Vogels van het Beuven en omgeving 2010

Transcriptie

1 Vogels van het Beuven en omgeving 2010 Broedvogels Bijzondere vogelsoorten Overwinterende vogelsoorten Fenologie Overige soorten (insecten e.d.) Roel van den Heuvel 2010 VWG de Peel

2 Vogels, insecten en overige soorten: Roel van den Heuvel Insecten en overige soorten: Robert Kastelijn Foto s voorblad: Robert Kastelijn Kaarten (pag 8,9,31 en 32): Google Maps Alle rechten voorbehouden. Niets uit dit rapport mag worden vermenigvuldigd d.m.v. druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de rechthebbenden noch mag het zonder schriftelijke toestemming worden gebruikt voor commerciële toepassingen en/of voor enig ander werk dan waarvoor het is vervaardigd. De auteur besteedt de grootst mogelijke aandacht aan de juistheid van informatie in dit rapport. Fouten zijn echter niet volledig uit te sluiten. U kunt daarom geen rechten ontlenen aan deze teksten MMX RvdH - HAS004 2

3 Inhoudsopgave Inleiding... 4 Broedvogels Resultaten... 6 Gebiedsoverzicht met territoria... 7 Gebiedsoverzicht met begrenzing... 9 Beschrijving per soort Aantalsontwikkelingen territoria Bijzondere vogels Bijzondere waarnemingen Aanvullende broedvogels Kaart aanvullende Fluiters oost Kaart bijzondere soorten Meervensedijk Bijzondere niet broedvogels Slaapplaatsaantallen winter 2009/2010 Beuven Seizoensverloop slaapplaatsaantallen winter 2009/2010 Beuven Beschrijving bijzondere niet broedvogels Voorjaarsfenologie Eerste waarnemingsdata zomervogels Overige soorten (dagvlinders, nachtvlinders, sprinkhanen, e.d.) Overige soorten Dankzegging Dankzegging

4 Inleiding en informatie Inleiding: Voor dit rapport is geprobeerd een overzicht van vogelsoorten te krijgen die in de periode september 2009 tot september 2010 met enige regelmaat op of in de omgeving van het Beuven (Strabrechtse Heide) konden worden aangetroffen. Het betreft hier dus niet alleen broedvogels, maar ook wintergasten (Grote Zilverreiger, Kleine Zwaan) en zomergasten (Visarend, Zwarte Ooievaar), die de plas met enig regelmaat als pleister- en/of slaapplaats gebruikten. De oppervlakte van het totale onderzochte gebied is ongeveer 4 km2 of 400 ha. Ongeveer de helft hiervan is bos, hoofdzakelijk naaldbos (Grove Den) en gemengd bos, maar omvat ook moerasbos. Een kwart is heide afgewisseld met grasvlakten en het overige gedeelte bestaat uit water (voornamelijk bestaand uit het Beuven en het Starven) en moeras/dras. Totaal zijn ruim 100 soorten in beeld gebracht. Broedvogels: De broedvogelresultaten zijn niet gebaseerd op een volledige inventarisatie, omdat niet het gehele gebied even goed bezocht is. Met name Beuven-Zuid is slechts marginaal bezocht omdat dit slecht toegankelijk is. Het betreft hier dus in enkele gevallen de minimale aantallen (Waar mogelijk de uiteindelijke aantallen significant hoger zijn, wordt dit in de soortbeschrijving vermeld). De resultaten geven desalniettemin een goede indruk van de voorkomende broedvogelsoorten. Voor de territoria zijn de Sovon BMP criteria gehanteerd. Voor zekere broedgevallen zijn tenminste voedselvluchten, nesten en/of jongen waargenomen. Niet vermelde soorten zijn niet geteld (vanwege tijdgebrek) of niet aanwezig in het gebied. Vrijwel het hele gebied is meerdere malen bezocht om de soorten te tellen, enkele (kleine) minder toegankelijke gebieden zijn echter niet of nauwelijks bezocht. Alle vormen van opzettelijke verstoring zijn vermeden, er is dus bijvoorbeeld geen gebruik gemaakt van geluid ten behoeve van inventarisatie. Totaal zijn 77 soorten in beeld gebracht, waaronder 16 Rode Lijst soorten. De tellingen hebben plaatsgevonden van februari t/m augustus Helaas was het niet mogelijk alle soorten te tellen. Daardoor zijn Kool- en Pimpelmees, Tuinfluiter, Heggenmus, Zwarte Kraai, Wilde Eend en Houtduif niet geteld, deze soorten komen waarschijnlijk wel voor in het gebied. Het was de bedoeling om van Meerkoet en Fuut alleen de gevallen met jongen te tellen, maar deze zijn helaas helemaal niet gezien. Het is sowieso opvallend dat elk jaar telkens maar enkele paartjes van welke soort dan ook met jongen gezien worden op het Beuven. Mogelijk predatie door Snoeken, wat al eerder is waargenomen. Aanvullende broedvogels: Omdat dit jaar een opmerkelijk goed jaar bleek voor Fluiters is aanvullend een kaart bijgevoegd met 3 territoria van deze soort die net aan de oostkant van het getelde gebied Beuven/Starven werden gevonden. Een 2 e kaart van de Meervensedijk en Bussersdijk is ook bijgevoegd, deze wegen liggen direct aangrenzend aan de noordoostkant van het getelde gebied en deze gegevens waren ook beschikbaar. Overwinterde vogels: Voor de overwinterende soorten, zijn (bijzondere) vogelsoorten geteld die op of nabij het Beuven verbleven gedurende de winter 2009/2010. Het betreft hier hoofdzakelijk soorten die het Beuven als slaapplaats gebruiken zoals ganzen, eenden en zwanen, maar ook soorten als Grote Zilverreiger en Klapekster. Tellen van slaapplaatsen is gedaan op de Sovon wijze (vanaf 1 plek rond zonsopkomst of zonsondergang) van september 2009 tot april De afgelopen winter kenmerkte zich door de langdurige periode van vorst, waardoor de plas voor langere tijd compleet verlaten was. 4

5 Overzomerende vogels: Dit zijn soorten als Visarend, Bruine Kiekendief en Zwarte Ooievaar. Deze soorten pleisteren voornamelijk tijdens de trek naar het zuiden (juli september) voor langere tijd in het gebied. Trekvogels: Ook soorten die regelmatig als trekvogel in het gebied voorbij komen, maar daarbij slechts voor korte tijd in het gebied aanwezig blijven, zijn geteld. Dit zijn soorten als Grauwe Kiekendief, Zwarte- en Rode Wouw. Dwaalgasten: In een enkel geval is ook een dwaalgast beschreven, omdat deze in 2010 enige tijd in het gebied aanwezig is geweest (Bosgors). Overige soorten: Aanvullend zijn ook andere (niet vogel) soorten meegenomen waaronder: zoogdieren, libellen, amfibieën, reptielen, dagvlinders en nachtvlinders. Voor de determinatie zijn bijna alle soorten gefotografeerd. Deze soorten zijn hoofdzakelijk rond de telpost in kaart gebracht, maar in mindere mate ook op enkele andere locaties. Voor dit onderzoek zijn GEEN vangpotten en/of netjes gebruikt. Later dit jaar verschijnt een uitgebreider overzicht van deze soorten. 5

