Activiteitenoverzicht PMSE Uitgangspunten PMSE:

Transcriptie

1 Activiteitenoverzicht PMSE Uitgangspunten PMSE: De leden van PMSE volgen vanuit hun uiteenlopende rollen binnen de Nederlandse professionele broadcast & entertainment-industrie al jaren de ontwikkelingen rond het frequentiebeleid voor draadloze microfoons, -intercoms, -reportagezenders en andere essentiële productiemiddelen. Draadloze (audio- en video-) verbindingen voor producties zijn afhankelijk van frequentieruimte. Helaas is frequentiespectrum schaars en niet oprekbaar, zodat nieuwe technieken vrijwel altijd ten koste gaan van bestaande gebruikers. Grote marktpartijen waaronder Google, Microsoft, Dell, Philips en anderen zien enorme potentie in diverse nieuwe mobiele toepassingen voor de consument, waarvoor echter wel frequentiespectrum nodig is. De huidige beschikbare frequentieruimte voor draadloze verbindingen voor productie heeft de warme belangstelling van onder meer genoemde marktgiganten om deze grootschalig voor consumententoepassingen te gaan exploiteren. De overheid gaat in basis uit van de hoogste bieder voor delen van het spectrum, waarmee bij uitblijven van initiatieven vanuit onze entertainment branche, het gebruik van draadloze microfoons, intercoms, reportagezenders, et cetera in de komende jaren mogelijk ernstig wordt beperkt, zo niet onmogelijk wordt. De Nederlandse theater-, omroep, film- en special events industrie (PMSE: Program Making & Special Events) biedt in Nederland werk aan tienduizenden mensen en produceert dagelijks honderden TV programma s, theatervoorstellingen, radio-uitzendingen en special events voor de gehele Nederlandse bevolking. De sociale en economische belangen op dit gebied worden echter niet behartigd richting overheid en dreigen daarmee stilzwijgend te vergaan! De PMSE streeft ernaar frequentieruimte van voldoende kwantiteit en kwaliteit veilig te stellen om theater-, omroep, film- en special events-producties ook in de nabije toekomst te kunnen blijven realiseren. De PMSE is van mening dat daarvoor een nieuwe, breed gedragen samenwerking van alle belanghebbenden welke zich richting overheid inzet, noodzakelijk is. Kunnen acteurs, presentatoren, artiesten en technici weer aan een draadje? We moeten de overheid duidelijk maken dat musicals, tv-programma s, sportevenementen, live concerten niet meer, of slechts ingrijpend aangepast kunnen worden uitgevoerd met alle sociale, culturele en economische gevolgen van dien, mochten we onvoldoende frequentieruimte overhouden. We moeten duidelijk maken dat het benodigde spectrum in dit geval niet zondermeer aan de hoogste bieder kan of mag worden toegewezen. Dit probleem gaat niet worden opgelost met nieuwe technieken zoals digitale draadloze microfoons, de voorgestelde verhuizing naar geheel andere frequentiebanden of op andere wijze door de leverancier. In onder andere Engeland (BEIRG) en Amerika (MIC) hebben tv- en theaterproducten, fabrikanten, facilitaire bedrijven en anderen de handen reeds ineengeslagen en zijn de eerste resultaten al bereikt. BEIRG wist onder meer met de steun van BCC tot Andrew Lloyd Webber te bereiken dat in de veiling van frequentiespectrum de belangen van PMSE met naam en toenaam door de regering zijn vastgelegd en niet als bij voorbaat kansloze groep mee hoefde te bieden. Aantal leden Aantal leden

2 51 Aantal leden Aantal afzeggingen Aantal afzeggingen Downloads geplaatst op de website: 19 oktober 2010 Nota Frequentiebeleid NR 14 december 2010 Strategische nota mobiele communicatie augustus 2010 Engelstalig rapport over onderzoek naar storing op kabeltelevisie door mobiel gebruik in het digitaal dividend. 18 augustus 2010 De stand van zaken van het digitaal dividend en het beleid daarvan 18 augustus 2010 Onderzoek van Universiteit Twente naar storing op kabeltelevisie door mobiel gebruik in het Digitaal Dividend. 6 augustus 2010 Paradoxale situatie rond het frequentiebeleid 6 augustus 2010 Frequentie problematiek verder besproken 6 juli 2010 Artikel spreekbuis 22 juni 2010 Broadcast Magazine 26 januari 2010 Verslag VTE Raad Telecom 26 januari 2010 Brief staatssecretaris EZ 26 januari 2010 Vrijgeven Digitaal Dividend vergemakkelijken 2

3 12 januari 2010 Toekomst Zenders boekvorm 6 januari 2010 Google claims white space 6 januari 2010 FCC Publcation 6 januari 2010 Pro Sound 6 januari 2010 EZ reacties op consultatie wijziging 6 januari 2010 Concept beleidsplan wijziging nationaal frequentieplan Persberichten De PMSE heeft drie persberichten doen uitgaan: 11 mei 2009, 18 augustus 2010 en 3 september 2010 Publicaties De PMSE heeft een publicatie uitgebracht: De toekomst van onze zenders. Expertmeeting De PMSE heeft meegewerkt aan de expertmeeting die de VPT op 16 november 2009 organiseerde. De voorzitter van de PMSE was dagvoorzitter, bestuursleden zaten in het forum. Lidmaatschappen belangenorganisaties De PMSE is lid geworden van APWPT: Association of Professional Wireless Production Technology Bestuur PMSE Voorzitter - Willem Westermann (VVEM) Secretaris - Jan ten Kampe (Sennheiser) Penningmeester - Els Wijmans (VPT) Bestuurslid - Bram Liplijn (Omroep Flevoland) Bestuurslid - Eric Pierens (Dutchview) Bestuurslid - William Calis (United Broadcast Facilities) Bestuurslid - Jos van de Haterd (VPT Zichtlijnen Adviseur van het bestuur is Dré Klaassen. Dré Klaassen is onlangs gekozen tot voorzitter van de APWPT, de internationale belangenvereniging op het gebied van PMSE. De APWPT zorgt onder meer dat de stem van PMSE-gebruikers gehoord wordt in Brussel. 3

