Van harte gefeliciteerd met de aanschaf van PC-Navigo, nog steeds de enige RoutePlanner voor alle Europese

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Van harte gefeliciteerd met de aanschaf van PC-Navigo, nog steeds de enige RoutePlanner voor alle Europese"

Transcriptie

1 Inhoudsopgave Aan de slag met PC-Navigo Bestand Nieuw Openen Opslaan Opslaan als... Route sluiten Alles sluiten Exporteren Voorkeuren AIS GPS ENC ENC-instellingen Sluiten Bewerken Scheepsgegevens Bepaal Vertrek Bepaal Bestemming Voeg "Via"-plaats toe Onderbrekingen Voeg "Mijden"-plaats toe Alle "Via"-plaatsen opheffen Alle "Mijden"-plaatsen opheffen Tijdplanning Beeld Overzichtskaart: besturing Overzichtskaart: indeling ENC-Viewer Raster-Viewer Pictogrammen Reisplan Niveaugrafiek Afmetingengrafiek Bladeren Maximale afmetingen / Reissamenvatting Voorafgaande verzoeken Areaalkaart Areaallijst Stremmingenoverzicht Toon stremmingen in de kaart GPS-Monitor Schaal Legenda van de kaartlagen Brandstofmonitor ECO-monitor Rekenwijze Dynamisch reisplannen Snelste Route

2 Kortste Route Optimale Route Toeristische Route Dichtstbijzijnde... Stad Dorp Beroepskades Haven Containerterminal Jachthaven Jachtligplaats Bunkerstation Peilschaal Zoekcriteria "Passen en Meten" Opties Zoeken Zoeken naar plaats Zoeken naar vaarweg Zoeken in de kaart Zoeken op GPS-positie Bladeren Tijdelijke instellingen Taalkeuze Nederlands Deutsch Français English Omstandigheden Stremmingen downloaden Korte stremmingen wissen Legendae Kaart-aantekeningen Aankomstdatum en -tijd Tijdcorrectie Bedieningstijden Géén route gevonden? Afstand Beveiliging Nieuw in PC-Navigo 2015 ENC's en S-57 bestanden S-57 ENC inlezen en importeren ENC-Legenda Navigeren op de ENC Volledig scherm weergave Intelligente kaart Rasterkaarten ENC-Pickreport ENC-kaart bewerken Help Info Registratie via Internet Hulp-op-afstand De installatie van PC-Navigo Van harte gefeliciteerd met de aanschaf van PC-Navigo, nog steeds de enige RoutePlanner voor alle Europese

3 binnenwateren. Een enorm gegevensbestand waarin alle kenmerken van de waterwegen, bruggen, sluizen en havens zijn opgenomen, maakt dankzij de slimme opzet heel veel puzzel- en rekenwerk voor de vaarweggebruiker overbodig. Behalve als vraagbaak voor alles wat de binnenwateren betreft, kan het programma ook dienen als hulpmiddel om te bepalen waar U met een bepaald schip kunt komen en hoe lang de reis zal vergen. Naast deze reisplanner-functies bevat PC-Navigo ook een zogenaamde Inland ECDIS kaartviewer (ENC-viewer), waarmee tijdens het varen de electronische navigatiekaarten (ENC's) van de vaarwegbeheerder (of de aanvullende kaarten van NoorderSoft, waar de beheerder nog geen of niet alle vaarwegen in kaart heeft gebracht) kunnen worden getoond. Met behulp van die kaarten en een GPS en/of AIS kan volledig op PC-Navigo worden genavigeerd. Het rekenwerk, dat aan allerlei aspecten van de binnenvaart vastzit, wordt een peuleschil: man kan heel wat mogelijkheden gedegen met elkaar vergelijken, zodat varen rendabeler, prettiger en ontspannener kan worden. Ook voor het vaststellen van statistische gegevens (aantal gevaren kms, aantal gevaren uren, afgelegde afstand, etc.) is PC-Navigo van onschatbare waarde. De verschillende wijzen waarop de gegevens gepresenteerd kunnen worden maken het gebruik voor ieder de moeite waard. Of U nu met een groot Europaschip naar de Donau wilt varen of met een jacht van Friesland naar de Maas, altijd zult U de benodigde gegevens voor de reis op een handzame manier voorgeschoteld krijgen: of het nu gaat om het precieze verloop van zo'n route of om een simpel VHF-kanaal, om een sluitingstijd van een brug of sluis of om de vraag of het niet nét een beetje slimmer is om een stukje om te varen en wat tegenstroom te vermijden, al deze vragen kunnen met behulp van PC-Navigo snel en duidelijk beantwoord worden. De gegevens zijn met de grootst mogelijke zorgvuldigheid verzameld en worden geregeld gecontroleerd en vergeleken met alle beschikbare bronnen, zoals die van Rijkswaterstaat, de WSA's, en de Diensten voor de Scheepvaart. Toch kunnen er fouten en onjuistheden in de bestanden geslopen zijn. Daarom blijft de gebruiker zélf verantwoordelijk voor een veilige vaart. De makers van PC-Navigo wijzen daarom iedere verantwoordelijkheid voor schade of andere gevolgen van het gebruik van PC-Navigo bij voorbaat af. PC-Navigo is geschreven voor WINDOWS XP of "hoger". Het programma kan draaien op ieder Windows XP of Windows Vista of Windows of 64-bits besturingssysteem waarin tenminste een Pentium-II processor of een vergelijkbare processor werkt. Vanaf versie 2014 werkt PC-Navigo óók onder MAC-OS-X of hoger. Het programma vereist 1,6 Gigabyte schijfruimte tijdens installatie; een deel daarvan wordt na installatie