ZORGPACT IN BEWEGING JAARGANG 5, NUMMER 1 AUGUSTUS Afscheid van René Spekschate

Transcriptie

1 JAARGANG 5, NUMMER 1 AUGUSTUS 2016 Afscheid van René Spekschate ZORGPACT IN BEWEGING ZorgpactNoord in Beeld: Koplopers, gerelateerde samenwerkingsverbanden, gelieerde initiatieven en knelpunten Sectorplan Zorg Noord-Nederland: De stand van zaken

2 JAARGANG 5, NUMMER 1 AUGUSTUS 2016 Zorgpact in beweging De landelijke Zorgpactbeweging groeit. Waar we in de zomer van 2015 het startsein gaven met ons Pamflet, zijn we inmiddels uitgegroeid tot een lerende gemeenschap met zo n 42 koplopers en acht regionale zorgpacten. Graag vertel ik u meer over de belangrijkste ontwikkelingen in dit proces. Toen we met het Zorgpact begonnen, was er enthousiasme, maar ook scepsis in het veld: gaat het Rijk een visie vormen op de uitvoering van de nieuwe zorg? Al gauw maakte deze terughoudendheid plaats voor actie. Steeds meer regionale zorgorganisaties, onderwijsinstellingen, provincies en gemeenten ervaren dat het eigenaarschap bij henzelf ligt. Daarbij brengt de aanpak van het Zorgpact mensen bij elkaar. En dan zie je dat de zaak in beweging komt. Partijen zijn trots op wat ze doen. Ze vertellen het aan mij, publiceren erover op hun website. Organisaties zeggen: Wij zijn niet belangrijk, het doel dat we nastreven wel. INHOUDSOPGAVE 4 Afscheid van René Spekschate Ik ga me niet vervelen! 8 Zorgpact in Beweging ZorgpactNoord in Beeld: Koplopers, gerelateerde, samenwerkingsverbanden, gelieerde initiatieven en ervaren knelpunten 24 Sectorplan Zorg Noord-Nederland De stand van zaken Die positieve en enthousiaste insteek werkt aanstekelijk. Het heeft geleid tot de groei van de Zorgpactbeweging, landelijk én in regio Noord. Steeds meer koplopers melden zich aan, waaronder de Tinten Academie en het Centre of Expertise Healthy Ageing uit uw regio. Ook het aantal regionale Zorgpacten groeit gestaag. We zien dit ook terug in het aantal RIF-aanvragen afkomstig uit de zorg- en welzijnssector. Maar liefst 5 projecten uit zorg en welzijn krijgen geld om de aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt te verbeteren, waaronder het samenwerkingsverband NetwerkZON2020 uit uw regio. Complimenten voor de bestuurders in regio Noord voor hun enorme betrokkenheid! Colofon ZorgpleinNoord Magazine is een uitgave van ZorgpleinNoord. ZorgpleinNoord Magazine is digitaal te lezen op Redactie Artikelen en interviews Fotografie Sijtze Veldema en Eric Snelleman Vormgeving en drukwerk Van Gorcum, Assen De Zorgpactbeweging ontwikkelt zich steeds meer als een lerende gemeenschap. Zo gingen na afloop van de laatste community-bijeenkomst veel koplopers naar huis met nieuwe contacten, inzichten en ideeën voor samenwerking. Ook verkennen we landelijke thema s waarmee we gezamenlijk aan de slag willen gaan. Dit zijn thema s waar vragen over bestaan en soms zelfs verwarring. Zo voelen onze regionale partners een druk om hoogopgeleid personeel aan te nemen. Een thema die ook zeer actueel is binnen uw regio. Partners vragen zich af waar die hbo-isering binnen zorg en welzijn vandaan komt, terwijl juist mbo ers veel ervaring hebben om mensen thuis te helpen herstellen. Het is een thema waar wij als landelijk Zorgpact meer aandacht aan gaan besteden. Net als de thema s zorg en technologie, leren in de praktijk en een levenlang leren. De ontwikkelingen die gaande zijn geven veel positieve energie. Dat zie ik ook bij de staatssecretaris. Hij liet mij weten erg onder de indruk te zijn van de initiatieven in de regio en moedigt ons aan door te gaan op de ingeslagen weg. (Adres)wijzigingen kunt u doorgeven via info@zorgpleinnoord.nl. Hier kunt u tevens losse nummers aanvragen. Doekle Terpstra, aanjager Zorgpact 2 3

3 Afscheid van René Spekschate Ik ga me niet vervelen! Hoe lang René al betrokken is bij ZorgpleinNoord kan niemand mij vertellen, zelfs hij niet. Maar het is lang, want hij was één de van grondleggers. Zijn termijnen als voorzitter bij de raad van toezicht zitten er op. Vandaag neemt hij afscheid. TEKST FOTOGRAFIE Sijtze Veldema Ik heb het altijd interessant gevonden om na te denken over de vraag waarom mensen gaan werken. Ter ere van zijn lange en intensieve betrokkenheid bij Zorgplein- Noord hebben we bij hem thuis afgesproken. Mijn navigatie leidt mij naar een prachtig deel van Zuidlaren. Ik heb gehoord dat hij (van) paarden houdt, dus daar is mijn aandacht op gericht als ik zoek naar het juiste adres. Mijn verwachting is juist als ik aan het einde van een hobbelige landweg een woonboerderij tref met een gevulde weide. Terwijl ik mijn auto parkeer, komt hij naar buiten om mij te verwelkomen. De persoon René Spekschate is geboren op 5 maart 1949 te Raalte. Hij is gehuwd met Leny en trotse vader van vier zoons en één kleinkind. Hij is gek op boxers en paarden. Zoals hij zelf zegt komt hij uit een paardennest. Zijn opa, vader, neef en broer hielden paarden. Zo n 20 jaar geleden verhuisden hij en zijn vrouw naar deze woonboerderij in Zuidlaren die ze helemaal gestript en verbouwd hebben naar hun eigen wens. Toen zijn jongste zoon pony ging rijden besloot hij pony s te gaan houden. De pony s werden paarden, en inmiddels is zijn hobby uitgegroeid tot een kleine fokkerij. Binnenkort neemt één van zijn zoons de fokkerij over. Zijn loopbaan Al jong was René betrokken bij de gezondheidszorg. Na zijn middelbare school is hij begonnen met de opleiding Fysio therapie maar al snel overgestapt naar Bewegingstherapie. Vervolgens is hij gaan werken als therapeut binnen de psychiatrie. In die tijd heeft hij de opleiding tot psychiatrisch verpleegkundige afgerond en zijn therapie-opleiding behaald. Eind jaren 70 kwam René per toeval in een projectgroep terecht. Het project ging over de verdeling van het aantal patiënten onder verpleegkundigen. Destijds had je nog groepsverpleging, dat waren grote paviljoens waarbij er veel patiënten op één zaal leefden. We hebben de samenstelling teruggebracht naar één verpleegkundige op vier à vijf, maximaal zes patiënten. Zelf had hij het gevoel in dit proces niet genoeg geschoold te zijn op het gebied van organisatieontwikkeling en is daarom met de hbo-studie Arbeidsmarkt en Personeelsbeleid begonnen (tegenwoordig Personeelswetenschappen). Toen hij daar in 1978 klaar mee was, werd hij door de afdeling personeelszaken gevraagd om bij hen te komen werken. Daar ben ik nooit meer weggegaan. Althans, ik ben altijd binnen het HRM-vak blijven werken. Na een tijdje in de psychiatrisch ziekenhuizen Wolfsheze en Dennenoord te hebben gewerkt, werd hij hoofd personeelszaken bij Mariëncamp, een instelling voor verstandelijk beperkten in Rolde (nu Stichting De Trans). Dat was een organisatie in opbouw. Er was in die tijd nog geen P&O afdeling, dus die moest opgezet worden. Daarnaast heb ik moeten reorganiseren, maar