MiNDER stikstofdi- OxiDE BOvEN EuROpa DOOR MiliEuBElEiD EN ECONOMisCHE RECEssiE
|
|
- Lennert Veenstra
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 13 MiNDER stikstofdi OxiDE BOvEN EuROpa DOOR MiliEuBElEiD EN ECONOMisCHE RECEssiE OMisatElliEtiNstRuMENt MEEt sterkste REDuCtiE in 2009 Begin 2012 verschenen kort na elkaar twee artikelen die afnemende stikstofdioxide ( ) concentraties boven Europa rapporteerden zoals gemeten vanuit de ruimte met satellietinstrumenten. Het eerste artikel, geschreven door Castellanos en Boersma 1, en gepubliceerd in Scientific Reports, laat zien dat de concentratie stikstofdioxide in de lucht boven Europa in 2010 op sommige locaties tot 50% gedaald is ten opzichte van 2005, met boven Nederland afnames tot 25%. Het tweede artikel, van de hand van De Ruyter de Wildt en anderen 2 (in Geophysical Research Letters), laat juist een aanvankelijke stijging zien in concentraties boven de drukst bevaren scheepvaartroutes, gevolgd door een afname in Beide artikelen leggen een verband tussen de gemeten snelle afname van in 2009 en de wereldwijde economische recessie van dat jaar. Maar wat zeggen deze resultaten nu eigenlijk over veranderingen in de luchtkwaliteit nabij de grond? K. FoLKerT BoerSma, geert C.m. vinken, PaTrICIa CaSTeLLaNoS, martijn De ruyter De WILDT & HeNK J. eskes* Satellietmetingen van concentraties Het met satellieten bepalen van de concentraties in de lucht is een relatief jonge techniek. Pas sinds de lancering van het Global Ozone Monitoring Experiment (GOME) in 1995 is het mogelijk om vanuit de ruimte nabij de grond te meten. 3 Omdat er belangrijke verschillen bestaan tussen satellietmetingen en meer gangbare grondmetingen van
2 14 LUCHT IN UITvoerINg kennelijk is één ECONOMisCHE RECEssiE van ONgEvEER EEN jaar NEt zo EffECtiEf als vier jaar MiliEuBElEiD in HEt REDuCEREN van luchtvervuiling luchtvervuilende stoffen, gaan we hier dieper in op de meetmethode en op de representativiteit van de satellietmetingen. Figuur 1 en tabel 1 illustreren de belangrijkste verschillen tussen de grondmetingen zoals die bijvoorbeeld door het RIVM binnen het Landelijk Meetnet Luchtkwaliteit (LML) gedaan worden en de satellietmetingen met het Ozone Monitoring Instrument (OMI) van het KNMI. Het Nederlands/Finse OMIinstrument meet sinds 2004 als eerste in de wereld nauwkeurig en binnen een dag de wereldwijde verdeling van en andere aspecten van de samenstelling van de atmosfeer. Zonder twijfel het belangrijkste is het verschil in representativiteit tussen de meetmethoden. Grondstations meten de concentratie stikstofdioxide op leefhoogte (24 m), en geven daarmee een indicatie voor de blootstelling van de bevolking aan een vervuilende stof, althans ter plaatse. De satelliet meet de die zich tussen het aardoppervlak en de bovenkant van de atmosfeer bevindt er is meer tussen hemel en aarde. Omdat luchtvervuiling zich veelal in de onderste 2 km van de atmosfeer bevindt, meet de satelliet dus voornamelijk de verticaal geïntegreerde concentratie, oftewel de kolomdichtheid (in moleculen/cm 2 ), in de onderste 2 km. Tabel 1: verschillen tussen metingen van luchtvervuiling in de onderste luchtlagen door grondstations (rivm) en het satellietinstrument omi (KNmI). Methode Grondmeting (RIVM) Satellietmeting (OMI) Eenheid Concentratie aan de grond (μg/m 3 ) Troposferische kolom (02 km) (molec./cm 2 ) Voetafdruk km km 2 Sampling Lokaal, elk uur, alle condities Mondiaal, 13:30 uur lokale tijd, alleen wolkenvrije condities Beschikbaarheid Vanaf 1970 Vanaf 2004 Techniek (In situ) chemiluminescentie Absorptiespectroscopie (Remote sensing) Stoffen, NO, O 3, PM 10, HCHO, SO 2, O 3, aerosol optische diepte Dominante Interferentie HNO 3, PAN, Air mass factor meetprobleem Foutenbudget (individuele meting) ±10% ±30% Maar zelfs als satellietmetingen uitgedrukt worden in concentraties aan de grond, dan nog beslaat een OMIpixel een oppervlak van ten minste km 2, zodat de satellietmetingen alleen ruimtelijk gemiddelde concentraties kunnen weergeven. Het zal met OMI niet mogelijk zijn om concentratieverschillen binnen een stad te detecteren. Wat ziet de satelliet dan wel? Dat wordt geïllustreerd door figuur 2 met daarin het gemiddelde van vijf jaar ( ) troposferische metingen door OMI boven Europa. De kaart illustreert dat OMImetingen het hele continent bedekken en regionale verschillen in concentraties detecteren. Opvallend zijn de hot spots in Figuur 1: Schematische weergave van grondmetingen (rivm, LmL) en satellietmetingen (KNmI, omi) van stikstofdioxide in de lage atmosfeer en hun typische voetafdrukken. De meetwaarde van het grondinstrument is representatief voor de concentratie (mengverhouding ppbv, of massaconcentratie μg/m 3 ) binnen het volume aangegeven door de lichtblauwe stippellijn, en zal sterk afhangen van waar het instrument zich bevindt. De omikolommeting is representatief voor de verticaal geïntegreerde No 2 concentratie over een gebied van km 2 (breedte lengte); het door de donkerblauwe stippellijn aangegeven volume. boven Londen, de Randstad, het Roergebied, de Povlakte en Moskou. Maar ook afgelegen bronnen, zoals de kolengestookte energiecentrale Compostilla II in NoordwestSpanje zijn duidelijk zichtbaar op de kaart, net als Hoe verhouden concentraties zich tot verticale kolommen? Satellietkolomdichtheden zijn niet direct vergelijkbaar met de grondconcentraties, maar door eenvoudige aannames te doen over grenslaagdikte en over de verticale verdeling van de concentraties in de grenslaag, zijn grondconcentraties en kolommen wel in elkaar uit te drukken. Zo geldt: 1 μg/m 3 0,5 ppbv aan de grond. Wanneer we deze concentratie integreren over de diepte van de grenslaag, rekening houdend met de afname in luchtdichtheid, krijgen we een kolomwaarde van 1, moleculen/cm 2 (uitgaande van een 1 km diepe grenslaag en een mengverhouding die niet verandert met de hoogte). Zo zijn de satellietgegevens toch te relateren aan concentraties aan de grond, en bruikbaar voor bijvoorbeeld trendanalyses. TIJDSCHrIFT LUCHT NUmmer 3 JUNI 2012