weer vrijgegeven. Een SVGA grafische kaart is nodig. Voor gebruik in samenhang met een AIS-transponder liggen de systeem-eisen aanzienlijk hoger: een RAM-geheugen van tenminste 2 Gb en een processor(klok)snelheid van tenminste 2,6 GHz zijn nodig om ook in drukke omstandigheden alle AIS-signalen te kunnen duiden. Als U PC-Navigo voor het eerst opstart, zult U al dadelijk merken dat de besturing van het programma sterk lijkt op wat U in andere Windows-programma's gewend bent. Boven aan het scherm vindt U een MENUBALK, waarop de hoofdbesturingsmenu's van PC-Navigo zichtbaar zijn: Bestand, Bewerken, Beeld, Rekenwijze, Opties, Logboek en Help. Voordat U echter met deze menu's aan de slag kunt, moet U eerst iets weten over de algemene opzet van PC-Navigo. PC-Navigo bevat een groot gegevensbestand, waarin alle VAARWEGEN van Europa opgenomen zijn, compleet met allerlei gegevens zoals stroomsnelheid, maximumsnelheid, toegestane afmetingen, waterpeil, en ligging. Bovendien bevat het programma per vaarweg een bestand, waarin alles wat de schipper in die vaarweg kan tegenkomen opgenomen is: bruggen, sluizen, keersluizen, kades, havens, dorpen en steden, tunnels, aquaducten en ga zo maar door. Van al deze objecten zijn de relevante gegevens bekend (doorvaartafmetingen, bedieningstijden, telefoonnummers, marifoonkanalen, precieze ligging, etc.). Daarnaast bevat PC-Navigo ook nog een grote hoeveelheid kaartcellen in het Inland-ECDIS formaat (ENC-kaarten), die per kaart van een gebied van miximaal 10 bij 10 kilometer alle navigatiedetails en bebakening in groot detail weergeven. PC-Navigo kan met deze gegevensbestanden razendsnel rekenen, sorteren, vergelijken en gegevens in de goede volgorde zetten. Daardoor kan het programma bijvoorbeeld in slechts enkele seconden alle afmetingen van alle bruggen en sluizen in een route vergelijken met de afmetingen van een bepaald schip, en op die manier vaststellen of dat schip die route wel kan bevaren. Ook kan PC-Navigo van ieder stukje van een route de vaartijd berekenen, en door het tijdstip van aankomst te vergelijken met de op die dag geldende bedieningstijden, vaststellen of de brug of sluis nog gepasseerd kan worden of dat er moet worden gewacht. Allerlei vragen zijn snel en trefzeker te beantwoorden, niet alleen "wat is de snelste route van Rotterdam naar Parijs" maar ook "waar kan een schip van 90 bij 12 meter, dat in Bremen ligt, allemaal komen?" of "Hoe laat en op welke dag kom ik in Bratislawa aan als ik vandaag uit Rotterdam vertrek en volcontinu wil varen?" Veel plezier dus met PC-Navigo. En, mocht U ergens niet uitkomen, zet dan gewoon het pijltje van de cursor op de plaats of het menu-onderwerp, waarover U meer wil weten, en druk op de F1-toets: de helpteksten leggen U alles over het betreffende onderwerp uit, zonder moeilijk opzoeken of puzzelen. Beveiliging

4 PC-Navigo is beveiligd tegen ongeoorloofd kopieëren. Deze beveiliging werkt door middel van "hardware", met een zogenaamde dongle of kopiëersleutel. De beveiliging zorgt ervoor, dat het programma uitsluitend gebruikt kan worden door degenen die voor een eigen licentie hebben betaald. Daardoor betaalt iedere gebruiker slechts de kosten, die het produceren en onderhouden van PC-Navigo werkelijk vergt, en niet ook nog een deel van het "illegale" gebruik van anderen. De kopiëerbeveiliging is zo ingericht, dat de gebruiker er zo weinig mogelijk van merkt. Tijdens de installatie hoeft niets te worden gedaan, alleen moet tijdens het opstarten van het programma de beveiligings-sleutel (de "dongle") in de betreffende aansluiting aanwezig zijn. Licentierechten Het gebruiksrecht van software, de "licentie", is een recht dat aan iedere individuele gebruiker op persoonlijke titel wordt verstrekt. Dat recht staat de gebruiker NIET toe, de software voor gebruik door anderen te vermenigvuldigen. Wel mag de gebruiker de software wegschenken, verkopen of aan anderen uitlenen, doch uitsluitend indien hij/zij dan zélf van het verdere gebruik afziet, zodat de licentie wederom bij één unieke gebruiker hoort. Omdat de gegevens van alle licentiehouders door NoorderSoft worden bijgehouden, dient van een overdracht van een licentie aan derden mededeling te worden gedaan. Als dat achterwege blijft, kan aan de nieuwe gebruiker geen service worden geboden en kunnen ook geen updates worden verstrekt; de nieuwe gebruiker is dan immers niet als gerechtigde bekend. Updates van de software en van de erin gebruikte gegevens worden tegen het sterk gereduceerde tarief uitsluitend geleverd aan gebruikers met een licentie. Het updaten van oudere versies door gebruikers, die bij NoorderSoft onbekend zijn, is niet mogelijk. Iedere licentie geeft recht op het gebruik van één versie van PC-Navigo TEGELIJK. Dit houdt in, dat de software