Monitor Vaccinatiegraad Nationaal Programma Grieppreventie

Transcriptie

1 Monitor Vaccinatiegraad Nationaal Programma Grieppreventie 2015 Marianne Heins Mariëtte Hooiveld Petra ten Veen Joke Korevaar Dit rapport is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen worden gebruikt met bronvermelding.

2 Het NIVEL onderzoekt de gezondheidszorg. Dat onderzoek kijkt mee met de mensen die zorg krijgen en de mensen die de gezondheidszorg vormgeven en leveren: patiënten, de overheid, zorgverleners en verzekeraars, zorgorganisaties en toezichthouders. Zij bepalen de kwaliteit, betaalbaarheid en toegankelijkheid van de zorg. NIVEL-onderzoek heeft maatschappelijke en wetenschappelijke impact. Dat is de dubbele missie van het NIVEL. Wetenschap en praktijk versterken elkaar. Het onderzoeksproces van het NIVEL is ISO 9001 gecertificeerd. Elk NIVEL-onderzoek leidt tot een openbare publicatie. Dat is vastgelegd in de statuten. Tegelijkertijd zoekt het NIVEL voortdurend naar interactie met de mensen die de resultaten van zijn onderzoek kunnen gebruiken. Bij het NIVEL werken ruim 150 mensen, van wie ruim honderd onderzoekers. ISBN Telefoon Fax

3 Samenvatting Tijdens de jaarlijkse griepvaccinatie campagne van 2015 werd 18,8% van de Nederlandse bevolking gevaccineerd. Van de doelgroep met een hoog risico op complicaties bij de griep werd 50,1% gevaccineerd. Er is opnieuw sprake van een daling (2,7%) in het aantal personen dat gevaccineerd werd. Een deel van de populatie is tot de doelgroep gerekend op basis van voorgeschreven medicatie. Als voorgeschreven medicatie niet wordt meegenomen bij het bepalen van de doelgroep met uitzondering van weerstandsverlagende medicatie en alleen gekeken wordt naar aandoeningen, dan is de vaccinatiegraad 53,0%. Binnen de doelgroep voor griepvaccinatie is een relatief sterke daling van de vaccinatiegraad te zien in de leeftijdsgroep jaar. Ook in eerdere jaren was in deze groep een relatief sterke daling te zien. De verschillen ten opzichte van 2014 in de omvang en vaccinatiegraad bij de verschillende doelgroepen zijn vergelijkbaar met de algemene trend sinds Waarom de monitor griepvaccinatie? In Nederland bestaat sinds 1997 het Nationaal Programma Grieppreventie (NPG). Het Centrum voor Bevolkingsonderzoek (CvB) van het RIVM voert de landelijke regie over het NPG in opdracht van het ministerie van VWS. Jaarlijks worden groepen met een hoog risico op complicaties door griep uitgenodigd voor vaccinatie. Sinds 2008 daalt het aantal personen dat gevaccineerd wordt elk jaar met een paar procent. Met de jaarlijkse monitor wordt dit nauwgezet gevolgd. Over dit onderzoek De monitor griepvaccinatie 2015 is uitgevoerd door het NIVEL in opdracht van het RIVM. Voor de monitor zijn gegevens gebruikt van bijna patiënten uit 211 huisartspraktijken. Deze gegevens zijn routinematig verzameld door NIVEL Zorgregistraties eerste lijn. Gepseudonimiseerde, niet-herleidbare gegevens uit de elektronische medische dossiers van deelnemende huisartsenpraktijken zijn gebruikt om de doelgroep voor griepvaccinatie en het aantal mensen dat gevaccineerd is in kaart te brengen. Vaccinatiegraad Nationaal Programma Grieppreventie 2015, NIVEL

4 Inhoud Samenvatting 3 1 Inleiding Achtergrond van dit onderzoek Doel en vraagstelling Leeswijzer 7 2 Conclusies Helft van de doelgroep in 2015 gevaccineerd Opnieuw lichte daling t.o.v. vorig jaar Nieuwe methode sinds Studiepopulatie en representativiteit Huisartsenpraktijken Studiepopulatie 13 4 Omvang doelgroepen en vaccinatiegraad Omvang van de doelgroepen Vaccinatiegraad 15 5 Trends Trends in de omvang van de doelgroepen Trends in de vaccinatiegraad 18 6 Sensitiviteitsanalyses 19 Literatuur 21 Bijlagen: Bijlage A Methode van onderzoek 23 Bijlage B Gedetailleerde resultaten 27 Bijlage C Medische indicaties vaccinatie 32 Bijlage D ATC codes voor weerstandverlagende middelen 34 4 Vaccinatiegraad Nationaal Programma Grieppreventie 2015, NIVEL 2016

5 1 Inleiding 1.1 Achtergrond van dit onderzoek Influenza en het Nationaal Programma Grieppreventie Influenza is een infectie met het influenzavirus, in de volksmond ook wel griep genoemd. De meeste gevallen komen voor in de winter, met vaak een piek in februari (1). Bij gezonde personen is influenza meestal een kortdurende infectie die vanzelf over gaat. Sommige kwetsbare groepen hebben echter een verhoogd risico op complicaties. Bij hen kan influenza ernstige gevolgen hebben. Elk jaar overlijden in Nederland gemiddeld mensen als gevolg van influenza (2). De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) schrijft daarom voor om kwetsbare groepen te vaccineren tegen influenza. De kans dat iemand influenza krijgt is na vaccinatie kleiner. Als iemand toch influenza krijgt verloopt de ziekte vaak milder en is de kans op complicaties kleiner. Nationaal Programma Grieppreventie In Nederland bestaat sinds 1997 het Nationaal Programma Grieppreventie (NPG). Jaarlijks worden groepen met een hoog risico op complicaties uitgenodigd voor influenzavaccinatie. Uitnodiging en vaccinatie gebeuren in de meeste gevallen door de huisarts en vaccinatie is voor patiënten die tot de doelgroep behoren gratis. Het vaccin is ca. een half jaar werkzaam en elk seizoen zijn andere virusstammen actief, dus is jaarlijkse vaccinatie nodig. Voorafgaand aan het seizoen wordt bepaald welke virusstam(men) het komende seizoen verwacht worden. Van deze stammen wordt een geïnactiveerd vaccin gemaakt. Doelgroep Op advies van de Gezondheidsraad heeft de minister van Volksgezondheid Welzijn en Sport (VWS) de volgende doelgroepen opgenomen (3-5): personen met cardiovasculaire aandoeningen (chronische stoornis van de hartfunctie), personen met pulmonale aandoeningen (afwijkingen en functiestoornissen van de luchtwegen en longen), personen met diabetes mellitus, personen met een ernstige nierinsufficiëntie (leidend tot dialyse of niertransplantatie), personen met een verminderde weerstand tegen infecties (bijvoorbeeld door auto-immuunziekte, chemotherapie of levercirrose), personen geïnfecteerd met HIV en personen met ademhalingsstoornissen door neurologische aandoeningen. Ook hebben sinds 2008 alle 60-plussers een indicatie voor influenzavaccinatie. Daarvoor was de leeftijdsgrens 65 jaar Aanleiding en relevantie Monitor griepvaccinatie voor evaluatie en gerichte voorlichting Om te zien hoe het NPG zich ontwikkelt en om verantwoording af te kunnen leggen over de besteding van publieke middelen wordt een jaarlijkse monitor griepvaccinatie uitgevoerd. De vaccinatiegraad, (het percentage dat gevaccineerd is) is hierbij de belangrijkste en enige beschikbare indicator. Vanaf 2008 daalt de vaccinatiegraad elk jaar met een paar procent (6). Met de jaarlijkse monitor kan dit nauwgezet gevolgd worden. Vaccinatiegraad Nationaal Programma Grieppreventie 2015, NIVEL