ook een paar fusies en een wisseling van de directie meegemaakt, vertelt René. Tot 2000, toen werd hij gebeld door GGZ Groningen waar Dennenoord inmiddels onder viel, met de vraag of hij terug wilde komen. Daar heeft hij bijna 12 jaar gewerkt. Eerst als hoofd P&O, vervolgens als directeur HRM. In 2011 is hij voor zichzelf begonnen onder de naam René Spekschate HRM Advies. Dit doet hij tot de dag van vandaag. Inmiddels ben ik aan het afbouwen. Ik ben 67 en vind het wel mooi geweest. Er zijn een paar dingen die ik af wil maken, maar aan het einde van het jaar is het wel gebeurd. Besturen en studeren René is geen stilzitter. Gedurende zijn leven is hij altijd actief geweest in allerlei besturen. Dat begon bij het bestuur van de personeelsvereniging, vervolgens de voetbalvereniging van zijn zoons, de paardensport, ZorgpleinNoord en RegioPlus. Momenteel is hij actief als VVD raadslid binnen de gemeente Tynaarlo. Hij heeft in zijn hele leven maar twee sollicitatiebrieven geschreven. De dingen kwamen op zijn pad of hij werd gevraagd. Het is leuk als je gevraagd wordt omdat je een bepaald arbeidsverleden hebt. Je kunt die ervaring meenemen en zo van toegevoegde waarde zijn. Hij geeft daarnaast toe dat het ook wel een beetje komt door het feit dat hij zijn mond niet kan houden. Naast zijn werk en bestuurswerk heeft hij een rits aan opleidingen afgerond, waaronder Personeelswetenschappen en Bedrijfskunde. René moet bekennen dat het ook een valkuil is om zo druk te zijn. Want voor jezelf is het geen probleem, maar voor het thuisfront wel. Je bent er nooit en mist een stuk van de jeugd van je kinderen. Zelf zit je in een flow en sta je daar niet bij stil. Ik heb het daar samen met mijn vrouw veel over gehad en op een gegeven moment moet je daar andere keuzes in gaan maken. Zorg en arbeidsmarkt Ik heb het altijd interessant gevonden om na te denken over de vraag waarom mensen gaan werken. Iedereen heeft daar zo zijn eigen redenen voor. Als je die vraag stelt in Amerika dan is het antwoord geld en in Scandinavië hebben ze het over zelfontplooiing. Maar waarom gaan mensen in de zorg werken? Wat interesseert iemand daar aan? En hoe houd je het vol om 40 jaar met zwaar gehandicapten of psychische patiënten te werken? Toen ik die vraag verder ging uitdiepen kwam ik bij de arbeidsmarkt en het onderwijs terecht. 4 5

4 ZorgpleinNoord en RegioPlus In zijn tijd bij de GGZ was hij in het Noorden al bezig met de onderwerpen scholing en mobiliteit, dit deed hij samen met collega s uit de sector. Ze organiseerden opleidingen voor verpleegkundigen in loondienst en waren voorlopers op het gebied van het uitwisselen van personeel. In 1985 werd René voorzitter van de Vereniging HR-Professionals Gezondheidszorg (VHPG), eerst regionaal, daarna landelijk. En dan zie je op een gegeven moment verschillende gremia ontstaan, zoals Stichting Mobiel en het Tripartite Sectoraal Overleg, beter bekend met de afkorting TSO. Dat zijn allemaal voorlopers van wat nu ZorgpleinNoord heet. Twaalf jaar geleden hebben we ZorgpleinNoord uiteindelijk opgericht toen er subsidie beschikbaar kwam. René heeft daarnaast bijgedragen aan de oprichting van RegioPlus. VWS wilde financiële middelen pompen in de arbeidsmarkt van de zorg. Een voorwaarde was echter dat er een stichting moest komen die dit proces zou coördineren, van het verdelen van de gelden tot het vragen van verantwoording. Samen met een collega uit de sector ben ik daarom RegioPlus gestart. Dit heb ik een jaar of tien gedaan. De kracht van ZorgpleinNoord Rond 2006, 2007 viel de subsidie weg. Gelukkig hield de vacaturesite ZorgpleinNoord drijvende, maar ik vond dat het anders moest. Hoe moesten we dat aanpakken? Met het kleine aantal mensen dat toen nog in het bestuur zat hebben we gezworen de boel weer op te bouwen. We zijn zijn op zoek gegaan naar een geschikt persoon om dat te doen. Dat is Ida Grasdijk geworden. Dat is inmiddels negen jaar geleden. In die tijd heeft Ida ZorgpleinNoord opgebouwd, goede mensen om zich heen verzameld en het netwerk uitgebreid. Ze heeft de keuze gemaakt om er voor de werkgever te zijn en hen op te zoeken. Inmiddels heeft ZorgpleinNoord volgens René een belangrijke positie ingenomen om het belang van de werkgevers te behartigen op het gebied van onder andere scholing, instroom en uitstroom. Er zijn weinig organisatiebureaus die dat zo kunnen. De mensen die er werken blijven niet op kantoor zitten maar gaan het werkveld in en luisteren. Ze zijn in staat om naar buiten te kijken. René maakt daarbij een vergelijking met wat een professor van Bedrijfskunde zei. Hij had het altijd over het belang van de maatschappelijke doorsnede. Dit houdt in dat je een analyse moet maken van je omgeving, van alles wat daar gebeurt. Dus wat vakbonden doen, werkgevers, de overheid, organisaties, etc. Dat doet ZorgpleinNoord ook, die snijden af en toe de maatschappij door en kijken wat er gebeurt. Ook kijken ze kritisch en stellen zichzelf de vraag Wat doen we hier nou eigenlijk en wat voegen we toe? Niet om een oordeel te geven maar om te kijken hoe het verder moet. Dat maakt je krachtig. Het mooiste is dat de aangesloten werkgevers ZorgpleinNoord ervaren als iets van hen, als iets van ons allemaal. Het is een heel proces geweest om die verbindingen te realiseren. Als ik terugkijk naar de jaren vóór ZorgpleinNoord, waarin we zo hard gesleurd en geduwd hebben, dan denk ik, Daar staat wel wat! De toekomst Hij hoopt dat ZorgpleinNoord de komende jaren de juiste keuzes blijft maken om succesvol te zijn. Alle benodigdheden zijn aanwezig, maar het vraagt energie en aanpassing van iedereen die er werkt. Je moet over je eigen schaduw heen durven stappen, je aanpassen aan een snel veranderende wereld en af en toe achterom kijken. Als ZorgpleinNoord dat voor elkaar krijgt, dan komt het wel goed. Over zijn afscheid is hij kort. Mijn termijnen zitten erop en het is goed dat ik moet gaan. Het wordt anders zo n eigengereidgedoe. In de nieuwe raad van toezicht zitten allemaal nieuwe, frisse mensen. Maar emotioneel gezien is het toch wel even lastig. Ik neem afscheid van een organisatie die ik heb helpen opbouwen en de afgelopen jaren heb bijgestaan als raad van toezicht. Met bepaalde mensen heb ik zeer intensief samengewerkt en een band heb opgebouwd. Ik blijf ZorgpleinNoord dan ook zeker volgen en blijf actief in het bestuurlijk kennisnetwerk. Voor nu probeer ik het rustiger aan te doen. Wel zou ik er graag nog een periode aan vastknopen bij de gemeente. Maar als dat niet kan, dan komt er wel wat anders. Ik verveel me nooit. Afscheid Na twee koppen koffie is het voor mij tijd om te gaan. Bij het wegrijden zwaait René me na. En terwijl ik een laatste blik werp in mijn spiegel, realiseer ik me dat dit de definitieve afsluiting is van het tijdperk René Spekschate, één van de grondleggers van ZorgpleinNoord. Uw collectief helder in beeld Een aantrekkelijk pakket collectieve verzekeringen aanbieden aan uw werknemers? Met uw eigen internetportal en zorgvergelijker app? Op 16 juni nam René in het bijzijn van de raad van toezicht en directeur-bestuurder Ida Grasdijk officieel afscheid van ZorgpleinNoord. Ik gun iedereen een René als voorzitter. Hij is betrokken,geeft vertrouwen en leeft met hart en ziel mee met de ontwikkelingen van ZorgpleinNoord. Zijn bijdrage is van cruciaal belang geweest voor het grootste werkgeversverband van zorg en welzijn in Noord Nederland. Als ambassadeur van de sector, zowel regionaal als landelijk heeft hij veel voor ons betekend. Wij zijn hem veel dank verschuldigd en wensen hem alle goeds voor de toekomst. aldus Ida Grasdijk tijdens het afscheid Wij brengen uw collectief helder in beeld. Hoe? Kijk op 6

