het gebrek aan informatie vanuit St. Maarten voort uit onmacht of uit onwil? De positie van de procureur-generaal, de kwaliteit van de politiediensten en het gemeenschappelijke hof lijken nog steeds tot indringende discussies te leiden. Op welke termijn komt het advies van de deskundigen daarover? Van alle kanten wordt geprobeerd schulden van na december 2005 in het saneringstraject in te brengen. Hoe is de stand van zaken rond de schuldbepaling? Over wat voor bedragen gaat het? Waarom lopen het financieel beheer en de besprekingen over het monetair systeem achter op het schema? Hoe kan het proces van staatkundige vernieuwing geïntensiveerd worden? Waar blijft het verslag van het werkbezoek van de staatssecretaris aan de Nederlandse Antillen? Wanneer komt de toegezegde informatie over de inkomens en wachtgelden voor politici op de Antillen en Aruba? Mevrouw Ortega-Martijn (ChristenUnie) erkent dat de praktijk weerbarstiger is dan haar fractie enige tijd geleden dacht. Kan de Kamer een duidelijk tijdpad krijgen voor de genomen en te nemen maatregelen? Is de overeenstemming over de wijze waarop St. Maarten en Curaçao worden betrokken bij de totstandkoming van de consensus-rijkswetten vastgelegd? Zo ja, kan de Kamer dit document dan inzien? Wat houdt de verbeterslag binnen de politiekorpsen in? Heeft de staatssecretaris zicht op de diversiteit en de reikwijdte van de sociaaleconomische initiatieven (SEI s)? Welke rol gaat de Bank van de Nederlandse Antillen spelen? Waarom wil de staatssecretaris de Nederlandse wetgevingscapaciteit niet tijdelijk uitbreiden? Heeft de staatssecretaris gecommuniceerd over de noodzaak van een vereffenaar in de onderhandelingen over de ontmanteling? Wat houdt een praktische start van de overdracht van taken aan Curaçao en St. Maarten in? Wanneer vindt die plaats? Hoe kan een voortijdige uitholling van het land Nederlandse Antillen worden tegengegaan? Hebben de landen Aruba, St. Maarten en Curaçao zich al uitgesproken over een UPG-status (Ultraperifeer Gebied)? Is het nog steeds de bedoeling dat Curaçao zorg gaat dragen voor detentiecapaciteit voor de BES-eilanden? Antwoord van de staatssecretaris De staatssecretaris heeft geen apart verslag van haar laatste bezoek aan de Nederlandse Antillen laten maken. De staatkundige aspecten zijn in de voortgangsrapportage verwerkt. Over de SEI s komt nog een apart rapport. Zij hanteert nog steeds de streefdatum 15 december In januari en februari wil zij een aantal gesprekken in Nederland en de Antillen hebben, waarna zij beziet hoe haalbaar die datum is. Zij heeft de datum ook nooit als heel definitief gezien. Nog lang niet iedereen is doordrongen van de urgentie van de voortgang van het staatkundig proces. Er zijn overigens ook dingen die goed gaan. Misschien maakt dat een gedifferentieerde aanpak mogelijk, maar dan moet iedereen het daarover eens zijn. Er moet dan wel rekening mee worden gehouden dat reële termijnen voor wetgeving moeten worden aangehouden. Er is overeenstemming met de Antillen over de Consensus-Rijkswet Gemeenschappelijk Hof. De staatssecretaris spreekt er in januari over met Aruba. De Antillen zullen ook met Aruba spreken. Er is overeenstemming met de Antillen en St. Maarten over de wijze van totstandko- Tweede Kamer, vergaderjaar , IV en , nr. 27 4

5 ming van de consensus-rijkswetten. De Kamer ontvangt een nog vast te stellen politieke verklaring daarover. Het proces is in Nederland zeker niet te laat in gang gezet. Curaçao is later aangehaakt. Onder het vorige kabinet is al een plan van aanpak gemaakt. De sfeer in de onderhandelingen is zakelijk en Caribisch. Uiteindelijk moet er echter ook de bereidheid zijn om beslissingen te nemen en voor draagvlak te zorgen. Vooral de voorbereiding van de Consensus-Rijkswet Politie en de Consensus-Rijkswet Openbaar Ministerie loopt achter. Het niveau van de politie wordt verbeterd parallel aan de voorbereiding van de Consensus-Rijkswet Politie. Vanuit de politiepraktijk wordt bekeken welke codificatie nodig is. Deskundigen uit Nederlandse korpsen werken samen met de Antilliaanse politie. Het advies over de procureur-generaal wordt eind januari verwacht. Dat wordt als een zwaarwegend advies beschouwd. Dat er één PG komt is voor Nederland geen punt van discussie meer. De vaststelling van de schuldposities van de eilanden en de instelling van het financieel toezicht verlopen