Kadernota. Transitie AWBZ/Wmo. gemeente Wijk bij Duurstede, november 2013 Opsteller/contactpersoon: Suzanne van de Gein

Transcriptie

1 Kadernota Transitie AWBZ/Wmo gemeente Wijk bij Duurstede, november 2013 Opsteller/contactpersoon: Suzanne van de Gein

2 Inhoudsopgave 1. Inleiding Achtergrond en doelgroep decentralisatie AWBZ Aanleiding decentralisatie AWBZ Brief hervorming langdurige zorg april Waarom overheveling naar de gemeente? Inhoud decentralisatie AWBZ Doelgroepen en financiën Doelgroep Begeleiding Financiële gegevens Landelijke, regionale en lokale kaders Landelijke kaders Regionale kaders en samenwerkingsverband Regionale samenwerking drie decentralisaties Vormgeving regionale samenwerking decentralisatie AWBZ Lokale kaders Startnotitie AWBZ Begeleiding Lokale (zorg) structuur: integrale benadering Huidig beleid, afspraken en werkwijze Participatie en inspraak Visie en uitgangspunten decentralisatie AWBZ Maatschappelijke agenda sociaal domein Algemene visie en missie Algemene uitgangspunten decentralisatie Lokaal wat kan, regionaal wat moet De cliënt centraal Samenwerking centraal We werken toe naar een inclusieve samenleving Kaders en keuzes Toegang tot de zorg Hoe is de situatie nu? Keuzes, scenario s en kaders Cliëntondersteuning Hoe is de situatie nu? Keuzes, scenario s en kaders Inkoop, financiëring en samenwerking Hoe is de situatie nu? Keuzes, scenario s en kaders...21 Keuzes en scenario s Monitoring en verantwoording Hoe is de situatie nu? Keuzes, scenario s en kaders Informele zorg Hoe is de situatie nu? Keuzes, scenario s en kaders...24 Bijlage 1. Overzicht samenhang proces tussen de transities Bijlage 2. Inspraaknotitie AWBZ Bijlage 3. Communicatieplan Bijlage 4. Analyse cliëntgegevens, februari 2013 Bijlage 5. Stappenplan transitiebureau Bijlage 6. Samenwerkingsstructuur regio Bijlage 7. Overzicht nota's, beleidsplannen Bijlage 8. Schematische weergave voorgestelde inrichting integraal loket wonen, welzijn, zorg en inkomen 2

3 1. Inleiding Achtergrond In het regeer- en gedoogakkoord van het in mei 2012 gevallen kabinet Rutte I was overeengekomen dat de functies dagbesteding en begeleiding vanuit de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) overgeheveld zouden worden naar de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Door de val van kabinet Rutte I heeft de Tweede Kamer de transitie AWBZ begeleiding controversieel verklaard. Inmiddels is er een nieuw kabinet Rutte II gevormd en is het regeerakkoord bruggen slaan gesloten. Met dit regeerakkoord kwam er in oktober 2012 op hoofdlijnen meer duidelijkheid over de decentralisaties die de komende periode gaan plaatsvinden. In april 2013 is vervolgens een zorgakkoord en een brief m.b.t. de verdere uitwerking van de hervorming van de langdurige zorg verschenen. Aangepaste plannen hervorming langdurige zorg De voornemens in het huidige regeerakkoord gaan echter verder dan de oorspronkelijke plannen van kabinet Rutte I. De belangrijkste wijzigingen ten opzichte van de eerdere plannen zijn dat de transitie AWBZ per zal worden doorgevoerd, dat het kabinet een bezuiniging op de Hulp bij het Huishouden heeft ingepland van 40% per (was voorheen 75%) en dat mensen met een laag zorgzwaartepakket (zzp 1 3 en 4 voor een klein deel) niet langer aanspraak kunnen maken op intramurale zorg; wonen en zorg worden daartoe verder gescheiden waardoor mensen langer thuis blijven wonen en voor hun zorg onder de verantwoordelijkheid van de gemeente gaan vallen. Hernieuwde kaderstelling en proces Op grond van deze nieuwe kaders vanuit het Rijk kan de gemeente Wijk bij Duurstede haar visie en beleidskeuzes rondom de nieuwe taken opnieuw vormgeven. Een kaderstellend traject m.b.t. de transitie AWBZ/Wmo zoals die onder Rutte I was overeengekomen is door de gemeente in 2012 doorlopen. Deze kadernotitie is echter door de val van het kabinet alleen door het college en niet door de gemeenteraad vastgesteld. Deze oude kadernotitie is daarom aangepast en herzien op grond van de nieuwe ontwikkelingen. De gemeente heeft bij dit proces organisaties, cliënten, ouders/verzorgers en inwoners nauw betrokken. Op grond van de nieuwe kadernota zullen beleidskeuzes worden gemaakt m.b.t. de uitvoering van de nieuwe zorgtaken. Deze zullen in samenhang met de andere transities worden opgepakt. Daarna start in 2014 het proces van de voorbereiding op de invoering (organiseren inkoop, organiseren toegang tot de zorg, etc.) en uiteindelijk de implementatie van de nieuwe taken. Bij dit proces volgen we de fasering uit het landelijke stappenplan Transitie AWBZ/Wmo van het Transitiebureau (van VNG/ministerie VWS). Actuele ontwikkelingen: Persoonlijke Verzorging naar zorgverzekeringswet Op 6 november 2013 is bekend geworden dat de Persoonlijke Verzorging, ondanks eerdere besluiten, toch niet zal worden overgeheveld naar gemeenten maar voor 95% onder de zorgverzekeringswet zal gaan vallen. Slechts een zeer klein deel (5% gaat naar de gemeenten. Daarnaast is een extra bezuiniging op onder andere cliëntondersteuning voorgesteld van 500 miljoen euro landelijk. De VNG heeft hierop besloten tot een ledenraadpleging welke op 29 november 2013 heeft plaatsgevonden. Op deze BALV is een resolutie aangenomen met 99,5 % van de stemmen. De inhoud van de resolutie luidt samengevat: Gemeenten worden alsnog verantwoordelijk voor de Persoonlijke Verzorging, Of: De VNG gaat opnieuw onderhandelen met het Rijk over de volgende punten: - Geen knip in de Persoonlijke Verzorging van 5% - Borging samenwerking zorgverzekeraars en inzet wijkverpleegkundigen 3