5 Zorgpact in Beweging Noord in Beeld Een Zorgpact; waarom ook alweer? Er vinden veel veranderingen plaats binnen zorg en welzijn, denk daarbij bijvoorbeeld aan de veranderingen die de herinrichting met zich meebrengt en de inzet van technologie. Deze veranderingen vragen om andere, nieuwe vaardigheden van de mensen die in de zorg werken. En dus ook om goed zorgonderwijs. Om op deze continue veranderingen te kunnen inspringen is goede afstemming en samenwerking tussen regionale zorgaanbieders, onderwijsinstellingen en lokale overheden cruciaal. Dit blijkt ook uit het rapport Naar nieuwe zorg en zorgberoepen: de contouren van commissie Kaljouw (Commissie Innovatie Zorgberoepen en Opleidingen). In dit rapport geeft de commissie advies over de ontwikkeling van Een nieuw continuüm van bekwaamheden en een daarop afgestemd opleidingscontinuüm voor de hele zorg. Naar aanleiding van dit rapport hebben het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) aangegeven een impuls te willen geven aan de samenwerking tussen onderwijs- en zorginstellingen. Doekle Terpstra is daarbij aangesteld als aanjager. In april 2015 heeft minister Schippers (VWS) mede namens minister Bussemaker (OCW) daarom het startsein gegeven voor het Zorgpact. Het Zorgpact stimuleert samenwerking tussen overheid, zorg-, welzijns- en onderwijsinstellingen, ook wel triple helix of gouden driehoek genoemd. Met als doel om toekomstbestendig beroepsonderwijs te realiseren. Omdat Echte verandering niet van bovenaf opgelegd wordt, maar groeit van onderop, is gekozen voor een regionale aanpak. Ook bestaan er verschillen tussen regio s. In de vorm van regionale Zorgpacten zijn actiegerichte agenda s opgesteld voor een periode tot Zorgpact van het Noorden: ZorgpactNoord Op 17 september 2015 heeft ZorgpleinNoord een Noordelijke tafel Zorgpact georganiseerd. Hier hebben regionale bestuurders van zorg- en welzijnsorganisaties, het beroepsonderwijs en de overheid besproken hoe ze nog krachtiger kunnen samenwerken bij het realiseren van goede kwaliteit van zorg en welzijn. Daar is besloten dat de bestaande netwerken, zoals het Zorginnovatieforum, NetwerkZON en Centre of Expertise Healthy Ageing hiermee aan de slag gaan onder de vlag van ZorgpactNoord. ZorgpleinNoord neemt daarbij het voortouw. Op 2 december 2015 is de actieagenda van ZorgpactNoord aangeboden aan de bewindslieden van VWS, OCW en SZW. Hierin staan de regionale ambities beschreven. De actieagenda is een levend document en wordt steeds aangepast aan de actuele situatie. Op vindt u de meest actuele versie. ZorgpactNoord stimuleert de samenwerking tussen zorg- en welzijnsorganisaties, onderwijs en gemeenten in Groningen en Drenthe. Dit onder andere door partijen samen te brengen, een podium te bieden aan Koplopers, gerelateerde samenwerkingsverbanden en initiatieven uit de regio. Maar ook door knelpunten die deze samenwerking en uitwisseling belemmeren bespreekbaar te maken en oplossingen te faciliteren. De acties moeten leiden tot meer zorg op maat en adequaat en toekomstbestendig opgeleid personeel. Meer informatie over het Zorgpact vindt u op Het label Zorgpact geeft een gezicht aan de transitie in zorg en welzijn en de aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt. Het geeft werkgevers de ruimte om nieuwe initiatieven uit te dragen, experimenten aan te gaan, samen te werken met niet direct voor de hand liggende partijen. Er is vaak meer mogelijk dan wordt gedacht. In deze editie wordt het ZorgpactNoord in beeld gebracht. Er wordt aandacht geschonken aan projecten en initiatieven in het Noorden: Koplopers, gerelateerde samenwerkingsverbanden, een gelieerd initiatief en een ervaren knelpunt. Koplopers De zogenaamde Kopgroep van 100 bestaat uit goede voorbeelden uit heel het land. Het zijn stuk voor stuk voorbeelden van hechtere samenwerking in de zorg en welzijn, die zich richten op de goed toegeruste zorgprofessional nu en in de toekomst. Ze worden landelijk gebundeld en uitgedragen. De Kopgroep is een community en een inspiratiebron. Onder elkaar wisselen de Koplopers kennis en ervaringen uit om van en met elkaar te leren. Ze inspireren anderen om ook tot goede samenwerking te komen. Dat doen ze door hun lessen en resultaten te delen, online en in ontmoetingen. Vanuit het Noorden zijn er momenteel twee Koplopers, namelijk Centre of Expertise Healthy Ageing en de Tinten Academie. Deze projecten worden uitgebreid beschreven in de volgende pagina s. Het aantal Koplopers uit het Noorden zal binnenkort uitbreiden. Een aantal organisaties heeft aangegeven hun initiatieven ook te willen aanmelden. Gerelateerde samenwerkings verbanden Het Regionaal investeringsfonds mbo is 2014 in het leven geroepen door het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW).om de samenwerking tussen mboinstellingen en innovatieve bedrijven te stimuleren, zodat beroepsopleidingen beter aansluiten op de toekomstige werkomgeving. Tussen 2014 tot en met 2017 is er 100 miljoen euro subsidie beschikbaar voor duurzame publiekprivate samenwerking in het beroepsonderwijs. Omdat de samenwerking binnen deze projecten gerelateerd is aan die van het Zorgpact zijn ze van belang om in beeld te brengen. In het Noorden hebben meerdere partijen een aanvraag ingediend bij dit fonds. Er worden twee projecten toegelicht, namelijk Netwerk2020: The H(ealth) Factor en Practoraat Zorg & (Sensor)technologie). Oók Koploper worden? Een Koploper herkent zich in onderstaande kenmerken: De aanpak richt zich op verbeterde aansluiting van onderwijs en (toekomstige) arbeidsmarkt in zorg & welzijn. De aanpak heeft tot een concreet, duurzaam en voor studenten merkbaar resultaat geleid en is toepasbaar in andere regio s. De ambitie sluit aan bij de ambitie van het Zorgpact. De samenwerking bestaat uit partners in de gouden driehoek: ten minste één mbo-/hbo-instelling en één zorg/ welzijnsinstelling werken samen en (hebben een visie op het) betrekken (van) de lokale overheid daarbij. De samenwerking richt zich op zorgvraag/behoefte in de regio en werkt samen met regionale partners. Meer informatie vindt u via Gelieerd initiatief Een gelieerd initiatief streeft hetzelfde doel na als het Zorgpact, namelijk het dusdanig opleiden van medewerkers zodat zij voorbereid zijn om te werken binnen een veranderend werkveld. Het hanteert echter niet de samenwerking in de triple helix: overheid, onderwijs en zorg en welzijn. In deze editie geven wij aandacht aan de Starterships bij WerkPro. Knelpunt Bij het realiseren van de doelstellingen in het Zorgpact loopt de regio tegen knelpunten aan die de samenwerking en uitwisseling tussen overheid, onderwijs en zorg en welzijn belemmeren. ZorgpactNoord inventariseert deze knelpunten en faciliteert oplossingen. Een bekend knelpunt in het Noorden is de toenemende druk om hoger opgeleide professionals aan te nemen. 9