4 Bestuursvergaderingen Het PMSE bestuur heeft in 2010 en 2011 op de volgende data vergaderd: 13 januari februari maart mei juli augustus augustus september november december januari februari maart mei september oktober 2011 Representatie PMSE op beurzen De PMSE heeft presentaties gegeven op de volgende beurzen: Noorderslag, Vakbeurs Theatertechniek, Festivak, ASI, Manifestatie Mediapark Lobby en contacten Tweede kamer Via MKB Nederland is contact gelegd met de betreffende woordvoerders in de Tweede kamer. AFN behartigt de belangen van alle broadcasters. Zij heeft geld en een lobbyist. De voorgenomen herindeling zou een gezamenlijk doel van AFN en PMSE kunnen zijn. De lobbyist heet M. van de Poel en wordt ingezet voor de PMSE Bijeenkomst NFO (Nationaal Frequentie Overleg) De PMSE is naar de bijeenkomst NFO geweest, 16 september Tijdens deze bijeenkomst is het stuk aan de Tweede Kamer betreffende het digitale dividend gepresenteerd. In dit stuk wordt gesteld dat de problemen die er aan komen, opgelost kunnen worden. Alleen wordt niet aangeduid hoe die oplossing er uit gaat zien. Er is uitgebreid gesproken over de licentie voorwaarden. Deze licenties gaan een strijd opleveren. Er zou ruimte gemaakt moeten worden voor de heavy users, die krijgen dan een licentie. Deze licenties worden verwerkt in een database. Alle licentiehouders uit deze database zouden dan beschermd moeten worden tegen Cognitieve Radio. KPN blijft roepen dat alles zo snel mogelijk moet gebeuren. W. Kroes van Vodafone nam het tijdens deze bijeenkomst op voor PMSE. Er zijn voor de veiling 5 kavels beschikbaar, men wil hier zes kavels van maken. Dit zou kunnen betekenen: 2 kavels voor KNP (Tele 2), 2 kavels voor 4

5 T- mobile en 2 kavels voor Vodafone. De verwachte opbrengst van de ze veiling is ongeveer 10% van de UMTS- opbrengst. Dat was 200 miljoen. Dit zou betekenen dat de opbrengst nu 4 miljoen per kavel zou zijn. De Europese Commissie wil de beleidsnota zo snel mogelijk implementeren, bij voorkeur in 2013, World radio Conference De PMSE is bij de World Radio Conference geweest. Hier is naar voren gekomen dat in de toekomst de kabel problemen gaat opleveren bij de gewone burger in de huiskamer. Uit onderzoek van Ericsson en TNO Nederland is gebleken dat het kastje dat voor kabelontvangst in de huiskamer gaat zorgen, invloed heeft op kanaal 61 t/m 69. Vanaf 22 december 2010 heeft de PMSE haar activiteiten via nieuwsbrieven met haar leden gedeeld. De nieuwsbrieven zijn aan de leden toegestuurd, en tevens via de websites van de leden verder verspreid. De input voor de nieuwsbrieven komt van alle PMSE leden en het bestuur, samenstelling en redactie zijn van Jos van den Haterd. 22 december 2010 PMSE-nieuwsbrief 22 december 2010 Planning 800 MHz spectrum is eindelijk bekend Het gebied rond 800 MHz dat wordt vrijgemaakt voor mobiele telecom ( MHz), zal worden geveild in het voorjaar van De telecombedrijven die delen van dit spectrum kopen zullen deze frequenties in gebruik gaan nemen in de periode van 2013 tot Dit gebied zal dan voor draadloze microfoons in toenemende mate onbruikbaar worden. Draadloze microfoons in 800 MHz spectrum toegestaan tot 2015 De minister staat gebruikers van draadloze microfoons toe om vergunningvrij te opereren in het 800 MHz gebied tot 2015, als geen storing plaatsvindt op het telecommunicatiegebruik. Voor gebruikers op een vaste locatie kan dat een optie zijn, maar met name voor reizende gezelschappen, bandjes en andere voorstellingen of evenementen die op meerdere plaatsen in het land staan, zal dit heel wat moeilijker liggen. In het slechtste geval kan hun apparatuur al onbruikbaar worden vanaf Financiële compensatie voor omroep en Digitenne Omdat de publieke omroep en KPN Digitenne vergunninghouders zijn in het 800 MHz gebied (en omdat op deze vergunning dus inbreuk wordt gepleegd) treft het ministerie met deze twee partijen een compensatieregeling. Overgangsregeling voor PMSE-gebruikers Gebruikers van draadloze microfoons zijn geen vergunninghouders. Hen wordt niettemin toegestaan om in het 800 MHz-gebied te blijven opereren tot De minister ziet dit als een voldoende ruime overgangsregeling. Er zal dan ook geen compensatie komen voor de PMSEgebruikers. Zij zullen hun apparatuur moeten afschrijven, eventueel versneld, tot Toch nog kans op landelijk dekkend kanaal In het huidige spectrum voor PMSE is tv-kanaal 63 het enige landelijk dekkende kanaal. Met de 800 MHz-veiling vervalt dit. De PMSE is in overleg met Agentschap Telecom over de mogelijkheden om toch op enige wijze landelijke dekking te krijgen. Wij houden u op de hoogte van nieuwe ontwikkelingen! De PMSE in actie De activiteiten van de PMSE in 2009 en 2010 hebben hun vruchten afgeworpen. De gebruikers van draadloze microfoons zijn in beeld bij het ministerie en worden expliciet 5