4 - Verlaging besparingsopgave en compensatie overgangsjaar De gevolgen van de nieuwe plannen, en de uitkomsten van de ledenraadpleging zijn alleen op hoofdlijnen verwerkt in de kadernota. Hier ligt een lastig dilemma voor. Gezien de huidige planning met invoering van de nieuwe taken per zal de gemeente het beleidstraject z.s.m. moeten doorlopen. Ook met het oog op de gemeenteraadsverkiezingen in maart Anderzijds zijn er op zulke grote onderdelen wijzigingen aangebracht dat de huidige kadernota niet meer actueel kan zijn. Op welke onderdelen mogelijk wijzigingen plaats moeten vinden is op dit moment nog niet duidelijk. De gemeente Wijk bij Duurstede heeft er echter, gezien het doorlopen proces, toch voor gekozen de kadernota op dit moment vast te stellen. Het betreft hier de kadernota op basis van de huidige werkelijkheid, dus zonder Persoonlijke Verzorging en met de verwerking van alle inspraakreacties. Mochten de wijzigingen vanuit Rijk/VNGcongres hiertoe aanleiding bieden dan kan de kadernota op onderdelen in een later stadium alsnog worden aangepast. Checklist richtinggevend kader VNG/VWS Door VNG/VWS is een checklist ontwikkeld waaraan gemeenten hun richtinggevend kader/kadernota/keuzenota AWBZ kunnen toetsen. De checklist bestaat uit een aantal vragen en onderwerpen die in de nota aan bod moeten komen. De kadernota van de gemeente Wijk bij Duurstede is langs deze vragen en onderwerpen gelegd. Het grootste gedeelte van de vragen wordt via de kadernota beantwoord. Op een paar onderdelen heeft de checklist geleid tot aanpassing van de kadernota. Met name met betrekking tot monitoring/verantwoording en kwaliteit en samenwerking met zorgkantoor/zorgverzekeraar. M.b.t. de financiering kan een aantal vragen helaas nog niet worden ingevuld omdat er vanuit de Rijksoverheid nog geen duidelijkheid is over de budgetten, de precieze hoogte van de bezuinigingsopgave, de oormerking van de budgetten en de manier waarop deze budgetten aan het gemeentefonds zullen worden toegevoegd. Samenhang andere transities: een maatschappelijke agenda De transitie AWBZ/Wmo heeft raakvlakken met de andere geplande transities. De participatiewet zal per worden ingevoerd, de Jeugdzorg komt vanuit de provincie over naar de gemeente per en ook zullen beleidswijzigingen in het kader van het passend onderwijs gevolgen hebben voor de zorgstructuur rond het onderwijs. Er is een grote samenhang en overlap tussen deze decentralisaties zowel financieel als inhoudelijk. Financieel omdat met alle transities een korting op de budgetten meekomt: binnen het sociale domein moet de gemeente meer taken gaan uitvoeren met minder budget. Met de huidige inrichting van het sociale domein kunnen deze landelijke bezuinigingen niet gerealiseerd worden, dat vraagt om vernieuwing en het anders en efficiënter inrichten van deze nieuwe taken. Inhoudelijk is daarmee ook sprake van een transformatie omdat de trend steeds meer wordt om uit te gaan van de zelfredzaamheid, participatiemogelijkheden en inschakeling van het sociale netwerk van mensen. Er is dan ook eigenlijk geen sprake meer van separate transities maar van een grote transformatie van het gehele sociale domein. In alle gevallen hebben de transities betrekking op kwetsbare burgers die nu met overlappende problematiek op diverse loketten en instellingen zijn aangewezen. Het idee is daarom om naast de kaderstelling en beleidsvorming voor de separate transities een samenhangende visie en maatschappelijke agenda op te stellen voor de transformatie van het gehele sociale domein. Het doel hiervan is om te komen tot een integrale maatschappelijke visie en aanpak. Schematisch is deze aanpak weergegeven in bijlage 1. 4

5 In de tussentijd: pilots vernieuwing zorgaanbod Ondanks dat de transitie is uitgesteld, zijn wij als gemeente niet stil blijven zitten. Wij hebben tijdens de in 2012 gehouden bijeenkomsten ook veel enthousiasme en positiviteit ervaren bij de betrokken instellingen, cliënten en werkers uit het veld om aan de slag te gaan met vernieuwing van het zorgaanbod. Vragen over de haalbaarheid van de bezuinigingen blijven echter bij alle betrokkenen eveneens bestaan. Net als de zorgen over de voorzieningen voor de mensen die het echt nodig hebben. Daarnaast blijkt uit cijfermateriaal dat de bezuinigingen op de huishoudelijke hulp ernstige gevolgen hebben voor met name thuiswonende ouderen en de werkgelegenheid van de huishoudelijke hulpen. Veel ouderen leven op een financieel bestaansminimum. Aan de andere kant zijn er ook kansen. Kansen om de zorg dichter bij huis te organiseren, met meer samenhang en dus veel efficiënter. Wij hebben daarom de extra tijd die wij gekregen hebben voor de transitie AWBZ/Wmo gebruikt om de ideeën over de vernieuwing van het zorgaanbod verder uit te werken en vorm te geven. De door het college in 2012 vastgestelde kadernotitie is hiervoor het uitgangspunt geweest. Op dit moment worden er bovendien drie pilots ontwikkeld die zich richten op: - Het creëren van (nieuwe) efficiëntere vormen van dagbesteding zoals preventief aanbod voor beginnend dementerenden, een samenhangend aanbod voor mensen met een verstandelijke beperking en een laagdrempelig en lokaal aanbod voor mensen met NAH. - Het efficiënter inrichten van vervoer rondom dagbesteding. - Het werken aan een integrale en laagdrempelige toegang tot de zorg en ondersteuning. Gedurende de pilotfase en op grond van deze kadernota zullen de pilots worden bijgestuurd. Inspraak De kadernota is opgesteld op basis van diverse brainstorms die gehouden zijn met o.a. de Wmo-adviesraad en Wmo-loket en intern met diverse collega s. De opgestelde kadernotitie AWBZ begeleiding 2012 is eveneens als basis gebruikt voor deze nieuwe keuze-kadernota AWBZ. De kadernota AWBZ vormt de basis voor de invoering van de nieuwe taken per Na vaststelling van de concept kadernota AWBZ is de nota besproken met diverse betrokkenen waaronder: cliënten, zorgaanbieders, gemeenteraad, vrijwilligersorganisaties en de Wmo-adviesraad. Ook zijn diverse bijeenkomsten georganiseerd en zijn klankbordgroepen voor clienten opgezet. Regionaal is daarnaast een marktconsultatie gehouden. De resultaten van al deze inbreng zijn samengevat in een inspraaknotitie AWBZ (zie bijlage 2). De inbreng vanuit het inspraaktraject is waar mogelijk en nodig verwerkt in de kadernota. Nu wordt voorgesteld in te stemmen met de kadernota en deze ter vaststelling aan te bieden aan de gemeenteraad. Communicatie Voor de drie decentralisaties is een integraal communicatieplan opgesteld (zie bijlage 3). Gezien het niet parallel lopen van de processen rondom Jeugdzorg, Participatiewet en AWBZ is het communicatieplan op dit moment alleen beschikbaar voor wat betreft het algemene deel en het deel specifiek bedoeld voor de transitie AWBZ. De invulling van de communicatie specifiek gericht op de andere twee transities zal in een later stadium volgen. ICT ICT is een belangrijk onderdeel bij de verdere uitwerking en vormgeving van het gehele sociale domein. ICT heeft dan ook betrekking op alledrie de transities tegelijkertijd. Het onderdeel ICT wordt daarom integraal uitgewerkt binnen het gehele programma Sociaal Domein, wat begin 2014 zal worden opgepakt. 5