6 Historie van de monitor griepvaccinatie In het verleden is de vaccinatiegraad jaarlijks in kaart gebracht op basis van gegevens uit praktijken van het Landelijk Informatienetwerk Huisartsenzorg (LINH). LINH was een samenwerkingsverband tussen de afdeling IQ Healthcare van het Radboudumc Nijmegen en het NIVEL. Sinds 2014 is LINH opgegaan in NIVEL Zorgregistraties eerste lijn, een geïntegreerde database met gegevens over verleende zorg binnen de hele eerste lijn (7). Ruim 500 huisartsenpraktijken doen mee en leveren gegevens over de zorg aan circa 1,5 miljoen ingeschreven personen. De gegevens in de database zijn vrijwel zonder inspanning van huisartsen beschikbaar, omdat deze al routinematig worden vastgelegd voor de dagelijkse zorgverlening. 1.2 Doel en vraagstelling In dit rapport is de influenzavaccinatiegraad in Nederland voor de campagne 2015 in kaart gebracht met behulp van de gegevens van huisartsenpraktijken die deelnemen aan NIVEL Zorgregistraties. De hoofdvraag van de monitor luidt: Wat is de vaccinatiegraad voor de campagne 2015 in de totale populatie en bij mensen met een indicatie voor vaccinatie op basis van leeftijd of medische aandoeningen. Om na te gaan of de geïncludeerde huisartspraktijken en onderzoekspopulatie representatief zijn voor Nederland zijn deze vergeleken met landelijke cijfers. Op basis van eerdere jaren is de aanname dat beiden vergelijkbaar zullen zijn. Vervolgens is gekeken hoeveel mensen een indicatie hebben voor influenzavaccinatie op basis van leeftijd of een specifieke medische indicatie en wat de vaccinatiegraad is in deze geïndiceerde populatie in vergelijking met de totale populatie. Om de cijfers te kunnen duiden is de vaccinatiegraad vergeleken met resultaten uit voorgaande jaren. 6 Vaccinatiegraad Nationaal Programma Grieppreventie 2015, NIVEL 2016

7 1.3 Leeswijzer In dit rapport wordt influenzavaccinatie kortweg vaccinatie genoemd. Met de term vaccinatiegraad wordt het percentage dat gevaccineerd is tegen influenza bedoeld. Hierna worden achtereenvolgens de conclusies en aanbevelingen van dit onderzoek gepresenteerd (hoofdstuk 2), gevolgd door drie hoofdstukken over de studiepopulatie (hoofdstuk 3), de omvang van de doelgroep en vaccinatiegraad in 2015 (hoofdstuk 4) en de vergelijking met eerdere jaren (hoofdstuk 5). Details over de methode en resultaten van het onderzoek zijn te vinden in de bijlagen van dit rapport. Vaccinatiegraad Nationaal Programma Grieppreventie 2015, NIVEL

8 2 Conclusies Hieronder volgen de belangrijkste conclusies met interpretatie, gevolgd door aanbevelingen voor de toekomst van de griepvaccinatiemonitor. 2.1 Helft van de doelgroep in 2015 gevaccineerd In 2015 was de vaccinatiegraad onder de algemene bevolking 18,8%. Bij de doelgroep voor vaccinatie, zoals gedefinieerd door het NHG, was deze 50,1%. De hoogste vaccinatiegraad (71,4%) werd gevonden onder personen van 65 jaar of ouder die naast hun leeftijd ook een medische indicatie voor vaccinatie hadden. Onder personen tussen 60 en 64 jaar zonder medische indicatie was de vaccinatiegraad het laagst (24,2%). Bij de medische indicatiegroepen was de vaccinatiegraad het hoogst in de populatie met diabetes (66,7%) en het laagst onder HIVgeïnfecteerden (48,7%). In 2009 heeft de Europese unie als doel gesteld om voor het seizoen een vaccinatiegraad van 75% te halen binnen de populatie ouderen en zo mogelijk ook binnen de populatie met een medische indicatie (8). Resultaten van dit rapport laten zien dat dit percentage in Nederland niet gehaald is. Wel moet hierbij gezegd worden dat de vaccinatiegraad onder ouderen in Nederland hoger is dan in de meeste andere Europese landen (9, 10). 2.2 Opnieuw lichte daling in vaccinatiegraad Sinds 2008 is er een dalende trend van de vaccinatiegraad in de doelgroep (6). Deze trend heeft zich doorgezet in De daling in vaccinatiegraad binnen de doelgroep is iets sterker bij de leeftijdsgroep jaar, wat ook in eerdere jaren te zien was. De relatief sterke daling in de vaccinatiegraad die in 2014 te zien was in de leeftijdsgroep onder 60 jaar en bij specifieke medische indicaties heeft niet doorgezet. Deels had deze daling te maken met de overname van de monitor door het NIVEL en de daarmee veranderde methode om de doelgroep voor vaccinatie te bepalen. (Zie voor meer informatie paragraaf 2.3). 8 Vaccinatiegraad Nationaal Programma Grieppreventie 2015, NIVEL 2016

9 2.3 Nieuwe methode sinds 2014 De methode waarmee de geïndiceerde doelgroep voor vaccinatie wordt geïdentificeerd is in 2014 aangepast; de doelgroep wordt nu bepaald op basis van ICPC- en ATC-codes zoals opgesteld door het Nederlands huisartsengenootschap (NHG) en de KNMP, de beroeps- en brancheorganisatie voor apothekers. Voorheen bestond de doelgroep uit de populatie die door de huisartsen geselecteerd was voor vaccinatie. Het voordeel van de huidige methode is dat de doelgroep op basis van objectieve selectiecriteria vastgesteld wordt. Daarnaast biedt de omvang van de studiepopulatie van NIVEL Zorgregistraties in de toekomst de mogelijkheid voor longitudinale cohortanalyses van de vaccinatiegraad in subgroepen. Sensitiviteitsanalyses laten zien dat het vaststellen van een medische indicatie uitsluitend op basis van medicatie (ATC codes) een geringe toegevoegde waarde heeft. In de groep mensen bij wie een medische indicatie uitsluitend via medicatie is vastgesteld is de vaccinatiegraad 9,0%. Dit is veel lager dan de vaccinatiegraad in de totale doelgroep (50,1%). Dit lijkt erop te wijzen dat deze mensen onterecht tot de doelgroep gerekend worden. Het valt daarom te overwegen om de medische indicatie alleen op basis van aandoeningen (ICPC-codes) vast te stellen, met uitzondering van weerstandverlagende medicatie. Hierdoor zou de vaccinatiegraad in de doelgroep stijgen tot 53,0%. Vaccinatiegraad Nationaal Programma Grieppreventie 2015, NIVEL