3 15 DE kracht van DE OMiWaaRNEMiNgEN zit HEM in DE volledige geografische DEkkiNg, EN in DE ROBuustE MEEtMEtHODE DiE geen ONDERsCHEiD Maakt tussen verschillende landen Of REgiO s de scheepvaartroute tussen Cairo en het Kanaal, die met name in de Middellandse Zee en rondom het Iberisch schiereiland als een spoor van luchtvervuiling te zien is. OMI meet dus zowel de hot spots als de achtergrondluchtvervuiling. De meetfout van een afzonderlijke satellietmeting wordt geschat op 2030%. De techniek van absorptiespectroscopie is erg precies om de absorptie langs het fotonpad van de zon, via de atmosfeer, naar de satelliet nauwkeurig (precisie beter dan 5%) te bepalen. Maar bij het omzetten van dit fotonpad naar de verticaal geïntegreerde kolom, moeten aannames gedaan worden over de toestand van de atmosfeer. Deze aannames onder andere over het albedo van het aardoppervlak, en over de verticale verdeling van kunnen leiden tot meetfouten van 2030%. Dit wordt bevestigd door vergelijkingen tussen de satellietkolommen en onafhankelijke metingen gedaan vanaf vliegtuigen. 4 Door het gemiddelde van veel satellietmetingen te gebruiken in onze analyses, kunnen we het nietsystematische deel van deze meetfout tot verwaarloosbare proporties terugbrengen, maar dan nog zal een zekere systematische fout overblijven. Op grond van een gedetailleerde studie 5 naar foutenvoortplanting in onze meetmethode schatten we dat de resterende fout ongeveer 1020% bedraagt. Minder NO2 door milieumaatregelen en recessie De kracht van de OMIwaarnemingen zit hem in de volledige geografische dekking, en in de robuuste meetmethode die geen onderscheid maakt tussen verschillende landen of regio s. Daarom zijn OMImetingen bij uitstek geschikt om op onafhankelijke wijze toezicht te houden op trends in luchtvervuiling boven heel Europa. Daarnaast zijn de satellietgegevens vaak sneller beschikbaar dan de officieel gerapporteerde cijfers aan bijvoorbeeld het Europese Milieu Agentschap (EMA). Op basis van Figuur 2: gemiddelde (troposferische) No 2 kolom voor de periode zoals gemeten door omi. alleen metingen gedaan in onbewolkte omstandigheden zijn gebruikt. de OMIsatellietmetingen hebben wij daarom jaarkaarten gemaakt van de (verticaal geïntegreerde) concentraties boven Europa. De kaarten in figuur 3 1 tonen aan dat de vervuiling boven Europa van jaar tot jaar overwegend afneemt, met een opmerkelijk sterke afname in het jaar Tot 2008 laten de OMImetingen een gestage afname van enkele procenten per jaar zien. Deze afname is het gevolg van maatregelen die de uitstoot van luchtvervuiling moeten terugdringen, zoals schonere automotoren en specifieke maatregelen voor de industrie. Maar op de kaarten (vooral die van het jaar 2008) is ook het in gebruik nemen van kolengestookte elektriciteitscentrales in Polen (Ostraleka) en Turkije (Hamitabat) terug te vinden in de vorm van sterk toenemende concentraties, evenals een opmerkelijke verbetering van de luchtkwaliteit (70% minder ) nabij de Compostilla IIcentrale in NoordwestSpanje. De afnames in de gemeten concentraties komen enigszins overeen met de door nationale instanties aan de EMA (Europees Milieu Agentschap) gerapporteerde afnames in NO x emissies op basis van statistische gegevens. Zo rapporteerden Nederland en België bijvoorbeeld een afname in NO x emissies van 4,1%/jaar in de jaren tot aan de recessie, en schatten wij op basis van de satellietmetingen dat de concentraties boven Nederland met 2,7%/jaar en boven België met 1,6%/ jaar daalden. De afname van concentraties boven Europa kunnen niet geheel worden verklaard door de invoering van milieumaatregelen alleen. Onze analyse wijst uit dat de afnames in 2009 voor een groot deel veroorzaakt zijn door de economische recessie in dat jaar. Door de recessie was er in 2009 minder economische activiteit (verkeer,
4 16 LUCHT IN UITvoerINg Figuur 3: Jaargemiddelde omi (troposferische) No 2 kolom voor 2005 (linksboven), en de relatieve verandering voor ten opzichte van Wit: geen verandering, rood: toename, blauw: afname. Locaties aangegeven in grijs kenmerken zich door No 2 concentraties onder de grenswaarde ( molec.cm 2 ) nodig voor een relevante statistische analyse. industriële productie), zodat er minder vervuilende stoffen uitgestoten zijn. Wij schatten dat de achtergrondconcentraties in Amsterdam en Rotterdam met 3%/jaar respectievelijk 2%/jaar gedaald zijn (ten opzichte van 2005), maar dat alleen al in 2009 de afname op 9% en 14% lag. Kennelijk is één economische recessie van ongeveer een jaar net zo effectief als vier jaar milieubeleid in het reduceren van luchtvervuiling. Deze bevindingen zijn relevant omdat ze aantonen dat realistische emissiescenario s (veel gebruikt in klimaat en luchtkwaliteitsmodellen) dus niet simpelweg een lineaire trend volgen, maar juist het samenspel van milieubeleid en (soms snelle) economische veranderingen weerspiegelen. Luchtvervuiling door zeescheepvaart Opvallend in figuur 3 zijn de toenames in 2006, 2007 en 2008 boven het Kanaal, gevolgd door afnames in 2009 en Wij hebben daarom ook de veranderingen in luchtvervuiling boven een aantal scheepvaartroutes bestudeerd. De satellietmetingen laten zien dat de concentraties boven scheepvaartroutes in de Middellandse Invloed van meteorologische condities Naast NO x emissies kunnen ook meteorologische condities de concentraties in de atmosfeer beïnvloeden. is een kortlevend gas (de geschatte levensduur van in de lage atmosfeer loopt uiteen van enkele uren tot een dag), reden waarom de satellietkaarten de bronnen van luchtvervuiling zo duidelijk laten zien. De verblijftijd van op een zekere locatie wordt bepaald door de snelheid waarmee chemisch afgebroken wordt, en door de snelheid waarmee wegwaait. In onze studie zijn we nagegaan (a) in hoeverre meteorologische veranderingen samenvielen met de snelle afnames in 2009, en (b) in hoeverre een trend in meteorologische condities de door ons gevonden trends heeft kunnen onderdrukken of versterken. Als indicator voor fotochemie hebben we weergegevens over de instraling van de zon aan het aardoppervlak, en als indicator voor transport hebben we de windsnelheid en windrichting (op 500 m hoogte) gebruikt. Tussen 2004 en 2010 is de intensiteit van het zonlicht in de onderste laag van