6 Territoria (vrij) algemene soorten Beuven/Starven Naam Aantal Territoria Waarvan Vastg. Broedgeval Dodaars 2 DD 2+ Geoorde Fuut 1 GF 2 Aalscholver 1 Kolonie 11 AS 3+ Roerdomp 3 RD 2+ Lepelaar 0 Lep 3+ Knobbelzwaan 1 1 KnZ 3+ Grauwe Gans 3* 3 GGa 3+ Canadese Gans 2 X CGa 3+ Brandgans (hybride) 1 X BGa 3+ Nijlgans 1 X NGa 3+ Bergeend 1 X BE 2+ Krakeend 2 1 KrE 3+ Zomertaling 3 ZT 3+ Wintertaling 2 1 WT 3+ Pijlstaart 0* PS 3+ Slobeend 4 SE 3+ Tafeleend 4 TE 3+ Kuifeend 5 3 KE 3+ Wespendief 1 1 WD 3+ Havik 2 2 H 3+ Buizerd 1 Bui 3+ Torenvalk 1 TV 3+ Boomvalk 1 1 BV 3+ Waterral 7 WR 2+ Waterhoen 1* 1 WH 1 Scholekster 1 Sc 2+ Kleine Plevier 1* X KPl 3+ Kievit 1 KI 3+ Wulp 1 Wu 3+ Tureluur 1 Tu 3+ Zwartkopmeeuw 2 ZKM 3+ Kokmeeuw 1 Kolonie* 100+ (~1600) KoM 3+ Zwarte Stern 1 X ZSt 2+ Holenduif 3 2 HD 3+ Koekoek 3 1 KO 3+ Bosuil 1 BU 2 Nachtzwaluw 4 NZ 2 Groene Specht 2 GS 2 Zwarte Specht 1 ZS 3+ Grote Bonte Specht 9 1 GBS 3+ Kleine Bonte Specht 0 KBS 3+ Afk Aantal Waarnemingen 6

7 Boomleeuwerik 4 1 BL 3+ Veldleeuwerik 3 1 VL 3+ Boompieper 29 1 BP 3+ Graspieper 3 2 GP 3+ Witte Kwikstaart 1 WKw 3+ Winterkoning 13 W 3+ Roodborst 39 R 3+ Blauwborst 8 2 BB 3+ Gekraagde Roodstaart 10 1 GR 3+ Roodborsttapuit 10 4 RBT 3+ Merel 10 M 2+ Zanglijster 4 1 Z 3+ Grote Lijster 5 2 GL 3+ Sprinkhaanzanger 4 SZ 2+ Bosrietzanger 4 B 1 Kleine Karekiet 22 KK 3+ Grasmus 2 GM 2 Zwartkop 13 ZK 3+ Fluiter 7 Fl 3+ Tjiftjaf 16 Tj 3+ Fitis 43 1 F 3+ Goudhaan 13 GH 3+ Grauwe Vliegenvanger 2 GVl 2 Staartmees 3 SM 3+ Matkop 2 1 Mat 2 Kuifmees 10 2 Kf 2 Zwarte Mees 8 ZM 3 Boomklever 2 BKl 1 Boomkruiper 15 BKr 2 Wielewaal 1 Wie 3 Gaai 3 2 Gaai 3+ Spreeuw 1 1 S 3+ Vink 103 V 3+ Groenling 1 G 3+ Kneu 4 KN 3+ Kruisbek 1 1 KB 3+ Appelvink 1 AV 1 Geelgors 6 GG 3+ Rietgors 13 1 RG 3+ Totaal 71 (77) (1664) Niet gebroed Geen territorium Zeker gebroed 7

8 Gebiedsoverzicht met territoria * Territoria Vink, Fitis, Kleine Karekiet, Kokmeeuw, Goudhaan, Holenduif, Tjiftjaf, Kuifmees, Zwarte Mees, Zwartkop, Groenling, Boomkruiper, Roodborst, Merel, Waterhoen, Winterkoning en Boompieper niet apart aangegeven op de kaart. Roofvogels en Kruisbek en Appelvink ook niet i.v.m. gevoeligheid soort. 8

9 Gebiedsoverzicht met begrenzing en biotoop De rode lijn is de begrenzing van het onderzochte gebied. Rode stip is telpost. 9

10 Beschrijving broedvogels Dodaars (2): Er werd 1 territorium op het Starven en 1 op het Beuven vastgesteld. Voor het eerst in jaren zijn er geen jongen waargenomen op het Starven. Geoorde Fuut (1): Slechts 1 territorium van Geoorde Fuut kon dit jaar aan de oostkant van het Beuven worden vastgesteld. Aalscholver (11): Dit jaar zijn er 11 nesten geteld, dat is vier minder dan De vogels zijn de gehele winter afwezig geweest op de plas en door de kou later dan normaal met het opknappen van de oude nesten begonnen. Pas op 12 Maart werd de eerste vogel op een nest aangetroffen. Op diverse nesten zijn 3 jongen waargenomen. Roerdomp (3): Van de Roerdomp zijn tenminste 3 territoria vastgesteld. Drie vogels zijn meerdere malen roepend na de datumgrens waargenomen. Voor de datumgrens is ook enkele keren een 4 e vogel gehoord. Daarmee blijft de Roerdomp het goed doen op het Beuven zelfs na de zeer strenge winter van dit jaar. 1 Vogel riep overigens zelfs begin juni nog, wat zou kunnen betekenen dat het dier ongepaard is gebleven. Staat op de Rode Lijst. Lepelaar (0): Afgelopen jaar werd er nog tot twee keer toe een nest gebouwd, welke later verlaten werden, maar dit jaar zijn de Lepelaars grote tijd afwezig geweest. Van mei werd een adulte vogel op het Beuven gezien. Daarna werd er pas weer een exemplaar op 8 juli gezien en vanaf 16 juli werden tot 9 augustus twee adulte exemplaren waargenomen, ook parend. Helaas is dit te laat geweest voor een broedpoging. Mogelijk zijn het dezelfde vogels van afgelopen jaar, maar dit is helaas niet met zekerheid vast te stellen. Knobbelzwaan (1): Voor het eerst sinds jaren is er weer een broedende Knobbelzwaan vastgesteld op het Beuven. Het dier had het nest op een eiland in het zuidwesten van de plas. Helaas is later gebleken dat de broedpoging (vogel was i.i.g. van 5-27 mei op nest aanwezig) geen jongen heeft opgeleverd. De vogels zijn na het mislukken van de broedpoging ook vertrokken van het Beuven. Grauwe Gans (3): Hoewel er veel meer territoria vastgesteld konden worden, zijn er maar 3 paar Grauwe Ganzen ook daadwerkelijk met jongen gezien in het gebied. 2 paar op het Beuven (5 en 3 juv) en 1 paar op het Starven (6). Opmerkelijk was dat alle Grauwe Ganzen met jongen van diverse plaatsen op de hei (grafven: 2, s Heerenven: 1, Beuven: 2, Starven: 1) later verzamelden op het Grafven. Canadese Gans (2): Tenminste 2 territoria Canadese Gans werden vastgesteld op het Beuven. Het is onwaarschijnlijk dat de vogels ook daadwerkelijk gebroed hebben. Een paartje op het s Heerenven heeft wel gebroed. 1 0