6 Leeswijzer In hoofdstuk 2 zijn de aanleiding en achtergrond voor de decentralisatie weer gegeven. Ook wordt kort ingegaan op de doelgroepen en inhoud van de decentralisatie. In hoofdstuk 3 is aangegeven met welke landelijke, regionale en lokale kaders rekening moet worden gehouden bij de invoering van de nieuwe taken. In hoofdstuk 4 zijn de lokale visie en uitgangspunten van de gemeente Wijk bij Duurstede op de decentralisatie opgenomen. Tot slot worden in hoofdstuk 5 kaders en gemaakte keuzes aangegeven met betrekking tot de vijf hoofdonderwerpen: Toegang tot de zorg, cliëntondersteuning, inkoop en financiering, monitoring en verantwoording en informele zorg. 6

7 2. Achtergrond en doelgroep decentralisatie AWBZ 2.1. Aanleiding decentralisatie AWBZ Al lange tijd is er sprake van de noodzaak om de AWBZ te hervormen. Het kabinet Rutte I kondigde in het regeerakkoord en bijbehorende gedoogakkoord voor het eerst een decentralisatie van de AWBZ-functies dagbesteding en begeleiding aan. Na de val van dit kabinet en de vorming van kabinet Rutte II bleef dit voornemen overeind en werd uitgebreid met de decentralisatie van de functie Persoonlijke Verzorging. Inmiddels is sinds 6 november 2013 echter bekend dat de Persoonlijke Verzorging niet onder verantwoordelijkheid van gemeenten maar van de zorgverzekeringswet zal vallen. Dit heeft verstrekkende gevolgen voor de uitvoerbaarheid van de decentralisatie van de zorg. Welke gevolgen dit precies heeft en hoe gemeenten hierop gaan reageren is op dit moment nog niet bekend Brief hervorming langdurige zorg april 2013 Staatssecretaris van Rijn geeft in de in april 2013 verzonden brief en bijbehorende bijlage hervorming van langdurige zorg: naar een waardevolle toekomst de volgende noodzaak aan voor deze hervorming: In de afgelopen decennia hebben wij in Nederland voor ouderen en mensen met een lichamelijke, verstandelijke, zintuiglijke of psychische beperking een goed systeem van langdurige ondersteuning en zorg gerealiseerd. Deze ondersteuning en zorg die vele professionals, mantelzorgers en vrijwilligers dagelijks bieden, is van zeer grote waarde. Hoe trots we ook kunnen zijn op de -ook in internationaal opzicht - grote verworvenheden die zijn gerealiseerd, hervormingen voor de toekomst zijn nodig. In de eerste plaats omdat de eisen die we stellen aan de organisatie van de langdurige zorg aan het veranderen zijn. Gelukkig worden we onder andere door de resultaten van de gezondheidszorg steeds ouder. Tegelijkertijd stellen we ook andere eisen aan de kwaliteit van het leven bij dat ouder worden. Mensen willen zo lang mogelijk zelfstandig thuis kunnen wonen en niet eenzaam zijn. Vaak zal ondersteuning van het eigen sociale netwerk of (gemeentelijke) thuiszorgvoorzieningen nodig zijn. En als het thuis echt niet langer gaat, moeten er goede instellingen zijn waar oog is voor het individu en de kwaliteit van leven. In de tweede plaats zijn hervormingen nodig vanwege de financiële houdbaarheid van de langdurige zorg. In de afgelopen decennia is de AWBZ overbelast geraakt; teveel zaken die we ook zelf zouden kunnen regelen, worden uit de collectieve middelen betaald. Daarmee dreigt het gevaar van steeds hogere premies die het besteedbare inkomen uithollen en de solidariteit aantasten. Een houdbare langdurige zorg, die ook beschikbaar is voor toekomstige generaties, betekent dat we nu keuzes moeten maken. Tenslotte kan de hervorming van de langdurige zorg niet los worden gezien van de wijze waarop wij in Nederland samen leven. Wij moeten niet terug naar de tijd dat participatie afhankelijk was van liefdadigheid. Tegelijkertijd willen we ook geen samenleving, waarin het tegengaan van eenzaamheid afhankelijk is van betaalde en verzekerde zorg. Er worden kortom drie motieven aangegeven om het stelsel van langdurige zorg te herzien: het verbeteren van de kwaliteit van ondersteuning en zorg; het vergroten van de betrokkenheid in de samenleving (meer voor elkaar zorgen); de financiële houdbaarheid van de langdurige zorg en ondersteuning. 7

8 (bron: presentatie Jos van der Lans, VU) Waarom overheveling naar de gemeente? De overtuiging die ten grondslag ligt aan de decentralisatie AWBZ naar de gemeente is dat de gemeente beter dan het Rijk in staat is zorg te dragen voor ondersteuning op maat. Dit omdat de gemeente dichter bij haar inwoners staat en haar inwoners het beste kent. Bovendien hebben gemeenten ook veel taken op aangrenzende beleidsterreinen (re-integratie, de bijstand, het woonbeleid, gezondheidsbeleid, jeugdzorg en jeugdbeleid, etc.). Begeleiding (en Persoonlijke Verzorging) past bij de participatiedoelstelling van de Wmo en biedt daarom kansen voor een integraal aanbod van welzijn, ondersteuning en zorg. Gemeenten hebben veel ervaring opgedaan met dit lokale maatwerk, met name sinds de invoering van de Wmo in Inhoud decentralisatie AWBZ Met de decentralisatie van de AWBZ wordt de gemeente verantwoordelijk voor een nieuwe functie die op dit moment via de AWBZ geregeld wordt: De functie Begeleiding. Deze functie zal vanaf worden overgeheveld naar de gemeente en gaan vallen onder de Wet maatschappelijke ondersteuning. De gemeente zal deze nieuwe functie niet een op een van het Rijk overnemen. Gemeenten krijgen grote beleidsvrijheid bij de invulling van deze nieuwe taken. Een aantal landelijke kaders zal wel worden vastgelegd in de nieuwe Wmo Doelgroepen en financiën Van de verschillende doelgroepen en functies die vanuit de AWBZ worden gedecentraliseerd naar de gemeente is in februari 2013 een uitgebreide analyse gemaakt, zie bijlage 4. De analyse is echter niet meer actueel omdat een grote 8