weliswaar onbeperkt geïnstalleerd kan worden op zo veel computers als men wil, maar dat het programma slechts dáár zal werken, waar de dongle aanwezig is. Wie PC-Navigo op méér dan een plaats wil gebruiken op hetzelfde moment, heeft dus méér dan een licentie nodig. Bedrijven die PC-Navigo professioneel gebruiken, dienen per werkplek over een licentie te beschikken. Bij grotere aantallen is het verstandig daarover contact te hebben met NoorderSoft om te bezien of er oplossingen-op-maat geboden kunnen worden. Dongle-verlies en -beschadiging De dongle vertegenwoordigt de VOLLEDIGE waarde van de software. Iedere dongle is voorzien van een uniek nummer, dat bij NoorderSoft geregistreerd is. Bij onverhoopte beschadiging van de dongle of bij een onjuiste werking moet de dongle ALTIJD worden teruggestuurd naar NoorderSoft, zodat op basis van dit geregistreerde nummer een vervangende dongle beschikbaar gesteld kan worden. Bij VERLIES van de dongle is géén vervanging mogelijk! De dongle is voorzien van een uitsparing, waarmee hij aan een sleutelring kan worden bevestigd. Voor gebruik aan boord is het verstandig, aan de dongle of aan de sleutelring een drijvertje te bevestigen (b.v. een kurkje of een speciaal daarvoor bedoeld sleutelbos-drijvertje) om bij overboordvallen te voorkomen dat de sleutel naar de bodem zinkt. Installatie Om PC-Navigo te installeren, brengt U de CD-ROM of DVD in de betreffende drive en U volgt de aanwijzingen op het scherm. Pas NA installatie van het programma brengt U de dongle in een van de vrije USB-poorten. De dongle moet bij het opstarten van PC-Navigo aanwezig zijn. Zodra het programma draait, kan de dongle eventueel worden verwijderd (bijvoorbeeld als de gebruikte poort nodig is voor een andere USB-aansluiting). Verschillende soorten dongles Er zijn twee soorten beveiligingsdongles verkrijgbaar: de meest gangbare is de blauwe USB-dongle, een piepklein USBstekkertje dat in één van de (op moderne computers meervoudig aanwezige) USB-poorten gestoken kan worden. Naast de baluwe USB-dongle is er ook GROENE ("hybride") USB-dongle beschikbaar. Deze dongle is behalve voor het WINDOWS besturingssysteem óók geschikt om te worden gebruikt op MAC-OS (Apple) computers. Bij nieuwe licenties wordt autmoatisch deze hybride dongle meegeleverd, bij updates is dit NIET automatisch het geval!

5 Foutmeldingen en herstel Een dongle kan in enkele gevallen problemen geven door technische mankementen: indien het "ledje" (het kleine groene lampje aan het uiteinde van de dongle) brandt, is de dongle in orde en werkt hij naar behoren. Indien het lampje knippert, is de dongle-driver niet of niet juist geïnstalleerd. Via een hulpprogramma, dat U vindt in de bestandsmap waar PC-Navigo staat, en dat DONGLE DRIVERS INSTALLEREN OF REPAREREN heet, kunt U die drivers ZELF weer in orde maken. LET OP: vóór het runnen van dit hulpprogramma EERST de dongle verwijderen! Als het lampje op de dongle helemaal niet brandt is er een andere storing in de dongle en moet contact met NoorderSoft worden opgenomen. Bij foutmeldingen hoeft U meestal alleen de gegeven aanwijzing op te volgen; als U er zelf niet uit komt kan door middel van (info@noordersoft.com) altijd assistentie worden gevraagd. Auteursrechten De auteursrechten van PC-Navigo (versies 1.0 tot en met 2015) berusten bij P.L.Feenstra/J.C.R.Kouwenberg. NoorderSoft treedt namens de auteurs op inzake deze rechten. Gebruik door licentie-houders van de software voor alle funkties en mogelijkheden die erin zijn voorzien is toegestaan. Het gebruik van de in het programma toegepaste technologieën, formaten en systemen vereist expliciete schriftelijke toestemming van NoorderSoft, voorzover deze technologieën, formaten en systemen niet het intellectuele eigendom van anderen zijn. Zonder een dergelijke schriftelijke toestemming is het gebruik van alle specifiek voor PC-Navigo ontwikkelde oplossingen nadrukkelijk verboden. Het programma is auteursrechtelijk beschermd en merkenrechtelijk geregistreerd by P.L.Feenstra/J.C.R.Kouwenberg, Amsterdam, Nederland/Ray-sur-Saône, Frankrijk. Bestand Met <BESTAND> opent U de basis-functies die PC-Navigo net als ieder ander programma heeft: alles wat nodig is om bestanden te openen, op te slaan, af te drukken en aan Uw wensen aan te passen. Onder bestand staan tot Uw beschikking: Nieuw Openen Opslaan Opslaan als... Route sluiten Alles sluiten Exporteren Voorkeuren AIS GPS ENC Rasterkaart Sluiten Nieuw Met NIEUW kunt U een tweede routeberekening openen, zónder de gegevens van een eerder bepaalde route, die in het geheugen zit of die U zojuist hebt berekend, te wissen. PC-Navigo biedt namelijk de mogelijkheid om méér dan één route tegelijkertijd te laden. In het detailscherm rechts wordt iedere route op een eigen TABBLAD weergegeven.