11 Brandgans (hybride) (1): De gehele periode is een koppel Brandganzen waargenomen, de dieren zaten ook vaak op het Grafven. Eén van de twee vogels was mogelijk een hybride met Canadese Gans. Er is (waarschijnlijk) geen broedpoging ondernomen. Nijlgans (1): Een koppel Nijlganzen is de gehele periode waargenomen, maar er zijn geen nestbouw of jongen waargenomen. Dus zeer waarschijnlijk niet gebroed. Bergeend (1): Hoewel er ruim voldoende waarnemingen zijn voor een territorium is het uiterst onwaarschijnlijk dat de vogels ook daadwerkelijk gebroed hebben. Krakeend (2): Op de plas zelf verbleven veel meer mannetjes, maar er zijn maar 2 paren vastgesteld, waarvan later 1 vrouw met 5 jongen. Net zoals de meeste andere eenden op het Beuven verbleef zij in de noordoost hoek van het Beuven. Het is op zijn zachtst gezegd zeer opmerkelijk dat er zo weinig watervogels met jongen worden gezien op het Beuven (buiten dit geval alleen een Waterhoen en 3 paar ganzen). Zomertaling (3): Alle drie de territoria van Zomertaling bevonden zich in de noordoost hoek van de plas. Staat op de Rode Lijst. Wintertaling (2): 1 territorium bevond zich in de noordoost hoek van de plas, het 2 e op het eiland. Een derde mogelijk territorium (maar heeft de datumgrens net niet gehaald) bevond zich mogelijk ook op het eiland. Op 17 juni werd een adult vrouwtje waargenomen, dit zou kunnen duiden op een mislukt broedgeval. Mogelijk is er ook een geslaagde broedpoging geweest, op 25 juli werd namelijk een vrouwtje met al wat grotere (vliegvlugge) jongen waargenomen. Staat op de Rode Lijst. Pijlstaart (0): Hoewel deze soort net geen territorium heeft gehaald is het toch een opmerkelijke waarneming. Een adult mannetje is van 4-17 mei gezien in de noordoost hoek van de plas. Op 4 mei werd ook tenminste 1 vrouwtje waargenomen. Staat op de Rode Lijst. Slobeend (4): Met 4 territoria Slobeenden doet deze soort het zeer goed. Na de datumgrens zijn overigens 9 paartjes gezien, maar van de overige vijf is de weken erna niets meer vernomen. Ook bij deze eendensoort werden de meeste waarnemingen gedaan in de noordoost hoek van het Beuven. Staat op de Rode Lijst. Tafeleend (4): 4 koppels Tafeleenden werden verspreid over het Beuven waargenomen. Ook verbleven een aantal ongepaarde mannetjes op de plas. Afgelopen jaar zijn nog diverse adulte vrouwtjes met jongen op zowel het Beuven als het Starven gezien, maar er is dit jaar geen enkel jong waargenomen. 1 1

12 Kuifeend (5): Minstens 3 paar Kuifeenden werden binnen de datumgrenzen op het Beuven gezien. Op het Starven werden ook 3 paar Kuifeenden gezien. 1 paar daarvan werd op 5 juni samen met 6 jongen gezien. Een van deze drie paren zou mogelijk een verplaatst paar van het Beuven kunnen zijn. Op het eiland op het Beuven zijn twee nesten aangetroffen (med. W. van Eijck). Ook bij deze soort verbleven een flink aantal ongepaarde mannetjes op de plas. Wespendief (1): Wespendieven werden meerdere malen in het gebied gezien, ook baltsend. Ze zoeken vaak in bosrijke gebieden naar larven en honing van wilde bijenvolken en wespenlarven. 1 broedgeval werd in het gebied vastgesteld. Het paar heeft twee jongen grootgebracht. Havik (2): 2 paar Havik zijn regelmatig vanaf de telpost gezien, ook meerdere malen baltsend. Het ene paar verbleef in de bossen in het noordelijk gedeel van het gebied, het andere paar in het zuidelijk deel. De paartjes hebben respectievelijk 4 en 3 jongen grootgebracht. Buizerd (1): 1 paar Buizerd werd aangetroffen in het gebied. Een van de vogels was de gehele periode duidelijk herkenbaar omdat deze in zijn linkervleugel een handpen miste. Torenvalk (1): Torenvalken broeden ook op heidegebieden en zelfs bij rietland. Het ene territorium werd bij de overgang van rietland naar heide aangetroffen, aan de zuidkant van het Beuven. Boomvalk (1): Ook dit jaar weer 1 territorium van Boomvalk. Het bevond zich in de buurt van het Beuven. Later is ook nog tenminste 1 jonge vogel waargenomen. Staat op de Rode Lijst. Waterral (7): Broedt vaak in moerasgebieden met riet en drassige plekken. Alle territoria werden aan de rand van het Beuven opgemerkt. Omdat Beuven zuid niet geheel bekeken is zal het uiteindelijke aantal territoria nog een stuk hoger liggen Waterhoen (1): Van Waterhoen alleen paren met jongen geteld. Dit leverde dit jaar slechts 1 paar op bij het eiland. Scholekster (1): Een territorium werd gevonden bij de plasjes tussen het Beuven en het Starven. De vogels zijn hier meerdere keren gezien. Het is onbekend of er ook gebroed is. Kleine Plevier (0): Wederom zijn twee adulte vogels lange tijd op de plasjes tussen het Beuven en Starven waargenomen. De pleviertjes zijn meerdere malen baltsend gezien en ook vertoonden de vogels nestindicerend gedrag door meerdere malen Kieviten weg te jagen. Helaas is deze plek zeer verstoringsgevoelig (ook door mensen). Het lijkt er dan ook op dat de vogels verstoord zijn. 1 2

13 Kievit (1): Broedt soms ook aan de rand van plasjes (ook bij Marijkeven). Bij de plasjes tussen het Beuven en Starven werd tenminste 1 territorium ontdekt. Wulp (1): Baltsende Wulpen werden meerdere malen in het gebied tussen het Beuven en het Starven waargenomen. Of er ook daadwerkelijk gebroed werd, is onbekend. Mogelijk betreft het hier vogels van het Marijkeven ruim anderhalve kilometer verderop. Tureluur (1): Voor Tureluur zijn voldoende waarnemingen in geschikt biotoop gedaan om een territorium vast te stellen. Helaas is het gebied zo onoverzichtelijk dat het vrijwel onmogelijk is om zonder verstoring vast te stellen of er ook daadwerkelijk gebroed is. Dit is het eerste territorium in het gebied sinds Staat op de Rode Lijst. Zwartkopmeeuw (2): Er zijn tenminste 2 territoria Zwartkopmeeuw vastgesteld in de kokmeeuwenkolonie op het Beuven. Het gaat hier om 2 adulte vogels en 1 2 e zomer vogel samen met een onbekend kleed. Zwartkopmeeuwen broeden in ons land vaak tussen Kokmeeuwen. Gezien het zeer hoge aantal mislukte broedsels van Kokmeeuw, is het onwaarschijnlijk dat door deze soort geslaagd gebroed is. Kokmeeuw (~1600): Hoewel het overduidelijk is dat er veel Kokmeeuwen broeden op het Beuven is het onmogelijk deze alleen op zicht te tellen. Ik ben dan ook maar bij 100 nesten gestopt, het echte aantal zal vele malen hoger liggen, geschat ruim boven de 1000, maar wel minder als in 2009, dat waren 1900 nesten. (Aantal nesten in 2010 blijkt ca 1600 te zijn; med. W. van Eijck). Opmerkelijk genoeg zijn veel van de nesten voortijdig verlaten en zijn er dit jaar maar zeer weinig (enkele?) jongen grootgebracht op het Beuven. Zwarte Stern (1): Dit seizoen zijn er ruim voldoende waarnemingen voor 1 territorium Zwarte Stern. Er is zeer waarschijnlijk niet gebroed. Staat op de Rode Lijst. Holenduif (3): Vooral bij agrarisch gebied, maar ook in bos. De Holenduif is afhankelijk van grote holen om in te broeden. Drie territoria werden verspreid over het gebied vastgesteld. Koekoek (3): Drie territoria werden vastgesteld in het gebied. In ieder geval 2 daarvan lagen in de buurt van het Beuven. Aangezien ieder vrouwtje gespecialiseerd is om op één zangvogelsoort te parasiteren, is het waarschijnlijk dat tenminste een van deze vogels op Kleine Karekieten parasiteert (een soort waar zeer vaak op geparasiteerd wordt). Een andere vaak geparasiteerde soort is Graspieper, maar die zijn in het gebied weinig aanwezig. Bij deze soort is overigens wel een jong grootgebracht. Staat op de Rode Lijst. Bosuil (1): De enige uil die gevonden werd, was de oude vertrouwde Bosuil die zoals voorgaande jaren weer meerdere malen bij het Starven gehoord werd. Bosuilen houden van loofbossen, in deze hoek is voldoende loof aanwezig. 1 3