moeizaam. Nederland verleent veel assistentie bij het op orde brengen van het financieel beheer. Het belastingapparaat en het belastingsysteem worden gereorganiseerd. De inning van achterstallige belasting wordt aangepakt. De ijkdatum voor de schuldsanering is 31 december In de berekening worden de leningen ter herfinanciering van de schuldpositie en van de rentelasten per die datum betrokken. Herfinanciering van oude schulden kan plaatsvinden door het uitgeven van nieuwe obligaties. Het is geen automatisme dat St. Maarten een apart land zal worden. Dat kan pas als aan gezamenlijk vastgestelde criteria is voldaan. Bij Koninkrijksrelaties is extra capaciteit geschapen voor het staatkundig proces, maar ook op andere ministeries. Voor de BES-eilanden zijn de risico s geïnventariseerd. Natuurlijk moet er enig evenwicht in voorzieningen en belastingen zijn. Nu wordt nagegaan welke wetgeving voor 15 december 2008 zou moeten zijn vastgesteld. Pas daarna zou kunnen worden gesproken over het voorzieningenniveau voor de BES-eilanden. Er is een discussienota over het openbaar lichaam BES in voorbereiding. Het financieel toezicht BES werkt al. De BES-eilanden dragen een kandidaat voor. Zakelijke geschilpunten tussen Nederland en Aruba mogen niet staan tussen Aruba en de Nederlandse Antillen. Aruba is geen onderdeel van het financiële probleem. Het is wel betrokken bij de Statuutwijziging en het Gemeenschappelijk Hof. Nederland verzoekt Aruba ook om mee te doen aan andere gezamenlijke regelingen, maar het heeft natuurlijk zijn aparte status. In de Rijksministerraad van januari wordt de gevangenisproblematiek besproken, waarover dan daarna apart kan worden gesproken met de Kamer. Het is zeker niet alleen een financieel probleem. Er is een reservering van 9 mln. voor 2008 voor verbetering van de situatie in Bon Futuro, maar dan moeten er concrete voorstellen komen. De minister van Justitie beraadt zich op welke wijze kan worden voorzien in detentiecapaciteit voor de BES-eilanden en de kwaliteit daarvan. De staatssecretaris wacht eerst de reacties van de Antillen inzake de Isla-raffinaderij af. Zij heeft goede nota genomen van de opmerkingen van de vaste commissie. Nederland verleent technische bijstand bij de onderhandelingen over Isla. De buitenlandse relaties van het Koninkrijk worden door Buitenlandse Zaken behartigd, ook tegenover Venezuela, waarbij natuurlijk de waarden van de banden binnen het Koninkrijk naar voren moeten komen. Tweede Kamer, vergaderjaar , IV en , nr. 27 5

6 Nederland wordt betrokken bij de begeleidingscommissie en de expertisecommissies, maar de Antillen hebben nog geen plan van aanpak voor de ontmanteling van het land vastgesteld. Op 8 december heeft de Antilliaanse minister Duncan een consultatie gehouden over het personeel, waarvoor Nederland ook was uitgenodigd. Er is nog een lange weg te gaan. De groei van de Antilliaanse economie is positief, door de groei van het toerisme. Er wordt gewerkt aan de SEI s voor Curaçao. Er is geen indicatie dat er nieuwe schulden worden gemaakt. Als het toezichtsverslag in de Rijksministerraad is behandeld, zal de Kamer het ontvangen. Dat heeft betrekking op de overgangssituatie, waarin de Bank van de Nederlandse Antillen een rol speelt. In de uiteindelijke situatie wordt die rol gespeeld door de nog op te richten overheidskredietbank, die in de nieuwe situatie de toezichthouder wordt. De Bank van de Nederlandse Antillen blijft de centrale bank. De kleine eilanden moeten zelf beslissingen durven te nemen, op het terrein van de armoedebestrijding, de fiscaliteit enz. De SEI s zijn in de Rijksministerraad vastgesteld, behalve dat voor Curaçao, dat nog niet klaar is. Bij de voorbereiding zijn veel mensen betrokken. Curaçao en Aruba hebben nog niet over een eventuele UPG-status besloten. De juridische en economische aspecten worden onderzocht; voor- en nadelen worden afgewogen. De Antillen is al regelmatig gevraagd om informatie over de inkomens en wachtgelden voor politici op de Antillen en Aruba. In januari wordt er opnieuw op aangedrongen om die te verschaffen. Met VWS is contact opgenomen over de motie over de bestrijding van hiv/aids. De voorzitter van de vaste commissie voor Nederlands-Antilliaanse en Arubaanse Zaken, Van Beek De griffier van de vaste commissie voor Nederlands-Antilliaanse en Arubaanse Zaken, De Gier Tweede Kamer, vergaderjaar , IV en , nr. 27 6