de atmosfeer met ongeveer 1%/jaar toegenomen (als gevolg van afnemende concentraties fijn stof 6 ), maar voor windrichting of windsnelheid zijn geen trends vast te stellen. In een afzonderlijke trendanalyse die rekening houdt met deze variabiliteit in zonnestraling en in wind, vinden we nagenoeg dezelfde trends als bij verwaarlozing van de meteorologische termen. Zee, de Rode Zee, de Indische Oceaan en in de ZuidChinese Zee verdubbelden tussen 2004 en 2008, gevolgd door een scherpe daling in 2009, die opnieuw samenhing met de economische recessie die een sterke krimp in de internationale handel tot gevolg had. Door de wereldwijde economische expansie van de afgelopen decennia is het transport van goederen over zee sterk gestegen. Zowel de hoeveelheid vervoerde goederen als het verbruik van brandstof door zeeschepen zijn tot 2008 gemiddeld met meer dan 3%/jaar toegenomen. Zeeschepen gebruiken brandstof van zeer lage kwaliteit (stookolie) en omdat de scheepvaartsector tot nu toe gevrijwaard is gebleven van serieuze milieumaatregelen, is deze sector een steeds belangrijker bron geworden van stikstofoxiden en zwavel. Modelstudies wijzen uit dat emissies door schepen verantwoordelijk zijn voor ongeveer 10% van concentraties in de kustgebieden van Nederland, België, Frankrijk en Zuid Engeland. Juist deze landen laten zwakkere trends in zien (OMI : 2,7%/jaar en 1,6%/jaar voor Nederland en België, EMA NO x emissies: 4,1%/ jaar), dan hun officieel gerapporteerde NO x emissies doen vermoeden. De emissies van de zeescheepvaart kunnen dit deels verklaren. Figuur 4 2 laat zien dat trends in de scheepvaartemissies vanuit satellieten duidelijk te detecteren zijn. De trend in concentraties boven scheepvaartroutes is stijgend, maar vanaf 2008 trad een scherpe daling op die rechtstreeks verband houdt met de mondiale economische recessie. Figuur 4 laat zien dat de vervuiling gelijke tred houdt met de door het Centraal Plan Bureau berekende volumes van per zeeschip verhandelde goederen. TIJDSCHrIFT LUCHT NUmmer 3 JUNI 2012
5 17 Figuur 4: Scheepvaartbijdrage aan troposferische No 2 kolom (zwarte lijn) gedurende de periode , vergeleken met het handelsvolume dat het Suezkanaal passeerde (gele lijn), en de handelsvolumes voor enkele andere gebieden. De handelsvolumes zijn geïndexeerd t.o.v. het jaar 2000 (waarde 100 op de rechteras). De No 2 kolommen zijn gemeten door de instrumenten gome ( ) en SCIamaCHy ( ) en gemiddeld over de vier afzonderlijke scheepvaartroutes. Conclusie Ondanks de verschillen met de traditionele methoden om vervuiling aan de grond te meten, geven recent ontwikkelde satellietinstrumenten een nieuw en uniek beeld van het verloop van luchtvervuiling, zowel in ruimte als tijd. Hoewel de satellietmetingen het oplossend vermogen missen om de concentraties op straatniveau te meten, zijn ze zeer geschikt voor het in kaart brengen van de regionale achtergrondconcentraties, ook in vervuilde gebieden. Daarnaast geven de satellietmetingen belangrijke informatie over vervuiling in gebieden die door andere meetmethoden niet of nauwelijks bemeten worden, zoals de Noordzee en het Kanaal. Door het consequent toepassen van één enkele meetmethode geven de satellietbeelden bovendien een robuust beeld van trends in luchtvervuiling voor verschillende gebieden. Dit is geen overbodige luxe gezien de verschillen in emissierapportagetechnieken tussen verschillende landen. Onze satellietmetingen geven gemiddeld een duidelijke daling in boven Europa te zien. Tussen 2004 en 2008 zijn concentraties met 525% afgenomen als gevolg van milieubeleid, maar boven de scheepvaartroutes steeg de vervuiling juist door het ontbreken van milieuregels voor zeeschepen. In 2009 daalde de vervuiling overal in Europa scherp. De diepe economische recessie van dat jaar leidde tot snel verminderde economische activiteit en daardoor minder uitstoot van stikstofoxiden: de gemeten hoeveelheid daalde in één jaar met 1530% ten opzichte van Voor de toekomst ligt een belangrijke uitdaging in het beter vertalen van de satellietmetingen van kolommen naar concentraties die representatief zijn nabij de grond (en vice versa). Gedetailleerde metingen van de verticale verdeling van, bij voorkeur in de nabijheid van grondstations en gedurende een satellietmeting, kunnen hierbij helpen. Ook zullen metingen van het TROPOMIinstrument (voetafdruk: 8 8 km 2 ), dat voor lancering in 2015 gepland staat, bijdragen aan een nauwere aansluiting van satelliet en grondmeting. Daarnaast is meer inzicht in emissies en atmosferische chemie vereist om ook antwoorden te kunnen geven op vragen naar een mogelijke toename in de fractie in de uitstoot van het wegverkeer en naar de rol van mogelijke veranderingen in de atmosferische NO: verhouding Referenties Castellanos, P. & Boersma, K.F. (2012). Reductions in nitrogen oxides over Europe driven by environmental policy and economic recession. Sci. Rep., 2, 265; DOI: /srep De Ruyter de Wildt, M., Eskes, H. & Boersma, K.F. (2012). The global economic cycle and satellitederived trends over shipping lanes, Geophys. Res. Lett., 39, L01802, doi: /2011gl Velders, G.J.M., Granier, C., Portmann, R.W., Pfeilsticker, K., Wenig, M., Wagner, T., Platt, U., Richter, A. & Burrows, J.P. (2001). Global tropospheric column distributions: Comparing threedimensional model calculations with GOME measurements, J. Geophys. Res., 106, Hains, J.C., Boersma, K.F., Kroon, M., Dirksen, R.J., Volten H. et al. (2010). Testing and improving OMI DOMINO tropospheric using observations from the DANDELIONS and INTEXB validation campaigns, J. Geophys. Res., 115, D05301, doi: /2009jd Boersma, K.F., Eskes, H.J., Dirksen, R.J., A, R.J. van der, Veefkind, J.P. et al. (2011). An improved tropospheric retrieval algorithm for the Ozone Monitoring Instrument, Atm. Meas. Tech., 4, , doi: /amt Ruckstuhl, C., Philipona, R., Behrens, K., CollaudCoen, M., Durr, B. et al. (2008). Aerosol and cloud effects on solar brightening and the recent rapid warming, Geophys. Res. Lett., 35, L12708, doi: /2008gl * K. Folkert Boersma, Geert C.M. Vinken, Patricia Castellanos, Martijn de Ruyter de Wildt & Henk J. Eskes werken bij het KNMI.