6 TEKST ZORGPACTNOORD IN BEELD Koploper Het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap heeft voor de periode vier miljoen euro subsidie toegekend aan het Centre of Expertise Healthy Ageing voor innovaties op het gebied van gezond opgroeien en gezond ouder worden. Het Centre heeft de subsidie ingezet om samen met het werkveld praktijkgerichte zorginnovaties te realiseren, door de opzet van innovatiewerkplaatsen voor publiek-private samenwerking in Noord-Nederland. De Hanzehogeschool Groningen is penvoerder van het Centre en verantwoordelijk voor de centrale regie. Hoe komt een aanvraag tot stand en hoe ziet een innovatiewerkplaats er in de praktijk uit? Als een organisatie zit met een healthy ageingvraagstuk dan is dit vaak een complexe casus die je als organisatie niet alleen kunt oplossen. De organisatie kan dan samen met partners een aanvraag doen voor een innovatiewerkplaats. Dit zijn proeftuinen waarin verschillende disciplines deelnemen: onderzoekers, docenten, mbo- en hbo-studenten en professionals uit het werkveld. Samen werken zij aan vraaggestuurde, praktijkgerichte innovaties. Het gaat om publiek-private samenwerking tussen onderwijs, onderzoek, zorgen welzijnsinstellingen, één of meerdere bedrijven en in toenemende mate ook de overheid. Daarnaast proberen we de burger te betrekken. Onze doelstelling was om 25 innovatiewerkplaatsen te realiseren, dit is ruimschoots gelukt. Door middel van stage, onderzoek, projecten of minors worden studenten betrokken bij de werkplaatsen. De projecten werken vervolgens door in de curricula binnen het hbo en mbo. Onlangs is uitgerekend dat de afgelopen drie jaar 1000 studenten minimaal een half jaar binnen een innovatiewerkplaats hebben gewerkt. Dat is best veel! Centre of Expertise Healthy Ageing Ik pleit ervoor dat we als Noord-Nederland moeten laten zien waar we goed in zijn. Healthy Ageing is daarvoor hét uitgelezen thema. Interview met Joost Degenaar, programmadirecteur Centre of Expertise Healthy Ageing. Het is geweldig om te zien wat de werkplaatsen met studenten doet. Zo was er laatst een symposium met 130 mbo- en hbo-docenten vanuit healthy ageing. Een mbo-studente Verpleegkunde en een Russische hbo-student Sensortechnologie moesten daar in het Engels hun bevindingen presenteren. Iets wat ze voor die tijd nooit gedurfd hadden. Maar ze leren ook van elkaar: de studente Verpleegkunde over de toepassing van technologie in de zorg en de Russische techneut andersom over de zorg. In deze werkplaatsen worden concrete producten ontwikkeld. In het proces is het mooi om te zien hoe healthy ageing ook langzaam binnen de regionale opleidingscentra is gaan leven. Ze participeren inmiddels in meerdere werkplaatsen en hebben steeds meer eigen projecten. Joost Degenaar Voorbeelden van innovatiewerkplaatsen Maatschappelijke Participatie van mensen met een psychische beperking In de geestelijke gezondheidszorg (GGZ) wordt intramurale zorg vervangen door extramurale zorg. De werkplaats heeft daarom de Woonschool ontwikkeld. Binnen deze school leren cliënten in twee jaar hoe ze weer op eigen benen kunnen staan. Dit concept wordt nu uitgerold naar alle beschermde woonvormen van de GGZ Friesland. Alle medewerkers van GGZ Friesland worden getraind in deze methodiek. De verkregen onderzoeksresultaten en het ontwikkelde trainingsmateriaal worden door docentonderzoekers gebruikt in het onderwijs voor de toekomstige professionals. Zorg en (Sensor)technologie De innovatiewerkplaats brengt de zorg- en technologiewerelden samen bij het ontwikkelen van geschikte technologie die een belangrijke bijdrage levert bij het efficiënter organiseren van de zorg met behoud van kwaliteit. Binnen de werkplaats doen multidisciplinaire teams praktijkgericht onderzoek en ontwikkelen technologische innovaties. Om dit project verder te verstevigen is op 30 juni jl. een subsidieaanvraag ingediend bij het Regionaal investeringsfonds mbo voor een Practoraat Zorg & (Sensor)technologie. Lees meer over deze aanvraag op pagina 17. Hoe worden verkregen resultaten en uitkomsten gedeeld? Het verspreiden van de waardevolle uitkomsten doen we onder andere op onze symposia, middels nieuwsbrieven, social media en de website. Verder verzorgen we regelmatig presentaties en workshops bij organisaties, of tijdens congressen en symposia. Ook delen we onze kennis via kranten, vakbladen, radio en tv. Momenteel wordt onderzocht hoe we resultaten en uitkomsten concreter en beter zichtbaar kunnen maken. We zitten nu in een fase dat dit meer en beter kan. Natuurlijk gebeurt verspreiding van waardevolle informatie ook binnen en via de werkplaatsen zelf. Je ziet op een aantal plekken dat de goede praktijken aanstekelijk werken en gedeeld worden. Mensen elders uit het land komen daarvoor naar het Noorden. De werkplaatsen worden als zeer waardevol ervaren. De subsidieperiode loopt echter af in 2017, wat zijn de ideeën voor de toekomst? We willen een duurzaam en toekomstbestendig netwerk zijn en blijven waarin partijen samenwerken aan praktijkgerichte vragen en innovaties in zorg en welzijn. Dit netwerk groeit nog steeds en bestaat op dit moment uit 160 partners die vrijwel allemaal actief zijn binnen één of meerdere werkplaatsen. Ook de werkplaatsen willen we continueren. In 2015 zijn we gestart met een nieuwe werkwijze voor de tweede generatie werkplaatsen, waarbij we niet meer afhankelijk zijn van subsidie. Sindsdien zijn er twee werkplaatsen nieuwe stijl gestart, zijn er vier in voorbereiding en lopen meerdere veelbelovende initiatieven. Ons streven is om enkele tientallen innovatiewerkplaatsen nieuwe stijl te realiseren. Momenteel wordt er daarnaast gediscussieerd over, en een lobby gevoerd vóór de centres of expertise, want iedereen vindt de centres belangrijk. Als je ziet wat dit betekent voor innovatie, onderwijsvernieuwing, praktijkgericht onderzoek en