14 Nachtzwaluw (4): Tenminste 4 territoria werden opgemerkt aan de noordkant van het Beuven en het Starven. Dit zijn bekende locaties die elk jaar bezet zijn. Alleen in het noordelijk gedeelte van het gebied is naar Nachtzwaluwen gezocht, dus de totale aantallen zullen flink hoger zijn. (Geschat totaal aantal +/- 8). Staat op de Rode Lijst. Groene Specht (2): Twee territoria Groene Specht konden worden vastgesteld in de noordelijke bossen van het gebied. De vogels foerageren voornamelijk op open boomloze terreinen. Dit kunnen ook bredere, met gras begroeide, bospaden zijn. Een vogel werd dan ook foeragerend op een bospad aangetroffen. Staat op de Rode Lijst. Zwarte Specht (1): De noordoost hoek was een goede plek voor spechten. Hier werd buiten Grote Bonte Specht ook een territorium Groene- en Zwarte Specht vastgesteld. De vogels hebben een voorkeur voor oude bossen met veel dood hout, dat is op deze plek voldoende aanwezig. Grote Bonte Specht (9): Kan in alle soorten bos worden aangetroffen, maar heeft wel een voorkeur voor loof- en gemengde bossen. Alle territoria werden van deze soort vastgesteld in gedeeltes met meer naaldbomen, maar wel loof in de buurt. Aangezien territoria van Grote Bonte Spechten vrij klein kunnen zijn, is het mogelijk dat er een enkel territorium gemist is. Kleine Bonte Specht (0): Binnen de datumgrenzen werd 1 keer ten zuidwesten van het Beuven een Kleine Bonte Specht gehoord, maar dit was aan het eind van de periode. Na de periode is de vogel ook nog een paar keer waargenomen. Gezien de late waarnemingen is het onwaarschijnlijk dat de soort hier gebroed heeft en ook een territorium lijkt onwaarschijnlijk. Boomleeuwerik (4): Territoria over het algemeen aan de rand van bossen (2) of bij open plekken in een bos (2). Veldleeuwerik (3): Wordt de laatste jaren vrijwel uitsluitend op heidegebieden aangetroffen. Zo ook de drie territoria, allen aan de westkant van het gebied. Boompieper (29): Alle territoria van Boompieper werden gevonden aan de rand van bossen of bij open plekken in het bos. Graspieper (3): In tegenstelling tot Boompieper, werden territoria van Graspieper maar weinig gevonden in het gebied. Mogelijk is er een zangpost gemist, maar dan nog blijft het aantal bijzonder laag, mede door het niet voldoende aanwezig zijn van geschikt biotoop (voorgaande jaren ook al weinig territoria : 6). Een 2 e legsel van 1 van de broedparen is geparasiteerd door Koekoek. Het jong is geslaagd groot gebracht. Staat op de Rode Lijst. 1 4

15 Witte Kwikstaart (1): Een soort die meer thuishoort op het platteland, maar die een zeer uitgebreide habitatkeuze heeft. Ze kunnen zelfs op open plekken in bossen broeden. Op dezelfde locatie, ten zuidwesten van het Beuven werd afgelopen jaar ook al een paartje aangetroffen. Winterkoning (13): Winterkoningen houden van struikgewas, ze worden dus meestal in de buurt daarvan gevonden. Zo ook de 13 territoria. Roodborst (39): Het Roodborstje houdt van een goed ontwikkelde struiklaag en niet te dichte bodemvegetatie. Dat dit voldoende in het gebied aanwezig is blijkt wel uit de 39 territoria. Blauwborst (8): Blauwborsten broeden het liefst in gevarieerde natte gebieden met open delen en loofboombegroeiing. Je treft ze dan ook vaak aan bij de overgang van riet naar bos. 5 van de 8 territoria werden hier aangetroffen. Omdat Beuven zuid niet geheel bekeken is zal het uiteindelijke aantal territoria mogelijk nog een stukje hoger liggen Gekraagde Roodstaart (10): Houdt van gemengde bossen met open plekken, bijvoorbeeld heide. Veel territoria werden dan ook aan de rand van het bos gevonden, grenzend aan heide. Twee territoria werden bij open stukken in het bos ten noorden van het Beuven aangetroffen. Roodborsttapuit (10): Broedt meestal in open gebied (heide), vaak in de buurt van een bos. De meeste zangposten werden dan ook op de heide aan de rand van een bos opgemerkt. In de direct aangrenzende gebieden buiten het telgebied werden ook veel territoria opgemerkt. Merel (10): Ik had meer territoria verwacht maar ik kon slechts 10 zangposten vinden, mogelijk door de weinige grasvelden (waarop vaak gefoerageerd wordt) die aanwezig zijn in het gebied. Grote Lijster (5): Vijf territoria van Grote Lijsters werden opgemerkt. Grote Lijsters broeden vaak in de buurt van open plekken met gras om te foerageren. In de meeste gevallen is dat hier ook zo. Zanglijster (4): Zanglijsters hebben een voorkeur voor loofbos met flink wat ondergroei. Alle 4 de territoria werden dan ook in dit biotoop aangetroffen. 1 5

16 Cetti s Zanger (0): (Helaas) buiten de datumgrenzen is i.i.g. van 6 tot tenminste 31 augustus minimaal 1 Cetti s Zanger waargenomen. Het gaat hier vermoedelijk om een zeer jonge vogel. Er is ook een kort zingende vogel gehoord, maar het is onduidelijk of dit dezelfde vogel betreft. Voor deze datum is de vogel niet opgemerkt, maar het is niet uit te sluiten dat deze al eerder aanwezig was. Het biotoop is in ieder geval geschikt voor de soort. In 1988 werd het enige territorium voor het gebied vastgesteld. Dit is een zeer zeldzame vogel voor onze regio. Sprinkhaanzanger (4): De sprinkhaanzanger broedt in natte ruigtevegetaties in open gebieden. Alle territoria werden aan de randen van het Beuven (zuid) vastgesteld. Een voormalig territorium bij het Starven leek dit jaar onbezet. Bosrietzanger (4): Bosrietzangers tref je vaak aan bij natte ruigtevegetaties, vaak is er toch wel riet in de buurt. De 4 territoria werden in dit biotoop aan de zuid- en oostkant van het Beuven aangetroffen. Kleine Karekiet (22): Het is geen verrassing dat de Kleine Karekiet een soort van (overjarig) riet is. De 22 territoria werden hier dan ook aangetroffen. Omdat Beuven zuid niet geheel bekeken is zal het uiteindelijke aantal territoria nog een stuk hoger liggen. Grasmus (2): De Grasmus heeft een voorkeur voor open terreinen met struiken. Aangezien dit biotoop weinig aanwezig is in het gebied werden er ook maar 2 territoria vastgesteld. Zwartkop (13): Deze soort heeft net zoals Tjiftjaf een voorkeur voor loof- of gemend bos met grote hoeveelheden ondergroei. Dat de soorten in hetzelfde biotoop voorkomen blijkt ook wel uit het kleine verschil in aantal territoria: 13 (Zwartkop) tegen 16 (Tjiftjaf). Fluiter (7): Maarliefst 7 territoria Fluiter zijn in dit opmerkelijk goede jaar voor de soort waargenomen. Drie zangposten werden gevonden in de gemengde bossen (met veel ondergroei) aan de oostkant van het gebied. 2 zingende vogels werden waargenomen in de bossen in het noordelijke gedeelte, 1 vogel aan de zuidwest kant van het Beuven en 1 vogel werd aangetroffen in de bossen ten zuidoosten van het Beuven. Net buiten het gebied aan de oostkant werden ook nog tenminste drie territoria vastgesteld. Tjiftjaf (16): Met veel moeite konden er 16 zangposten van Tjiftjaf worden vastgesteld. De soort heeft een voorkeur voor loof- of gemend bos met flink wat ondergroei. De vogels zaten ook vrij verspreid over het gebied in gedeeltes met veel loofhout. De eisen die Tjiftjaffen aan hun biotoop stellen liggen dicht bij die van Zwartkop. Fitis (43): 43 territoria van Fitis zijn in het gebied gevonden. In tegenstelling tot Tjiftjaf, werden hier ook regelmatig meerdere zangposten vlak bij elkaar gevonden. Deze soort komt buiten loof- en gemengd bos ook vaak voor in naaldbos, dit blijkt ook uit het hogere aantal territoria. 1 6