Luchtkwaliteit in Nederland: cijfers en feiten. Joost Wesseling
Luchtkwaliteit in Nederland: cijfers en feiten Joost Wesseling Inhoud: Doorsneden door de luchtkwaliteit Concentraties: de laatste decennia; EU normen; Nederland in de EU. Luchtkwaliteit en gezondheid.
Nadere informatieEerste kaart roetconcentraties Nederland Roet aanvullende maat voor gezondheidseffecten luchtvervuiling
Eerste kaart roetconcentraties Nederland Roet aanvullende maat voor gezondheidseffecten luchtvervuiling RIVM/DCMR, december 2013 Roet is een aanvullende maat om de gezondheidseffecten weer te geven van
Nadere informatieHoe komen de annual air quality kaarten tot stand?
Hoe komen de annual air quality kaarten tot stand? De annual air quality kaarten tonen het resultaat van een koppeling van twee gegevensbronnen: de interpolatie van luchtkwaliteitsmetingen (RIO-interpolatiemodel)
Nadere informatieFijn stof in Nederland: stand van zaken en beleidsimplicaties na het tweede BOP. onderzoeksprogramma
Fijn stof in Nederland: stand van zaken en beleidsimplicaties na het tweede BOP onderzoeksprogramma Fijn stof in Nederland: stand van zaken en beleidsimplicaties na het tweede BOP onderzoeksprogramma
Nadere informatieEmissies door de zeescheepvaart,
Indicator 26 maart 2019 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Het betreft hier de feitelijke
Nadere informatieNO, NO2 en NOx in de buitenlucht. Michiel Roemer
NO, NO2 en NOx in de buitenlucht Michiel Roemer Inhoudsopgave Wat zijn NO, NO2 en NOx? Waar komt het vandaan? Welke bronnen dragen bij? Wat zijn de concentraties in de buitenlucht? Maatregelen Wat is NO2?
Nadere informatieMEMO. Onderwerp/Subject: Analyse rapport RIVM Luchtkwaliteit 2012
MEMO Aan/To: Van/From: Datum/Date: RAI Vereniging Chris van Dijk 18 september Onderwerp/Subject: Analyse rapport RIVM Luchtkwaliteit 2012 Ieder jaar publiceert het RIVM een jaaroverzicht van de meetresultaten
Nadere informatieLuchtkwaliteitmetingen in Alblasserdam. Jaarrapportage 2016
Luchtkwaliteitmetingen in Alblasserdam Jaarrapportage 2016 Colofon Raad van Accreditatie De DCMR Milieudienst Rijnmond is door de Raad voor Accreditatie geaccrediteerd voor de NEN-EN-ISO/IEC 17025:2005
Nadere informatie- 1 - april mei juni juli augustus september maand
- 1 - ER Smog in zomer In dit bulletin wordt een overzicht gegeven van de smogsituatie in de periode april tot en met september voor de stoffen O 3, PM, SO 2, en NO 2. In de zomerperiode van zijn er 7
Nadere informatie1. Inleiding. Rapportage Luchtkwaliteit 2012, gemeente Doetinchem 4
Rapport Luchtkwaliteit 2012 Doetinchem Oktober 2013 INHOUD 1. Inleiding... 4 2. Algemeen... 5 2.1 Wet luchtkwaliteit... 5 2.2 Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit... 5 2.3 Bronnen van luchtverontreiniging...
Nadere informatieSensormetingen luchtkwaliteit in Schiedam (juli -december2017)
Sensormetingen luchtkwaliteit in Schiedam (juli -december2017) analyse Henri de Ruiter, Ernie Weijers Februari 2018 Sinds juli 2017 meten burgers met behulp van goedkope sensoren de luchtkwaliteit in Schiedam.
Nadere informatieLuchtvervuiling in Nederland in kaart gebracht
Luchtvervuiling in Nederland in kaart Luchtvervuiling in Nederland in kaart gebracht Hoofdpunten uit de GCN/GDN-rapportage 2013 Luchtvervuiling in Nederland in kaart gebracht Hoofdpunten uit de GCN/GDN-rapportage
Nadere informatieKlimaatverandering Wat kunnen we verwachten?
Klimaatverandering Wat kunnen we verwachten? Yorick de Wijs (KNMI) Veenendaal - 09 05 2019 Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut 1 Klimaatverandering Oorzaken en risico s wereldwijd Trends en
Nadere informatieLuchtkwaliteit in het Vlaamse Gewest
Luchtkwaliteit in het Vlaamse Gewest Overzicht presentatie Luchtkwaliteit getoetst aan de normen Impact van deze luchtkwaliteit op onze gezondheid Bespreking van stikstofdioxide en fijn stof De nieuwste
Nadere informatieSamenvatting datarapporten Luchtkwaliteit (IJmond, Haarlemmermeer, Havengebied Amsterdam).
kenmerk: 653847/687260 Memo Aan Kopie aan Datum Van Telefoon E-mail Onderwerp: College van GS 4 juni 2015 Samenvatting datarapporten Luchtkwaliteit (IJmond, Haarlemmermeer, Havengebied Amsterdam). In deze
Nadere informatieKennisnemen van de resultaten van de derde monitoringsronde van het Nationale Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL).
Informatienota B&W Onderwerp : Monitoring Luchtkwaliteit 2012 B&W-vergadering : 29 januari 2013 Registratienummer : BW13.00119 Registratiecode : *BW13.00119* Auteur : Gijs Gerrits Portefeuillehouder :
Nadere informatieCO2-monitor 2013 s-hertogenbosch
CO2-monitor 2013 s-hertogenbosch Afdeling Onderzoek & Statistiek Maart 2013 2 Samenvatting In deze monitor staat de CO2-uitstoot beschreven in de gemeente s-hertogenbosch. Een gebruikelijke manier om de
Nadere informatieGemeente Ridderkerk. Rapportage. Berekenen en meten: de Luchtkwaliteit in Ridderkerk 2010
Gemeente Ridderkerk Rapportage Berekenen en meten: de Luchtkwaliteit in Ridderkerk 2010 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 1.1 Monitoring 3 1.2 Berekenen versus meten 3 1.3 NO 2 en PM 10 3 1.4 Tot slot 3 2 Berekende
Nadere informatieGemeente Ridderkerk. Rapportage. Berekenen en meten: de Luchtkwaliteit in Ridderkerk 2009
Gemeente Ridderkerk Rapportage Berekenen en meten: de Luchtkwaliteit in Ridderkerk 2009 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 1.1 Monitoring 3 1.2 Berekenen versus meten 3 1.3 NO 2 en PM 10 3 1.4 Tot slot 3 2 Berekende
Nadere informatieLuchtkwaliteit en lozingen in de lucht in het Vlaamse Gewest Koen Toté
Luchtkwaliteit en lozingen in de lucht in het Vlaamse Gewest Koen Toté Overzicht presentatie Waarom luchtmetingen in Vlaanderen? Evolutie van de laatste decennia Toetsen van de luchtkwaliteit aan de heersende
Nadere informatieConclusies. Martijn de Ruyter de Wildt en Henk Eskes. KNMI, afdeling Chemie en Klimaat Telefoon +31-30-2206431 e-mail mruijterd@knmi.