6 U hoeft NIEUW de eerste keer niet te gebruiken, omdat het geheugen dan nog leeg is. Openen Als U een route al eerder heeft berekend en opnieuw wil inlezen, doet U dat met OPENEN. Er verschijnt een dialoogvenster, waarin U naar het bestand kunt gaan wat U geopend wil hebben. Door erop te dubbelklikken opent U het bestand en kunt U ermee verder werken. Als U een route opent, worden alle aspecten van die route weer geldig, dus ook de oorspronkelijke vertrekdatum, de opgegeven tijden en de vertrekplaats en bestemming. Nadat U de route geopend hebt, kunt U deze desgewenst aanpassen of wijzigen, gewoon door ze opnieuw te bepalen in de betreffende menuschermen, zoals Scheepsgegevens, Tijdplanning, Vertrek of Bestemming. Routes die met oudere versies van PC-Navigo zijn gepland, kunnen vrijwel altijd direct worden geopend in PC-Navigo Alléén als de vertrekplaats of de bestemming zoals die oorspronkelijk was opgegeven, uit de gegevensbestanden verdwenen is, kan er een probleem ontstaan, maar gelukkig is het aantal verdwijnende routepunten in de databases zéér beperkt (het betreft vrijwel uitsluitend gesloten vaarwegdelen). NB.: Door gewijzigde omstandigheden (andere geldende stremmingen, gewijzigde doorvaartafmetingen, gewijzigde bedieningstijden) kunnen routes tóch anders verlopen dan in de oorspronkelijke planning. Opslaan Een eenmaal bepaalde route kan worden opgeslagen. Als U op OPSLAAN klikt, verschijnt een dialoogvenster, waarin U de naam van het bestand kunt opgeven, waarin de route opgeslagen zal worden. Als de route eenmaal opgeslagen is, verschijnt dat venster niet meer: de route wordt dan opgeslagen onder de naam, die U laatstelijk gebruikt hebt. Opslaan als... Als U een route, die al opgeslagen geweest is, onder een andere naam wilt opslaan, waarbij ook de oorspronkelijke route, onder de oude naam, blijft bestaan, klikt U op OPSLAAN ALS... en U geeft de route een nieuwe naam in het venster. Beide varianten van de route blijven nu bewaard. Route sluiten Als U één of meerdere routes geopend hebt, en U wil er één van sluiten, kunt U met ROUTE SLUITEN de actuele route uit het geheugen verwijderen. Als er nog andere routes tegelijkertijd geopend zijn, blijven die wél actief. Alles Sluiten Als U één of meerdere routes geopend hebt, en U wil ze allemaal tegelijk sluiten, kunt U met ALLES SLUITEN alle actuele routes uit het geheugen verwijderen. Printerfuncties

7 PC-Navigo heeft voor verschillende onderdelen van de routeplanner een aantal print-mogelijkheden. Zo kan het Reisplan worden afgedrukt, en ook kunnen de meeste hulpschermen (waarop vaak telefonnummers, bedieningstijden e.d.) afgedrukt worden. De printfuncties voorzien allemaal in een afdruk-voorbeeld, dat op het scherm wordt getoond en dat met een druk op de PRINT knop kan worden afgedrukt. NB. De Pictogrammen en de Overzichtskaart kunnen NIET rechtstreeks worden afgedrukt. Dat komt omdat het samengestelde beelden zijn: er worden data uit de bestanden van PC-Navigo bijeengebracht, die samen het pictogram of het kaartbeeld vormen. Wél kan van de overzichtskaart een zogenaamd "bitmap" bestand worden gemaakt, dat in een grafisch programma (b.v. Window's Paint, Photo Shop, Paint Shop Pro) kan worden ingelezen, verder bewerkt en ook afgedrukt. Dat dat met de kaart zélf NIEt kan, komt omdat de kaart in PC-Navigo een zogenaamde vectorkaart is, die bestaat uit losse lijnen, die véél meer geheugenruimte innemen dan een bitmapafbeelding. De Printfuncties in PC-Navigo zijn niet heel erg uitgebreid: wie de te printen bestanden verregaand wil bewerken, doet er beter aan de bestanden te exporteren naar.html of.txt bestanden (met de knoppen boven het reisplan) of.bmp bestanden (met de knoppen boven de kaart) en de bewerking verder te doen in de daarvoor geëigende Windowsprogramma's (zoals Word, Office, Start-office, Windows Paint, etcetera). Voorkeuren Onder VOORKEUREN kunt U een dialoogvenster openen, waarin U allerlei instellingen (programma-opties) van PC- Navigo kunt instellen en bewaren voor regulier gebruik. Het betreft: 1. kaartinstellingen: de straal van de automatische zoekfunctie, waarbinnen bij een aanwijzing op de kaart gezocht wordt naar plaatsen en objekten; kaartinstellingen van plaatsnamen: U kunt de zichtbaarheid van stads- en dorpsnamen in- of uitschakelen om de duidelijkheid van de kaart aan te passen aan de schaal. Los van het ingeschakeld zijn wordt het tonen van de naamlabels óók nog beïnvloed door de schaal van de kaart: pas als verder wordt ingezoomd dan een ingestelde kritische grens worden de naamlabels zichtbaar; het al dan niet tonen van stremmingen en/of notities in de kaart; als deze opties aangevinkt zijn, verschijnen er op de plaats waar een stremming of een notitie geldt informatie-icoontjes, waarop geklikt kan worden om de inhoud te openen; Het tonen van de schaal waarop de kaart staat ingezoomd, en de transparantie van het schaalvenster; kaartinstellingen van het "format" van de lengte- en breedtegegevens: latitude en longitude in graden, minuten en seconden óf in graden, minuten en decimale delen van een minuut óf in graden en decimale delen van een graad; de instelling van de lettergrootte van teksten in de kaart, die uit de PC-Navigo-database komen; De instelling van de lettergrootte van de schaalmonitor; De instelling van de kleur van de schaalmonitor (een dubbelklik op het kleurvakje opent het kleurenpalet, waaruit men kan kiezen. 2. Zoekproces-instellingen en plan-opties: het vasthouden van een drietal instellingen in het zoekproeces, nl de vertrekplaats en de vertrekdatum en de bestemming; sinds versie 2014 kan hier ook de KLEUR van de stippellijn die de route voorstelt worden aangepast aan de eigen voorkeuren. 3. Kunstwerkfilter-instellingen: het instellen van details in het reisplan, in de pictogrammen en in de areaallijst: welke plaatsen en objektsoorten wilt U wél, en welke niét, weergegeven zien. Het aan- of uitklikken van de betreffende vakjes maakt de genoemde objekt-typen zichtbaar of onzichtbaar; 4. Diverse weergave-opties: De weergave van afstanden, afmetingen en andere grootte-waarden kan worden omgeschakeld van metrieke waarden (SI, meters, kilometers etcetera) naar "anglosaxoonse" of "imperiale" (mijl, zeemijl, voet, inch) waarden.