10 3 Studiepopulatie en representativiteit Dit hoofdstuk beschrijft de geïncludeerde praktijken en patiënten. Om de representativiteit te kunnen beoordelen wordt de vergelijking gemaakt met beschikbare gegevens over de totale Nederlandse populatie. Zie bijlage A voor een beschrijving van de methode van werving van praktijken, dataverzameling en exclusiecriteria. 3.1 Huisartsenpraktijken Geïncludeerde praktijken In februari 2016 namen 524 huisartspraktijken deel aan NIVEL Zorgregistraties eerste lijn. Na een kwaliteitscheck, waarbij werd gekeken of voldoende gegevens over verrichtingen, aandoeningen en prescripties aanwezig zijn, werden 137 praktijken geëxcludeerd. Voor 324 praktijken waren gegevens van de SNPG over het aantal gedeclareerde influenzavaccins beschikbaar. Deze zijn vergeleken met het aantal vaccinaties dat in de gegevens van NIVEL Zorgregistraties terug te vinden was. Bij 211 praktijken was de overeenkomst tussen beiden >90% en deze praktijken zijn in de uiteindelijke analyses meegenomen. De meeste praktijken registreerden vaccinatie via de ICPCcode R44 (194 praktijken, 92%), 22 praktijken registreerden vaccinatie (mede) via de ruiter G+ (10%). Figuur 3.1 Stroomdiagram geïncludeerde huisartspraktijken Inclusiecriteria praktijken Totaal praktijken Exclusiecriteria praktijken Deelnemers NIVEL Zorgregistraties [periode januari 2015-februari 2016] Praktijkgegevens zijn volledig en van voldoende kwaliteit SNPG gegevens beschikbaar 324 Geïncludeerd onvolledige gegevens, m.n. vanwege onvoldoende geregistreerde gegevens over verrichtingen, aandoeningen en prescripties 63 geen SNPG gegevens bij ons beschikbaar 113 <90% overeenkomst met SNPG data 10 Vaccinatiegraad Nationaal Programma Grieppreventie 2015, NIVEL 2016

11 3.1.2 Representativiteit huisartspraktijken Van de 211 geïncludeerde huisartspraktijken was het merendeel een duo praktijk. Vergeleken met cijfers uit de landelijke registratie van huisartsen van het NIVEL waren groepspraktijken licht oververtegenwoordigd en solopraktijken iets ondervertegenwoordigd (Tabel 3.1). Geïncludeerde huisartspraktijken waren verspreid over het hele land (Figuur 3.1), maar stonden relatief iets vaker in niet stedelijke gebieden en iets minder vaak in sterk stedelijke gebieden (Tabel 3.1). Ongeveer 6% van de geïncludeerde huisartspraktijken was apotheekhoudend, wat vergelijkbaar is met landelijke cijfers. Net als bij de monitor van 2014 verschillen de praktijkvorm en stedelijkheid van de geïncludeerde praktijken licht van de landelijke cijfers. Praktijkvorm en stedelijkheid waren niet van invloed op de vaccinatiegraad (cijfers niet getoond). We kunnen dus aannemen dat de samenstelling van praktijken in deze monitor niet van invloed is op de resultaten. Tabel 3.1 Representativiteit van de geïncludeerde huisartsenpraktijken Praktijkkenmerken Praktijken in monitor Alle Nederlandse praktijken N = 211 N = (n) (%) (%) Praktijkvorm 1 Solo 70 33,2 40,6 Duo 87 41,2 40,1 Groep 54 25,6 19,4 Stedelijkheid 2 Zeer sterk stedelijk 40 19,0 21,8 Sterk stedelijk 47 22,3 30,0 Matig stedelijk 44 20,9 17,4 Weinig stedelijk 45 21,3 20,4 Niet stedelijk 35 16,6 8,3 Apotheekhoudend 1 Ja 12 5,7 7,3 Nee ,3 92,7 1 Bron: van Hassel et al. Cijfers uit de registratie van huisartsen - Peiling NIVEL, Omgevingsadressendichtheid van de gemeente: 2500 adressen of meer per km 2, 1500 tot 2500 adressen per km 2, 1000 tot 1500 adressen per km 2, 500 tot 1000 adressen per km 2 of minder dan 500 adressen per km 2. Bron: Peiling 2015, Centraal Bureau voor de Statistiek Vaccinatiegraad Nationaal Programma Grieppreventie 2015, NIVEL

12 Figuur 3.1 Aantal geïncludeerde huisartsenpraktijken per gemeente 12 Vaccinatiegraad Nationaal Programma Grieppreventie 2015, NIVEL 2016

13 3.2 Studiepopulatie Geïncludeerde studiepopulatie en representativiteit In de 211 praktijken stonden in totaal personen ingeschreven. Dit is ongeveer 5% van de totale Nederlandse bevolking. Het aantal mannen en vrouwen binnen de studiepopulatie was gelijk verdeeld en de grootste groep was jaar oud. Dit is vergelijkbaar met de totale Nederlandse bevolking. Ook het percentage dat in een achterstandswijk of een gemeente met een lage BMRvaccinatiegraad woont (respectievelijk 4% en 5%) was vergelijkbaar met landelijke cijfers. Tabel 3.2 Representativiteit van de geïncludeerde studiepopulatie Populatiekenmerken Studiepopulatie Nederlandse bevolking 1 N = N = (n) (%) (%) Geslacht Man ,6 49,5 Vrouw ,4 50,5 Leeftijd 0 tot 20 jaar ,2 22,7 20 tot 40 jaar ,8 24,5 40 tot 65 jaar ,3 35,1 65 tot 80 jaar ,4 13,4 80 jaar en ouder ,4 4,3 Woonachtig in achterstandswijk 2 Ja ,7 4,7 Nee ,3 95,3 BMR vaccinatiegraad 3 Minder dan 90% ,4 6 90% of hoger , Bron: Centraal Bureau voor de Statistiek, bevolking op 1 januari Bron: Centraal Bureau voor de Statistiek, 40-aandachtswijken in 2012 BMR = bof, mazelen, rode hond. Bron: Van Lier E.A., et al. Vaccinatiegraad Rijksvaccinatieprogramma Nederland, Verslagjaar Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu. Bilthoven, RIVM: 2015 Vaccinatiegraad Nationaal Programma Grieppreventie 2015, NIVEL