Lotos-Euros v1.7: validatierapport voor 10 en bias-correctie Martijn de Ruyter de Wildt en Henk Eskes KNMI, afdeling Chemie en Klimaat Telefoon +31-30-2206431 e-mail mruijterd@knmi.nl Conclusies Bias-correctie:
Nadere informatieRapportage van de luchtkwaliteit gemeten in De Peel van 2008 tot en met 2015.
Provincie Noord-Brabant Rapportage van de luchtkwaliteit gemeten in De Peel van 2008 tot en met 2015. Rapport no. 4257342, 8 maart 2016 Projectverantwoordelijke: J. van Loon Provincie Noord-Brabant Cluster
Nadere informatieL. Indicatieve effecten Luchtkwaliteit
L. Indicatieve effecten Luchtkwaliteit 73 Bijlage L Indicatieve bepaling effect alternatieven N 377 op luchtkwaliteit Inleiding De provincie Overijssel is voornemens de N 377 Lichtmis Slagharen (verder
Nadere informatieLuchtkwaliteit langs de N208 bij Hillegom
CE CE Oplossingen voor Oplossingen milieu, economie voor milieu, en technologie economie en technologie Oude Delft 180 Oude Delft 180 2611 HH Delft 2611 HH Delft tel: tel: 015 015 2 150 2 150 150 150 fax:
Nadere informatieActualisatie Toets luchtkwaliteit bestemmingsplan Spijkvoorder Enk
Gemeente Deventer Actualisatie Toets luchtkwaliteit bestemmingsplan Spijkvoorder Enk Datum 31 augustus 2009 DVT352/Cps/1543 Kenmerk Eerste versie 1 Inleiding De gemeente Deventer is bezig met de planvorming
Nadere informatieVerhoging maximumsnelheid 80km zones naar 100 km/h
Verhoging maximumsnelheid 80km zones naar 100 km/h Effecten op luchtkwaliteit Datum November 2011 Status Definitief Colofon Uitgegeven door Rijkswaterstaat Dienst Verkeer en Scheepvaart Informatie DVS
Nadere informatieLuchtkwaliteit & Klimaatverandering
ECN-L--06-026 Luchtkwaliteit & Klimaatverandering Thema Fijn Stof G.J. de Groot Gepresenteerd bij ECN tijdens het bezoek van de gemeenteraadsleden van de omliggende gemeenten, Petten, Nederland, 17 november
Nadere informatieNationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit Rapportage 2011. Samenvatting Amsterdam
Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit Rapportage 2011 Samenvatting Amsterdam 2 3 Stand van zaken luchtkwaliteit 2011 Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL) In 2015 moet Nederland
Nadere informatieBepalen van de luchtkwaliteit
Bepalen van de luchtkwaliteit Luchtkwaliteit in het kort De kwaliteit van de lucht waarin we leven is van invloed op de volksgezondheid. Zo kan een slechte luchtkwaliteit leiden tot onder andere luchtwegklachten
Nadere informatieFactsheet luchtkwaliteit over het jaar 2014
Factsheet luchtkwaliteit over het jaar 2014 Achtergrondinformatie Fijnstof is een vorm van luchtverontreiniging die een negatief effect kan hebben op de gezondheid van de mens. Kortstondige blootstelling
Nadere informatieLuchtkwaliteit in Zeist
Luchtkwaliteit in Zeist Inleiding In een eerder artikel is gesproken over Samen het milieu in Zeist verbeteren en de vier pijlers onder het uitvoeringsplan, zie het artikel op deze website van 7 juni en
Nadere informatieGezondheid & Voeding
Luchtverontreiniging groot probleem gezondheid Elk jaar sterven wereldwijd zo n 6,5 miljoen mensen aan de gevolgen van luchtverontreiniging en in Nederland zorgt dit jaarlijks zeker voor 13.000 vroegtijdige
Nadere informatieEmissie broeikasgassen in Europa,
Indicator 11 januari 2011 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. In 2009 nam de Europese uitstoot
Nadere informatieVerontreiniging door wegverkeer. Peter Hofschreuder
Verontreiniging door wegverkeer Peter Hofschreuder Hebben we problemen,en met de luchtkwaliteit in Nederland? Verkorting van de levensduur door blootstelling aan fijn stof Verandering van de bekorting
Nadere informatieScheepvaart. Ronald van der A, Folkert Boersma, Jieying Ding RIVM, 1 June 2018
Scheepvaart Ronald van der A, Folkert Boersma, Jieying Ding RIVM, 1 June 2018 Luchtvervuiling door zeeschepen vanuit de ruimte gezien Wat is er te detecteren? Waar is het meetbaar? Wat is de relatie met
Nadere informatieVeranderingen Antwoorden
Veranderingen Antwoorden Paragraaf 1 1a Waarschijnlijk hoeveel procent je energie is van je maximale hoeveelheid 1b Het gemiddelde ligt veel hoger, Bekijk de oppervlakte tussen de grafiek en de stippellijn.