9 doelgroep, namelijk de mensen die Persoonlijke Verzorging ontvangen, niet onder de gemeente maar onder de zorgverzekeringswet zal gaan vallen. Op dit moment wordt de analyse daarom geactualiseerd waarbij ook de financiële gegevens, tariefsopbouw en de resultaten van een marktconsultatie onder aanbieders worden meegenomen. De nieuwe analyse is naar verwachting begin 2014 beschikbaar. Onderstaand wordt alleen een korte samenvatting van de doelgroepen, inhoud van de functie en een globaal overzicht van de financiën gegeven Doelgroep Begeleiding De functie begeleiding is gericht op het bevorderen, het behoud of het compenseren van zelfredzaamheid van de cliënt. Ook kan begeleiding gericht zijn op het begeleiden van mensen bij de regievoering over het eigen leven. Begeleiding is bedoeld voor cliënten die zonder deze begeleiding zouden moeten verblijven in een instelling of zouden verwaarlozen. Om in aanmerking te komen voor de functie Begeleiding moet zijn vastgesteld dat de cliënt matige tot zware beperkingen heeft op één van de volgende terreinen: 1. sociale redzaamheid (de regie over het eigen leven) 2. bewegen en verplaatsen (het zelfstandig voortbewegen) 3. probleemgedrag (agressief of dwangmatig) 4. psychisch functioneren (denken, concentreren en waarnemen) 5. geheugen- en oriëntatiestoornissen (geheugen en bewustzijn). Het kan dus gaan om cliënten met verschillende soorten beperkingen. De hoofddoelgroepen die op dit moment worden onderscheiden zijn: 1. mensen met een somatische aandoening en/of ziekte (zoals niet-aangeboren hersenletsel) 2. mensen met een psychogeriatrische aandoening (dementie) 3. mensen met een psychiatrische of psychische aandoening 4. mensen met een lichamelijke beperking 5. mensen met een verstandelijke beperking 6. mensen met een zintuiglijke beperking 7. mensen met een psychosociaal probleem Financiële gegevens De precieze financiële kaders vanuit het Rijk moeten nog worden vastgesteld. Wel is bekend dat het Rijk een korting op het budget voor Begeleiding doorvoert van 25%. Met het besluit van 6 november 2013 is ook bekend geworden dat er een exra bezuiniging van 500 miljoen landelijk zal worden doorgevoerd op cliëntondersteuning. Hoe deze bezuinigingen er precies uit gaan zien is op dit moment nog niet bekend. Gezien de grote onduidelijkheid over de voortgang en inhoud van de (sinds 6 november 2013 gewijzigde) decentralisatie is geen inschatting van de hoogte van het budget te maken. De precieze hoogte van het bedrag zal bekend worden in de septembercirculaire van Een eerste beeld van de financiën is gegeven via de beleidsgegevens van Vektis in juni Deze gegevens zijn echter, gezien de ontwikkelingen, niet meer actueel. 9

10 3. Landelijke, regionale en lokale kaders In dit hoofdstuk wordt een onderscheid gemaakt tussen landelijke kaders, regionale kaders en lokale kaders. Met kaders worden in dit geval de (huidige) uitgangspunten bedoeld. Met andere woorden: wat ligt er al en waar kan en moet de gemeente vanuit gaan bij het opstellen van de nieuwe kaders en visie voor de decentralisatie AWBZ? Kortom: wat is (op dit moment) het startpunt? 3.1. Landelijke kaders Met de komst van de nieuwe taken naar de gemeente zal het Rijk een aantal kaders meegeven. De kaders op hoofdlijnen staan benoemd in het regeerakkoord bruggen slaan (oktober 2012). Deze kaders zijn vervolgens verder uitgewerkt in het zorgakkoord (april 2013) en de brief langdurige zorg (april 2013) van staatssecretaris Van Rijn. De kaders zullen nog verder worden uitgewerkt in een vernieuwde Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) Naar verwachting zal deze nieuwe wet in het voorjaar van 2014 in de Tweede en Eerste Kamer behandeld worden. Een probleem is wel dat kaders en wetgeving telkens worden uitgesteld of bijgesteld. Actueel speelt dit bijvoorbeeld door het besluit van 6 november 2013 over het niet overhevelen van de Persoonlijke Verzorging naar de gemeenten. Bovendien is de verwachting dat nieuwe bezuinigingen en bespreking in de Eerste en Tweede Kamer zal leiden tot (nieuwe) wijzigingen in de planning, financiën en/of inhoud van de transitie. Hetzelfde geldt voor een sterk gerelateerd onderwerp als inhoud en financiering van de Hulp bij het Huishouden. Met betrekking tot de (voorbereiding op de) uitvoering heeft het Rijk een transitiebureau AWBZ opgezet. Dit is een samenwerkingsverband tussen het ministerie van VWS en de VNG. Het Transitiebureau ondersteunt de gemeenten met name inhoudelijk bij de voorbereiding op de nieuwe taken. Het transitiebureau heeft een landelijk stappenplan Transitie AWBZ/Wmo opgesteld met daarin een planning die gemeenten kunnen volgen. Recent is hieraan een checklist toegevoegd waaraan gemeenten hun kadernota kunnen toetsen. De gemeente Wijk bij Duurstede volgt bij de voorbereiding op de nieuwe taken deze landelijke planning (zie bijlage 5: stappenplan Transitiebureau). De kadernota is getoetst aan de landelijke checklist. Op dit moment kan de gemeente alleen uitgaan van de landelijke kaders die zijn vastgesteld. Daarom is deze keuzenota nadrukkelijk een flexibel document. Afhankelijk van de definitieve vaststelling van de wetgeving rondom de Wmo 2015 kunnen de benoemde visie en uitgangspunten worden bijgesteld Regionale kaders en samenwerkingsverband Het Kabinet heeft uitgesproken en opgenomen in het Regeerakkoord Bruggen Slaan, dat de decentralisaties vanwege de samenhang en de financiële consequenties in een samenwerkingsverband met meerdere gemeenten moeten worden vormgegeven Regionale samenwerking drie decentralisaties De invoering van de Participatiewet (1 januari 2015), Jeugdwet (1 januari 2015) en decentralisatie AWBZ (1 januari 2015) noodzaakt tot samenwerking, omdat een aantal taken uit met name de Jeugdzorg en Participatiewet niet uitsluitend door één gemeente kunnen en mogen worden uitgevoerd. Daarom heeft de gemeente Wijk bij Duurstede in april 2013 besloten de drie decentralisaties op te pakken in een samenwerkingsverband tussen de gemeenten Bunnik, De Bilt, Utrechtse Heuvelrug, Wijk bij Duurstede en Zeist. Met deze regio-gemeenten wordt het bovenlokale gedeelte van de decentralisaties voorbereid voor een succesvolle invoering. In bijlage 6 is de samenwerkingsstructuur schematisch weergegeven. 10