14 4 Omvang doelgroepen en vaccinatiegraad Dit hoofdstuk beschrijft de omvang van de verschillende groepen die op basis van leeftijd of aandoeningen voor vaccinatie geïndiceerd zijn. Ook wordt de vaccinatiegraad, zowel in de totale bevolking als in de verschillende doelgroepen, beschreven. Zie bijlage B voor gedetailleerde tabellen met resultaten. Zie bijlage C en D voor een uitgebreide beschrijving van het vaststellen van de doelgroep met een medische indicatie. 4.1 Omvang van de doelgroepen In 2015 hadden personen uit de studiepopulatie (37%) een indicatie voor vaccinatie. Hieronder waren (11%) personen onder de 60 jaar die een medische indicatie hadden personen uit de studiepopulatie (26%) waren 60 jaar of ouder en hadden dus een indicatie voor vaccinatie op basis van leeftijd. Een groot deel hiervan had naast een indicatie voor leeftijd ook een medische indicatie (64%) (Figuur 4.1). Daarnaast is gekeken naar twee specifieke leeftijdsgroepen: personen uit de studiepopulatie waren 18 jaar en ouder en hadden een indicatie voor vaccinatie (36%). De groep jaar met een indicatie voor vaccinatie bestond uit personen (18%). In totaal hadden personen (27%) een indicatie voor vaccinatie op basis van een medische aandoening. De meest voorkomende medische indicaties waren cardiovasculaire aandoeningen (19,5%), gevolgd door pulmonale aandoeningen (7,6%) en diabetes mellitus (6,3%). Figuur 4.1 Omvang doelgroep naar leeftijd en medische indicatie, jaar met medische indicatie 60 jaar en ouder Zonder medische indicatie Met medische indicatie 60 t/m 64 jaar Zonder medische indicatie Met medische indicatie 65 jaar en ouder Zonder medische indicatie Met medische indicatie 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% Percentage van totale populatie 14 Vaccinatiegraad Nationaal Programma Grieppreventie 2015, NIVEL 2016

15 4.2 Vaccinatiegraad Van de totale studiepopulatie waren mensen (18,8%) gevaccineerd door de huisarts. In de doelgroep met een indicatie voor vaccinatie was de vaccinatiegraad 50,1%. De vaccinatiegraad in de doelgroep varieerde aanzienlijk tussen huisartsenpraktijken, van 25,7% tot 66,8%. In de groep van 60 jaar en ouder was de vaccinatiegraad 57,5%. In de groep jarigen was de vaccinatiegraad aanzienlijk lager (36,7%) dan in de groep 65-plussers (64,6%). In beide groepen was de vaccinatiegraad ongeveer 25 procentpunt hoger wanneer mensen naast een leeftijdsindicatie ook nog een medische indicatie hadden (Figuur 4.2). In de groep boven de 18 jaar met een indicatie voor vaccinatie was de vaccinatiegraad 50,8%. In de groep jaar met een indicatie voor vaccinatie was de vaccinatiegraad lager (35,8%). Figuur 4.2 Vaccinatiegraad naar leeftijd en medische indicatie, jaar met medische indicatie 60 jaar en ouder Zonder medische indicatie Met medische indicatie 60 t/m 64 jaar Zonder medische indicatie Met medische indicatie 65 jaar en ouder Zonder medische indicatie Met medische indicatie * foutbalken geven 95% betrouwbaarheidsinterval weer 0% 20% 40% 60% 80% 100% Vaccinatiegraad In de totale groep met een zekere medische indicatie 1 was de vaccinatiegraad 61,6%. De hoogste vaccinatiegraad werd gevonden bij mensen met diabetes mellitus (66,7%) en chronische nierinsufficiëntie (64,4%). Bij mensen met verminderde weerstand en HIV werd een relatief lage vaccinatiegraad gevonden (50,5% en 48,7%) (Figuur 4.3). Hierbij moet wel gezegd worden dat de absolute aantallen, in het bijzonder voor HIV, klein waren, waardoor de schatting minder betrouwbaar is. Binnen de specifieke medische risicogroepen was de vaccinatiegraad hoger wanneer er sprake was van aandoeningen met een zekere indicatie voor vaccinatie ten opzichte van een mogelijke indicatie. 1 Van een zekere indicatie is sprake wanneer een aandoening eenduidig terug te vinden is in de onderzoeksgegevens. Wanneer aandoeningen onder een restcategorie vallen of wanneer alleen een indicatie bestaat bij een bepaalde ernst of duur wordt gesproken van een mogelijke indicatie. Vaccinatiegraad Nationaal Programma Grieppreventie 2015, NIVEL

16 Figuur 4.3 Vaccinatiegraad naar medische indicatie, 2015 Cardiovasculaire aandoeningen Pulmonale aandoeningen Diabetes mellitus Verminderde weerstand Chronische nierinsufficiëntie Ademhalingsstoornissen door neurol. aand. HIV 0% 20% 40% 60% 80% 100% Vaccinatiegraad * foutbalken geven 95% betrouwbaarheidsinterval weer 16 Vaccinatiegraad Nationaal Programma Grieppreventie 2015, NIVEL 2016

17 5 Trends Dit hoofdstuk beschrijft de trends in omvang van de doelgroepen en de vaccinatiegraad over de periode Voor de jaren zijn de cijfers afkomstig van IQ Healthcare. Voor de jaren 2014 en 2015 zijn deze afkomstig van NIVEL Zorgregistraties. Vanwege veranderingen in het vaststellen van de doelpopulatie is er soms een relatief groot verschil zichtbaar tussen de jaren 2013 en Zie bijlage B voor uitgebreide tabellen met resultaten. 5.1 Trends in de omvang van de doelgroepen De omvang van de doelgroep, dat wil zeggen het percentage van de totale studiepopulatie dat in aanmerking komt voor vaccinatie op grond van leeftijd of een medische aandoening, is ten opzichte van 2014 nauwelijks veranderd. De totale doelgroep is iets toegenomen van 37,2% tot 37,7%. Ten opzichte van 2014 steeg het aandeel 60-plussers in de studiepopulatie licht van 24,7% tot 25,8%. Deze stijging is iets groter dan de gemiddelde stijging in de periode Er is vooral een stijging te zien bij de groep die ouder is dan 65 jaar met een medische indicatie, van 12,8% naar 13,5% (Figuur 5.1) Het aandeel van de totale studiepopulatie dat een medische indicatie voor vaccinatie had is ten opzichte van 2014 licht toegenomen van 26,9% tot 27,4%. Deze stijging is vergelijkbaar met de gemiddelde stijging in de periode De grootste stijging is te zien voor cardiovasculaire aandoeningen, van 18,9% naar 19,5% en verminderde weerstand, van 1,6% naar 1,9%. Figuur 5.1 Omvang van de doelgroep (%) in de periode % 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% totale doelgroep 65 jaar en ouder met medische indicatie 60 t/m 64 jaar met medische indicatie 65 jaar en ouder zonder medische indicatie 60 t/m 64 jaar zonder medische indicatie 0-59 jaar met medische indicatie Bron cijfers : Tacken M.A., et al. Monitoring vaccinatiegraad Nationaal Programma Grieppreventie Nijmegen, IQ Healthcare: 2014 Vaccinatiegraad Nationaal Programma Grieppreventie 2015, NIVEL