Nadere informatieGesjoemel op de weg? Eric Feringa Igor van der Wal
Gesjoemel op de weg? Eric Feringa Igor van der Wal Wat kunt u verwachten? Hoe is úw kennis van luchtverontreiniging? Inzicht in normen en techniek Wat is de invloed van sjoemelsoftware? Casestudy A13 Overschie
Nadere informatieBijdrage van schepen en dieseltreinen aan lokale concentraties roet en ultrafijn stof
Bijdrage van schepen en dieseltreinen aan lokale concentraties roet en ultrafijn stof Manon Vaal - GGD Gelderland-Midden Lex Groenewold- GGD Gelre-IJssel Simone Lops- GGD Regio Nijmegen Anoek Besselink-
Nadere informatieBijdrage van schepen en dieseltreinen aan lokale concentraties roet en ultrafijn stof
Bijdrage van schepen en dieseltreinen aan lokale concentraties roet en ultrafijn stof Manon Vaal - GGD Gelderland-Midden Lex Groenewold- GGD Gelre-IJssel Simone Lops- GGD Regio Nijmegen Anoek Besselink-
Nadere informatieVerzurende stoffen: emissies per beleidssector (NEC),
Verzurende stoffen: emissies per beleidssector (NEC), 1990-2009 Indicator 26 mei 2011 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt
Nadere informatie14 juli 2005 RIVM-MNP-TNO
Aanbeveling voor een voorlopige regeling voor de correctie van fijn stof (PM 10 ) concentraties voor de bijdrage van zeezout Ronald Hoogerbrugge a, Jan Matthijsen b, Hans van Jaarsveld b, Martijn Schaap
Nadere informatieNiewsbrief nr. 3 / November 2014 Januari 2015
Niewsbrief nr. 3 / November 2014 Januari 2015 1. Inleiding De laatste maanden is er hard gewerkt aan enkele SEFIRA werkpakketten. Onder de leiding van de universiteit van Urbino werd een theoretisch en
Nadere informatieProvinciale weg N231; Verkeersintensiteit, geluid en luchtkwaliteit 1
Provinciale weg N231 Verkeersintensiteit, geluid en luchtkwaliteit Afdeling Openbare Werken/VROM drs. M.P. Woerden ir. H.M. van de Wiel Januari 2006 Provinciale weg N231; Verkeersintensiteit, geluid en
Nadere informatieInleiding De gemeenteraad van Alblasserdam heeft op 21 januari 2013 een motie aangenomen die luidt:
Notitie Aan Ester Kardienaal (gemeente Alblasserdam) Kopie aan Datum Documentnummer Project Auteur 18 maart 2013 21539712 13-058 ir. J.W.T. Voerman en ir. P.B. van Breugel Onderwerp Fijnstofmetingen in
Nadere informatie41. INDEXEN VOOR DE LUCHTKWALITEIT IN BRUSSEL
41. INDEXEN VOOR DE LUCHTKWALITEIT IN BRUSSEL 1.Algemene luchtkwaliteitsindex Om de graad van luchtvervuiling op eenvoudige en voor het grote pubiek verstaanbare wijze voor te stellen, werd in 1996 een
Nadere informatieLuchtkwaliteit in de provincie Utrecht
Luchtkwaliteit in de provincie Utrecht Margreet van Zanten Met dank aan Jan Aben, Wilco de Vries en Rob Maas 1 Luchtkwaliteit: korte historie Jaargemiddelde NO 2 concentratie is tussen 2010 en 2015 5 microgram
Nadere informatiePROJECTNUMMER C ONZE REFERENTIE A
ONDERWERP Luchtkwaliteitsonderzoek REC Harlingen storing 12 november 2018 DATUM 20 november 2018 PROJECTNUMMER C05055.000169 ONZE REFERENTIE 083725337 A VAN ing. A. (Abdu) Boukich AAN Omrin Inleiding Op
Nadere informatieLuchtkwaliteit in Vlaanderen. Vleva-Joaquin symposium Brussel 3 juni 2013
Luchtkwaliteit in Vlaanderen Vleva-Joaquin symposium Brussel 3 juni 2013 Overzicht Welke stoffen meet de VMM? Wetgevend kader Toetsing aan regelgeving Evolutie luchtkwaliteit Inzoomen op afzonderlijke
Nadere informatieBenzeen in lucht,
Indicator 12 juni 2013 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De gemeten jaargemiddelde benzeenconcentratie
Nadere informatie8 november 2016 Erbrink STACKS Consult ErbrinkStacks.nl
Ultra fine particles (UFP) rond Schiphol, metingen - model Hans Erbrink 8 november 2016 Erbrink STACKS Consult ErbrinkStacks.nl 06 51313650 PM2,5 Source of map: van Donkelaar, A., R.V Martin, M.Brauer,
Nadere informatie1. Inleiding. Notitie Amsterdam, 8 december 2016
Notitie Amsterdam, 8 december 2016 Afdeling Policy Studies Van Aan Koen Smekens, Paul Koutstaal Gijs Zeestraten (Ministerie van Economische Zaken) Kopie Onderwerp Gevolgen van scenario s uitfasering kolencentrales
Nadere informatie6 Projectinformatie: Rotterdam (Wassende Weg) nat reinigen
6 Projectinformatie: Rotterdam (Wassende Weg) nat reinigen 6.1 Inleiding Uit onderzoek van de gemeente Rotterdam is gebleken dat de stad, net zoals veel grote steden, last heeft van luchtvervuiling. Dit
Nadere informatieTabel 1 Grenswaarden maatgevende stoffen Wet luchtkwaliteit stof toetsing van grenswaarde geldig stikstofdioxide (NO 2 )
Luchtkwaliteit 1.1. Toetsingskader Wet milieubeheer luchtkwaliteitseisen De Wet milieubeheer luchtkwaliteitseisen (ook wel Wet luchtkwaliteit genoemd, Wlk) bevat grenswaarden voor zwaveldioxide, stikstofdioxide
Nadere informatieEmissies naar lucht door de industrie,
Indicator 25 maart 2019 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De industrie levert voor alle
Nadere informatieAanvullende informatie over luchtkwaliteit en metingen
Aanvullende informatie over luchtkwaliteit en metingen Wat doen gemeenten en GGD Amsterdam op het gebied van luchtkwaliteit? De GGD Amsterdam informeert en adviseert de inwoners en het bestuur van Amsterdam
Nadere informatieEerste uitkomsten onderzoek luchtkwaliteit langs Nijenoord Allee Wageningen
Notitienummer Datum 3 juni 206 Onderwerp Eerste uitkomsten onderzoek luchtkwaliteit langs Nijenoord Allee Wageningen. Inleiding Buro Blauw voert in opdracht van de gemeente Wageningen luchtkwaliteitsmetingen
Nadere informatieMEMO DHV B.V. Logo. : De heer P.T. Westra : Ramon Nieborg, Alex Bouthoorn : Ceciel Overgoor
Logo MEMO Aan : De heer P.T. Westra Van : Ramon Nieborg, Alex Bouthoorn Kopie : Ceciel Overgoor Dossier : BA4962-100-100 Project : Milieuonderzoeken bedrijventerrein de Flier Nijkerk Betreft : Onderzoek
Nadere informatieMonitoring NSL. Werksessie Veehouderijen. Hans Berkhout RIVM
Monitoring NSL Werksessie Veehouderijen Hans Berkhout RIVM 1 Werksessie NSL 31 maart 2016 Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu 1. Doel monitoring NSL 2. Bepalen luchtkwaliteit 3. Resultaten MT2015
Nadere informatieOp grond van artikel 28 uit het Besluit luchtkwaliteit (Stb. 2001, 269) bieden wij U hierbij aan de provinciale rapportage Luchtkwaliteit 2003.