8 In 2006 is de wijze van weergeven van bedieningsschema's aangepast. Wie gewend was aan de weergave-wijze van oudere versies, kan hier deze weergave instellen. Wie de nieuwere - schematische - weergave prettiger vindt, laat de checkbox leeg; Wie in de brandstof-module de meldings-dialoogschermen voor het bijwerken van de resthoeveelheid heeft uitgechakeld, kan die HIER weer inschakelen; 5. Het dynamisch routeplannen: Het reisplan-proces in PC-Navigo 2015 kan worden gekoppeld aan de meetwaarden van de GPS. Als die koppeling er is, kan het actuele reisplan door de GPS worden gecontroleerd én gecorrigeerd. Wie voor deze correctie kiest, laat in feite de GPS controleren of een bepaald punt in de reis inderdaad op de geplande tijd wordt gepasseerd. Wijkt het passagetijdstip méér af dan de opgegeven waarde (die standaard op 10 minuten afwijking staat) dan stelt de software voor om met de feitelijke passagetijd als uitgangspunt een herberekening te maken voor de rest van de reis. Het kán immers zijn dat door een afwijkende tijdplanning wijzigingen in de te volgen route wenselijk worden, en in ieder geval moet de te verwachten aankomsttijd opnieuw worden vastgesteld; Wie de voorgestelde correcties niet iedere keer opnieuw wil bevestigen, kan er voor kiezen de wijzigingsvoorstellen al bij voorbaat te accepteren. PC-Navigo rekent dan gewoon volautomatisch door, hoe het reisplan bijgesteld moet worden als gevolg van snellere of tragere voortgang. Ook ZONDER geplande route is PC-Navigo in staat de voortgang door de vaarweg, waarin het schip zich bevindt, te volgen. Dit kan door de GPS te laten bepalen in welke vaarweg men zich bevindt en in de vaarrichting - tot aan het eerstvolgende belangrijke splitsingspunt - de details van de route weer te geven. LET OP: bij deze weergave moet men nog altijd ZELF beslissen hoe de reis verloopt: de GPS volgt immers de route maar tot aan het volgende keuzepunt! 6. De communicatie-parameters: PC-Navigo kan communiceren met een STREMMINGENSERVER, waarop dagdagelijks alle geldende stremmingen in het Europese vaarwegennetwerk worden vermeld, in een formaat dat PC-Navigo bij het routeplannen kan inlezen. De servers heeft zijn bijbehorende URL of IP adres. Bij wijzigingen of bij langdurige storingen is het soms nodig deze adressen aan te passen; aanwijzingen daartoe vindt U dan op de site van NoorderSoft. 7. De GPS-Monitor: De GPS-Monitor is de weergave van de hoofd-waarden van het GPS-signaal: Breedte- en Lengtegraad (Lat en Long), de Snelheid over de Grond (SOG) en de geschatte aankomsttijd (ETA) kunnen worden in- of uitgeschakeld; De zichtbaarheid (en de transparantie) van het schermpje zélf kan worden ingesteld; De grootte van de tekens, waarmee de waarden worden getoond, en de kleuren, kunnen apart worden ingesteld om te verzekeren, dat de waarden altijd goed leesbaar zijn tijdens het varen. 8. De AIS-Instellingen: Van de AIS (Automatic Identification System) transponder kunnen sommige parameters handmatig worden ingesteld (al is het meestal handiger de AIS na aansluiting zelf te laten zoeken naar de juiste instellingen). Het betreft de COM POORT INSTELLINGEN (poort, snelheid, databits, stopbits, parity en de synchronisatie), de keuze voor het gebruik van de interne GPS in plaats van een "losse" GPS, het automatisch starten van de AIS, het gekozen bereik om de scheepspositie heen, het tonen van de tekstlabels van de AIS, de grootte waarmee overige schepen worden afgebeeld, de achtergrondkleur en de transparantie. 9. De GPS-Instellingen: Ook van de GPS kunnen de instellingen handmatig worden aangepast: Compoort, snelheid, databits, stopbits, parity en synchronisatie; ook het automatisch starten van de GPS kan worden aan- en uitgezet. Tevens kan de "meldregel" van de GPS worden geselcteerd en kan de NMEA-positieregel worden gekozen (dit om de compatibiliteit met sommige merken GPS te verbeteren). Zie daarvoor ook de handleiding van Uw GPS ontvanger. 10. De Tracks-instellingen: De GPS-tracks (de lijn die wordt gevormd door het volgen van de GPS-posities in de kaart) kunnen worden weergegeven in de kaart; er ontstaat dan een zichtbare lijn die de koers aangeeft, die het schip heeft gevolgd. Voor het opslaan van zo'n track kan men automatisch de naam van het bestand laten bepalen, evenals de map waar het bestand moet worden opgeslagen. Ook de lijnkleur en de dikte van de tracklijn kunnen hier worden ingesteld. 11. De ECDIS-instellingen: De ECDIS viewer in PC-Navigo staat toe dat een aantal parameters aan eigen voorkeuren worden aangepast: het gaat daarbij om het in of uitschakelen van de SOUNDINGS (dieptecijfers, zoals die soms in maritieme en ruime wateren worden aangegeven), het in en uitschakelen van de SCAMIN (Minimum schaal waarbij sommige symbolen worden getoond, zoals boeien en bakens), de schaal waarbij naar de detailkaart wordt overgeschakeld tijdens inzoomen, en de drie veiligheidsmarges (ondiep vaarwater, veilig vaarwater en diep vaarwater, zie ook het hoofdstuk INTELLIGENTE KAART.

