communication is the essence of human life Light (1997)

Transcriptie

1 TBI express partner training beter leren communiceren met personen met een ernstig traumatisch hersenletsel NAH-symposium Sig - communication is the essence of human life Light (1997) Communicatie Dagelijkse gesprekken (conversaties) zijn basis van communicatie Cognitieve communicatiestoornissen na ernstig hersentrauma Taal is in verhouding goed bewaard maar communicatie in alledaagse sociale context is problematisch (Togher, 2013) Ten gevolge van stoornissen in aandacht/verwerkingssnelheid, geheugen, executieve functies, gedrag, emotie, AZ Maria Middelares & Arteveldehogeschool 1

2 Conversaties zijn complex Beurt nemen en geven: elkaar (niet) onderbreken, conversatie flow gaande houden, Problemen herkennen en herstellen: verduidelijking vragen, zelf iets anders formuleren, Gespreksonderwerpen: initiëren, bij onderwerp blijven, onderwerp afronden, rekening houden met gedeelde kennis en context, Non-verbale cues: oogcontact, gelaatsuitdrukking herkennen, gelaatsexpressie, ondersteunen met handbewegingen, Conversaties na ernstige traumatische hersenschade (HT) Voor beide communicatiepartner anders: grote zorglast voor mantelzorger/professionele hulpverlener (McDonald, Togher & Code, 2014) Conversaties zijn minder bevredigend, minder interessant, minder aangepast en vergen meer inspanning (Behn, Togher, Power & Heard, 2012) Langetermijngevolgen: moeite met onderhouden van bestaande relaties, uitbouwen van nieuwe relaties en minder kans op werk (McDonald, Togher & Code, 2014) Conversaties na HT: problemen met Starten van een conversatie Vasthouden van wat gesprekspartner gezegd hebben Oproepen van informatie om te delen Zichzelf herhalen Gespreksonderwerp onthouden Bij onderwerp blijven Begrijpen van complexe taal (zoals meerledige zinnen, humor, beeldspraak, ) AZ Maria Middelares & Arteveldehogeschool 2

3 Conversaties na HT: problemen met Opbouw van een gesprek Beurtname (partner onderbreken of niet aan het woord laten, zelf nooit aan beurt komen) Te uitgebreid antwoorden Rekening houden met feedback van de luisteraar Perspectief van de gesprekspartner innemen Observatie conversatie moeder en zoon met HT (acteurs) Op basis van transscripties van echte conversaties tussen familieleden en personen met ernstig HT Beschrijf het communicatiegedrag van de moeder. AZ Maria Middelares & Arteveldehogeschool 3

4 Communicatiegedrag gesprekspartner 1. Geeft veel opties maar te weinig tijd om ze te overwegen en een keuze te maken 2. Vraagt dat de persoon zich correct informatie herinnert / Test zijn geheugen / Neemt therapeutenrol op 3. Wijst persoon op de fouten / bevestigt incompetentie 4. Onderbreekt de beurt van de persoon 5. Gaat niet in op wat de persoon aanbrengt / Laat persoon niets aanbrengen / Heeft geen respect voor mening van persoon 6. Zet druk op de persoon om juiste antwoorden te geven zonder dat er hulp wordt geboden Behandeling cognitieve communicatiestoornissen na HT trainen functies van persoon met NAH trainen conversatievaardigheden van persoon met NAH Informeren en trainen van communicatiepartners Historiek > jaren 90 van vorige eeuw: start trainen van conversatiepartners (Kagan & Gailey, 1993) Uitgebreid onderzocht bij personen met afasie review 2016: 56 studies met positief effect (Simmons-Mackie, Raymer & Cherney, 2016) PACT: Partnertraining bij personen met afasie SCA TM Supported Conversation for Adults with Aphasia AZ Maria Middelares & Arteveldehogeschool 4

5 Trainen van professionele communicatiepartners: research bij HT Therapeuten betrokken in neurorevalidatie (Ducharme & Spencer, 2001) Politieagenten die telefonische vraag van personen met HT beantwoorden (Togher, McDonald, Code & Grant, 2004) Activiteitenbegeleiders/studenten tijdens vakantiekamp voor personen met HT (Bellon, & Rees, 2006) Verkopers in een winkel in interactie met personen met HT (Goldblum & Alant, 2009) Verzorgenden in centra waar personen met HT revalideren (Behn, Togher, Power & Heard, 2012) Communicatiegedrag gesprekspartners verandert niet door een folder of educatiegesprek! Wél door performance-based training (Ducharme & Spencer, 2001) A cognitive communication rehabilitation program should provide education and training of communication partners (INCOG recommendation, 2014) Leanne Togher TBI express: praktisch 2 afzonderlijke trainingen: Persoon met cognitieve communicatiestoornis na HT Communicatiepartner van deze persoon (familie/vrienden) In groep (voornamelijk) en individueel Gebaseerd op 2 basisconcepten 1. Collaboration (samenwerking tijdens het gesprek) 2. Elaboration (uitdieping van onderwerpen en organisatie van het gesprek) Effect van partnertraining (ook na 6 maanden) op alledaagse gesprekken aangetoond in studie bij 44 personen met HT (Togher et al., 2013) AZ Maria Middelares & Arteveldehogeschool 5