Bezoekadres Houtplein 33 Het Ministerie van Volksgezondheid, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer T.a.v. de Staatssecretaris P.L.B.A. van Geel Postbus 20951 2500 EX DEN HAAG Haarlem Postadres Postbus 3007
Nadere informatieLuchtkwaliteit in de provincie Utrecht
Luchtkwaliteit in de provincie Utrecht Margreet van Zanten Met dank aan Jan Aben, Wilco de Vries en Rob Maas 1 Luchtkwaliteit: korte historie Jaargemiddelde NO 2 concentratie is tussen 2010 en 2015 5 microgram
Nadere informatieBijlage 4 - Onderzoek luchtkwaliteit
Bijlage 4 - Onderzoek luchtkwaliteit 1 Aanleiding In verband met het in procedure brengen van het bestemmingsplan Buitengebied, dient in het kader van de Wet milieubeheer, hoofdstuk 5, te worden gekeken
Nadere informatieZeespiegelmonitor 2018
Zeespiegelmonitor 2018 Wat is de aanleiding van dit rapport? Jaarlijks rapporteren Deltares en HKV met de Zeespiegelmonitor over de zeespiegelstijging langs de Nederlandse kust. De zeespiegel en het getij
Nadere informatieWindroosanalyse naar de invloed van Eindhoven Airport op de lokale luchtkwaliteit in 2011
TNO-rapport TNO-060-UT-12-01634 Windroosanalyse naar de invloed van Eindhoven Airport op de lokale luchtkwaliteit in 11 Gebouwde Omgeving Princetonlaan 6 3584 CB Utrecht Postbus 80015 3508 TA Utrecht www.tno.nl
Nadere informatieOpmaak-Satelliet-pam 20-06-2005 16:47 Pagina 70
Opmaak-Satelliet-pam 20-06-2005 16:47 Pagina 70 Saharastof veroorzaakt de bruine tinten in de bewolking boven onder andere Engeland en Schotland. De tint van de Noordzee ten noorden en noordwesten van
Nadere informatieDatum Referentie Uw referentie Behandeld door 26 april J. van Rooij
Notitie 20120520-03 Ontwikkeling hotelzone Maastricht Aachen Airport Beoordeling luchtkwaliteitsaspecten Datum Referentie Uw referentie Behandeld door 26 april 2012 20120520-03 J. van Rooij 1 Inleiding
Nadere informatie2018D Lijst van vragen
2018D01559 Lijst van vragen De vaste commissie voor Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit heeft een aantal vragen voorgelegd aan de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit over de PAS Monitoringsrapportage
Nadere informatiememo INLEIDING 1 Toets NIBM; 2 Toets grenswaarden in het kader van goede ruimtelijke ordening; WETTELIJK KADER Gemeente Leiden Johan van der Burg
memo aan: van: Gemeente Leiden Johan van der Burg datum: 3 december 2013 betreft: Luchtkwaliteit Greentower te Leiden project: 120728 INLEIDING Op de kantorenlocatie aan het Kanaalpark, ten oosten van
Nadere informatieLuchtkwaliteit in het Vlaamse Gewest. Koen Toté - VMM
Luchtkwaliteit in het Vlaamse Gewest Koen Toté - VMM Overzicht presentatie Luchtkwaliteit 2017 getoetst aan de normen Impact van deze luchtkwaliteit op onze gezondheid Bespreking van fijn stof en stikstofdioxide
Nadere informatieHaskoningDHV Nederland B.V. MEMO. : Provincie Overijssel : Tijmen van de Poll : Jorrit Stegeman
MEMO Aan : Provincie Overijssel Van : Tijmen van de Poll Kopie : Jorrit Stegeman Dossier : 9Y3469-0A0-1 Project : Kruispunt N377/Sluis 4 Betreft : Toetsing luchtkwaliteitseisen Wm Ons kenmerk : AM-AF20130596
Nadere informatieFotochemische luchtverontreiniging: oorzaken en effecten Gepubliceerd op Compendium voor de Leefomgeving (
Indicator 14 september 2010 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Fotochemische luchtverontreiniging
Nadere informatieEFFECT VAN DE AUTOLOZE ZONDAG OP DE CONCENTRATIES STIKSTOFOXIDEN 2007, 2008 EN 2009
GGD/LO 9-1136 EFFECT VAN DE AUTOLOZE ZONDAG OP DE CONCENTRATIES STIKSTOFOXIDEN 27, 28 EN 29 Amsterdam, oktober 29 Auteur: H.J.P. Helmink GGD Amsterdam LO afdeling Luchtkwaliteit Postbus 22 1 CE AMSTERDAM
Nadere informatieMilieubarometer 2009-2010
NOTITIE Nr. : A.2007.5221.01.N004 Versie : definitief Project : DGMR Duurzaam Betreft : Milieubarometer 2009-2010 Datum : 26 juli 2011 Milieubarometer 2009-2010 Inleiding De milieubarometer is een instrument,
Nadere informatie24 uurgemiddelden, mag max. 35 maal per kalenderjaar overschreden worden
Logo MEMO Aan : Rob Kramer, DHV Van : Harrie van Lieshout, Alex Bouthoorn, DHV Dossier : BA6360-101-100 Project : N219A Nieuwerkerk a/d IJssel Betreft : Toets luchtkwaliteit Ons kenmerk : HL.BA6360.M02,
Nadere informatieFijn stof. Nieuwe feiten en realiteiten.
Fijn stof. Nieuwe feiten en realiteiten. Ademloos, Horta-avond. 7 feb 2012 Prof. Dirk Avonts.Universiteit Gent. dirk.avonts@ugent.be Wat is gekend? Hoe fijner het fijn stof, hoe schadelijker. Hoe verder
Nadere informatieSamenvatting eindrapport Ammoniakmetingen in Noord-Brabant
Samenvatting eindrapport Ammoniakmetingen in Noord-Brabant 2007-2013 ECN-O--14-044 augustus 2014 Auteur: Bleeker, A. ECN Environment & Energy Engineering Postbus 1 1755 ZG Petten T: +31 88 515 4130 a.bleeker@ecn.nl
Nadere informatieLuchtkwaliteitonderzoek. Provinciaal inpassingsplan N629
definitief revisie 2.0 27 september 2017 Inhoudsopgave Blz. 1 Inleiding 1 2 Wettelijk kader 2 2.1 Grenswaarden 2 2.2 Regeling beoordeling luchtkwaliteit 2007 3 2.3 Toepasbaarheidsbeginsel en blootstellingscriterium
Nadere informatieA28 Hoevelaken - Holkerveen
Geluid en luchtkwaliteit A28 Hoevelaken - Holkerveen Twee problemen: Geluidhinder Grotere geluidsbelasting ineens sinds de komst van het Vathorst scherm en vrees voor een grotere geluidsbelasting bij Corlaer
Nadere informatieAanpassing GCN*) fijn stof in IJmond
Aanpassing GCN*) fijn stof in IJmond Rinkje Molenaar, bureau Lucht *) Grootschalige Concentratiekaart(en) Nederland NEN Infomil Infodag, 20 november 2014 Hoe bepaal je de luchtkwaliteit? Meten Voordelen
Nadere informatieCitizen Science luchtkwaliteit bij RIVM
Citizen Science luchtkwaliteit bij RIVM Marita Voogt, RIVM marita.voogt@rivm.nl 1 13 maart 2019 Trends in monitoring luchtkwaliteit Behoefte aan meer detaillering in ruimte en tijd. Burgers ( meten waar
Nadere informatieOnderzoek gezondheidsrisico s. stof rond Schiphol. Module 1 Resultaten meetcampagne. Subtitle. April 2018
Onderzoek gezondheidsrisico s ultrafijn stof rond Schiphol Module 1 Resultaten meetcampagne taxiënde zhrhrwh45e vliegtuigen April 2018 Subtitle Campagne taxiënde vliegtuigen Doel: Onderzoek nut en noodzaak
Nadere informatieN34 WITTE PAAL - DRENTSE GRENS LUCHTKWALITEITSONDERZOEK
N34 WITTE PAAL - DRENTSE GRENS LUCHTKWALITEITSONDERZOEK PROVINCIE OVERIJSSEL 24 augustus 2015 078483231:C - Definitief B03203.000003.0600 Inhoud 1 Inleiding... 2 2 Wet- en regelgeving luchtkwaliteit...