6 genoemd in de brief van de minister van december 2010, waarin de plannen worden bekendgemaakt en toegelicht. PMSE heeft in ieder geval een plek gekregen in de plannen tot Maar we zijn er nog lang niet! We zetten de lobby-activiteiten en gesprekken onverminderd voort! De voornaamste activiteiten van de PMSE in november en december 2010: - Lobby naar alle politieke partijen, met name de Tweede Kamerleden - Bijwonen zitting Vaste Kamercommissie over veiling 800 MHz (zie verslag op website) - Regelmatig contact en overleg met Agentschap Telecom - Inhoudelijke reactie op brief en de nota van de Minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie. - Bijwonen bijeenkomst in Brussel (EU) in verband met toekomstige Europese plannen en regels. Meer informatie op de website - Brief en nota ministerie over 800 MHz veiling (relevante passages geel gemaakt). - Verslag zitting Vaste Kamercommissie. 27 januari 2011 PMSE-nieuws 27 januari 2011 Compensatie De PMSE blijft de komende weken en maanden in gesprek met Agentschap Telecom. Belangrijk gesprekspunt is dat er alsnog een oplossing komt voor een (vrijwel) landelijk dekkend kanaal, ter compensatie van kanaal 63. Het belang van de vereniging PMSE Een van de PMSE-leden stelt het bestuur de vraag: de PMSE heeft zijn doelen deels behaald, deels niet. Blijft de vereniging van belang? Moet ik lid blijven? Het bestuur verwacht dat de PMSE als vereniging zeker belangrijk blijft. Voorjaar 2011 wordt het spectrum rond 800 MHz geveild, dit is Digitaal Dividend Deel 1. Maar daarmee eindigt het verhaal niet! De volgende fase is Digitaal Dividend Deel 2: de telecomindustrie wil ook andere delen van het UHF-spectrum in gebruik nemen en op termijn zelfs de gehele UHF-band. De plannen hiervoor zijn in de maak en krijgen hun beslag tussen 2012 en Wij zullen moeten zorgen dat de overheid rekening blijft houden met PMSE. We moeten dus op zijn minst met Agentschap Telecom en Economische Zaken in gesprek blijven! Dit is ook in lijn met het besluit van de algemene ledenvergadering van 2010, dat de PMSE als vereniging voorlopig zijn werk moet voorzetten. Presentatie tijdens Noorderslag Tijdens het festival Noorderslag in Groningen (12 15 januari) hebben de bestuursleden Willem Westermann en Dré Klaassen een presentatie gegeven over PMSE voor de muziekbranche. Er waren onder meer vertegenwoordigers van Mojo Concerts en van de Oosterpoort in Groningen. Dit was nuttig, want men blijkt weinig over de problemen te weten, terwijl de popmuziekbranche toch een bondgenoot zou moeten zijn. VPT-dag over PMSE in 2011 In 2011 wil de Vereniging voor Podiumtechnologie (VPT) in samenwerking met de PMSE een bijeenkomst organiseren voor de hele sector over de stand van zaken rond PMSE. Datum wordt bekend gemaakt. Petitie op de website Het bestuur zal een Petitie formuleren die op de website komt en die ook door niet-leden ondertekend kan worden. Dit om het draagvlak voor onze doelstellingen zo groot mogelijk te maken: ook wie geen lid is kan de doelstellingen onderschrijven. Optie voor onderzoek TNO 6

7 De PMSE onderzoekt of het mogelijk is een kwantitatief onderzoek door TNO te laten doen naar het werkelijke aantal PMSE-systemen dat in Nederland in gebruik is. Met deze cijfers zouden we het maatschappelijke en economische belang beter kunnen onderbouwen en eventueel alsnog financiële compensatie kunnen claimen. Voor het onderzoek wordt subsidie aangevraagd. Wordt de subsidie niet toegekend, dan zijn de kosten te hoog en gaat het niet door. Suggesties voor uw FAQ s De PMSE wil Frequent Asked Questions op de site plaatsen. Heeft u relevante vragen? Geef ze door aan de PMSE! 24 februari 2011 PMSE nieuws 24 februari 2011 Consultatieronde frequentieveiling 800 Mhz De veiling van frequenties in de 800 MHz band zal later dit jaar plaatsvinden, naar verwachting voor de zomer van Inmiddels is een consultatieronde gestart over de condities en procedure van de veiling. Marktpartijen kunnen hierop commentaar leveren tussen 11 februari 2011 en 25 maart Behalve de 800 MHz band ( MHz) waarin veel PMSE-apparatuur opereert, worden dit jaar ook frequenties geveild in de banden 900 Mhz, 1800 MHz, 1900 MHz, 2100 MHz en 2,6 GHz. De concessies zullen 20 jaar geldig zijn. De hoogste bieder moet deze frequenties op 1 januari 2013 in gebruik nemen. Biedende partijen zijn naar verwachting KPN, Vodafone en T-Mobile plus de nieuwkomers Ziggo en UPC. Ook andere partijen zijn nog mogelijk. Voor meer informatie zie: Waarom bieden wij straks zelf niet? Deze frequentiebanden worden (Europees en wereldwijd) vrijgemaakt voor telecom. PMSEgebruik is dus niet meer toegestaan. Los daarvan gaat het om bedragen van tientallen tot honderden miljoenen. Dat kan onze industrie niet opbrengen. Overgangsperiode januari 2013 tot januari 2015 De minister heeft een overgangsperiode vastgesteld voor PMSE-gebruikers. Draadloze microfoons mogen na 2013 nog wel in het gebied tussen 790 en 862 MHz gebruikt worden, mits dit geen storing oplevert voor telecommunicatie. Die kans is nihil: wie met zijn draadloze microfoon van 50 milliwatt in een frequentiegebied opereert dat bezet is door een telecomprovider, zal zélf gestoord worden in plaats van andersom. Het risico ligt dus bij de PMSE-gebruiker. Maar een totaal verbod geldt pas vanaf januari Wat moet ik doen? Zorg dat uw draadloze systemen uiterlijk in 2013 uitsluitend opereren in het dan nog toegestane UHF-gebied van 470 tot 790 MHz. De PMSE adviseert om ruim vóór januari 2013 het volgende te doen: - inventariseer het frequentiespectrum waarop uw systemen opereren; - onderzoek of modificatie mogelijk is van uw systemen in het gebied tussen 790 en 862 MHz (extra kosten); - hou rekening met uw toepassing (vaste installatie of touring) en met mogelijke storing door digitale televisie (in ons land is Digitenne vergunninghouder); - hou rekening met (versnelde) afschrijving en aanschaf nieuwe apparatuur; - raadpleeg uw leverancier, adviseur of de website van de fabrikant. Krijg ik compensatie? 7