11 De VNG heeft in een circulaire van 16 januari 2013 aangegeven hoe het proces van de samenwerkingsverbanden zou moeten worden vormgegeven. Daartoe is de notitie Bouwen op de kracht van burgers opgesteld. In deze notitie is over een krachtige en samenhangende aanpak op het sociaal domein het volgende geformuleerd: Om de gewenste integrale benadering in het sociale domein tot stand te brengen, is ook een inspanning van gemeenten nodig. Zij moeten voldoende uitvoeringskracht opbouwen voor de transitie, de benodigde transformatie én de robuuste uitvoering van taken in de toekomst. Dat geeft vertrouwen, bij gemeenten en alle andere betrokken partijen. Concrete opgaven voor gemeenten zijn: Het creëren van meer interne samenhang tussen nu nog gescheiden werelden van werk, maatschappelijke ondersteuning, jeugd en onderwijs; het beschikken over voldoende kennis en capaciteit om de transitie en transformatie te realiseren, en de soms complexe uitvoering te kunnen aansturen en organiseren; het organiseren van een voldoende krachtige en effectieve positie in de relatie met partijen die vaak op veel grotere schaal georganiseerd zijn; het kunnen dragen van financiële risico s. Deze opgaven vragen om (boven-) regionale samenwerking. Met name vanwege de positie ten opzichte van grotere (boven-)regionaal georganiseerde partijen en de afdekking van de financiële risico s Vormgeving regionale samenwerking decentralisatie AWBZ De gemeenten Bunnik, De Bilt, Utrechtse Heuvelrug, Wijk bij Duurstede en Zeist werken al lange tijd samen op diverse onderdelen van het sociaal domein. Met betrekking tot de maatschappelijke ondersteuning is er bijvoorbeeld gezamenlijk een aanbesteding hulpmiddelen uitgevoerd. Ook wordt er regionaal kennis gedeeld met betrekking tot de (uitvoering van) de Wmo. De decentralisatie AWBZ heeft een andere verhouding van taken die regionaal of lokaal opgepakt kunnen en moeten worden dan de andere decentralisaties. De verhouding regionaal/lokaal ligt bij de AWBZ naar schatting rond 20% regionaal en 80% lokaal, terwijl bij de andere decentralisaties deze verhouding precies andersom is. De regionale samenwerking rondom de decentralisatie AWBZ heeft dan ook een ander doel en een andere vorm dan bij de andere decentralisaties. Hierover zullen door de politiek nog wel een aantal keuzes gemaakt moeten worden. Op dit moment vindt er bij de decentralisatie van de AWBZ regionale samenwerking plaats op de volgende onderdelen: Vervoer Terminale begeleiding Locatiegebonden dagcentra en kortdurend verblijf Specifieke doelgroepen Kennisuitwisseling o.a. op het gebied van inkoop De samenwerking richt zich op het gezamenlijk verkennen van de situatie, het gezamenlijk opstellen van een (regionale) visie en aanpak voor bovenstaande onderwerpen en het gezamenlijk voorbereiden van de uitvoering op deze onderdelen. Met betrekking tot de (voorbereiding op) de invoering zullen nog een aantal (politieke) keuzes gemaakt moeten worden. Deze keuzes hangen sterk samen met de keuzes die gemaakt worden op de andere onderdelen (o.a. inkoop, toegang tot de zorg, arrangementen, etc.). Daarom zal per onderdeel de keuze worden voorgelegd of de aanpak lokaal of regionaal wordt ingericht. 11

12 3.3. Lokale kaders Startnotitie AWBZ Begeleiding 2012 In april 2012 is er een startnotitie opgesteld in samenwerking met organisaties, cliënten, Wmo-adviesraad en andere betrokkenen. Deze startnotitie is ook tweemaal met de gemeenteraad besproken. Door de val van het kabinet is de startnotitie niet door de gemeenteraad vastgesteld. Wel is de startnotitie in augustus 2012 door het college vastgesteld. Deze startnotitie is (op onderdelen) nog steeds actueel. Een aantal thema s die zijn benoemd spelen nog steeds en op een aantal onderdelen moeten de thema s en onderwerpen verder worden uitgediept. Deze startnotitie heeft dan ook als basis gediend voor de voorliggende kaders in deze kadernota Lokale (zorg) structuur: integrale benadering Een belangrijk uitgangspunt voor de decentralisatie van de AWBZ is de inrichting van de lokale (zorg) structuur. Deze structuur past goed bij de decentralisatie en transformatie van het sociale domein. In de gemeente Wijk bij Duurstede is met de invoering van de Wmo de afgelopen jaren al sterk geïnvesteerd in het leggen van verbindingen tussen verschillende onderwerpen. Zo is er een breed en onafhankelijk Wmo-loket ingericht wat is gehuisvest in hetzelfde pand als brede welzijnsinstelling stichting Binding. Er is daardoor vanuit het Wmo-loket samenwerking met o.a.: jeugdwerk, ouderenwerk, mantelzorgondersteuning, vrijwilligerssteunpunt, en het signaleringsnetwerk. Daarnaast werkt het Wmo-loket nauw samen met de RSD (regionale sociale dienst), MEE, Buurtzorg, Vluchtelingenwerk, maatschappelijk werk, Centrum voor Jeugd en Gezin, woningcorporaties, Kwintes, Victas, etc. Het Wmo-loket vormt in deze samenwerkingsverbanden (nu al) het centrale punt waar alle vragen rondom wonen, zorg, welzijn en inkomen samenkomen. Vragen kunnen hierdoor integraal worden bekeken. De Kanteling Om de brede benadering van alle vragen van inwoners nog verder te structureren is bovendien in 2012 de werkwijze rondom De Kanteling formeel ingevoerd. De Kanteling houdt in dat de vraag van de inwoner, maar ook zijn of haar mogelijkheden en maatwerk centraal gesteld worden. In de praktijk blijkt al dat dit leidt tot minder toekenningen van individuele Wmo-voorzieningen ten gunste van voorliggende, brede arrangementen die veelal componenten van wonen, zorg en welzijn combineren. Deze vormgeving van de lokale structuur sluit goed aan bij de komst van de nieuwe taken en vormt hiermee een kader en uitgangspunt. De nieuwe taken zijn eigenlijk de ontbrekende schakel in het kunnen bieden van een passend geheel van zorg en voorzieningen. 12

13 Huidig beleid, afspraken en werkwijze Met de komst van de Wmo in 2007 (en ook al daarvoor) zijn diverse beleidsdocumenten opgesteld en vastgesteld waaronder een Wmo-beleidsplan, Wmo-verordening, gezondheidsnota, jeugdnota, sportnota, cultuurnota, ouderennota, etc. Voor het realiseren van de doelstellingen op al deze verschillende beleidsterreinen zijn afspraken gemaakt met diverse organisaties over uitvoeringsactiviteiten en projecten en andere betrokkenen en zijn diverse werkwijzen ingevoerd en stappen ondernomen. Bij het opstellen van de diverse beleidsnota s en het invoeren van deze werkwijze wordt in de gemeente Wijk bij Duurstede al zoveel mogelijk integraal gewerkt. Het idee is om uiteindelijk, op de lange termijn, toe te werken naar een transformatie van het sociale domein. De gemeente begint echter niet bij nul, maar heeft te maken met een bestaande lokale situatie waarin bestaande beleidsdocumenten en afspraken gelden. Bij de transformatie van het gehele sociale domein is dan ook sprake van een groeimodel waarbij organisaties, de diverse verschillende beleidsterreinen (intern en extern), inwoners en andere betrokkenen nauw betrokken worden. Het werk dat nu al gedaan is, en de afspraken die nu al zijn gemaakt vormen de basis voor het uiteindelijke einddoel: de transformatie van het sociale domein en samenhangende uitvoeringsafspraken met regionale en lokale partners. In bijlage 7 is een overzicht opgenomen van alle (relevante) beleidsnota s, werkprocessen en projecten die uitgevoerd of in uitvoering zijn Participatie en inspraak Voor de drie decentralisaties is een integraal communicatieplan opgesteld, waarbij voor elke transitie afzonderlijk een apart hoofdstuk zal worden opgenomen. Hierin is opgenomen op welke wijze organisaties, Wmo-adviesraad en cliënten zijn en worden betrokken bij de invoering van de nieuwe taken. Ook voor vaststelling van het communicatieplan zijn er al veel contacten met cliënten, inwoners en aanbieders geweest. Op dit moment is alleen het algemene deel en het onderdeel transitie AWBZ gereed. Het communicatieplan zal daarom later nog worden aangevuld met onderdelen vanuit de transitie Jeugdzorg en de Participatiewet. 13