9 Omdat met name de kilometerpunten voor veel schippers belangrijk zijn, kan men de schaal waarbij deze worden weergegeven ook handmatig aanpassen. 12. De Rasterkaart-instellingen: Ook van de rasterkaarten - voorzover aanwezig - kan de schaal, waarop van de overzichtskaart naar de rasterkaart wordt omgeschakeld worden ingesteld. Hier bestaan zelfs twee schaal-sprongen, omdat van de rasterkaarten veelal ook meer gedetailleerde kaartdelen bestaan, waarnaar men bij verder inzoomen kan overschakelen. Exporteren PC-Navigo biedt de mogelijkheid om routes te EXPORTEREN: 1. naar het dataformaat van Google-Earth. Daardoor is het mogelijk om het verloop van een route (INCLUSIEF de tijdstippen van de geplande passage bij ieder object) te tonen op de satellietfoto's van Google Earth. Omdat dit formaat voor iedere Google-Earth- gebruiker bruikbaar is, kan de route dus ook - bijvoorbeeld als bijlage bij een - worden toegezonden aan anderen, die dan tot in zéér groot detail het vaarplan van het schip kunnen volgen. Er moet voor deze functie eerst een route gepland zijn. Als men dan op <EXPORTEREN NAAR GOOGLE-EARTH> klikt komt men in een menu-boom, waarin men de doelmap (de map waar het routebestand opgeslagen moet worden) vindt; die kan desgewenst gewijzigd worden. Als men de juiste map heeft aangegeven, klikt men op OK en de route wordt opgeslagen als Google-Earth (.kml) bestand. Als men Google Earth open heeft, kan de aldus geexporteerde route worden geopend in Google, waarna de route als een witte lijn met daarop alle te passeren punten op de wereldbol verschijnt; Google zoomt doorgaans automatisch in op het eindpunt van de route. Door op één van de routepunten te klikken, ziet de gebruiker het geplande tijdstip van de passage ter plaatse. Bezoekers, of andere partijen die willen weten hoe het reisplan van het schip verloopt, kan men zo op zéér eenvoudige wijze tot in detail informeren over de voorgenomen verplaatsingen, en opstappers of aflossend personeel kan hun plannen precies op het vaarplan van het schip afstemmen. 2. Naar PC-Navigo's MOBILE SERVER. Het exporteren van een geplande route naar deze speciale server van NoorderSoft maakt het mogelijk die route MET alle bijbehorende gegevens, bebakening en andere details te importeren op een Android apparaat waarop PC-Navigo-Mobile draait. Zie voor verdere uitleg van de werking van PC-Navigo- Mobile de helpschermen van die app. Sluiten Als U op SLUITEN klikt, wordt PC-Navigo afgesloten, en worden alle instellingen in het programma die U niet specifiek heeft opgeslagen, gewist voor nieuw gebruik. Bewerken In het hoofdmenu BEWERKEN zijn alle functies samengebracht, die te maken hebben met de nautische, plaats- en tijdkeuzes van de gebruiker: zijn keuze van het schip en de afmetingen daarvan, zijn keuze van de datum en tijd van vertrek en van de dagelijkse hoeveelheid vaar-uren, en ook zijn keuze van vertrekplaats, bestemming, plaatsen die hij per se wil aandoen en plaatsen die hij juist wil vermijden. Het zijn alle gegevens, die PC-Navigo vooraf nodig heeft om

10 voor U aan het werk te kunnen. Om te begrijpen hoe het route-zoeken in PC-Navigo werkt, is het van belang te weten welke zaken er minimaal opgegeven moeten worden: het schip moet worden opgegeven, opdat de computer weet op welke afmetingen hij de vaarwegen moet goed- of afkeuren; de vertrekplaats en de bestemming moeten in ieder geval worden opgegeven om de computer duidelijk te maken, tussen welke twee plaatsen hij een verbinding moet bepalen; en de vertrekdag en -tijd, alsmede de dagelijkse begin- en eindtijd van de vaart, moeten worden opgegeven om de computer te kunnen laten berekenen op welk tijdstip het schip waar zal zijn. In dit menu staan de volgende submenu's tot Uw beschikking: Scheepsgegevens Bepaal Vertrek Bepaal Bestemming Voeg "Via"-plaats toe Voeg "Mijden"-plaats toe Alle viaplaatsen opheffen Alle te vermijden plaatsen opheffen Tijdplanning Scheepsgegevens Als U op SCHEEPSGEGEVENS klikt, wordt er een venster met tab-bladen geopend, waarop alle door U ooit ingevoerde vaartuigen en samenstellen zichtbaar zijn. U kunt één van de hier vermelde schepen met een klik selecteren en onder in het scherm met de knop aangeven: "dit schip gebruiken". De afmetingen en snelheid van het gekozen schip worden dan in het geheugen gezet voor de reisplanning. U kunt ook aangeven, dat U het gekozen schip als Uw "standaardschip" wil instellen: de computer onthoudt dan voor een volgende keer, dat U met dit schip vaart. Om een nieuw schip aan de lijst toe te voegen, klikt U op "toevoegen". U komt dan in een hulpscherm waarin de meest gebruikelijke scheepstypen en -afmetingen met hun meest gangbare maten al zijn opgesomd. Door op één van de schepen te klikken kiest U een schip, dat dan in het vlootscherm verschijnt. Als U op Uw categorie hebt geklikt, komt U terug in het venster, waarop alle relevante gegevens van dat scheepstype vermeld staan. De bij de categorie horende standaardgegevens zijn al ingevuld, maar kunnen naar believen gewijzigd worden. In het tweede tab-blad van het scherm, VAARWIJZE, kiest U, tot welke categorie Uw schip