6 TBI express: praktisch Verschillende (actieve) werkvormen: Klassieke educatie Zelfevaluatie eigen communicatiegedrag Modelling Audio-opnames van echte conversaties analyseren Groepsdiscussies Observaties van videofragmenten Rollenspel Thuisopdrachten met communicatiepartner 5 collaboratieve strategieën Intentie tot samenwerking We doen dit gesprek samen Cognitieve ondersteuning Wat kan dit gesprek gemakkelijker maken? Emotionele ondersteuning Ik ben bij jou, het is OK Positieve manier van vragen stellen Ik ben geïnteresseerd in wat je te zeggen hebt Gezamenlijk beurtnemen Ik ben geïnteresseerd in het delen van dit gesprek De mogelijkheden van de persoon erkennen & benadrukken Strategieën gebruiken die conversatie faciliteren AZ Maria Middelares & Arteveldehogeschool 6

7 Goede samenwerking tijdens conversatie: observatie gesprekspartner Being an information giver is empowering (Behn, Togher, Power & Heard, 2012, pag. 1711) Wat is er veranderd in het communicatiegedrag van de moeder? Communicatiegedrag gesprekspartner 1. Geeft voldoende tijd om te kiezen/ spreekbeurt af te maken 2. Geeft informatie in haar vraag waardoor persoon zich meer herinnert 3. Checkt bij een vaag antwoord of ze hem goed begrepen heeft 4. Geeft haar eigen mening en erkent zijn mening 5. Reageert empathisch 6. Helpt hem zijn denken te organiseren AZ Maria Middelares & Arteveldehogeschool 7

8 En in Vlaanderen? Pilootproject De Paermentier (2016) Zonnestraal vzw Lennik Objectieve vooruitgang op communicatieschalen tijdens spontaan gesprek met de persoon (10 blinde beoordelaars) Vooruitgang op subjectieve tevredenheid over communicatie TAKE HOME MESSAGES communicatiepartnertraining algemeen Beperkingen/nadelen/valkuilen Praktisch: tijd, geld, terugbetaling, planning, Weerstand vanuit medisch, individueel zorgmodel (geen BSP model in acute fase en dan plots partner actief betrekken in chronische fase is moeilijk) Premorbide relatie persoon en communicatiepartner Bepaalde werkvormen kunnen bedreigend overkomen (bijv. video-opname in thuissituatie) Therapeut voelt zich vaak onzeker in deze rol: opleiding! Nood aan kortere trainingen voor professionelen in functie van haalbaarheid (zie Jensen et al., 2015) Nog weinig concrete implementatie in Vlaanderen ("bijna iedereen vindt het belangrijk en bijna niemand doet het") AZ Maria Middelares & Arteveldehogeschool 8

9 Mogelijkheden/voordelen/opportuniteiten Bij personen met chronische stoornissen en cognitieve stoornissen conversatie effectief verbeteren (indirecte benadering) Vaak training in groep (financieel gunstig, lotgenotencontact, leren van elkaar, ) Steeds meer compleet uitgewerkt materiaal beschikbaar (enthousiaste pioniers) Wetenschappelijke evidentie voorhanden (zie referenties) Contact: Referenties Behn, N., Togher, L., Power, E., & Heard, R. (2012). Evaluating communication training for paid carers of people with traumatic brain injury. Brain Injury, 26(13-14), Bellon, M.L., & Rees, R.J. (2006). The effect of communication: a study of the language and communication skills of adults with acquired brain injury. Brain Injury, 20, Ducharme, J.M., & Spencer, T.F. (2001). Training brain injury rehabilitation therapists to use generalized teaching and interaction skills. Brain Injury, 15(4), Goldblum, G.,& Alant, W. (2009). Sales assistants serving customers with traumatic brain injury. Aphasiology, 23(1), Jensen, R.L., Løvholt, A.P., Sørensen, I.R.,... Forchhammer, H.B. (2015). Implementation of supported conversation for communication between nursing staff and in-hospital patients with aphasia. Aphasiology. Kagan, A., & Gailey, G. (1993). Functional is not enough: Training conversation partners for aphasic adults. In A. Holland & M. Forbes (Eds.), Aphasia treatment: World perspectives (pp ). San Diego, CA: Singular. AZ Maria Middelares & Arteveldehogeschool 9

10 Light, J. (1997). Communication is the essence of human life : reflections on communicative competence. Augmentative and Alternative Communication, 13(2), McDonald, S., Togher, L., Code, C. (2014). Social and Communication Disorders Following Traumatic Brain Injury. London: Psychology Press. Simmons-Mackie, N., Raymer, A., & Cherney, L.R. (2016). Communication partner training in aphasia: An updated systematic review. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation. doi: /j.apmr Togher, L. (2013). Improving Communication for People with Brain Injury in the 21 st Century: The Value of Collaboration. Brain Impairment, 14(1), Togher, L., McDonald, S., Code, C., Grant, S. (2004). Training Communication Partners Of People With Traumatic Brain Injury: A Randomised Controlled Trial. Aphasiology, 18(4), Togher, L., McDonald, S., Tate, R., Power, E., & Rietdijk, R. (2013). Training communication partners of people with severe traumatic brain injury improves everyday conversations: A multicenter single blind clinical trial. Journal of Rehabilitation Medicine, 45, Wiltshire, G., & Ehrlich, C. (2014). Is conversation partner training effective in assisting individuals with a traumatic brain injury to display improved communication outcomes. Journal of Social Inclusion, 5(2), AZ Maria Middelares & Arteveldehogeschool 10