14 4. Visie en uitgangspunten decentralisatie AWBZ Dit hoofdstuk geeft de algemene visie van de gemeente Wijk bij Duurstede op de decentralisatie AWBZ weer. Deze visie is gebaseerd op de landelijke, regionale en lokale kaders en op de bijeenkomsten die eerder zijn georganiseerd met organisaties, cliënten, Wmo-adviesraad, gemeenteraad en andere betrokkenen. Ook in 2013 en 2014 zijn en worden diverse bijeenkomsten georganiseerd voor alle betrokkenen en de gemeenteraad. Dit document blijft dan ook nadrukkelijk een groeiend en flexibel werkdocument. Afhankelijk van o.a. bijeenkomsten, besprekingen met de gemeenteraad en landelijke wetgeving kunnen de visie en uitgangspunten worden bijgesteld Maatschappelijke agenda sociaal domein Zoals eerder benoemd wordt gedacht aan het toewerken naar een integrale visie en aanpak op het gehele sociale domein. Er zal dan toegewerkt worden naar het opstellen van een maatschappelijke agenda die (uiteindelijk) het Wmo-beleidsplan en alle andere beleidsplannen met elkaar verbindt en mogelijk ook (deels) vervangt. Deze kadernota en de visie- en keuzenota s voor de andere transities vormen hiervoor het uitgangspunt. In de maatschappelijke agenda moeten deze visies bij elkaar komen en leiden tot praktische en duidelijke doelen, resultaten en bijbehorende acties. Van organisaties (zowel professionele als vrijwilligersorganisaties) wordt verwacht dat ieder op zijn eigen manier een bijdrage levert aan het uitvoeren van deze maatschappelijke agenda. De gemeente heeft daarbij de regie Algemene visie en missie De gemeente ziet de meerwaarde van het lokaal organiseren van de functie Begeleiding. Voor de gemeente Wijk bij Duurstede vormt deze functie een van de ontbrekende schakels in het kunnen bieden van een totaalpakket van (basis)zorg en ondersteuning aan inwoners. De decentralisatie past bij de werkwijze van de gemeente Wijk bij Duurstede om zorg zo lokaal mogelijk en met zo min mogelijk bureaucratie te organiseren. Regionale samenwerking wordt daarbij ingezet waar nodig. De gemeente Wijk bij Duurstede zal de drie decentralisaties integraal oppakken waarbij rekening gehouden wordt met de landelijke, regionale en lokale kaders die gelden per decentralisatie. Dit betekent op de lange termijn (2020 e.v.) een transformatie van het gehele sociale domein. Een integrale aanpak van de problemen van inwoners zal zorgen voor minder bureaucratie, korte lijnen en zorg en ondersteuning op de plekken waar die echt nodig is. Leidend hierin is de vraag en ondersteuningsbehoefte van de inwoners alsmede hun eigen mogelijkheden en die van hun netwerk. Wel maakt de gemeente zich grote zorgen over de forse bezuinigingen op de (langdurige) zorg en de grote onduidelijkheid over de plannen van het Rijk. De decentralisatie wordt doorgevoerd met een korting op de budgetten van 25% voor de Begeleiding. Ook zal vanaf % op het budget voor Hulp bij het Huishouden worden gekort. Bovendien worden wonen en zorg gescheiden en is de AWBZ vanaf 2015 alleen nog toegankelijk voor mensen met (zeer) zware beperkingen. Dit betekent dat mensen langer thuis zullen blijven wonen en dat er dus vaker en door meer inwoners een beroep wordt gedaan op de gemeente. Wanneer de gemeente de (financiële) middelen niet heeft om deze inwoners te helpen ontstaan steeds vaker situaties waarin inwoners tussen wal en schip vallen. De gemeente Wijk bij Duurstede wil dit uiteraard voorkomen maar heeft hierbij wel te maken met de financiële beperkingen die door het Rijk worden opgelegd. Bovendien is recent bekend geworden (6 november 2013) dat door het Rijk besloten is de Persoonlijke Verzorging (excl een klein deel van 5%) niet onder te brengen bij gemeenten maar bij de zorgverzekeringswet. Ook zijn er extra bezuinigingen op de 14

15 decentralisatie van de AWBZ aangekondigd, met name op cliëntondersteuning. Hiermee wordt voor gemeenten de toch al zeer moeilijke taak om de bezuinigingen op de zorg op te vangen onmogelijk gemaakt. Door de Persoonlijke Verzorging te schrappen en extra bezuinigingen door te voeren hebben gemeenten bijna geen kans meer om bezuinigingen te realiseren door bijvoorbeeld zorgarrangementen samen te stellen (combinaties Persoonlijke Verzorging en Hulp bij het Huishouden bijvoorbeeld). Dit besluit heeft daarom geleid tot protest bij gemeenten. Op 29 november 2013 is tijdens een Bijzondere Algemene Ledenvergadering besloten of en hoe gemeenten verder willen met de decentralisatie van de AWBZ. Op deze BALV is een resolutie aangenomen met 99,5% van de stemmen. De inhoud van de resolutie luidt samengevat: Gemeenten worden alsnog verantwoordelijk voor de Persoonlijke Verzorging, Of: VNG gaat opnieuw onderhandelen met het Rijk over de volgende punten: - Geen knip in de Persoonlijke Verzorging van 5% - Borging samenwerking zorgverzekeraars en inzet wijkverpleegkundigen - Verlaging besparingsopgave en compensatie overgangsjaar De gevolgen van de nieuwe plannen, en de uitkomsten van de ledenraadpleging zijn op hoofdlijnen verwerkt in de kadernota. Op welke onderdelen mogelijk wijzigingen plaats moeten vinden is op dit moment nog niet duidelijk. Mochten de wijzigingen vanuit Rijk/VNG-congres hiertoe aanleiding bieden dan kan de kadernota op onderdelen in een later stadium alsnog worden aangepast. Een tweede zorgpunt betreft het grote aantal organisaties dat in de uitvoering betrokken is bij de zorg aan de nieuwe doelgroepen vanuit de functies Begeleiding en Persoonlijke Verzorging. Met veel van deze organisaties zijn al contacten gelegd. Op de schaal van Wijk bij Duurstede lijkt het minder gewenst om op termijn contracten af te sluiten met tientallen zorgaanbieders. Tot slot vindt de gemeente Wijk bij Duurstede de overheveling van de functies verpleging en persoonlijke verzorging naar de zorgverzekeraar een gemiste kans. Er is veel overlap tussen de verschillende zorgfuncties. Het liefst zou de gemeente daarom ook deze functies overgeheveld willen zien naar de gemeente (met voldoende bijbehorend budget) zodat de zorg en ondersteuning thuis en op wijkniveau in zijn geheel zo efficiënt en goed mogelijk geregeld kan worden. De gemeenteraad heeft via een motie, die is aangenomen op 16 april 2013, een duidelijke uitspraak gedaan over de zorgen die leven bij de voorgenomen bezuinigingen op de huishoudelijke hulp. De gemeente gebruikt de bestaande overlegstructuren (bijvoorbeeld wethoudersoverleggen, de VNG en richting landelijke overheid) om te wijzen op de kansen en bedreigingen die zij ziet en ervaart Algemene uitgangspunten decentralisatie Om de decentralisatie AWBZ succesvol te kunnen uitvoeren hanteert de gemeente Wijk bij Duurstede een aantal basisuitgangspunten. Deze basisuitgangspunten vormen de basis voor de keuzes die per onderwerp in deze nota gemaakt worden (zie hoofdstuk 5) Lokaal wat kan, regionaal wat moet Om de zorg daadwerkelijk zo goed en efficiënt mogelijk te organiseren gelooft de gemeente Wijk bij Duurstede in de kracht van het lokaal organiseren van de decentralisatie(s) waar dit mogelijk is. De gemeente Wijk bij Duurstede gelooft dat 80% van de vragen lokaal opgelost kan worden en dit willen wij als gemeente ook. Het Wmoloket is hierbij het hart van de lokale zorg en ondersteuningsstructuur. Wanneer het gaat om complexe of locatiegebonden zorg zal dit in samenwerking met de regio of zelfs bovenregionaal worden vormgegeven. Dit sluit aan op hetgeen de afgelopen jaren al bereikt is. 15