18 5.2 Trends in de vaccinatiegraad De vaccinatiegraad in de totale studiepopulatie is ten opzichte van 2014 licht gedaald, van 19,6% naar 18,8%. Ook binnen de doelgroep die een indicatie heeft voor vaccinatie daalde de vaccinatiegraad, van 52,8% naar 50,1%. Beiden zijn vergelijkbaar met de daling over de periode De daling in vaccinatiegraad is relatief sterk in de groep van jaar met een medische indicatie (54,8% naar 50,3%), maar ook in voorgaande jaren is in deze groep een relatief sterke daling te zien. De daling van de vaccinatiegraad in de groep onder de 60 jaar met een medische indicatie die in 2014 te zien was zet niet in dezelfde mate door. (Figuur 5.2) Er zijn geen duidelijke verschillen in de trends voor de verschillende medische indicaties. Een opvallende bevinding is de daling van 57,5% naar 44,9% in de groep met zekere indicatie vanwege gebruik van weerstandverlagende medicatie. Ook in andere jaren was in deze groep een relatief sterke daling zichtbaar, maar door de kleine aantallen is de schatting minder betrouwbaar. Figuur 5.2 Trends in vaccinatiegraad naar leeftijd en medisch indicatie in de periode % 80% 60% 40% 20% 00% totale doelgroep * 65+ jr, met med. ind. 60 t/m 64 jr, met med. ind. 65+ jr, zonder med. ind. 60 t/m 64 jr, zonder med. ind jr, met med. ind. Bron cijfers : Tacken M.A., et al. Monitoring vaccinatiegraad Nationaal Programma Grieppreventie Nijmegen, IQ Healthcare: 2014 * In 2008 is de leeftijdsgrens voor de indicatie voor influenzavaccinatie verlaagd van 65 jaar naar 60 jaar. Daardoor is de vaccinatiegraad van de totale doelgroep in de jaren 1996 t/m 2007 niet goed vergelijkbaar met die van latere jaren. 18 Vaccinatiegraad Nationaal Programma Grieppreventie 2015, NIVEL 2016

19 6 Sensitiviteitsanalyses Om de robuustheid van diverse aannames in onze methode te testen hebben we een tweetal sensitiviteitsanalyses uitgevoerd. Als eerste hebben we gekeken naar de manier van registreren van griepvaccinatie. De meeste praktijken registreerden dit via de ICPC code R44, maar 22 praktijken registreerden de griepvaccinatie (mede) via de ruiter G+. In deze praktijken is de vaccinatiegraad in de totale populatie 21,1% (95% bthi 14,2-30,2) en in de doelpopulatie 49,0% (95% bthi 37,5-60,5). In de overige praktijken is deze respectievelijk 18,6% (95% bthi 14,4-23,5) en 50,2% (95% bthi 43,6-56-8). De vaccinatiegraad is dus nagenoeg hetzelfde bij beide manieren van registreren. Als tweede hebben we gekeken naar de manier waarop is bepaald of mensen een medische indicatie voor vaccinatie hebben. De minister van VWS heeft op advies van de Gezondheidsraad bepaald welke groepen patiënten in aanmerking komen voor vaccinatie. Deze zijn door het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) omgezet in ICPC codes (11). Ook heeft de KNMP, de beroeps- en brancheorganisatie voor apothekers, een lijst uitgebracht met ATC codes van medicatie die duidt op een mogelijk/zeker grieprisico. Medicatie op de lijst van de KNMP kan echter ook gegeven worden voor aandoeningen die geen indicatie voor vaccinatie vormen. Bovendien is de registratie van aandoeningen met ICPC codes door huisartsen de laatste jaren steeds beter geworden (12). Het is dus de vraag of het meenemen van ATC codes toegevoegde waarde heeft. Om de toegevoegde waarde van het meenemen van ATC codes vast te stellen hebben we de vaccinatiegraad bekeken bij patiënten die alleen op basis van een ATC code tot de doelgroep voor vaccinatie gerekend zijn. Hierbij hebben we weerstandverlagende medicatie uitgesloten omdat deze wel specifiek in de NHG handleiding genoemd wordt en alleen via ATC codes vastgesteld kan worden. In totaal behoorden mensen (9,7% van de doelgroep) alleen op basis van een ATC code tot de doelgroep voor vaccinatie. Dit was bijna uitsluitend (96,9%) vanwege medicatie voor een cardiovasculaire aandoening. De vaccinatiegraad binnen deze groep was 9,0% (95% bthi 6,2%- 12,9%). Wanneer deze groep uit de analyses weggelaten wordt, dan stijgt de vaccinatiegraad in de doelgroep licht, van 50,1% (bthi 43,6%-56,5%) naar 53,0% (95% bthi 46,4%-59,6%). Vaccinatiegraad Nationaal Programma Grieppreventie 2015, NIVEL

20 Dankwoord Wij zijn de huisartsen die deelnemen aan NIVEL Zorgregistraties eerste lijn dankbaar voor hun medewerking. We danken de Stichting Nationaal Programma Grieppreventie (SNPG) voor het beschikbaar maken van gegevens. We danken het team van relatiebeheer en de research medewerkers van NIVEL Zorgregistraties voor hun inzet voor de database. 20 Vaccinatiegraad Nationaal Programma Grieppreventie 2015, NIVEL 2016

21 Literatuur 1. Donker GA, et al. De beste tijd voor griepvaccinatie. Huisarts & Wetenschap. 2009;50: Wijngaard CC, et al. Comparing pandemic to seasonal influenza mortality: moderate impact overall but high mortality in young children. PLoS One. 2012;7(2):e Van Essen GA, et al. NHG-Standaard Influenza en influenzavaccinatie. Eerste herziening.. Huisarts & Wetenschap. 2008;51:bijlage: Gezondheidsraad. Griepvaccinatie: herziening van de indicatiestelling. Publicatienr. 2007/09. Den Haag: Gezondheidsraad, Gezondheidsraad. Grip op griep. Publicatienr. 2014/16. Den Haag: Gezondheidsraad, Tacken MA, et al. Dutch influenza vaccination rate drops for fifth consecutive year. Vaccine. 2015;33(38): NIVEL Zorgregistraties - Methoden. Uit: NIVEL Zorgregistraties eerste lijn [internet] [Laatst gewijzigd op ; geraadpleegd op ]. URL: 8. The Council of the European Union. Council recommendation of 22 December 2009 on seasonal influenza vaccination European Centre for Disease Prevention and Control. Seasonal influenza vaccination in Europe - Overview of vaccination recommendations and coverage rates in the EU Member States for influenza season. Stockholm: ECDC, Hoffmann K, et al. Influenza vaccination prevalence and demographic factors of patients and GPs in primary care in Austria and Croatia: a cross-sectional comparative study in the framework of the APRES project. Eur J Public Health. 2016;26(3): Vrieze HA, et al. NHG/SNPG-handleiding influenzavaccinatie (herziening mei 2015) - De organisatie en uitvoering van de influenzavaccinatie in de huisartspraktijk.. Utrecht: NHG, Van der Bij S, et al. Registratie opnieuw verbeterd: onderzoek naar elektronische patiëntendossiers in de huisartsenpraktijk. Eerstelijns. 2014;6(9): Nederlands Huisartsen Genootschap. NHG-richtlijn adequate dossiervorming met het elektronisch patiëntendossier (ADEPD), derde versie. Utrecht: NHG, Lamberts H, Wood M. ICPC, International Classification of Primary Care. Oxford: Oxford University Press, World Health Organization collaborating center for drug statistics methodology. Guidelines for ATC cliassification and DDD assignment Oslo: WHO, van Lier EA, et al. Vaccinatiegraad Rijksvaccinatieprogamma Nederland, verslagjaar Rapport. Bilthoven: RIVM, Sloot R, et al. Vaccinatiegraad nationaal Programma Grieppreventie Utrecht: NIVEL, Gezondheidsraad. Briefadvies vaccinatie tegen seizoensgriep. Publicatienr 2011/21. Den Haag: Gezondheidsraad, Tacken MA, et al. Monitoring vaccinatiegraad Nationaal Programma Grieppreventie Nijmegen: UMC St. Radboud, Vaccinatiegraad Nationaal Programma Grieppreventie 2015, NIVEL