de versterking van samenwerking met bedrijven, dan moet je daar gewoon mee doorgaan! Er wordt daarom gekeken naar een mogelijkheid waarbij de overheid toch nog iets wil bijdragen. Meer informatie over het Centre of Expertise Healthy Ageing en de werkplaatsen vindt u via Oók Koploper worden? Op vindt u meer informatie over de voorwaarden en hoe u zich kunt aanmelden. Koploperschap Zorgpact Waarom Koploper? Wat wij doen past precies bij de doelstellingen van het Zorgpact. Het biedt ons een mooie kans om zichtbaarder te worden en de landelijke verbinding te versterken. Dat is ook één van onze doelstellingen. We zijn dus Koploper omdat we een goed voorbeeld zijn, maar ik pleit er ook voor dat we als Noord-Nederland moeten laten zien waar we goed in zijn. Healthy ageing is daarvoor hét uitgelezen thema. Het onderwerp leeft onder de mensen en hierin ligt onze specifieke expertise als Noord-Nederland. Wat levert het op? Met name de landelijke exposure. Dat heeft onder andere geleid tot bezoeken van elders uit het land van onder andere hogescholen, gemeenten, OCW en VWS. Ze komen allemaal kijken wat wij doen met onze innovatiewerkplaatsen. Het Zorgpact richt zich op de samenwerking in de gouden driehoek; onderwijs, overheid en zorg- en welzijnsinstellingen. Doekle Terpstra, de aanjager van het Zorgpact, is het met mij eens dat we het ook met bedrijven en burgers moeten doen. Het is belangrijk om de eindgebruikers erbij te betrekken, want uiteindelijk beslissen zíj of ze een innovatie succesvol is! 10 11

7 TEKST ZORGPACTNOORD IN BEELD Koploper De Tinten Academie Het uitgangspunt zijn onze medewerkers. We willen weten wat zíj nodig hebben om hun werk op de beste manier uit te kunnen voeren. Interview met Johan Brongers, directeur-bestuurder Tinten Welzijnsgroep Tinten Welzijnsgroep is een maatschappelijk ondernemer en het bestuur van een stichting van negen welzijnsorganisaties. Deze organisaties richten zich op de uitvoering van breed welzijnswerk in de gemeenten Aa en Hunze, Assen, Bellingwedde, Borger-Odoorn, Oldambt, Pekela, Veendam, Emmen en Stadskanaal. Vanaf 2012 is Tinten Welzijnsgroep in samenwerking met diverse ketenpartners en hogescholen begonnen met het ontwikkelen van scholing en trainingen voor de medewerkers van Tinten, haar werkmaatschappijen en collega-instellingen. Dit onder de naam: de Tinten Academie. Wat was de aanleiding om de Tinten Academie op te richten? We zagen de decentralisaties op ons afkomen en wisten dat dit voor veranderingen zou gaan zorgen voor het werk van onze medewerkers: werken met nieuwe doelgroepen en meer verwachtingen in de samenwerking met andere partijen. Het was dan ook zaak om onze medewerkers hierop voor te bereiden. Om in beeld te krijgen wat daarvoor nodig was, zijn we in gesprek gegaan met medewerkers, gemeenten, landelijke contacten en de directie. Vanuit die basis zijn we destijds begonnen met het ontwikkelen van trainingen die inspelen op veranderingen en de sociaal werker in staat stelt om zowel op het gebied van kennis als vaardigheden zijn of haar taak het beste uit te voeren. De vragen voor scholing komen voort uit de welzijnsorganisaties horend bij Tinten Welzijnsgroep, bijvoorbeeld de ondernemingsraad of het medewerkerstevredenheidsonderzoek. Maar ik neem ook mee wat ik hoor tijdens mijn maandelijkse werkbezoeken aan de locaties. De verdere uitwerking van de thema s gebeurt in focusgroepen waarin relevante disciplines participeren. Het uitgangspunt zijn onze medewerkers. We willen weten wat zíj nodig hebben om hun werk op de beste manier uit te kunnen voeren. Om de juiste aansluiting te vinden betrekken we daarom uitvoerend professionals bij de ontwikkeling van elke training. Johan Brongers Daarnaast wordt gekeken welke ketenpartners, onderwijsorganisaties en kennisinstituten betrokken moeten worden om de inhoudelijke kwaliteit te kunnen garanderen. Zo denken we bijvoorbeeld met regionale zorg- en welzijnspartijen na over de inhoud van de programma s en vragen specialistische organisaties om deskundig advies. Na de volledige uitwerking van het thema gaan onderwijskundigen en inhoudelijk deskundigen er vervolgens mee aan de slag. Zij zorgen voor validatie op hbo-niveau, zodat de scholing geaccrediteerd kan worden. Welke scholingen zijn er inmiddels ontwikkeld? Het onderwijsaanbod bestaat momenteel uit het scholingsprogramma The Big Five, de pilot Veiligheid en de module Sterk in de Keten. Daarnaast zijn we bezig met het ontwikkelen van een leerlijn Samenlevingsopbouw. De ontwikkeling van deze scholing financieren we vanuit eigen opleidingsgelden. En omdat wij zelf uit publiek geld gefinancierd worden, delen we onze kennis graag. Scholingen worden daarom opengesteld voor externe partijen, zoals collega-instellingen en ketenpartners. Twee voorbeelden van scholing Scholingsprogramma The Big Five Dit scholingsprogramma is ontwikkeld om de medewerkers beter toe te rusten ten aanzien van de Transities. De onderwerpen zijn gekozen op grond van de veranderende wetgeving rond WMO, AWBZ, Jeugd, Participatie en Passend Onderwijs. Het scholingsprogramma is opgebouwd rond vijf thema s, ook wel de Big Five genoemd: Jeugd, Ouderen, Licht Verstandelijk Beperkten, Mensen met psychische problematiek en Participatie. De scholing is ontwikkeld samen met NJI, Lentis, GGZ-Drenthe, MEE-Drenthe, REIK en Hanzehogeschool Groningen. Voor elk thema is een aparte projectgroep in het leven geroepen om met de juiste partijen inhoud en vorm te geven aan de scholing. Het programma bestaat uit een training op basisniveau en een verdieping. De basistraining is voor alle medewerkers van Tinten verplicht. Het accent ligt op kennis rond de meest voorkomende problematieken. Tijdens de training leren de deelnemers elkaars taal beter te begrijpen en wordt wederzijds vertrouwen opgebouwd. De verdiepingstraining leidt specialisten op in de teams. Binnen deze training wordt nader ingegaan op vaardigheden, zoals ontwikkelingsgericht werken, motiverende gespreksvoering en systemisch werken met de bewoners en effectieve methodieken zoals Mission Possible (NJI) en de ABCD methodiek voor participatie. Module Sterk in de Keten Er komt een steeds grotere noodzaak om samen te werken binnen de keten. Om dit te verbeteren wordt momenteel een module ontwikkeld. Daarbij komen drie onderwerpen aan bod, namelijk samenwerking met huisartsen, samenwerking met de wijkverpleging, samenwerking met jeugdzorg. De module Huisartsen wordt als eerste ontwikkeld. Dit in samenwerking met Progez en drie huisartsen uit de regio. Er wordt een e-learningmodule ontwikkeld, waarin huisartsen worden geïnterviewd en hun praktijk laten zien. Centraal staat het reilen en zeilen in de huisartsenpraktijk, zodat professionals in het sociale domein een duidelijk beeld krijgen. Na de e-learning