16 De cliënt centraal Het huidige aanbod binnen de AWBZ is vaak ingericht per doelgroep. Per doelgroep is er vervolgens ook nog sprake van verzuiling. Het kan daardoor voorkomen dat meerdere organisaties zich op dezelfde doelgroep richten maar vanuit een andere achtergrond (bijvoorbeeld levensbeschouwelijk). De gemeente Wijk bij Duurstede denkt dat op dit punt veel winst te behalen valt. De cliënt, met wat hij of zij nog wel kan, en zijn of haar zorg- en ondersteuningsbehoefte moet centraal staan en niet de doelgroep waartoe de cliënt behoort. Op basis van het in kaart brengen van de vraag moet vervolgens een passend aanbod gevonden worden. Het is belangrijk dat cliënten en activiteiten hierbij worden losgekoppeld van gebouwen en organisaties. Hierbij moet worden gewerkt volgens een ketenbenadering. Dat wil zeggen dat cliënten zoveel mogelijk een uitgebreid en op maat gemaakt pakket aan begeleiding en ondersteuning wordt geboden en dat organisaties nauw met elkaar samenwerken en naar elkaar doorverwijzen. Hierbij wordt een onderscheid gemaakt tussen een aantal zorgketens welke in samenspraak met de betrokken organisaties en cliënten nader gedefinieerd zullen worden. Kortom: meer horizontaal werken en minder verticaal. De wensen en mogelijkheden van de cliënt en zijn/haar netwerk zijn daarbij uitgangspunt Samenwerking centraal De gemeente Wijk bij Duurstede wil de samenwerking tussen organisaties versterken. Mensen hebben namelijk meestal geen beperkingen die door een enkele organisatie of een enkele voorziening kan worden opgelost. Het gaat vaak om meerdere problemen die in samenhang moeten worden aangepakt. Daarom is samenwerking en het aangaan van duurzame samenwerkingsverbanden (bijvoorbeeld in de vorm van allianties of coalities) een voorwaarde voor een succesvolle uitvoering van de decentralisatie. Het gaat hier om samenwerking tussen professionele organisaties maar ook tussen vrijwilligersorganisaties en professionele organisaties en combinaties hiervan. De gemeente wil af van de huidige versnippering in de zorg. Organisaties of samenwerkingsverbanden die een uitgebreid en op maat gemaakt pakket aan zorg en ondersteuning kunnen bieden hebben dan ook de voorkeur. Kortom: bij het zoeken van een oplossing voor een probleem staat de client centraal. De oplossing zal zoveel mogelijk lokaal en algemeen binnen bestaande structuren (bijvoorbeeld eerstelijnszorg) worden gezocht. Wanneer het gaat om langdurige (en complexe) zorg is samenwerking tussen organisaties de oplossing We werken toe naar een inclusieve samenleving De gemeente onderschrijft het belang van een inclusieve samenleving. Een inclusieve samenleving is een samenleving waaraan iedereen zijn of haar bijdrage kan leveren, ongeacht leeftijd, achtergrond of beperkingen. Dit sluit ook aan bij het overkoepelende doel van de Wmo: Alle inwoners moeten mee kunnen doen in de maatschappij. Om dit te bereiken heeft de gemeente al diverse acties in gang gezet. Zo is er integraal beleid opgesteld en vastgesteld om voorzieningen en woningen in de gemeente levensloopbestendig (bereikbaar, toegankelijk, bruikbaar en veilig) te maken. Doordat de gemeente zich inzet voor een levensloopbestendige woon- en leefomgeving kunnen inwoners meer bijdragen aan de samenleving op allerlei manieren. Ook kunnen zij makkelijker participeren waardoor ze ook vaker (vrijwilligers)werk zullen doen of bijvoorbeeld zelf kunnen winkelen of gebruik kunnen maken van de horeca. Ook bij de decentralisatie AWBZ is het uitgangspunt van de gemeente dat cliënten onderdeel uitmaken van onze Wijkse samenleving en hieraan op hun eigen manier een bijdrage leveren. Deze visie gaat uit van tweerichtingsverkeer: er wordt een andere rol gevraagd van de inwoners en tegelijkertijd zal de gemeente maatregelen moeten treffen om hen ook daadwerkelijk zelfredzaam te kunnen laten zijn. 16