8 Onze industrie wordt niet gecompenseerd. De minister oordeelt dat de overgangsperiode tot 2015 voldoende compensatie biedt en voldoende tijd om maatregelen te nemen. Hoe verder? De minister stelt vast wanneer de veiling daadwerkelijk gehouden wordt. De PMSE (technische commissie) blijft in gesprek met Agentschap Telecom (Economische Zaken) over het frequentiespectrum voor PMSE-gebruikers. Zodra hier nieuws over is, hoort u het middels de nieuwsbrief. Mei 2011 PMSE nieuws mei 2011 Minister kondigt alternatieven aan voor PMSE-sector Op 27 april heeft minister Verhagen van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie een brief aan de Tweede Kamer gestuurd waarin expliciet wordt aangekondigd dat er, in overleg met de PMSE, alternatieven komen voor het verlies aan bruikbaar frequentiespectrum voor de PMSE-sector. Deze besprekingen zijn vanuit EZ gevoerd door Agentschap Telecom en vanuit de sector door de technische commissie van de PMSE. Om welke alternatieven het precies gaat, is nog niet bekend. Naar verwachting zal dit eind mei of begin juni op gecoördineerde wijze aan de markt kenbaar worden gemaakt. Wij houden u op de hoogte. De brief van de minister Hieronder de relevante passage uit de brief van de minister d.d. 27 april 2011 aan de Tweede Kamer. "Alternatieven voor draadloze microfoons (PMSE) Met het informeren van Uw Kamer over de stand van zaken met betrekking tot de mogelijke storingsproblematiek op de kabel, maak ik van de gelegenheid gebruik om u ook op een ander punt met betrekking tot het digitaal dividend te informeren. In mijn brieven aan uw Kamer van 28 juli inzake Digitaal Dividend en het 800 MHz-spectrum en van 10 december inzake Strategische nota mobiele communicatie en beschikbaar stellen 800 MHz-band voor mobiel breedband heb ik aandacht besteed aan het vergunningvrij gebruik door draadloze microfoons van dit spectrum. Ik kan u berichten dat er in constructief overleg met vertegenwoordigers van deze sector, verenigd in PMSE.nl, alternatieven zijn besproken voor het verlies aan bruikbaar spectrum voor de PMSE-sector als gevolg van het op termijn niet langer kunnen gebruiken van het 800 MHz-spectrum door draadloze microfoons. Deze microfoons worden onder andere gebruikt door programmamakers, theaters, muziekevenementen, scholen en kerken. In combinatie met de overgangsregeling beschreven in mijn brief van 10 december 2010² bieden de besproken alternatieven voldoende ruimte voor de sector. In afstemming en samenwerking met vertegenwoordigers van de sector en Agentschap Telecom zullen de voorgestelde alternatieven vorm worden gegeven. drs. M.J. M. Verhagen Minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie" Digitaal Dividend en PMSE verklaard voor ingenieurs Dré Klaassen heeft op donderdag 28 april een voordracht gehouden bij TNO Delft over het Digitaal Dividend voor circa 50 ingenieurs van technologiebedrijven als Philips en TNO. De bijeenkomst was georganiseerd door de vereniging EMC-ESD. Volgens Klaassen toonden de toehoorders zich verrast door het professionele niveau van de PMSE-sector, en met name 8