vindt er een werkcollege plaats, waarin huisarts en sociaal werkers casuïstiek bespreken met als uiteindelijk doel de samenwerking te verbeteren. Inmiddels zijn zo n 2500 mensen getraind, waarvan de basistraining van de The Big Five het meest is gevolgd. Deelnemers waren niet alleen medewerkers van Tinten maar ook veel organisaties, ketenpartners en gemeenten uit Groningen en Drenthe. Naar aanleiding van het scholingsprogramma The Big Five bezitten zij nu basiskennis op alle vijf de terreinen Jeugd, Ouderen, Licht Verstandelijk Beperkten, Mensen met psychische problematiek en Participatie. De doorontwikkeling van deze en andere trainingen gebeurt continu. Dit doen we aan de hand van evaluaties en veranderingen in het werkveld of het beleid. Zo blijft de training altijd passend bij wat het werkveld nodig heeft. Hoe nu verder? Onze medewerkers moeten blijven bepalen wat nodig is en wij moeten hen daarbij ondersteunen en faciliteren. Ik heb de uitspraak van Wouter Hart in zijn boek Verdraaide organisaties zeer ten harte genomen. Hij zei: Organisaties zijn vooral ingericht om de systeemwereld te bedienen, niet de leefwereld van burgers. Tinten is hier reeds op ingericht. Door op deze manier te werken streven we ernaar dat mensen zichzelf kunnen redden, dat we een bijdrage leveren aan hun welzijn. Ik ben zelf ooit begonnen als opbouwwerker en weet dus dat ons werk het verschil kan maken! Oók Koploper worden? Op vindt u meer informatie over de voorwaarden en hoe u zich kunt aanmelden. Koploperschap Zorgpact Waarom Koploper? Koplopers zijn initiatieven die van waarde zijn om te delen. Dat is een compliment voor ons. Het idee van het Zorgpact is dat de regio verbindingen gaat maken in de driehoek van onderwijs, werkgevers en overheid. Wie echter met wat meer afstand kijkt naar het Zorgpact ziet dat het ook een uiting is van het kabinet. Ze maken duidelijk dat de regio het moet gaan doen, dat de vernieuwing hier ligt. Dit is een kans die we als regio met elkaar moeten pakken. Wat levert het op? Het Koploperschap is een middel om Tinten Welzijnsgroep als voorbeeld te laten zien aan anderen. Het Zorgpact stimuleert een regionale aanpak, deze hanteert Tinten al. Ik hoop dat het Zorgpact niet ophoudt na januari Vernieuwing ligt niet in Den Haag, maar bij werkers in het veld. Daar zit de duurzame verandering! Ik moedig alle organisaties met een goed initiatief dan ook aan om Koploper te worden en zo kennis en ervaring onderling te delen! 12 13

8 ZORGPACTNOORD IN BEELD Gerelateerd samenwerkingsverband NetwerkZON2020: The H(ealth) factor Wij willen het van elkaar leren beter mogelijk maken. Interview met Jelly Zuidersma, programmamanager NetwerkZON TEKST FOTOGRAFIE Sijtze Veldema Begin dit jaar heeft NetwerkZON een subsidie - aanvraag gedaan voor een project gericht op publiek-private samenwerking, NetwerkZON2020: The H(ealth) factor. Afgelopen mei is deze aanvraag goedgekeurd. Inmiddels is het project gestart. Wat houdt het project in? Er vinden veel veranderingen plaats in en rondom de zorg die van invloed zijn op het werk van professionals. Ze moeten oog hebben voor zorg én welzijn, maar ook verbinding weten te maken met andere disciplines. Om te zorgen dat een professional hier in de toekomst op voorbereid is, moeten het onderwijs, zorg- en welzijnsorganisaties en de overheid samen optrekken. Met dit project leveren we in samenwerking met 41 partners een substantiële bijdrage aan deze fundamentele verandering in zorg en welzijn in Groningen, Drenthe en Noord- Overijssel. Centraal staat de integratie van zorg en welzijn, dus ketenzorg, maar ook de eigen regie, participatie, preventie en doelmatigheid. Het doel is om onderwijs te ontwikkelen waarbij een professional opgeleid wordt die interdisciplinair kan werken in een steeds veranderende omgeving. Dit gaan we doen door minimaal 50 interdisciplinaire leernetwerken te creëren waarin burgers, mbo- en hbo-studenten zorg en welzijn, hun docenten en begeleiders in co-creatie met andere sectoren kunnen experimenteren met hun nieuwe rollen. Uitgangspunt zijn bestaande zorgnetwerken die al samenwerken ten behoeve van de burger, bijvoorbeeld sociale wijkteams of netwerken bestaande uit meerdere zorginstellingen. De grootte van een netwerk kan dus verschillen. Allereerst worden deze netwerken in beeld gebracht, er wordt dus beschreven welke disciplines hier binnen werkzaam zijn. Vervolgens worden de interdisciplinaire hulpvragen van kwetsbare burgers geïnventariseerd. Met interdisciplinair wordt bedoeld dat de vraag benadering nodig heeft vanuit zowel zorg als welzijn. Het netwerk moet deze vragen vervolgens oplossen, met elkaar. Dat maakt het een interdisciplinair leernetwerk. De ene discipline verplaatst zich in de mogelijkheden van de andere discipline. Samen komen zij zo tot concrete acties voor de cliënt. Ook kan het om een interactie gaan tussen cliënt, of zijn of haar netwerk en de professional die tot wederkerigheid van taken leidt. Voorbeeld: interdisciplinair samenwerken De thuiszorg komt twee maal per dag zorg verlenen bij een patiënte met ademhalingsproblematiek. Het valt de verzorgenden op dat de kinderen in het gezin ongezond eten en problemen hebben met hun gewicht. Er volgt een interdisciplinair overleg waarbij onder andere de sportclub en de basisschool aansluiten. Om de hoek blijkt vanuit de sportvereniging een sportproject te lopen dat bedoeld is voor kinderen met overgewicht. Na het overleg probeert de verzorgende de kinderen hiervoor te enthousiasmeren. Bij het oplossen van interdisciplinaire hulpvraag wordt er gekeken of er kennis en inzichten beschikbaar zijn die hieraan kunnen bijdragen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de enorme kennisbank die is ontstaan uit de vele projecten die er in het Noorden gedaan zijn gericht op gezonder ouder worden vanuit Healthy Ageing. De projectorganisatie zorgt voor een beschikbaar actueel overzicht van bruikbare kennis en inzichten. Belangrijke uitkomsten uit deze projecten worden vertaald naar het onderwijs. Indien er geschikte kennis of inzichten gevonden is, wordt dit ingezet in het leernetwerk. Studenten zorg en welzijn kunnen binnen het netwerk stage lopen om te oefenen met de nieuwe rollen of kunnen onderzoek doen naar interdisciplinair gedrag. Hierbij worden ze gecoacht door rolmodellen, dit zijn ervaringsdeskundigen. Aan de hand van de inzichten uit de leernetwerken en belangrijke kennis vanuit de Healthy Ageing projecten, wordt een doorlopende leerlijn Healthy Ageing Zorg en Welzijn ontwikkeld. Deze is bedoeld voor mbo- en hbo-studenten zorg en welzijn en medewerkers in het veld. De verdere invulling van de leerlijn gebeurt gedurende het proces. Ter ondersteuning hiervan wordt een digitale leeromgeving ingericht waarin alle disciplines met elkaar kunnen communiceren. Jelly Zuidersma NetwerkZON2020 is een publiek-private samenwerking in Groningen, Drenthe en Noord- Overijssel. Het bestaat uit de Hanzehogeschool Groningen en vier regionale opleidingscentra (Noorderpoort, ROC Menso Alting, Drenthe College en Alfa-college), 26 arbeidsorganisaties zorg en welzijn, vijf gemeenten, vijf samenwerkingsverbanden en drie lectoraten, en staat in nauw contact met de RUG, het UMCG en HANNN. Het doel is om onderwijs te ontwikkelen waarmee ze een professional opleiden die interdisciplinair kan werken in een steeds veranderende omgeving. Dit doen ze door middel van 50 leernetwerken waarin alle doelgroepen vanuit healthy ageing deelnemen: minimaal 2400 zorg- en welzijnsstudenten samen met studenten van sport en bewegen, groen, techniek en cultuur; 1000 burgers; 50 rolmodellen; 300 praktijkopleiders; 150 mbo- en hbo-studenten; managers; bestuurders en onderzoekers