22 Bijlagen Bijlage A: Bijlage B: Bijlage C: Bijlage D: Methode van onderzoek Gedetailleerde resultaten Medische indicaties vaccinatie ATC-codes voor weerstandverlagende middelen 22 Vaccinatiegraad Nationaal Programma Grieppreventie 2015, NIVEL 2016

23 Bijlage A Methode van onderzoek Studiepopulatie Dataverzameling Voor dit onderzoek is gebruik gemaakt van gegevens van huisartsenpraktijken die deelnemen aan NIVEL Zorgregistraties eerste lijn. Bij contact met een patiënt maken huisartsen gebruik van een Huisartsen Informatie Systeem (HIS) om informatie over een nieuw of bestaand gezondheidsprobleem te registreren in het elektronisch medisch dossier (EMD)(7). Morbiditeitsgegevens (klachten, symptomen en aandoeningen) worden in de huisartsenpraktijk geregistreerd met de International Classification of Primary Care (ICPC), versie 1 (13, 14). Voor medicatie wordt de Anatomisch Therapeutisch Chemisch (ATC) classificatie gebruikt (15). Geanonimiseerde gegevens uit de EMDs worden periodiek uit de HIS-en van de deelnemende praktijken geëxtraheerd en overgebracht naar de database van het NIVEL. Selectie van praktijken Voordat praktijkgegevens voor dit onderzoek zijn gebruikt, heeft er een check op de volledigheid en kwaliteit van de geëxtraheerde gegevens plaatsgevonden. Alleen praktijken met voldoende geregistreerde gegevens over verrichtingen, morbiditeit en prescripties in 2014 en 2015 zijn geselecteerd. Praktijkgegevens geregistreerd in de periode 1 juni 2014 tot en met 31 december 2015, zijn geïncludeerd in analyse. Daarnaast moest voor een goede kwaliteit van registreren minimaal 70 procent van de morbiditeitsgegevens voorzien zijn van een betekenisvolle ICPC-code, zoals door het NHG beschreven (13). Van de deelnemende huisartsenpraktijken waren de volgende kenmerken beschikbaar: de praktijkvorm, of een praktijk apotheekhoudend is en de stedelijkheidsgraad (het aantal adressen per km 2 ) van de geografische locatie van de praktijk. Selectie van personen Van de geïncludeerde praktijken zijn gegevens geselecteerd van personen die het hele kalenderjaar 2015 bij de praktijk stonden ingeschreven en waarvan het geboortejaar in onze database bekend was. Van de ingeschreven personen was naast geslacht en leeftijd, informatie beschikbaar over het aantal contacten met de huisartsenpraktijk en de door de huisarts gestelde diagnoses en voorgeschreven medicatie. Daarnaast is gekeken of mensen in een achterstandsgebied of in de Bible belt wonen. In achterstandsgebieden is de vaccinatiegraad vaak relatief hoog. Als proxy voor achterstandsgebied is het inschrijftarief gebruikt. Huisartsen mogen een hoger tarief declareren wanneer personen woonachtig zijn in achterstandsgebieden. In de zogeheten Bible belt (gebieden waar van oudsher veel mensen wonen die zich om godsdienstige redenen niet laten inenten) verwachten wij juist dat de vaccinatiegraad relatief laag is. Onderzoek heeft aangetoond dat gebieden (op basis van de eerste 3 cijfers van de postcode) waarin minder dan 90% van de kinderen voor bof, mazelen en de rode hond (BMR) is gevaccineerd een goede reflectie geven van de Bible Belt (16). Met behulp van de eerste 3 cijfers van de postcodes van de praktijken is hiervoor een indeling gemaakt. Vaccinatiegraad Nationaal Programma Grieppreventie 2015, NIVEL

24 Vaccinatiestatus Vaststellen van vaccinatiestatus Voor het bepalen van de vaccinatiestatus is gekeken naar registratie van de ICPC-code voor toegediende influenzavaccinatie (R44) of naar registratie van het influenza vaccin als prescriptie (ATC-code J07BB02). Een persoon is gevaccineerd bij registratie van een van deze codes in de periode 1 september 2015 tot en met 31 december Voor de registratie van een toegediende influenzavaccinatie kunnen huisartsen ook gebruik maken van een ruiter. Dit is een vastgestelde afkorting, in dit geval G+. Omdat de datum waarop een ruiter in het dossier is ingevoerd niet uit de gegevens van NIVEL Zorgregistraties opgemaakt kan worden, is voor dit onderzoek de vaccinatiestatus in eerste instantie vastgesteld via R44. In de onderstaande paragraaf staat in meer detail beschreven wanneer de vaccinatiestatus van een praktijk (mede) op basis van de griep-ruiter is vastgesteld. Volledigheid registratie vaccinatiestatus Om er zeker van te zijn dat de vaccinatiestatus in de HIS-data een nauwkeurige weergave is van het aantal toegediende vaccins, is een extra check uitgevoerd. Hiervoor is het totaal aantal gevaccineerde personen, zoals verkregen uit de HIS-data, vergeleken met het aantal door de praktijk gedeclareerde vaccins bij de SNPG. We hebben aangenomen dat het aantal gedeclareerde vaccins een goede schatting geeft van het aantal toegediende vaccins. Informatie over het aantal gedeclareerde vaccins bij de SNPG werd pas verkregen na toestemming van de huisartsen. In april 2014 zijn de huisartsenpraktijken die deelnemen aan NIVEL Zorgregistraties hierover benaderd. Nieuwe deelnemers van NIVEL Zorgregistraties, inclusief praktijken van het voormalige LINH netwerk en Peilstations, zijn in april 2015 benaderd. Voor dit onderzoek zijn alleen praktijken geïncludeerd wanneer er toestemming is gegeven. Op basis van AGB-codes van de praktijken heeft de SNPG in maart 2016 gegevens geleverd over het aantal gedeclareerde vaccins in de campagne A priori is gesteld dat het aantal gevaccineerde personen in de HIS-data maximaal 10 procent mocht verschillen van het aantal gedeclareerde vaccins bij de SNPG. Dit is een ruwe schatting op basis van de toegestane spillage van vijf procent, de in- en uitstroom (personen die de praktijk verlaten en nieuw ingeschreven personen, waar geen anderhalf jaar medische geschiedenis van beschikbaar was) en overige redenen voor verschil. Vorig jaar is via een sensitiviteitsanalyse gebleken dat de vaccinatiegraad nauwelijks veranderde wanneer de selectie van praktijken gebaseerd werd op een overeenkomst van 80, 85 of 95 procent (17). Bij een aantal praktijken is de vaccinatiestatus met de griep-ruiter G+ in het HIS geregistreerd in plaats van met ICPC-code R44. Voor deze praktijken is gekeken naar de mate van overeenkomst tussen het aantal declaraties en vaccinaties bij identificatie met deze griep-ruiter. Verder is hetzelfde selectiecriterium gehanteerd; praktijken waarbij het aantal gevaccineerde personen volgens de griepruiter (evt. in combinatie met R44) minimaal 90 procent bedraagt van het aantal gedeclareerde vaccins zijn geïncludeerd in de analyse. 24 Vaccinatiegraad Nationaal Programma Grieppreventie 2015, NIVEL 2016