9 door het feit dat PMSE niet alleen over bandjes en kleinschalige evenementen gaat, maar dat een tekort aan spectrum ook direct gevolgen heeft voor bijvoorbeeld landelijke verkiezingen, een festival als Lowlands en grote internationale evenementen zoals de Olympische Spelen of een EK voetbal. Een verslag van deze dag en de presentatie van Dré Klaassen vindt u op de website van de PMSE. Tweede Digitaal Dividend Met Digitaal Dividend bedoelen we tot nu toe de herverkaveling van frequenties in het 800 MHz spectrum ten behoeve van telecom en met name mobiel breedband. Maar dit is niet het einde van het verhaal. Nu al wordt op Europees en wereldniveau druk overlegd en gelobbyd voor de herverkaveling van andere delen van het UHF-spectrum. Het ziet er naar uit dat er in de toekomst ook een tweede ronde van herverkaveling gaat komen, een Tweede Digitaal Dividend dus. Een principebesluit hierover gaat mogelijk pas vallen rond 2015, maar het zou ook eerder kunnen, zelfs al tijdens de World Radio Conference in Het is van het grootste belang dat we als PMSE-sector vertegenwoordigd zijn in deze discussie. 25 mei 2011 Nieuwsbrief PMSE 25 mei 2011 Voorzieningen voor PMSE-gebruikers bekend gemaakt Agentschap Telecom heeft definitief bekend gemaakt welke voorzieningen voor PMSEgebruikers worden getroffen in verband met de veiling van frequenties in de 800 MHz band. Hieronder vindt u de volledige tekst zoals gepubliceerd op de website van Agentschap Telecom. De voorzieningen zijn tot stand gekomen in overleg met de technische commissie en het bestuur van de PMSE. Na de bestuursvergadering van 31 mei ontvangt u een nieuwsbrief met een samenvatting en toelichting van wat hiermee precies bereikt is, en wat ons verder te doen staat in de komende jaren. De regeling zoals bekend gemaakt door Agentschap Telecom: Vrijmaken 800 MHz band: informatie voor de PMSE-sector Om het toenemend gebruik van smartphones te kunnen accommoderen, komen meer frequenties beschikbaar voor mobiel internet in de 800 MHz band. Om dit te kunnen regelen voor de consument wordt een aantal stappen gezet. Dit heeft consequenties voor enkele groepen gebruikers van deze band. De 800 Mhz band ( MHz), wordt onder meer gebruikt voor omroep. De overheid gaat dit in overleg met de betrokken partijen een andere plek geven in de ether om zo de frequenties vrij te maken voor mobiel gebruik. Daarnaast is de zogenaamde Programme Making and Special Events (PMSE)-sector in deze band actief op basis van vergunningvrij gebruik. Het gaat dan bijvoorbeeld om draadloze microfoons en soortgelijke verbindingen. Gebruik vindt plaats bij bijvoorbeeld evenementen, optredens en voorstellingen. In overleg met de sector wordt een zestal maatregelen getroffen. 1. Uitfaseren bestaande apparatuur Besloten is, om het uitfaseren van de bestaande apparatuur die in de 800 MHz band actief is, mogelijk te maken, rekening houdend met de afschrijvingtermijn van de apparatuur. Daarom wordt het gebruik van de huidige apparatuur nog tot eind 2015 toegestaan in de frequentieruimte die op dit moment voor audioverbindingen wordt gebruikt in de MHz. Voorwaarde is, dat dit geen storing veroorzaakt op het telecommunicatiegebruik dat in deze frequentieband zal gaan plaatsvinden. De verwachting is dat pas na verloop van tijd de draadloze audioverbindingen hinder zullen gaan ondervinden van gebruik van de band voor elektronische communicatiediensten. Bovendien wordt verwacht dat de draadloze audioverbindingen niet of nauwelijks storing 9

10 veroorzaken op elektronische communicatiediensten. Dit maakt een passende uitfasering van draadloze audioverbindingen in deze band mogelijk. Deze overgangsregeling voor de PMSEsector is meegenomen in het te consulteren besluit van de Minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie houdende wijziging van het Nationaal Frequentieplan Alternatief voor frequentieruimte in kanaal 63 Voor frequentieruimte die de nu vrijwel landelijk voor PMSE te gebruiken is in kanaal 63 ( MHz) komt als alternatief beschikbaar de vrije ruimte in de aaneengesloten kanalen 39, 40 en 41 ( MHz). Deze ruimte wordt op vergunningvrije basis beschikbaar gesteld voor PMSE-gebruik. De beschikbare ruimte voor draadloze microfoons neemt daarmee in grote delen van Nederland toe van het huidige maximum in kanaal 63 van 8 MHz naar een maximaal beschikbare ruimte van 24 MHz op basis van medegebruik met omroep. 3. Reportageverbindingen In een groot deel van de band is ook ruimte beschikbaar voor vergunningvrij gebruik door draadloze microfoons. In een kleiner deel is ruimte voor reportageverbindingen. In beide gevallen is sprake van gebruik op secundaire basis. Een deel van de ruimte voor reportageverbindingen zal ook worden toegewezen aan vergunningvrij gebruik door draadloze microfoons. Een exacte keuze van de frequenties zal plaatsvinden in overleg met Agentschap Telecom en de gebruikers. Een deel van dit spectrum blijft exclusief voor medegebruik voor rapportageverbindingen. 4. Vrijhouden duplex-gap Het banddeel MHz, ook wel aangeduid als duplex-gap in het 800 MHz spectrum, wordt vrijgehouden voor PMSE gebruik. 5. Vrijhouden guard band Het banddeel MHz, ook wel aangeduid als guard band tussen omroep onder de 790 MHz en mobiele telecommunicatie boven de 791 MHz, wordt ook vrijgehouden voor PMSE gebruik. 6. Banddeel MHz beschikbaar voor grote evenementen Bovendien is het voornemen dat het banddeel MHz (het grootste deel van kanaal 38) beschikbaar komt voor grote evenementen (op basis van bijvoorbeeld registratie) in afstemming met de huidige gebruiker (radioastronomie). Met de genoemde alternatieven blijft voldoende frequentieruimte voor medegebruik van PMSE toepassingen beschikbaar voor de sector. Over het tijdstip van de inwerkingtreding zal binnenkort nadere besluitvorming plaatsvinden. Met deze maatregelen maken we het voor alle consumenten en bedrijven in Nederland mogelijk dat er meer frequentieruimte beschikbaar komt voor mobiel internet, zodat de groei van het gebruik van smartphones ongehinderd doorgang kan vinden. 22 juni 2011 PMSE nieuwsbrief juni 2011 Zoals bekend verliezen wij als PMSE-gebruikers de frequenties tussen 790 en 862 MHz, omdat ze verkocht worden aan de providers van mobiele breedband diensten. Onlangs maakte Agentschap Telecom bekend welke voorzieningen getroffen worden voor PMSE, om dit verlies te compenseren. U heeft de volledige tekst kunnen lezen in onze vorige nieuwsbrief. Hieronder een reactie. Wat heeft de PMSE bereikt? De balans opmakend, meent het bestuur van de PMSE dat we in de gegeven situatie het maximale hebben bereikt. 10