9 ZORGPACTNOORD IN BEELD Waarin onderscheidt dit project zich? Ons project onderscheidt zich door de vraag van de kwetsbare burger centraal te stellen. Deze cliënten, patiënten en klanten bepalen de leervragen en hebben daardoor invloed op de benodigde beroepsvaardigheden van de nieuwe professional. Als we onze interdisciplinaire leernetwerken vergelijken met innovatiewerkplaatsen binnen Centre of Expertise Healthy Ageing dan blijken beide netwerkprojecten te zijn van onderwijs, arbeidsorganisaties en gemeenten. Een verschil is dat het doel van een werkplaats is om onderwijs, innovatie en onderzoek met elkaar te verbinden, terwijl binnen de leernetwerken de nadruk ligt op het leren oefenen met de nieuwe rollen binnen een veranderend zorgveld. Een interdisciplinair leernetwerk kan een werkplaats aanvullen. Als uit een werkplaats bijvoorbeeld blijkt dat een bepaalde methode goed werkt, dan kunnen medewerkers en studenten in een interdisciplinair leernetwerk deze leren toepassen en toetsen op bruikbaarheid bij de beantwoording van de hulpvraag. Wat is de eerstvolgende stap? In juni was de officiële aftrap en in juli de eerste stuurgroepvergadering. Doordat we kunnen putten uit een hecht netwerk waarin veel experts zitten, is de projectorganisatie inmiddels ingevuld. We staan dus in de startblokken om te beginnen. In oktober presenteren de eerste vier leernetwerken zich aan burgers die binnen het betreffende netwerk vallen, deelnemende disciplines en organisaties en hun bewoners. De reacties uit het werkveld zijn tot nu toe erg positief. Meer informatie over NetwerkZON vindt u op TEKST FOTOGRAFIE Sijtze Veldema Op 30 juni jl. heeft het Drenthe College, mede namens de Hanzehogeschool, gemeente Assen, provincie Drenthe en 21 zorginstellingen en bedrijven, een aanvraag ingediend bij het Regionaal Investeringsfonds mbo. Het Practoraat bouwt voort op de succesvolle samenwerking in het project innovatiewerkplaats Zorg & (Sensor)technologie, wat gaat over praktijkgericht onderzoek en het ontwikkelen van innovaties. Gerelateerd samenwerkingsverband Practoraat Zorg & (Sensor) technologie We focussen ons op de toepassing vanuit de eindgebruiker, want dáár moet je verandering bewerkstelligen. Interview met Jenske Lorijn, sectormanager Zorg & Welzijn en Elvira Coffetti, projectleider Zorg & Techniek bij Drenthe College Regionaal investeringsfonds mbo Waarom een aanvraag bij dit fonds? Dit project gaat over het stimuleren van de samenwerking tussen het mboonderwijs en het werkveld, hetgeen het Regionale investeringsfonds ook voor ogen heeft. Het is daarom uitermate geschikt. Wat levert het op? Met dit project creëert NetwerkZON duurzame samenwerking in de regio. Gedurende vier jaar mogen wij met de nieuwe partners onderzoek gaan doen naar de nieuwe rollen en daarop onderwijs ontwikkelen. Dat is fantastisch! Daarnaast is het belangrijk dat we dit met elkaar doen om te kunnen inspelen op alle veranderingen. Tips bij het indienen van een aanvraag? De basis van een succesvolle aanvraag is een goed idee en een duidelijke stip aan de horizon. Het moet van toegevoegde waarde zijn voor de partners, iets dat bindt en aanzet tot samenwerking. Daarnaast moet het op de langere termijn nog nodig en zinvol zijn. Het opstellen van de aanvraag is een hele klus, trek hier dus voldoende tijd voor uit. Wat was destijds de aanleiding voor de innovatiewerkplaats? Lorijn: De provincie Drenthe heeft te maken met sterke vergrijzing en een groeiende groep zorgvragers. Zorgvragers wonen daarnaast langer thuis en de afstand tot zorgverleners is hier vaker relatief groot. Het is daarom belangrijk om mensen mogelijkheden te bieden waarmee ze zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen en de eigen regie behouden. Innovatieve technische oplossingen kunnen de burger en zorgmedewerkers hierbij helpen vult Coffetti aan. Er is al veel op het gebied van technologische innovaties, maar deze worden niet, of niet op de juiste manier gebruikt. Dat heeft voor een groot deel met gedrag te maken. Lorijn: Het is interessant om te benoemen dat uit provinciaal overleg naar voren kwam dat de transitie ook gevolgen heeft voor de mensen die in de zorg werken. Zij krijgen te maken met een veranderend zorgveld die een andere benadering vereist, bijvoorbeeld door het gebruik van technologische innovaties. Medewerkers moeten daardoor anders worden opgeleid. Er moet onderzocht worden welke competenties in de toekomst nodig zijn om de gevraagde zorg en ondersteuning te kunnen bieden. Elvira Coffetti (l.) en Jenske Lorijn (r.) 16 17

10 ZORGPACTNOORD IN BEELD De regio is vervolgens gaan brainstormen binnen de Kopgroep Zorg en Innovatie, een bestaande samenwerking van zorginstellingen, bedrijven, kennisinstellingen en de gemeente Assen. Daar kwam de wens naar voren om techno logische innovaties vanuit de zorginstellingen te initiëren en onder begeleiding van de zorgen de technologiewereld verder te ontwikkelen. Om dit idee in de praktijk te brengen is er een aanvraag gedaan bij het Centre of Expertise Healthy Ageing voor de innovatiewerkplaats Zorg en (sensor)technologie. Daar zijn we anderhalf jaar geleden mee gestart. Vol enthousiasme legt Coffetti uit wat er binnen de werkplaats gebeurt: Hier doen multidisciplinaire en multilevel teams praktijkgericht onderzoek en worden innovaties ontwikkeld. De teams bestaan uit personeel van de zorginstellingen en bedrijven, lectoren, docenten, onderzoekers en mbo- en hbostudenten uit zorgopleidingen en technische opleidingen. Onze mbo-studenten zorg en welzijn halen onderzoeksvragen op via de zorgprofessionals op de werkvloer. Hun uitgangspunt is daarbij altijd de eindgebruiker, dus de zorgverlener of zorggebruiker. Het is dan ook belangrijk dat zij vanaf het begin worden meegenomen bij de ontwikkeling. Aan de hand van een onderzoeksvraag wordt binnen een zorginstelling geïnventariseerd waar