17 5. Kaders en keuzes In dit hoofdstuk wordt door middel van de vijf hoofdonderwerpen Toegang tot de zorg, Cliëntondersteuning, Inkoop en financiering, Verantwoording en monitoring en Informele zorg, weergegeven welke keuzes de gemeente maakt. Per onderwerp wordt eerst weergegeven hoe de situatie op dit moment is. Vervolgens wordt een aantal keuzes/kaders aangegeven. De gemeenteraad moet, met input van alle andere betrokkenen, deze keuzes maken en de kaders vaststellen Toegang tot de zorg Hoe is de situatie nu? Op dit moment wordt alle toegang tot de zorg en ondersteuning in de gemeente Wijk bij Duurstede geregeld via het Wmo-loket. Medewerkers van het loket gaan op huisbezoek bij inwoners om problemen in kaart te brengen en oplossingen te formuleren, stellen in overleg met de cliënt een (welzijns)arrangement op en/of stellen zonodig een indicatie voor een individuele voorziening op het terrein van wonen, rollen of vervoer. Samenwerking met diverse organisaties (woningstichting, maatschappelijk werk etc.) en stichting Binding (o.a. mantelzorgondersteuning, vrijwilligerssteunpunt, signaleringsnetwerk, jongerenwerk en ouderenwerk) staat hierbij centraal. Het onderbrengen van het Wmo-loket in hetzelfde pand als stichting Binding was om die reden een bewuste keuze. De gemeente stuurt het Wmo-loket inhoudelijk aan en stelt de financiële en inhoudelijke kaders waarbinnen het Wmo-loket werkt. Voor de AWBZ-zorg is de toegang op dit moment geregeld via het Centrum Indicatiestelling Zorg. Voor de andere transities is het als volgt geregeld: voor de Jeugdzorg is de toegang deels via het CJG en deels via Bureau Jeugdzorg geregeld. Voor alles op het gebied van werk en inkomen kunnen inwoners terecht bij de Regionale Sociale Dienst, BIGA, UWV, enz. Voor alle drie de decentralisaties en voor de huidige Wmo-functies geldt dat signalering een belangrijke rol speelt en dat er een belangrijke (signalerende) rol is voor zorgverleners, huisartsen, eerstelijnszorg en de cliënt en zijn/haar familie zelf Keuzes, scenario s en kaders Keuzes en scenario s 1. Wordt de toegang integraal ingericht voor het gehele sociale domein? Er zijn verschillende scenario s mogelijk: a. Een integraal loket voor alle inwoners gericht op alle mogelijke vragen op het gebied van zorg, werk, inkomen en wonen. b. Een integraal loket waar mensen terecht kunnen voor hun eerste contact. De backoffice voor de verschillende deelonderwerpen is apart georganiseerd. Wel is nauwe samenwerking aanwezig. c. Aparte loketten voor Wmo, Jeugdzorg en Werk en Inkomen. Nauwe samenwerking is aanwezig. d. Aparte loketten voor Wmo en Jeugdzorg en voor Werk en Inkomen. Samenwerking is wel aanwezig. Vanuit de praktijk is onderzoek gedaan naar de manier waarop de toegang vorm gegeven kan worden. Ook is deze keuze voorgelegd aan de organisaties, cliënten en betrokkenen vanuit het veld Hieruit is een ideaalplaatje naar voren gekomen dat in de praktijk het beste zou werken. Daarom wordt in Wijk bij Duurstede gekozen voor optie b. Zie bijlage 8 voor een schematische weergave van deze keuze. Een randvoorwaarde is wel dat de samenwerking in de werkprocessen van de verschillende backofficepartijen opgenomen is. 17

18 2. Hoe geven we het overgangsrecht/de overgangsperiode vorm? Scenario s: a. Alle cliënten herindiceren zodra de NAW-gegevens bekend zijn b. Overgangsjaar hanteren en gedurende dit jaar alle cliënten herindiceren c. Alle cliënten behouden indicatie, er wordt geherindiceerd als indicatie afloopt Een knelpunt bij zowel scenario b als c is dat dit financieel gezien een groot risico voor de gemeente met zich meebrengt en niet uitvoerbaar is binnen het budget dat de gemeente vanuit het Rijk zal ontvangen gezien de aangekondigde kortingen. Voor scenario a. is het een voorwaarde dat de gemeente de NAW-gegevens minimaal een half jaar voor de overheveling van de functies naar de gemeente ontvangt. En zelfs dan zal het waarschijnlijk niet lukken om alle cliënten voor de ingangsdatum te herindiceren. Ook dit scenario zal daarmee een financieel risico voor de gemeente opleveren. Dit probleem is inmiddels bekend bij VNG en Rijk. In bestuurlijke overleggen wordt nagedacht over een oplossing voor dit financiële en inhoudelijke dilemma. In afwachting van de uitkomsten van dit overleg en op basis van de input van clienten en organisaties wordt vooralsnog gekozen voor optie a. Hierbij wordt nadrukkelijk het voorbehoud gemaakt dat voor 1 juli 2014 de NAW-gegevens bij de gemeente bekend moeten zijn, dat er duidelijkheid moet zijn over de precieze vormgeving van het beleid en dat de gemeente/wmo-loket beschikt over voldoende middelen en mankracht om deze keuze uit te voeren. Kaders 1. De gehele voorkant van de Wmo blijft in de frontoffice van het Wmo-loket en blijft fysiek lokaal (dat wil zeggen binnen de grenzen van de gemeente Wijk bij Duurstede) georganiseerd. Hieronder wordt verstaan: sociale kaart, informatie-,doorverwijzings- en bemiddelingsfunctie, (digitaal) loket. 2. Signalering en toeleiding naar zorg en ondersteuning is een taak voor het team Maatschappelijke Opvang (het huidige signaleringsnetwerk ) en het team Jeugd en Gezin (het huidige netwerk 12+/12- ). Beide teams functioneren als sociaal wijkteam. Er is een samen doen team waarbinnen overlappende casuïstiek wordt opgepakt. Een wijkverpleegkundige maakt zonodig en mogelijk onderdeel uit van beide teams. Aanmelding bij het loket of een van de teams kan ook via de gebruikelijke kanalen plaatsvinden (o.a. huisartsen, scholen, woningstichtingen, politie, buurtbewoners). 3. De indicatiestelling/vraagverheldering voor Wmo-functies wordt uitgevoerd door het Wmo-loket. Adviseurs worden hiervoor opgeleid en waar nodig worden extra medewerkers aangenomen. Waarborging van kwaliteit en specialistische kennis over verschillende doelgroepen is hierbij een belangrijke en onmisbare voorwaarde. Waar mogelijk wordt kennis en kunde van zorgaanbieders in het voortraject benut maar het Wmo-loket bepaalt de soort en omvang van het uiteindelijke arrangement. Indicering vindt bij nieuwe cliënten, complexe situaties of op verzoek van de cliënt altijd via een huisbezoek en uitgebreid gesprek plaats. Voor alle cliënten is nazorg geborgd in de werkwijze van het Wmo-loket. Maximaal drie maanden na een huisbezoek vindt een nazorgcontact plaats. Met alle clienten vindt elk jaar (of op verzoek van cliënt of omgeving eerder) een kort evaluatiecontact plaats (telefonisch of via een huisbezoek). 4. Regionaal wordt een expertiseteam aangesteld voor complexe, multiproblem situaties die niet lokaal kunnen worden opgelost. Uitgangspunt hierbij is: lokaal waar het kan en regionaal waar het moet. Dit regionale expertiseteam heeft de taak de expertise die regionaal en lokaal aanwezig is scherp te houden, zonodig met ondersteuning van gespecialiseerde organisaties. Scholing wordt zo mogelijk dan ook regionaal georganiseerd. In wederzijdse afspraken wordt vastgelegd waar de knip plaatsvindt. 5. De indicatiestelling/vraagverheldering wordt vanuit het gedachtegoed van De Kanteling vormgegeven. Dat wil zeggen: ondersteuningsvragen worden breed bekeken waarbij nadrukkelijk gekeken wordt naar zelfredzaamheid, 18