25 Identificatie van doelgroep voor vaccinatie Medische indicatie voor vaccinatie De indicaties voor influenzavaccinatie zijn vastgesteld door de minister van VWS op advies van de Gezondheidsraad (3, 4, 18). Het NHG heeft de medische indicatie voor vaccinatie verder uitgewerkt aan de hand van ICPC- en/of ATC-codes, waarbij onderscheid gemaakt wordt naar de mate van zekerheid waarmee deze codes overeenkomen met de geïndiceerde aandoeningen (3) (zie bijlage B en C). Aandoeningen die eenduidig te coderen zijn met ICPC codes (bijvoorbeeld COPD) behoren tot gezondheidsproblemen met een zekere indicatie : de ICPC-code met zijn omschrijving komt overeen met de aandoening zoals genoemd in de NHG-Standaard Influenza en Influenzavaccinatie. Aandoeningen waarbij de omschrijving een nadere aanduiding is van tijd of ernst (b.v. doorgemaakt hartinfarct), of die binnen de ICPC systematiek onder een verzamelklasse van aandoeningen vallen behoren tot gezondheidsproblemen met een mogelijke indicatie. Om de doelgroep met een medische indicatie voor vaccinatie te identificeren is gekeken naar het voorkomen van de door het NHG geselecteerde ICPC-codes in de deelcontacten en prescripties in de periode van 1 juni 2014 tot en met 30 november Deze periode is gekozen met de achterliggende gedachte dat wanneer een gezondheidsprobleem actueel is, iemand hiervoor minimaal één keer per jaar de huisarts zal raadplegen. Door een iets ruimere periode van anderhalf jaar te nemen zouden deze contacten zeker gevonden moeten worden. De einddatum van 30 november is genomen omdat de vaccinatiecampagne doorgaans tussen medio oktober en medio november plaatsvindt. Voor de identificatie van de doelgroep op basis van prescripties is gekeken naar registratie van relevante ATC-codes over een periode van 6 maanden, van 1 juni 2015 tot en met 30 november Deze periode is gekozen omdat medicatie voor maximaal drie maanden door de huisarts verstrekt wordt. Een actueel gezondheidsprobleem zou dus drie maanden voor het eind van de vaccinatiecampagne zichtbaar moeten zijn in de prescriptie gegevens. Ook hier is een iets ruimere periode genomen om geen relevante voorschriften te missen. Huisartsen kunnen ook specifieke labels (ruiters) voor aandoeningen aan personen toekennen. Hoewel deze ruiters niet langer door het NHG ondersteund worden (14), maken sommige huisartsen hier nog wel gebruik van. In dit onderzoek is daarom naast het gebruik van ICPC- en ATC-codes, ook gebruik gemaakt van relevante ruiters voor identificatie van de doelgroep met een medische indicatie voor vaccinatie: CV (cardiovasculaire ziekten), LO (CARA, longziekte), DM (diabetes mellitus) en RI (renale insufficiëntie). Leeftijdsindicatie voor vaccinatie Naast personen met een medische indicatie komen alle ook gezonde 60-plussers in aanmerking voor vaccinatie. Hiertoe behoren alle personen van 60 jaar of ouder vóór 1 mei 2016, zoals vastgesteld door het NHG (3). Voor het berekenen van de leeftijd als karakteristiek is de peildatum van 1 januari 2016 aangehouden. Hierdoor kunnen enkele 59-jarigen op de peildatum wel tot de doelgroep van 60-plussers behoren. Wanneer de geboortedag en -maand onbekend waren is hiervoor 1 juni aangenomen. Personen ouder dan 105 jaar zijn niet meegenomen in het onderzoek omdat de kans groot is dat dit een fout in onze database betreft. Vaccinatiegraad Nationaal Programma Grieppreventie 2015, NIVEL

26 Wel vaccinatie, geen indicatie Bij registratie van R44 of J07BB02, in afwezigheid van een indicatie voor vaccinatie, zijn we ervan uitgegaan dat de indicatie niet bij ons bekend was. Zodoende is de totale geïndiceerde populatie vastgesteld door de aanwezigheid van een medische- of leeftijdsindicatie en/of bij registratie van één van deze codes voor griepvaccinatie (ook bij afwezigheid van een medische- of leeftijdsindicatie). Analyses Clustering binnen praktijken De vaccinatiegraad hangt niet alleen af van de bereidheid van mensen om zich te laten vaccineren; ook de huisarts speelt hierin een rol. Met de richtlijn in gedachten bepaalt de huisarts uiteindelijk welke personen een indicatie voor vaccinatie hebben. Daarnaast kan ook de organisatie van de vaccinatiecampagne binnen een huisartsenpraktijk en het informeren en motiveren van personen door de huisarts van invloed zijn. Patiënten binnen een huisartspraktijk kunnen hierdoor een hogere of juist lagere kans op vaccinatie hebben. Door gebruik van multilevel logistische regressie analyse is rekening gehouden met deze clustering op praktijkniveau (zie Box A1). Trend omvang doelgroep en vaccinatiegraad Om een trend in de tijd weer te geven is een vergelijking gemaakt tussen de resultaten van dit onderzoek met de uitkomsten van de campagnes zoals gerapporteerd door IQ Healthcare (19) en NIVEL (17). Box A1 Berekening van uitkomstmaten Ruw %: Totaal aantal personen met kenmerk als percentage van het totaal aantal personen in de populatie. Range praktijken: Kleinste en grootste waarde van de uitkomstmaat (ruw percentage) bij de verschillende praktijken. Multilevel %: Percentage voor de populatie, rekening houdend met de clustering binnen praktijken (multilevel analyse). 95%-betrouwbaarheidsinterval: Geeft aan (met 95 procent zekerheid) tussen welke waarden het gemiddelde waarschijnlijk zal zitten (in de tekst en tabellen weergegeven als bthi). 26 Vaccinatiegraad Nationaal Programma Grieppreventie 2015, NIVEL 2016