knelpunten of problemen liggen, dit wordt gedaan door zorgstudenten. Vervolgens onderzoeken zij of het probleem opgelost kan worden door middel van aanpassingen aan bestaande innovaties of dat er iets nieuws ontwikkeld moet worden. De zorgstudenten en techniekstudenten gaan met de uitkomsten samen werken aan de benodigde innovatie. Lorijn: De slagingskans van een innovatie wordt groter als je rekening houdt met de eindgebruiker, bijvoorbeeld dat het de dagelijkse routine van de gebruiker niet verstoort. We focussen ons op de toepassing vanuit de eindgebruiker, want dáár moet je verandering bewerkstelligen. Het gaat er dus niet om dat er nog meer ontwikkeld moet worden, maar dat er een brug geslagen wordt tussen gebruik en ontwikkeling. Voorbeeld: Smart toilet Vanuit een zorginstelling kregen wij de vraag om onderzoek te doen naar een technologische innovatie om vocht- en voedingstekort gemakkelijker te kunnen monitoren. Studenten zijn gezamenlijk met dit vraagstuk aan de slag gegaan. Dit waren hbo-studenten Sensortechnologie, Human Technology en Verpleegkunde en mbostudenten Verpleegkunde. De zorgstudenten hebben de risicodiagnosen vocht- en voedingstekort in de ouderenzorg onderzocht. Uit literatuur en praktijkonderzoek kwam naar voren dat vocht- en voedingstekort veelvoorkomende problemen zijn bij kwetsbare ouderen. Een mogelijk gevolg hiervan is blaasontsteking, wat voor veel bijkomende problemen kan zorgen. Vervolgens is onderzocht welke metingen gedaan moeten worden om deze problematiek vroegtijdig te kunnen signaleren en welke gegevens de verpleegkundige nodig heeft. De technische studenten zijn vervolgens aan de slag gegaan met het bouwen van een prototype van de innovatie. Tussentijds kwamen de beide groepen studenten regelmatig samen om te overleggen. Het resultaat is een slim toilet geworden. Dit toilet meet door middel van sensoren de kleur, stroom en hoeveelheid urine en de frequentie van toiletbezoek. Het slimme toilet meet daarnaast het gewicht van de persoon die er op zit. Het toilet stelt geen diagnose, maar biedt de mogelijkheden om trends te zien in de data die wordt verkregen. Momenteel staat er een testtoilet op de Hanzehogeschool en binnenkort worden een aantal toiletten geplaatst bij Interzorg. Waarom een aanvraag voor extra financiering? Lorijn: De innovatiewerkplaats heeft een projectduur van twee jaar. In deze periode hebben we een goed project opgezet en mooie resultaten bereikt waar we erg trots op zijn. De stuurgroep van de innovatiewerkplaats heeft daarom aangegeven innovatiewerkplaats te willen verstevigen en verduurzamen. Dit is de reden waarom we een aanvraag hebben gedaan bij het Regionaal Investeringsfonds mbo. Coffetti: En waar binnen de innovatiewerkplaats de nadruk lag op productontwikkeling verschuift het accent in dit Practoraat meer naar houding en gedrag. Door middel van lesmodules, projecten en onderzoek leren studenten anders kijken naar oplossingen in de zorg en maken kennis met technologie. Voor ons is die verandering in gedrag belangrijk, dus wat deze samenwerking doet met studenten. Dit doen we uiteraard in samenwerking met andere onderwijsinstellingen, zorg- en welzijnsinstellingen, overheden en bedrijven. Lorijn: Wat dit Practoraat uniek maakt is dat we de reguliere onderzoekspiramide omdraaien waarbij het mbo aan het eind staat. De onderzoeksvragen worden door mbo-studenten opgehaald en vloeien vanuit daar door naar het hbo en wo. Het mbo staat hierdoor aan het begin van de ontwikkeling van nieuwe kennis en inzichten. Tegelijkertijd wordt een brug geslagen tussen medewerkers in de zorg en het gebruik van technologie. Wat is de eerstvolgende stap? Lorijn: Volgend schooljaar krijgen alle eerste jaarsstudenten binnen zorg en welzijn een introductiemodule over Zorg en Welzijn en Technologie. In de opvolgende jaren bieden we de keuzemodules Zorg en Technologie en Innovatie en Technologie en in het laatste jaar kunnen mbo-studenten hun eindonderzoek doen op het snijvlak zorg en technologie. We starten in de opleidingen die vallen onder zorg en welzijn, uitbreiding met andere opleidingen sluiten we niet uit. Zittende medewerkers nemen deel in de projecten, maar kunnen ook gebruik maken van de ontwikkelde modules. Zo werken we van twee kanten om zorgprofessionals voldoende toe te rusten op de toekomstige zorg. Regionaal Investeringsfonds mbo Waarom specifiek een aanvraag bij dit fonds? Coffetti: Ons project past bij de kamerbrief van minister Bussemaker om het middelbaar beroepsonderwijs beter te laten aansluiten bij de wensen van het bedrijfsleven. In deze brief heeft de minister het erover dat mbo s lectoraten kunnen aanstellen die naast lesgeven praktijkgericht onderzoek doen. Het gaat er om dat je een brug slaat tussen onderwijs en de beroepspraktijk. Wat levert het op? Wat het oplevert is een mooie en stevige samenwerking tussen verschillende Drentse organisaties die samen het doel hebben om het gebruik van technologie in de zorg te verbeteren. Daarnaast kunnen we studenten opleiden die goed voorbereid zijn op de toekomstige zorg en een open blik en houding hebben ten opzichte van technologie, aldus Coffetti. Tips bij het indienen van een aanvraag? Coffetti: Je moet een duidelijke visie hebben die je uitdraagt, en die door anderen gedeeld wordt. Daarmee heb je een basis voor een sterke aanvraag. Het Practoraat Zorg & (Sensor)technologie is een uniek onderzoeks- en opleidingscentrum op het gebied van zorg en (sensor)technologie in de provincie Drenthe. Het plan is opgesteld door Drenthe College, Hanzehogeschool, Interzorg, VDL Wientjes en Gemeente Assen in samenwerking met HealthHub Roden, Provincie Drenthe, Zorg Innovatie Centrum, DOME User Platform, ZorgpleinNoord, UMCG, Icare, Zorgbelang Drenthe, Martini Ziekenhuis, United Care, ZZWD, Feniks, Zorgzaak, Avics, Espria, Domesta, Tangenborgh, Embed, Stichting Dignis, WZA en Treant. Het Drenthe College (sector Zorg en Welzijn) is trekker van het Practoraat en verantwoordelijk daarmee voor de organisatie en financiering. Er zijn 5 doelen geformuleerd: 1. Verbeteren van kennis, vaardigheden en (onderzoekende) houding van 500 studenten per jaar in het mbo over technologie in de zorg. 2. Verbeteren van kennis, vaardigheden en (onderzoekende) houding van 10 docenten per jaar in het mbo over technologie in de zorg. 3. Stimuleren van 40 multidisciplinaire en multilevel samenwerkingsprojecten 4. Minimaal 26 bedrijven en zorginstellingen sluiten zich aan bij het Practoraat Zorg & (Sensor)technologie. 5. Verbetering van kennis en vaardigheden van technologie in de zorg van 50 werknemers van bedrijven en zorginstellingen per jaar. Het Practoraat houdt zich bezig met vier activiteiten om de doelstellingen te behalen, namelijk onderzoek, projecten, onderwijsvernieuwing en community-opbouw