Nadere informatieLuchtkwaliteitmetingen in Alblasserdam. Derde kwartaalverslag 2014
Luchtkwaliteitmetingen in Alblasserdam Derde kwartaalverslag 2014 Colofon Raad van Accreditatie De DCMR Milieudienst Rijnmond is door de Raad voor Accreditatie geaccrediteerd voor de NEN-EN-ISO/IEC 17025
Nadere informatieOntwikkeling Borgronden Naarden Toetsing aan milieu- en natuurwetgeving. 6 december 2017 Gerlof Wijnja
Ontwikkeling Borgronden Naarden Toetsing aan milieu- en natuurwetgeving 6 december 2017 Gerlof Wijnja De toetsing en het plangebied In deze onderzoeksfase zijn de volgende vragen onderzocht: Is woningbouw
Nadere informatieEmissie broeikasgassen in Europa (EU-15),
Indicator 14 januari 2010 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De emissie van broeikasgassen
Nadere informatieDGMR Totaal. Figuur 1. DGMR - Milieubelasting per jaar
Notitie Project DGMR Duurzaam Betreft Milieubarometer 2011-2012 Ons kenmerk A.2007.5221.01.N006 Versie 001 Datum 7 oktober 2013 Verwerkt door VI GA Contactpersoon drs. ing. B.E.A. (Bianca) van Osch E-mail
Nadere informatieKLIMAATVERANDERING. 20e eeuw
KLIMAATVERANDERING 20e eeuw Vraag De temperatuur op aarde is in de afgelopen honderd jaar gestegen met 0.2-0.5 C 0.6-0.9 C Antwoord De temperatuur op aarde is in de afgelopen honderd jaar gestegen met
Nadere informatieMilieubarometer 2010-2011
NOTITIE Nr. : A.2007.5221.01.N005 Versie : definitief Project : DGMR Duurzaam Betreft : Milieubarometer 2010-2011 Datum : 6 januari 2012 Milieubarometer 2010-2011 Inleiding De milieubarometer is een instrument,
Nadere informatieEmissies naar lucht door de energievoorziening,
Indicator 29 april 2014 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De emissies van een aantal belangrijke
Nadere informatieBijlage 1: NO2-concentratiemetingen Utrecht, verkennende metingen luchtkwaliteit (zonder analysecertificaten), Buro Blauw
Inhoud Stop het schoonrekenen Bijlage 1: NO2-concentratiemetingen Utrecht, verkennende metingen luchtkwaliteit (zonder analysecertificaten), Buro Blauw Bijlage 2: Metingen vergeleken met berekeningen,
Nadere informatieVuurwerk tijdens de jaarwisseling van 2012/2013
Vuurwerk tijdens de jaarwisseling van 2012/2013 Samenvatting De luchtverontreiniging door vuurwerk is op 1 januari 2013 beperkt gebleven. Alleen in het eerste uur na de jaarwisseling zijn hoge concentraties
Nadere informatieLUCHTKWALITEITONDERZOEK BESTEMMINGSPLAN SCHOOLSTRAAT-OOST GAMEREN
LUCHTKWALITEITONDERZOEK BESTEMMINGSPLAN SCHOOLSTRAAT-OOST GAMEREN WAALWAARDWONEN 30 september 2011 075989560:0.4 B01055.000230.0120 Inhoud 1 Luchtkwaliteitonderzoek 2 1.1 Inleiding 2 1.1.1 Huidige situatie
Nadere informatieDynamisch verkeersmanagement voor het verbeteren van de luchtkwaliteit
Delft University of Technology Delft Center for Systems and Control Technical report 05-023 Dynamisch verkeersmanagement voor het verbeteren van de luchtkwaliteit A. Hegyi and B. De Schutter If you want
Nadere informatieErvaringen met de SDS011 stofsensor
Ervaringen met de SDS011 stofsensor RIVM, 12 juli 2018 De afgelopen maanden zijn er veel PM2.5 en PM10 metingen gedaan met de SDS011 stofsensoren. Zo vlak voor de vakanties willen we een korte terugkoppeling
Nadere informatieSatelliet Waarnemingen
Satelliet Waarnemingen TROPOMI Tropospheric Monitoring Instrument TROPOMI is een uniek satellietinstrument dat de luchtkwaliteit, het klimaat en de ozonlaag in de gaten houdt. Dit instrument draait op
Nadere informatieZeg géén nee tegen emissievrije OV
Zeg géén nee tegen emissievrije OV Vanaf 2025 dienen alle nieuwe bussen emissievrij te zijn. Vanaf 2030 dienen alle bussen emissievrij te zijn. Emissievrije bussen, met ingang van de nieuwe concessie maar
Nadere informatieExtrapolatie van de waterstand in het Waddengebied
Extrapolatie van de waterstand in het Waddengebied Henk van den Brink KNMI 8 juli 2015 Probleemstelling De onzekerheid in de extrapolatie is ongewenst groot bij het gebruik van een 3-parameter (Extreme
Nadere informatieNederland wordt overal schoner maar we zijn er. te voldoen. De meetresultaten over 2015 zijn beschikbaar en zijn een eerste test.
12 Trendanalyse toont: Concen traties PM 10 en blijven dalen Nederland wordt overal schoner maar we zijn er nog niet Nederland heeft uitstel gekregen tot 2015 om voor stikstofdioxide ( ) aan de Europese
Nadere informatieGezondheidswinst door schonere lucht. Nr. 2018/01. Samenvatting
Gezondheidswinst door schonere lucht Nr. 2018/01 Gezondheidswinst door schonere lucht pagina 2 van 5 De lucht in Nederland is de afgelopen decennia een stuk schoner geworden en voldoet nu vrijwel overal
Nadere informatieRijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu
Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu 1. Doel Werksessie 2. Problematiek 3. Bepalen luchtkwaliteit 1 Werksessie Veehouderijen 31maart 2014 (AvA_RIVM) Inleiding Doel werksessie: Uitleg toetsingskader
Nadere informatieKlimaatverandering en klimaatscenario s in Nederland
Page 1 of 6 Klimaatverandering en klimaatscenario s in Nederland Hoe voorspeld? Klimaatscenario's voor Nederland (samengevat) DOWNLOAD HIER DE WORD VERSIE In dit informatieblad wordt in het kort klimaatverandering
Nadere informatie