17 Goudhaan (13): Een soort van naaldbos. De 13 territoria werden dan ook hoofdzakelijk in dit biotoop aangetroffen. Grauwe Vliegenvanger (2): Grauwe Vliegenvangers hebben een voorkeur voor loof- en gemengd bos, vaak met ondergroei. De 2 territoria van deze lastige soort werden in dit biotoop aangetroffen. Ongetwijfeld zullen er van de Grauwe Vliegenvanger meer territoria zijn. Staat op de Rode Lijst. Staartmees (3): De staartmees kan in veel soorten biotopen worden aangetroffen. De aanwezigheid van een dichte begroeiing is wel een voorwaarde. Dit kan zijn in de vorm van jonge aanplant of struiken. De drie territoria werden in gedeeltes met dicht naaldbos vastgesteld. Matkop (2): Matkoppen broeden meestal in gebieden met veel dood hout en hebben net zoals Staartmezen, vaak een zeer groot territorium. Van deze soort zijn dan ook maar 2 territoria vastgesteld. Staat op de Rode Lijst. Kuifmees (10): De Kuifmees heeft een voorkeur voor naaldbos (dennen) en in mindere mate gemengd bos. Alle territoria werden in gedeeltes met veel naaldbos (Grove Den) aangetroffen. Zwarte Mees (8): De Zwarte Mees is ook een bewoner van naaldbossen, maar houdt meer van Sparren. De meeste territoria werden hoofdzakelijk in naaldbos aan de oostkant van het gebied vastgesteld, mogelijk staan hier meer sparren. Boomklever (2): 2 territoria Boomklever bevonden zich in de bossen ten noordoosten van het Starven. De soort is gebonden aan spechten omdat deze de broedholen gebruikt die de spechten uithakken. Gezien de opmerkelijke aanwezigheid van spechten in deze hoek is het niet vreemd dat hier Boomklevers werden aangetroffen. Boomkruiper (15): Boomkruipers zijn overal te vinden waar bomen zijn. De soort stelt maar weinig eisen aan zijn leefomgeving. Er werden tenminste 15 territoria vastgesteld. Wielewaal (1): Een territorium Wielewaal werd vastgesteld in de zuidwest hoek van het Beuven. Vermoedelijk verbleef de vogel ook vaak in de bossen rondom het Marijkeven aangrenzend aan het gebied. Er is later ook een jonge vogel gezien, maar het is niet duidelijk of deze van hier afkomstig is. Dit is het eerste territorium sinds Staat op de Rode Lijst. Gaai (3): Gaaien hebben een voorkeur voor loof- of gemengd bos. De drie territoria werden in gemengd bos aangetroffen. 1 7

18 Spreeuw (1): Niet echt een soort die je op de heide of in het bos verwacht aan te treffen, hoewel ze wel in bossen kunnen broeden. De soort werd 1 maal aangetroffen en had zijn nest in een oud spechtenhol. Vink (103): De Vink doet het in alle biotopen goed en met tenminste 103 zingende mannetjes is deze soort zoals verwacht ruim vertegenwoordigd. Groenling (1): Dat de Groenling geen heide- en bossoort is (meer van cultuurlandschap) blijkt wel uit het ene territorium dat gevonden werd in het hele gebied. Kneu (4): Kneu s komen hoofdzakelijk voor bij open gebieden met veel ruige begroeiing, struikgewas en allerlei planten. Alle territoria in het gebied werden aan de rand van bossen aangetroffen. Staat op de Rode Lijst. Appelvink (1): In de bossen ten zuidoosten van het Starven is een paartje Appelvinken waargenomen, dit is voldoende voor een territorium. Appelvinken treft men vaak aan in hoog opgaande bossen met oude beuken en eiken; gemengde bossen of uitsluitend loofbos. Ook in oude parken kunnen appelvinken worden aangetroffen. Het paartje werd in een hoog opgaand gemengd bos aangetroffen. Dit is het eerste territoria van de soort dat ooit in het gebied is vastgesteld. Kruisbek (1): Op ongeveer dezelfde plek als in 2009 heeft weer een paartje Kruisbekken gebroed. Dit jaar zijn 3 jongen waargenomen (afgelopen jaar 4). Een 2 e territorium bevond zich mogelijk ten noorden van het Beuven, maar dit is helaas niet met zekerheid vastgesteld. Kruisbekken zijn een soort van naaldbossen en gemengde bossen, vaak met wat grotere naaldbomen. Geelgors (6): Soort die in het gebied voorkomt op de heide, maar komt ook voor op akkers, weilanden, etc. Ze broeden vaak aan de rand van bossen. Alle territoria werden aan bosranden aangetroffen. Rietgors (13): Een echte soort van het riet. Alle Rietgorzen werden rond het Beuven of Beuven Zuid gezien en/of gehoord. De vogels zaten verspreid over de rietkragen aan de rand van de plas. 1 8

19 Aantalsontwikkelingen territoria Hieronder enkele grafieken met de aantallen territoria van vogelsoorten tussen 2002 en In 2009 zijn de meeste soorten niet meer geteld, dus hiervan ontbreken hoofdzakelijk de gegevens, waar mogelijk zijn deze aangevuld (Bij Veldleeuwerik ontbreken uiteindelijk de gegevens van 2009). Van veel andere soorten ontbreken ook de gegevens van 2007 en 2008, deze konden dan ook niet opgenomen worden. 1 9

20 2 0

21 2 1

22 2 2

23 2 3

24 2 4

25 2 5

26 2 6

27 2 7

28 Bijzondere waarnemingen Beuven 6 Februari-7 Maart: 2-7 Baardmannetjes (mogelijk de gehele winter aanwezig, zie 2009) 9 Feb: 1 Kleine Rietgans (overnacht, tussen Toendrarietganzen en Kolganzen) 4 Maart: Roodborsttapuit (1 e ) 1-7 Maart: 3 Nonnetjes (2vr, 1m) 17 Maart: 1 Nonnetje (vr, enige tijd tp op het Beuven) 17 Maart: 1 Zwartkopmeeuw (1 e ) 17 Maart: 5 Baardmannetjes 20 Maart: 1 Boerenzwaluw (1 e ) 20 Maart: 9 Oeverzwaluwen (1 e ) 24 Maart: 1 Boompieper (1 e ) 18 Maart: 14 Kluten (overnacht) 19 Maart: 4 Krooneenden (2v,2m) 19 Maart: 2 Zomertalingen(m) (1 e ) 22 Maart: 72 Pijlstaarten ( s ochtends ingevallen, grote groep voor de regio) 22 Maart: 4 Roerdompen (roepend) Maart: 1 Bosgors (onv m/ad vrouw) 1 April: 1 Beflijster (1 e ) 6 April: 2 Gele Kwikstaarten (1 e ) 14 April: 1 Groenpootruiter (1 e ) 14 April: 1 Zwarte Wouw (1 e ) 16 April: 1 Gierzwaluw (1 e ) 16 April: 1 Zwarte Ruiter (1 e ) 9-10 April: 1 Rietzanger (m, zingend) 10 April: 11 Aalscholvernesten bezet 14 April: 2 Grauwe Ganzen (5juv), 2 Grauwe Ganzen (3juv) April: Grote Lijster (voedseltransport) 17 April: 57 Slobeenden (vrouwtjes en mannetjes) 20 April: 18 Slobeenden (9 paartjes) 24 April: 11 Slobeenden (2v,9m) 24 April: 1 Grauwe Kiekendief (ad man, overtrekkend, vermoedelijk overnacht) 25 April: 1 Grauwe Kiekendief (ad man, overtrekkend, vermoedelijk overnacht) 30 April: 1 Zomertaling (m) 30 April: 2 Geoorde Futen 30 April: 3 jonge Aalscholvers (eerste, op nest 1) 30 April: 4 Slobeenden (1v, 3m) 30 April: 4 Roerdompen (3 gezien en 1 gehoord) 30 April: 1 Noordse Stern (kort tp op het Beuven) 4 Mei: 3 Pijlstaarten (2v,1m) 5 Mei: 1 Pijlstaart (m) 5 Mei: 1 Knobbelzwaan op het nest 5 Mei: 1 Zwartkopmeeuw 8 Mei: 6 Krakeenden (5 jongen) 8 Mei: 3 Slobeenden (m) 8 Mei: 1 Zomertaling (m) 8 Mei: 1 Pijlstaart (m) 9 Mei-27 Mei: 1 Knobbelzwaan op het nest 9 Mei: Minimaal 1 jonge Aalscholver op 2e nest 12 Mei: 2 Zomertalingen (m) 13 Mei: Minimaal 10 jonge Aalscholvers in de kolonie 13 Mei: 1 Zomertaling (m) 2 8