11 1. PMSE-gebruik wordt toegestaan in de vrije ruimte van de aaneengesloten tv-kanalen 39, 40 en Draadloze microfoons worden toegestaan in een groot deel van de band tussen MHz. Een kleiner deel van deze band is exclusief voor reportageverbindingen. In beide gevallen als secundaire gebruiker. 3. Voor grote evenementen komt een deel van tv-kanaal 38 voor radioastronomie beschikbaar op basis van registratie. 4. De PMSE blijft in gesprek met Agentschap Telecom om een aantal details nader uit te werken. Dat is belangrijk, ook voor de toekomst. Want de ontwikkeling stopt hier niet! Hoe gaan we verder? Kan de PMSE nu opgeheven worden? Natuurlijk niet! Het ziet ernaar uit dat de PMSE belangenvereniging de komende jaren hard nodig blijft. Ten eerste moeten nog veel details nader worden uitgewerkt in overleg met Agentschap Telecom. Ten tweede: mobiel breedband stopt hier niet! Internationaal is de lobby voor een Tweede Digitaal Dividend al volop aan de gang. De providers claimen feitelijk de hele UHF-TV band. We moeten daar nu al op reageren en onze belangen blijven verdedigen. En ten derde: een nieuwe technologie die aangeduid wordt als Cognitive Radio komt eraan, ook in Nederland. Deze nieuwe technologie vormt een zeer grote bedreiging voor PMSE-gebruikers. Men moet hierbij denken aan WLAN- achtige producten (eventueel aanwezig in nieuwe mobieltjes) die een privé netwerkje kunnen maken op juist de frequenties die nu worden gebruikt door draadloze microfoons. Deze producten worden aangeduid als White Space Devices of Cognitive Radio Systems. Het blijft dus hard nodig dat de PMSE-sector zich organiseert en zich laat horen, zowel nationaal als internationaal. De reactie van de PMSE op de voorzieningen die Agentschap Telecom bekendmaakte. 1. Overgangsperiode van 2012 tot eind 2015 De Minister geeft PMSE-gebruikers het recht om hun apparatuur in het gebied tussen 790 en 862 MHz te blijven gebruiken tot eind 2015, mits zij de nieuwe mobiele diensten niet storen. De Minister oordeelt dat dit voldoende mogelijkheden biedt om de bestaande apparatuur aan te passen of af te schrijven. De PMSE-sector wordt niet financieel gecompenseerd, de schade die de sector lijdt door de gedwongen aanpassingen en investeringen, wordt niet vergoed. Hier staan we voor een voldongen feit. Het probleem is de onzekerheid die blijft bestaan. De precieze datum voor de veiling is niet bekend maar we weten wel dat de providers straks de frequenties die zij kopen mogen gaan gebruiken 'vanaf 2013'. PMSE-gebruik is toegestaan 'tot eind 2015', mits dit de telecom niet stoort (maar de kans daarop is nihil). Wat is dat jaar 2015 waard? Zodra een provider zijn zendapparatuur inschakelt, wordt PMSE-gebruik onmogelijk. Maar zet hij zijn apparatuur aan in 2013, of in 2014 of pas in 2015? Eerst in de Randstad, of direct in het hele land? Dit hangt er maar vanaf welke provider welke frequenties koopt. In het meest gunstige scenario blijven sommige frequenties beschikbaar tot eind 2015, het kan ook dat dit hele gebied onbruikbaar wordt voor PMSE in de loop van We weten het niet. Onzeker is ook of de PMSE-sector hierover geïnformeerd zal worden. Als PMSE menen wij dat deze verantwoordelijkheid bij Agentschap Telecom ligt. Het bovenstaande geldt ook voor kanaal 63 (het meest gebruikte en vrijwel landelijk dekkende kanaal voor PMSE). De frequenties tussen 790 en 862 worden geveild in partjes, de zogenaamde "kavels". Tv-kanaal 63 valt in kavels 4 en 5. Afhankelijk van wie deze kavels koopt, hebben de gebruikers van kanaal 63 pech (als de provider snel handelt en in 2013 begint) of mazzel (als de provider zijn netwerk nog aan het opbouwen is en tijd nodig heeft tot 2015). 2. Het alternatief voor kanaal 63 11