27 Bijlage B Gedetailleerde resultaten Tabel B1 Omvang en vaccinatiegraad van de totale populatie en doelgroep Aantal / percentage Studiepopulatie Aantal praktijken (n) 211 Totale populatie (n) Omvang doelgroep Totaal doelgroep (n) Als percentage van populatie (%) 37,7 Vaccinatiegraad populatie Totaal gevaccineerd (n) Als percentage van populatie (ruw %) 18,8 Range praktijken (min-max %) 5,0-33,2 Multilevel gemiddeld percentage (%) 2 18,8 95%-bthi 14,8-23,7 Vaccinatiegraad doelgroep Als percentage van doelgroep (ruw %) 49,9 Range praktijken (min-max %) 25,7-66,8 Multilevel gemiddeld percentage (%) 50,1 95%-bthi 43,6-56,5 1 Voor (3%) van de stond wel een toegediende vaccinatie geregistreerd, maar was de medische indicatie niet te herleiden uit de data. 2 Multilevel %: houdt rekening met de variatie tussen praktijken (multilevel analyse); bthi = betrouwbaarheidsinterval bij het multilevel gemiddelde percentage Tabel B2 Omvang en vaccinatiegraad naar leeftijd en medische indicatie Absolute aantallen Vaccinatiegraad Leeftijdsgroep Totaal Gevaccineerd Ruw % Range Multilevel % 95%-bthi praktijken 0-59 jaar Met medische indicatie ,5 9,2-49,8 27,4 22,1-33,4 60 jaar en ouder Totaal ,1 24,7-74,8 57,5 50,8-64,0 Zonder medische indicatie ,5 9,6-71,9 39,7 33,2-46,6 Met medische indicatie ,8 31,8-84,8 67,4 60,9-73,3 60 t/m 64 jaar Totaal ,4 15,5-57,7 36,7 30,3-43,6 Zonder medische indicatie ,5 7,0-66,7 24,2 18,9-30,6 Met medische indicatie ,0 22,2-71,0 50,3 42,9-57,7 65 jaar en ouder Totaal ,1 27,8-82,7 64,6 58,0-70,7 Zonder medische indicatie ,6 11,0-72,4 48,9 41,9-56,0 Met medische indicatie ,7 34,3-88,2 71,4 65,0-76,9 18 jaar en ouder Met medische of ,6 24,7-66,6 50,8 44,3-57,2 leeftijdsindicatie 18 t/m 64 jaar Met medische of leeftijdsindicatie ,9 19,1-55,5 35,8 29,7-42,4 Multilevel %: houdt rekening met de variatie tussen praktijken (multilevel analyse); bthi = betrouwbaarheidsinterval bij het multilevel gemiddelde percentage Vaccinatiegraad Nationaal Programma Grieppreventie 2015, NIVEL

28 Tabel B3 Omvang en vaccinatiegraad naar medische indicatie en mate van zekerheid van indicatie Absolute aantallen Vaccinatiegraad Medische indicatie Totaal Gevaccineerd Ruw % Range praktijken Multilevel % 95%-bthi Cardiovasculaire aandoeningen Totaal ,8 24,4-72,7 56,0 49,1-62,7 Mogelijk indicatie# ,7 21,5-78,6 50,5 43,4-57,6 Zeker indicatie ,0 30,9-86,7 65,9 58,4-72,7 Pulmonale aandoeningen Totaal ,1 29,3-71,6 52,5 45,3-59,6 Mogelijk indicatie# ,2 9,7-71,2 39,5 32,0-47,5 Zeker indicatie ,4 37,7-93,3 62,4 54,0-70,5 Diabetes mellitus Zeker indicatie ,6 28,6-83,3 66,7 59,7-73,0 Verminderde weerstand Totaal ,4 21,2-75,4 50,5 42,8-58,2 Mogelijk indicatie# ,3 17,4-85,7 51,4 43,4-59,3 Zeker indicatie 2, ,9 0, ,9 35,1-55,2 Chronische nierinsufficiëntie Totaal ,6 16,7-90,0 64,4 56,2-71,8 Mogelijk indicatie# ,7 16,7-90,0 63,4 55,0-71,1 Zeker indicatie ,7 0, ,9 55,6-79,6 Ademhalingsstoornissen door neurol. aand. Mogelijk indicatie# ,3 26,7-83,7 58,5 50,6-66,0 HIV Totaal ,7 0, ,7 36,5-61,1 Mogelijk indicatie# ,3 0, ,3 15,2-58,3 Zeker indicatie ,8 0, ,8 37,3-62,4 Totaal zeker medische indicatie ,0 30,6-80,5 61,6 54,2-68,6 Multilevel %: houdt rekening met de variatie tussen praktijken (multilevel analyse); bthi = betrouwbaarheidsinterval bij het multilevel gemiddelde percentage # Om te bepalen of iemand een medische indicatie heeft wordt gebruik gemaakt van ICPC codes. Soms wordt hierbij een nadere aanduiding van tijd of ernst gegeven die alleen door de behandelaar kan worden bepaald, of valt een aandoening in de ICPC systematiek binnen een verzamelklasse van aandoeningen. In deze gevallen heeft iemand een mogelijke indicatie. 28 Vaccinatiegraad Nationaal Programma Grieppreventie 2015, NIVEL 2016

29 Tabel B4 Omvang en vaccinatiegraad van doelgroep, IQ Healthcare 1 NIVEL Gem. Verschil jaarlijks verschil Studiepopulatie Aantal praktijken Totale populatie Omvang doelgroep % van populatie 31,8 30,9 30,0 31,8 32,1 37,2 37,7 1,0 0,5 Vaccinatiegraad % van populatie 22,4 21,3 19,7 19,8 19,1 19,6 18,8-0,6-0,8 % van doelgroep 70,4 68,9 65,7 62,4 59,6 52,8 50,1-3,4-2,7 % verandering t.o.v. vorig jaar -1,1-1,5-3,2-3,3-2,8-6,8-1,9 1 Bron: Tacken M.A., et al. Monitoring vaccinatiegraad Nationaal Programma Grieppreventie Nijmegen, IQ Healthcare: 2014 Tabel B5a Omvang (%) naar leeftijd en medische indicatie, Leeftijdsgroep IQ Healthcare NIVEL Gem. jaarlijks verschil Verschil jaar met medische indicatie 10,9 10,7 9,9 9,7 10,2 11,1 10,8 0,0-0,3 60 jaar en ouder Totaal 20,9 20,2 20,1 22,1 21,9 24,7 25,8 0,8 1,1 Zonder medische indicatie 7,7 7,2 7,0 7,8 7,6 8,9 9,2 0,2 0,3 Met medische indicatie 13, ,1 14,3 14,3 15,8 16,6 0,6 0,8 60 t/m 64 jaar Totaal 6,1 6,0 5,7 5,8 5,7 6,3 6,6 0,1 0,3 Zonder medische indicatie 3,1 3,0 2,8 2,9 2,8 3,3 3,4 0,1 0,1 Met medische indicatie 3,0 3,0 2,9 2,9 2,8 3,0 3,1 0,0 0,1 65 jaar en ouder Totaal 14,8 14,2 14,4 16,2 16,2 18,3 19,2 0,7 0,9 Zonder medische indicatie 6,3 5,8 5,9 6,7 6,5 5,6 5,7-0,1 0,1 Met medische indicatie 8,5 8,4 8,5 9,6 9,7 12,8 13,5 0,8 0,7 1 Bron: Tacken M.A., et al. Monitoring vaccinatiegraad Nationaal Programma Grieppreventie Nijmegen, IQ Healthcare: 2014 Vaccinatiegraad Nationaal Programma Grieppreventie 2015, NIVEL