29 13-17 Mei: 1 Pijlstaart (m) 14 Mei: 3 Zomertalingen (m) 14 Mei: 5 Slobeenden (1v,4m) 14 Mei: 2 Wintertalingen (m) 14 Mei: 1 Smient (m) 17 Mei-19 Mei: 1 Lepelaar (adult) 17 Mei: 1 Geoorde Fuut 17 Mei: 2 Bergeenden (adult) 17 Mei: 5 Zwarte Sterns 18 Mei: 1 Zomertaling (m) 18 Mei: 2 Zwarte Sterns 18 Mei: 2 Wintertalingen (v+m) 20 Mei: 1 Slobeend (m) 21 Mei: 2 Zwartkopmeeuwen (adult) Mei: 2 Bergeenden 23 Mei: 2 Boomleeuweriken (voedseltransport) 23 Mei: 8 Zwarte Sterns 23 Mei: 4 Zwartkopmeeuwen (2 adult, 1 2 e zomer, 1?) 23 Mei: 2 Wintertalingen (m) 25 Mei: 1 Zwartkopmeeuw 25 Mei: 2 Zwarte Sterns 27 Mei: 1 Casarca (ad v) 05 Juni: Blauwborst met jongen. 12 Juni: 2 Wintertalingen (m) 14 Juni: 1 Kleine Bonte Specht 17 Juni: 1 Wintertaling (ad vrouw) 27 Juni: 1 Kleine Bonte Specht 28 Juni: 1 Klapekster (vroege Klapekster weer terug voor het 7 e jaar op rij) 04 Juli: 1 Kleine Bonte Specht 08 Juli: 1 Kleine Bonte Specht 08 Juli: 1 Lepelaar 10 Juli: 1 Sprinkhaanzanger 11 Juli: 1 Kleine Bonte Specht 16 Juli-09 Augustus: 2 Lepelaars 18 Juli: 1 Kleine Bonte Specht Juli: 1 Visarend 24 Juli: 1 Grote Zilverreiger 25 Juli: 4 Wintertalingen (ad en grotere vliegvlugge jongen) 25 Juli: 1 Sprinkhaanzanger 27 Juli: 1 Jonge Havik 05 Augustus: 4 Zwarte Ooievaars Augustus: 1 Cetti s Zanger Augustus: 1 Visarend Augustus: 2 Krombekstrandlopers Augustus: 1 Lepelaar Augustus: 2 Zwarte Ooievaars 27 Augustus: 3 Temminck s Strandlopers 28 Augustus: 1 Draaihals 03 September: 4 Ortolanen overvliegend, waaronder groepje van September: 1 Visarend (op 9 sep, zelfs 2 exemplaren) 10 September: 1 Kleine Strandloper 12 September: 1 Kleine Strandloper 2 9

30 Bijzondere waarnemingen plasjes tussen Beuven en Starven 16 April-23 Mei: 2 Kleine Plevieren 23 April: 2 Watersnippen 8 Mei: Kleine Plevieren nest indicerend gedrag 14 Mei: 1 Wintertaling (m) 15 Mei: 1 Tureluur 15 Mei: 3 Wintertaling (1v,2m) 17 Mei: 2 Wintertalingen (v+m) 18 Mei: 2 Tureluurs 23 Mei: 1 Kleine Plevier baltsend 23 Mei: 2 Wintertalingen (m) 23 Mei: 1 Slobeend (m) 28 Mei: 1 Tureluur 05 Juni: 2 Groenpootruiters Bijzondere waarnemingen Starven 20 April: 2 Grauwe Ganzen (6 jongen) Begin Mei: 5 Kruisbekken (2 ad en 3 jongen) 8 Mei: 4 Fluiters (z) 13 Mei: 2 Appelvinken 13 Mei: Tenminste 3 Kruisbekken (vermoedelijk het familiegroepje van begin Mei) 5 Juni: 8 Kuifeenden (ad v,m en 6 jongen) Bijgewerkt tot 14 september

31 Kaart aanvullende Fluiters oost Op de volgende kaart zijn aanvullend ook de drie meest oostelijke territoria van Fluiter ingetekend. Allen langs de Kempenweg/Bussersdijk. Hiermee komt het totale aantal territoria in het oostelijk gedeelte op 10. De twee overige (meest linkse) territoria staan ook op de eerdere kaart op pagina

32 Kaart bijzondere soorten Meervensedijk Op de volgende kaart zijn aanvullend nog wat territoria van bijzondere soorten ingetekend langs de Meervensedijk (Bussersdijk) net ten noordoosten van het gebied Beuven/Starven. Ingetekende territoria zijn; 1 Steenuil (SU) (een Steenuiltje is overigens overreden door een auto), 1 Groene Specht (GS), 1 Kolonie Huiszwaluw (HZ) (aantal niet geteld), 2 Boerenzwaluw (BZ), 1 Gele Kwikstaart (GKw), 1 Zwarte Roodstaart (ZR), 1 Gekraagde Roodstaart (GR),1 Roodborsttapuit (RBT), 1 Buizerd (Bui) en 1 Geelgors (GG). 3 2

33 Slaapplaatsaantallen winter 2009/2010 Beuven Soort Hoogste aantal 2009/ /2009 Aalscholver Grote Zilverreiger Blauwe Reiger 23 2 Knobbelzwaan 3 0 Kleine Zwaan Wilde Zwaan Toendrarietgans Kolgans Kleine Rietgans 1 2 Grauwe Gans Canadese Gans Brandgans 5 6 Nijlgans Bergeend 1 2 Krakeend Wintertaling Slobeend Tafeleend Kuifeend Pijlstaart 7 7 Brilduiker Grote Zaagbek Nonnetje 3 (2v + 1m) 0 Krooneend 4 (2v + 2m) 0 Topper 0 1 (onv. Man) Hybride Kuifeend x Tafeleend 0 1 (man) Kraanvogel 0 10 Stormmeeuw 2 3 Kokmeeuw Kluut 14 0 Scholekster 1 0 Spreeuw Rode naam = (Vrij) zeldzame soort in de regio. 3 3