12 Als alternatief voor het vrijwel landelijk voor PMSE te gebruiken tv-kanaal 63 ( MHz) komt beschikbaar voor PMSE: "de vrije ruimte in de aaneengesloten kanalen 39, 40 en 41 ( MHz). Deze ruimte wordt op vergunningvrije basis beschikbaar gesteld voor PMSE-gebruik." Over dit alternatief zijn de leden van de PMSE geraadpleegd, het alternatief is tot stand gekomen in overleg tussen Agentschap Telecom en de technische commissie van de PMSE. Let op: het is niet zo dat de volledige 24 MHz beschikbaar komt. Het gaat hier om de vrije ruimte in deze 3 kanalen op basis van medegebruik met de omroep, lees Digitenne. De kanalen waarin Digitenne actief is, verschillen per regio (op dit moment is kanaal 41 nog het meest lege kanaal). Wie tourt, zal zich dus moeten informeren welk kanaal in welke regio beschikbaar is, en zal daar zijn presets op moeten afstellen. Hou er bij het testen op locatie rekening mee dat een zender op kleine afstand van de ontvanger (meestal tot 6 meter) nog kan werken, ook met Digitenne in de buurt, maar een paar meter verderop (als de show draait) niet meer. De PMSE zal er bij Agentschap Telecom op aandringen dat er een app komt voor mobiele telefoons (zo'n app bestaat al in Denemarken), zodat de gebruiker op basis van het intoetsen van de postcode in één oogopslag kan zien welk tv-kanaal vrij is. 3. Frequenties tussen 550 en 630 MHz In dit gebied komt ruimte beschikbaar voor vergunningvrij gebruik door draadloze microfoons en in een kleiner deel voor reportageverbindingen van de omroepen. In beide gevallen zijn zij secundaire gebruiker. De exacte keuze van de frequenties vindt plaats in overleg tussen Agentschap Telecom en de gebruikers. Het verhaal hierachter is wat gecompliceerd. In de voorzieningen die Agentschap Telecom noemt, is sprake van het gebied tussen 550 en 718 MHz, maar de frequenties van 630 tot 718 waren al beschikbaar voor draadloze microfoons dus concreet verandert daar niets. Het gebied daaronder, tussen 550 en 630 MHz, was voorheen (vanaf 2001) gereserveerd voor reportageverbindingen. Omroepen hebben namelijk een verplichting om reportageverbindingen open te houden bij calamiteiten voor reporters ter plekke. Dit gebied was daarvoor gereserveerd. Maar uit onderzoek van Eric Pierens (DutchView) en Bram Liplijn (Omroep Flevoland), beiden bestuurslid van de PMSE, bleek dat in de praktijk maar een zeer klein deel hiervan in gebruik was. Daar kon iets mee gedaan worden en Agentschap Telecom heeft daarmee ingestemd. Het is enigszins een sigaar uit eigen doos, maar toch: voor draadloze audioverbindingen komt er circa 80 MHz bij. 4. Vrijhouden duplex gap Het gebied tussen 790 en 862 MHz gaat gebruikt worden voor mobiele breedband diensten. Het gedeelte tussen 821 en 832 MHz wordt vrijgehouden voor PMSE-gebruik. Dit gebiedje van 12 MHz is bedoeld om de uplink (30 MHz) en de downlink (ook 30 MHz) tussen provider en mobieltjes van elkaar te scheiden. Is dit bruikbaar voor PMSE? Daarover zijn de deskundigen het niet eens. Onzeker is hoe vervuilend de nieuwe technologie van de providers zal blijken te zijn. Als dit gebied al te gebruiken is, dan waarschijnlijk maar een klein gedeelte. 5. De guard band MHz Dit gebiedje wordt vrijgehouden als scheiding tussen omroep onder 790 MHz en mobiele telecom boven de 791 MHz, en is in theorie beschikbaar voor PMSE. In de praktijk zal niemand dit willen gebruiken, vanwege de grote kans op storingen. 6. Banddeel MHz voor grote evenementen Dit banddeel is het grootste deel van tv-kanaal 38, gereserveerd voor radioastronomie. De intentie is om dit beschikbaar te maken voor grote evenementen op basis van registratie (met zo min mogelijk administratieve lasten), in overleg met de huidige gebruiker (radioastronomie). Dit is in Nederland het meest schone stukje spectrum dat bestaat, afgezien van een straal van 20 tot 30 km rond Dwingeloo. 12

13 25 juli 2011 Nieuwsbrief PMSE juli 2011 Algemene Ledenvergadering op 14 november Op 14 november houdt de PMSE zijn Algemene Ledenvergadering. Deze ALV combineren we met de bijeenkomst die de VPT samen met de PMSE organiseert over het frequentiebeleid voor audiovisuele verbindingen. Plaats en tijd worden nog bekend gemaakt. Noteer de datum alvast in uw agenda! Tijdens de ALV komt aan de orde: - evaluatie van wat de PMSE heeft bereikt - hoe nu verder - verenigingszaken, voorstel contributieverlaging en ledenwerving. Tijdens de VPT-bijeenkomst komt aan de orde (onder voorbehoud): - laatste nieuws - overzicht stand van zaken PMSE - nieuwe bedreiging: Tweede Digitaal Dividend - nieuwe bedreiging: Cognitive Radio - het internationale perspectief - oplossingen die de diverse fabrikanten te bieden hebben. Heeft de PMSE zijn doel bereikt? Niet alles wat we wilden is gelukt. Er komt geen financiële compensatie voor de apparatuur ( MHz) die aangepast of afgeschreven moet worden. Maar de PMSE heeft wel twee dingen bereikt: 1. De Nederlandse overheid heeft voorzieningen getroffen speciaal voor de PMSE-sector (zie eerdere nieuwsbrieven). 2. De belangen van de PMSE-sector worden erkend. We zijn en blijven in gesprek met Agentschap Telecom. Dat is belangrijk, want veel details moeten nog worden uitgewerkt. Ook vinden wij dat er een app moet komen voor smartphones in verband met het gebruik van DVB-T kanalen. Door het invullen van de postcode zouden gebruikers meteen moeten kunnen zien welk van de kanalen 39, 40 of 41 vrij is in een bepaalde regio (de 3 tv-kanalen die straks samen landelijke dekking geven, als vervanging van kanaal 63). De PMSE blijft hard nodig De PMSE heeft de afgelopen jaren door overleg, lobby en publiciteit dingen voor elkaar gekregen die anders nooit gelukt zouden zijn. Dit blijft ook vanaf 2012 hard nodig! 1. We moeten blijven volgen hoe het eerste Digitaal Dividend precies zal uitwerken voor PMSE. 2. Internationaal is de lobby voor een Tweede Digitaal Dividend al volop aan de gang. De providers van mobiel breedband claimen feitelijk de hele UHF-TV band. Nederland heeft zijn positie hierin nog niet bepaald, daar moeten we nu al bovenop zitten. 3. De nieuwe technologie Cognitive Radio vormt een grote bedreiging voor het storingsvrij werken van PMSE-apparatuur. Denk aan WLAN-achtige producten (eventueel aanwezig in nieuwe mobieltjes) die een privé-netwerkje kunnen maken op juist de frequenties die nu worden gebruikt door draadloze microfoons. Deze producten worden aangeduid als White Space Devices of Cognitive Radio Systems. De PMSE-sector moet rond dit onderwerp voor 13