34 Seizoensverloop slaapplaatsaantallen winter 2009/2010 Beuven 3 4

35 3 5

36 3 6

37 Uit de gegevens zijn duidelijk de gevolgen van de strenge winter van afgelopen seizoen op te maken. Zo was het Beuven eind december/begin januari en rond 15 februari (vrijwel) volledig dichtgevroren, wat resulteerde in een compleet verlaten plas. Hierdoor bleven vermoedelijk de aantallen van de meeste soorten ook lager dan gewoonlijk. Met uitzondering van Grote Zaagbek en Brilduiker, die het wel redelijk goed deden. Normaal gesproken arriveren de soorten aan het einde van het jaar (m.u.v. de ganzen, deze meestal pas januari) om vervolgens de gehele periode aanwezig te zijn en een opbouwend verloop te laten zien. Deze opbouw werd afgelopen seizoen dus duidelijk onderbroken door de twee vorsperiodes, waarvan vooral de eerste langdurige periode een duidelijke invloed heeft gehad. 3 7

38 Beschrijving bijzondere niet broedvogels Zwarte Ooievaar (zomergast): Een soort die jaarlijks tijdens de trek op de Strabrechtse Heide verschijnt, vooral in het najaar (eind juli tot begin september). De vogels lijken vooral in het Grafven geïnteresseerd te zijn. De afwezigheid van water op deze plas heeft meestal als resultaat dat er maar weinig Zwarte Ooievaars in het gebied blijven rondhangen. Ook enkele plasjes bij het Beuven worden vaak bezocht, zo ook dit jaar, o.a. op 5 augustus 4 exemplaren en op 21 en 22 augustus 2. Dit jaar werden 15 vogels die over het gebied trokken genoteerd. Grote Zilverreiger (wintergast): Een soort die de afgelopen jaren als wintergast erg is toegenomen. Zo ook op het Beuven, waar sinds enkele jaren een slaapplaats van deze soort aanwezig is. Groepen van meer dan tien exemplaren zijn de laatste jaren eerder regel dan uitzondering met een seizoensmaximum van 40 exemplaren in september Lepelaar (??): Voorheen dwaalgast. Zie broedvogels pagina 10. Wilde Zwaan (wintergast): Enkele jaren terug nog de meest algemene zwaan in de winter, maar is deze positie kwijt door de enorme toename van de Kleine Zwaan. Deze winter bleven de aantallen op de slaapplaats wat aan de lage kant, met maximaal 11 vogels, vermoedelijk door het dichtvriezen van het Beuven. Kleine Zwaan (wintergast): Kleine Zwanen nemen de laatste jaren hand over hand toe in ons land, zo ook op het Beuven. De plas wordt in de winter jaarlijks als slaapplaats gebruikt. Met in het seizoen 2009/2010 een maximum van 51 exemplaren. De vogels wisselen regelmatig of verplaatsen zich vaak naar het Soerendonks Goor en weer terug. Aangezien Kleine Zwanen op weilanden e.d. foerageren verblijven ze vrijwel alleen vroeg in de ochtend, laat op de avond en s nachts op de plas. Toendrarietgans (wintergast): Algemene wintergast, die het Beuven als slaapplaats gebruikt, vaak samen met Kolganzen. De aantallen komen regelmatig boven de duizend uit, maar zijn dit jaar vermoedelijk lager gebleven (max 550) door de lange vorstperiode. Kolgans (wintergast): Algemene wintergast, die het Beuven als slaapplaats gebruikt, vaak samen met Toendrarietganzen. De aantallen komen regelmatig boven de duizend uit, maar zijn dit jaar vermoedelijk lager gebleven (max 300) door de lange vorstperiode. De hoogste aantallen Kol- en Toendrarietganzen verblijven meestal op de slaapplaats in januari en februari. Kleine Rietgans (trekvogel): De Kleine Rietgans is in tegenstelling tot het noorden van het land in onze regio een echte zeldzaamheid. De vogels worden wel jaarlijks in Zuidoost Brabant gezien, maar het betreft hier dan meestal slechts enkele exemplaren. Dit jaar werd er tussen de Toendrarietganzen en Kolganzen een Kleine Rietgans opgemerkt op de slaapplaats op het Beuven. 3 8

39 Pijlstaart (trekvogel): Wintergast met jaarlijkse maxima op de plas tot ca 25 exemplaren. Dit jaar werd op 22 maart een ongekend grote groep van 72 vogels gezien. Pijlstaarten verblijven meestal maar kort op het Beuven voornamelijk tijdens de voorjaarstrek. Krooneend (trekvogel): Ook dit jaar weer Krooneenden op het Beuven. Vier vogels werden gezien op 19 maart. De groep bestond uit twee vrouwtjes en twee mannetjes. Helaas zijn deze fraaie eenden bij ons een zeldzaamheid. Vier exemplaren betekent voor onze begrippen een hoog aantal. Brilduiker (wintergast): Wintergast in ons land en de regio, soms zelfs tot bijna dertig exemplaren op het Beuven. Afgelopen winter werd een maximum bereikt van 27 exemplaren. Grote Zaagbek (wintergast): Een vrij talrijke wintergast op het Beuven, maar omdat de soort vrijwel niet op de plas foerageert, wordt het Beuven voornamelijk als slaapplaats gebruikt. De hoge aantallen worden dan overdag ook vrijwel niet aangetroffen. Het hoogste aantal op de slaapplaats kwam dit jaar uit op 27 vogels. Nonnetje (wintergast): Een zeldzame eendensoort in het binnenland en onze regio in het bijzonder, zeker de laatste jaren. Van 1 tot 7 maart verbleven drie vogels op het Beuven, 2 vrouwtjes en 1 mannetje. Op 17 maart was ook nog kort een vrouwtje aanwezig. Met vier vogels is dit een zeer goed jaar voor de soort. Kraanvogel (trekvogel): Overnacht vrijwel jaarlijks op de Strabrechtse Heide, soms ook in het onderzochte gebied. Eind 2009 en begin 2010 zijn er tot dusver nog maar weinig trekkers gezien, overnachtende vogels zijn in het gebied ook nog niet vastgesteld, maar de najaarstrek van 2010 moet nog komen. Visarend (zomergast): Vrijwel jaarlijks duiken er in de zomer (juli tot september) Visarenden op bij het Beuven. De vogels blijven regelmatig langere tijd bij de plas aanwezig, alhoewel de laatste jaren maar weinig Visarenden langer bleven rondhangen. Dit jaar gelukkig weer wel. Er verbleef een vogel bij de plas van 20 t/m 27 juli, van 13 t/m 19 augustus en van 8 t/m 13 september met op de negende zelfs twee exemplaren. De plas wordt ook af en toe als plaats om te overnachten gebruikt (ook tijdens de voorjaarstrek). Rode Wouw (trekvogel): Wordt jaarlijks op trek waargenomen in het gebied, meestal vaker dan zijn soortgenoot de Zwarte Wouw. Soms overnacht de soort hier ook. Dit jaar zijn in het gebied geen zekere overnachtende gevallen vastgesteld, op het overig gedeelte van de Strabrechtse Heide is tenminste 1 geval bekend. Ook de trekkers over het gebied tussen september 2009 en september 2010 bleven aan de lage kant met tenminste 12 exemplaren. Rode Wouwen blijven vrijwel nooit voor langere tijd aanwezig in het gebied. 3 9