14 zijn belangen opkomen. 4. Het contact met Agentschap Telecom moet worden voortgezet. De PMSE legt bij de overheid alleen gewicht in de schaal dankzij de leden! Daarom is het belangrijk dat u lid bent. Nog geen lid? Meld u dan nu aan! Wat doet de PMSE concreet? - Informeren van de leden - Voorlichting aan PMSE-gebruikers door presentaties en lezingen bij vakbeurzen, deelname aan expertmeetings, interviews aan vakbladen - Het op de voet volgen van de ontwikkeling in Nederland rond het Digitaal Dividend - Overleg met Agentschap Telecom - Lobby naar politieke partijen - Volgen van de internationale ontwikkeling (zoals World Radio Conference 2012) - Internationale contacten (in Europa onder meer APWPT). Noorderslag en CUE 2012 De PMSE zal in januari 2012 zowel bij Noorderslag in Groningen als tijdens CUE 2012 in Ahoy Rotterdam (voorheen Vakbeurs Theatertechniek) presentaties geven over de stand van zaken voor PMSE-gebruikers. Hier bereiken we naast technici en podia ook de muzikanten, programmeurs en concertpromotors. PMSE opgericht in België In België is een vereniging opgericht die de belangen van PMSE-gebruikers gaat behartigen. Onderzocht wordt of en in welke vorm samenwerking mogelijk is met Nederland. PMSE regaeert op Consultatie Wijziging NFP De PMSE heeft gereageerd op de consultatie wijziging Nationaal Frequentie Plan. De reactie kunt u lezen op de website. 18 oktober 2011 Nieuwsbrief PMSE oktober 2011 Leden van de PMSE kunnen bijdragen insturen naar info@pmse.nl. Kom naar de ALV van 14 november! Tevens update PMSE! Op 14 november is de Algemene Ledenvergadering van de PMSE in het MC Theater in Amsterdam. De uitnodiging heeft u reeds ontvangen. Aansluitend krijgt u een update over de stand van zaken rond PMSE. Naast bestuursleden van de PMSE en gebruikers (live audio, omroep) zijn ook vertegenwoordigers aanwezig van Agentschap Telecom en het ministerie (Economische Zaken, Landbouw en Innovatie). Het middagprogramma wordt georganiseerd door de VPT, toegang is gratis voor PMSE-leden. Landelijke communicatie voor brede doelgroep Een kleine groep gebruikers is goed op de hoogte van de PMSE-problematiek. Maar de grotere doelgroep zeker nog niet. De meeste gebruikers hebben geen idee wat er op ze afkomt in 2012 en Deze groep kan alleen bereikt worden met een grotere campagne, zoals met dagbladadvertenties, een publieksfolder of Postbus 51 info. Agentschap Telecom beraadt zich op de mogelijkheden. De PMSE heeft aangeboden inhoudelijk mee te denken. Op korte termijn wordt hierover verder gesproken. Reportageverbindingen en draadloze camera's 14

15 Bij draadloze apparatuur denkt iedereen aan microfoons en in-ear monitors, maar de verreniging PMSE spreekt ook namens gebruikers van andere draadloze audiovisuele verbindingen, zoals reportageverbindingen en draadloze camera's. Zo staat het ook in de statuten. Dit is actueel omdat Agentschap Telecom heeft aangekondigd de PMSE te willen raadplegen over de tv-kanalen 32-37, die nu in gebruik zijn voor wandelzenders en andere reportageverbindingen. Is hier mogelijk ruimte voor draadloze audio? De bestuursleden vanuit de omroep (United Broadcast Facilities, DutchView, regionale omroep) houden zich hiermee bezig. Ook het onderwerp draadloze camera's wint aan actualiteit - tot nu toe leggen de fabrikanten mogelijke frequentieproblemen neer bij de gebruikers. Dat is een te gemakkelijke houding. Overleg tussen alle betrokken partijen (omroepen, facilitaire bedrijven, leveranciers) is gewenst. De PMSE zal dit onderwerp op de agenda zetten. Internationaal nieuws: Dré Klaassen voorzitter APWPT Dré Klaassen is onlangs gekozen tot voorzitter van de APWPT, de internationale belangenvereniging op het gebied van PMSE. De APWPT zorgt onder meer dat de stem van PMSE-gebruikers gehoord wordt in Brussel. Noorderslag en CUE 2012 De PMSE zal in januari 2012 zowel bij Noorderslag in Groningen als tijdens CUE 2012 in Ahoy Rotterdam (voorheen Vakbeurs Theatertechniek) presentaties geven over de stand van zaken voor PMSE-gebruikers. Hier worden naast technici en podia vooral ook muzikanten, programmeurs en concertpromotors bereikt. 15