40 Zwarte Wouw (trekvogel): Wordt jaarlijks op trek waargenomen in het gebied. Soms overnacht de soort hier ook. In dit jaar betreft het zeker 1 overnachtende vogel op 14 april. In het overig gedeelte van de Strabrechtse Heide overnachten ook af en toe Zwarte Wouwen (dit jaar zeker 1 exx). De soort wordt vrijwel uitsluitend in het voorjaar waargenomen. Het aantal trekkers over het gebied tussen september 2009 en september 2010 kwam uit op tenminste 7 vogels. Net zoals de Rode Wouw, blijft de Zwarte Wouw vrijwel nooit lang rondhangen in het gebied. Bruine Kiekendief (zomergast): Vrijwel jaarlijks jagen er voor langere tijd Bruine Kiekendieven in het gebied. Vooral tijdens de najaarstrek in augustus en september. Ook dit jaar zijn er weer diverse exemplaren gezien, waarvan tenminste 1 vrouwkleed vogel langere tijd aanwezig is geweest (8 tot 13 september). Het gebied wordt ook regelmatig als slaapplaats gebruikt door de soort. Blauwe Kiekendief (wintergast): Wordt vrijwel jaarlijks in de winter en tijdens de trekperiodes in het gebied aangetroffen. Afgelopen winter werden er overigens maar weinig waarnemingen gedaan mogelijk door de strenge vorstperiode. Ook werden er slechts 13 trekkers genoteerd. Grauwe Kiekendief (trekvogel): Zeldzame soort die niet jaarlijks uitsluitend tijdens de trek in het gebied wordt waargenomen. Dit jaar betreft het tenminste twee exemplaren, beiden adult man, die vermoedelijk overnacht hebben. Kluut (trekvogel): Kluten worden maar zelden in Zuidoost Brabant waargenomen, opmerkelijk was dan ook de overnachtende groep van 14 vogels op 18 maart. Het is echter slechts bij 1 overnachting gebleven, vermoedelijk betrof het hier een groep op trek. Bontbekplevier (zomervogel): Deze steltloper kan jaarlijks tijdens de najaarstrek enige tijd pleisterend in het gebied worden aangetroffen. Soms kunnen deze aantallen flink oplopen, maar meestal betreft het slechts enkele exemplaren. Dit jaar was tenminste 1 vogel langere tijd aanwezig van 4 tot 13 september. Temminck s Strandloper (trekvogel): Een minder algemene steltloper die niet jaarlijks bij het Beuven gezien wordt. Op 27 augustus werden drie exemplaren waargenomen aan de noordkant van de plas. Kleine Strandloper (trekvogel): Ook een vrij zeldzame steltloper voor onze regio. Op 10 en 12 september werd 1 exemplaar waargenomen op het Beuven. Bonte Strandloper (zomergast): Een vrij algemene steltloper die vooral in het najaar (juli-oktober), enige tijd pleisterend kan worden aangetroffen op het Beuven of Starven. Er werden dit jaar onder andere groepjes van 6 vogels gezien. 4 0

41 Krombekstrandloper (trekvogel): Een niet algemene steltloper voor onze regio, die de laatste jaren tijdens de trek met enige regelmaat opduikt. Van 21 tot en met 27 augustus verbleven 2 onvolwassen exemplaren bij het Beuven. Bosruiter (zomergast): Een algemene steltloper op doortrek in het najaar (juli-september) in het gebied. De vogels blijven vaak langere tijd rondhangen, groepjes tot 10 exemplaren zijn geen uitzondering. Er werden dit jaar o.a. groepjes van 6 exemplaren waargenomen. Groenpootruiter (zomergast): Een algemene steltloper op doortrek in het najaar (juli-september) in het gebied. De vogels blijven vaak langere tijd rondhangen, groepjes van ruim 10 exx zijn geen uitzondering. Er werden dit jaar o.a. groepjes van 6 exemplaren waargenomen. Ook zijn 2 vogels op 5 juni gezien en gehoord bij het Beuven, de soort is in deze periode meest afwezig in ons land. Zwarte Ruiter (zomergast): Een iets minder algemene soort als Groenpootruiter, maar desalniettemin toch vrij regelmatig en talrijk aanwezig tijdens de doortrek. Dit jaar werd onder andere een groep van 6 vogels waargenomen op het Beuven. Noordse Stern (trekvogel): Een echte Stern van de kust, maar toch duiken ze ook in het binnenland op, zo ook dit jaar weer op het Beuven. Helaas betrof het deze keer maar 1 exemplaar op 30 april. In 2009 werden op 6 mei nog 63 exemplaren gezien. Het gaat hier waarschijnlijk om vogels op trek, die vaak met een regenbui naar beneden lijken te komen. In de meeste gevallen zijn Noordse Sterns maar kort aanwezig. Draaihals (trekvogel): Soort die (vrijwel) jaarlijks alleen tijdens de trek in het gebied wordt opgemerkt. Het gaat hier meestal maar om enkele exemplaren die soms ook langere tijd (enkele dagen) aanwezig zijn. Dit jaar werd i.i.g. 1 exemplaar aangetroffen bij het Beuven op 28 augustus. Paap (trekvogel): Paapjes worden net als Tapuiten voornamelijk tijdens de trek in het gebied waargenomen. Verschillende vogels van deze soort blijven dan enkele dagen rondhangen, om vervolgens hun weg naar het zuiden weer te hervatten. Tapuit (trekvogel): Ook de Tapuit wordt uitsluitend gedurende de trek in het gebied waargenomen, al lijkt de soort dan wel iets algemener als het Paapje. Ook de Tapuiten blijven meestal enkele dagen rondhangen. Cetti s Zanger (??): (Voorheen) dwaalgast. Zie broedvogels pagina

42 Rietzanger (trekvogel): Hoewel in het westen van het land een algemene broedvogel, blijft de soort in Zuidoost Brabant een heuse zeldzaamheid. Toch werd de voorgaande jaren vrijwel jaarlijks een territorium bij het Beuven vastgesteld, voor het laatst in Een zingende vogel werd dit jaar op 9 en 10 april opgemerkt aan de zuidkant van de plas. Klapekster (wintergast): De Strabrechtse Heide is een zeer goed gebied voor overwinterende Klapeksters, waarbij aantallen boven de vijf geen uitzondering zijn (afgelopen winter tenminste 7 exx). Ook rond het Beuven verblijven elke winter meerdere Klapeksters, meestal betreft het hier twee tot drie exemplaren (1 aan de westkant, 1 aan de oostkant en 1 aan de zuidkant). Alle drie de territoria waren afgelopen winter bezet. De vogel aan de westkant betreft de jaarlijks zeer vroeg terugkerende Klapekster, die voor het 7 e jaar op rij al in de zomer terugkeert. In 2010 zelfs al op 28 juni. Met uitzondering van de vroeg terugkerende vogel, worden de meeste Klapeksters tussen half oktober en april gezien. Bosgors (dwaalgast): De eerste waarneming van deze zeldzame gors in de regio en daarmee een van de weinige voor het binnenland. De vogel werd op 27 en 28 maart gezien en gehoord aan de rand van het Beuven. Het betrof hier waarschijnlijk een onvolwassen vogel of vrouwtje. Zomergast: soort die jaarlijks in de zomer langere tijd in het gebied aanwezig is. Wintergast: idem maar dan in de winter. Trekvogel: soort die jaarlijks voornamelijk gedurende de trek en maar kort wordt waargenomen. Dwaalgast: soort die zelden in het gebied wordt waargenomen. 4 2

43 Voorjaarsfenologie 2010 Hieronder worden de eerste waarnemingsdata van zomervogels in 2010 vermeld. Soort Eerste waarneming Zomertaling Wespendief Zwarte Wouw Bruine Kiekendief Grauwe Kiekendief Boomvalk Kleine Plevier Regenwulp Groenpootruiter Zwarte Ruiter Bosruiter Dwergmeeuw Zwarte Stern Koekoek Gierzwaluw Boomleeuwerik Oeverzwaluw Boerenzwaluw Huiszwaluw Boompieper Gele Kwikstaart Blauwborst Gekraagde Roodstaart Tapuit Beflijster Sprinkhaanzanger Kleine Karekiet Fluiter Tjiftjaf Fitis 19-mrt 15-mei 14-apr 20-mrt 24-apr 24-apr 2-apr 14-apr 14-apr 16-apr 20-apr 9-apr 21-apr 17-apr 16-apr 12-mrt 20-mrt 20-mrt 30-mrt 24-mrt 4-apr 27-mrt 11-apr 28-mrt 1-apr 18-apr 4-mei 8-mei 21-mrt 26-mrt Groen is vrij vroege waarneming. Rood is vrij late waarneming. 4 3