behoort (wat belangrijk kan zijn voor onderscheid in bedieningstijden) en of U op zondagen wenst stil te liggen. Ook kan, voor de beroepsvaart, een "exploitatiewijze" of "vaarregime" worden ingegeven: dit zijn de door de vaartijdenwet bepaalde dagelijkse uren, dat een schip in functie van z'n bemanning mag varen. De corresponderende tijden worden onder de gemaakte keuze zichtbaar. U kunt deze naar believen aanpassen: de wijzigingen worden automatisch ook doorgevoerd in de tijdplanning. U moet óók opgeven, of het betreffende schip wel of niet geschikt is voor de vaart over open zee. Is dat niet het geval, dan worden bij het zoeken van routes de zee-verbindingen buiten beschouwing gelaten. Dat kan overigens resulteren in de onmogelijkheid om tussen twee opgegeven plaatsen een bevaarbare route te vinden: als de twee plaatsen NIET via binnenwater verbonden zijn, zal geen route kunnen worden vastgesteld. Bij de keuze om zeevaartroutes wel of niet mee te wegen, bestaat de mogelijkheid om vaart over zee "beperkt" toe te staan. Dat dient om een voorkeur van een bepaalde sterkte op te geven vóór - of tégen - vaart over zee. Hoe groter de in het veld ernaast opegegeven "handicap", des te minder voorkeur zal worden gegeven aan het varen van afstanden over zee. Een "handicap" van minder dan 2 geeft dus een "lichte" voorkeur aan routes binnendoor, terwijl een handicap van 8, 9 of 10 alléén routes (deels) over zee plant als de bestemming écht niet anders bereikt kan worden. De "handicap" is door de gebruiker instelbaar. Het derde tab-blad, BRANDSTOF, biedt de mogelijkheid om de brandstof-verbruikscijfers en de tankinhouden van het schip op te geven. Tijdens de reis kan dan worden bijgehouden, hoe de verhouding tussen voorraad en verbruik zich ontwikkelt, en er kan een waarschuwing worden gegeven als blijkt dat er te veel vaaruren verstrijken zonder dat er brandstof is aangevuld. In het tabblad BRANDSTOF kan in vier kolommen de relatie worden weergegeven tussen de VAARSNELHEID, het aantal OMWENTELINGEN PER MINUUT, het BRANDSTOFVERBRUIK en het ontwikkelde VERMOGEN. Door deze parameters te onderscheiden naar verschillende minima, maxima en tussenliggende waarden kan vrij nauwkeurig een

11 voorspelling worden gedaan van het brandstofverbruik dat voor een reis nodig zal zijn, inclusief de eventuele gevolgen van het sneller of langzamer varen van hetzelfde traject. In de PC-Navigo-ECO module wordt dit verband vervolgens zichtbaar gemaakt en kan men er in de exploitatie rekening mee houden. De tank of tanks (men kan ingeval van meerdere tanks naar believen tanks toevoegen) worden afzonderlijk zichtbaar gemaakt in de TANKMONITOR, zodat men naar believen het verbruik van brandstof vanuit één of meerdere tanks zichtbaar kan maken en ook de bijbehorende waarschuwingen kan krijgen - desgewenst per tank - dat de resterende hoeveelheden kritisch worden. Het vierde tab-blad, SCHEEPSVORM, is bedoeld om de vorm, waarmee het betreffende schip wordt afgebeeld in het scherm, aan te passen aan de werkelijkheid. Door op te geven, over hoeveel meters de scheepsromp "verloopt" (geleidelijk aan smaller wordt) aan de boeg- en hekzijde, kan een tekening van het schip globaal worden afgestemd op de werkelijke vorm. Ook kan de exacte positie van de GPS-antenne op het schip worden opgegeven (gerekend in meters vanaf de bakboordzijde en vanaf de achtersteven!). Vooral bij grotere schepen is dit belangrijk, omdat de juiste weergave van de positie van het schip in de vaarweg ervan afhangt. Tot slot kan in dit vierde tabblad nog worden ingesteld of men afstandsringen op de kaart wil weergeven en zo ja, hoe veel en op welke onderlinge afstand. Het tonen van afstandsringen vergemakkelijkt het inschatten van afstanden waarmee men obstakels en andere schepen passeert. Het vijfde tabblad biedt de mogelijkheid om een SYMBOLISCHE scheepsvorm te kiezen, bedoeld voor die situaties, waarbij de kaart te ver is uitgezoomd om nog iets van de scheepsvorm-op-schaal te kunnen herkennen. In die gevallen kan een punt- of pijlvorm worden afgebeeld, met een zelfgekozen kleur en grootte, om zeker te zijn van een duidelijke weergave in de kaart. Als U alle rubrieken ingevuld hebt, kunt U het venster weer sluiten. Van ieder vaartuig worden de volgende gegevens daadwerkelijk gebruikt in PC-Navigo: de lengte, de breedte, de (geladen) hoogte, de diepgang, de kruissnelheid, het onderscheid tussen beroeps- of pleziervaart, de vraag of er zondagsrust gehouden wordt, de geschiktheid voor vaart over open zee en de exploitatiewijze. Als U van een schip eenmaal de precieze gegevens heeft ingevoerd, wordt dit schip met deze gegevens automatisch toegevoegd aan Uw vlootlijst. Een volgende keer kunt U dit schip ook direct vanuit de vlootlijst selecteren door op de overeenkomstige knop links onder in het scherm te klikken. Bepaal Vertrek Als U op BEPAAL VERTREKPLAATS klikt, verschijnt een venster, waarin U (een deel van) de naam van een stad, dorp, ligplaats, sluis, brug, kade of ieder ander object kunt intypen. U hoeft zich daarbij geen zorgen te maken over hoofdof kleine letters en over accenten (A=Ä=a=á=à=ä=â). Als U de juiste spelling niet weet, kunt U ook een DEEL van de naam intypen, b.v. "Ouden" voor Oudenaerde of "geveen" voor Hoogeveen, etc. De vertrekplaats kan ook op talloze andere plaatsen in het programma worden bepaald (o.m. in BLADEREN, ZOEKEN enzovoort) door ter plaatse op de rechter muistoets te klikken en de plaats als Vertrekplaats te "markeren". Ook in de overzichtskaart kan een vertrekplaats worden opgegeven, door rechts in het scherm onder "Vertrek" op de knop "Locatie" te klikken. Een nieuwe mogelijkheid voor de bepaling van vertrekplaats, bestemming en eventuele "via"-plaatsen is de PLAATS-SELECTIE-KNOP (de knop met de rode "punaise"): een klik op deze knop, gevolgd door een klik in de kaart, resulteert eerst in het INZOOMEN rond de aangeklikte plaats. Een tweede klik, zo dicht mogelijk bij de gewenste plaats, fixeert het aangeklikte punt als VERTREKPLAATS (de EERSTE klik) of als BESTEMMING (de tweede klik) of als eventuele VIA-PLAATS (de derde en eventuele volgende kliks). Met de knop ernaast, met de rode vlag, kunt U eenmaal bepaalde plaatsen wijzigen/verschuiven. De vertrekplaats is noodzakelijk voor iedere vorm van berekening, of het nu een route of een areaal betreft. Zonder een vertrekplaats in te voeren, kunt U PC-Navigo uitsluitend gebruiken om erin te BLADEREN. De vertrekplaats die gekozen is wordt zichtbaar in het overzichtskaartscherm, namelijk in het veld "Vertrek" onder de locatieknop. Met die locatieknop kunt U de vertrekplaats ook wijzigen. LET OP: De keuze van vertrekplaats en/of bestemming kan al direkt leiden tot een onbevaarbare route, indien de gekozen plaats aan een vaarwater ligt dat voor het betreffende schip onbereikbaar is. Een binnenschip dat als vertrekplaats een der Amsterdamse grachten opgeeft, zal die gracht niet eens kunnen verlaten vanwege te lage bruggen of te smalle doorvaarten. Let er bij de keuze van vertrekplaats en bestemming dus altijd op, dat die plaats

12 aan een vaarwater ligt, waar schepen van die afmetingen uit de voeten kunnen! Het vaarwater staat ACHTER de gevonden plaatsen vermeld. Kies bij twijfel dus voor zo ruim mogelijk vaarwater (in het voorbeeld van Amsterdam dus eerder het Noordzeekanaal of het Binnen-IJ dan de Keizersgracht). Bepaal Bestemming Als U op BEPAAL BESTEMMING klikt, verschijnt een venster, waarin U (een deel van) de naam van een stad, dorp, ligplaats, sluis, brug, kade of ieder ander object kunt intypen. U hoeft zich daarbij geen zorgen te maken over hoofdof kleine letters en over accenten (A=Ä=a=á=à=ä=â). Als U de juiste spelling niet weet, kunt U ook een DEEL van de naam intypen, b.v. "Ouden" voor Oudenaerde of "geveen" voor Hoogeveen, etc. De plaats van bestemming kan ook op talloze andere plaatsen in het programma worden bepaald (o.m. in BLADEREN, ZOEKEN, enzovoort) door ter plaatse op de rechter muistoets te klikken en de plaats als Bestemming te "markeren". Ook in de overzichtskaart kan een bestemming worden opgegeven, door rechts in het scherm onder "Bestemming" op de knop "Locatie" te klikken. Een nieuwe mogelijkheid voor de bepaling van vertrekplaats, bestemming en eventuele "via"-plaatsen is de PLAATS-SELECTIE-KNOP (de knop met de rode "punaise"): een klik op deze knop, gevolgd door een klik in de kaart, resulteert eerst in het INZOOMEN rond de aangeklikte plaats. Een tweede klik, zo dicht mogelijk bij de gewenste plaats, fixeert het aangeklikte punt als VERTREKPLAATS (de EERSTE klik) of als BESTEMMING (de tweede klik) of als eventuele VIA-PLAATS (de derde en eventuele volgende kliks). Met de knop ernaast, met de rode vlag, kunt U eenmaal bepaalde plaatsen wijzigen/verschuiven. De plaats van bestemming is noodzakelijk voor de berekening van een route; als U uitsluitend een areaal wil vaststellen, hoeft U géén plaats van bestemming op te geven. De plaats van bestemming die gekozen is wordt zichtbaar in het overzichtskaartscherm, namelijk in het veld "Bestemming" onder de locatieknop. Met die locatieknop kunt U de bestemming ook wijzigen. LET OP: De keuze van vertrekplaats en/of bestemming kan al direkt leiden tot een onbevaarbare route, indien de gekozen plaats aan een vaarwater ligt dat voor het betreffende schip onbereikbaar is. Een binnenschip dat als vertrekplaats een der Amsterdamse grachten opgeeft, zal die gracht niet eens kunnen verlaten vanwege te lage bruggen of te smalle doorvaarten. Let er bij de keuze van vertrekplaats en bestemming dus altijd op, dat die plaats aan een vaarwater ligt, waar schepen van die afmetingen uit de voeten kunnen! Het vaarwater staat ACHTER de gevonden plaatsen vermeld. Kies bij twijfel dus voor zo ruim mogelijk vaarwater (in het voorbeeld van Amsterdam dus eerder het Noordzeekanaal of het Binnen-IJ dan de Keizersgracht). Voeg "Via"-plaats toe Op dezelfde manier als U vertrek en bestemming heeft bepaald, kunt U plaatsen opgeven, die U op Uw route wil aandoen of waarlangs U de route per se wilt laten lopen. In PC-Navigo worden die kortweg "via-plaatsen" genoemd. Ook via-plaatsen kunt U elders in het programma markeren met behulp van de rechter muistoets. In het overzichtskaartscherm kunt U "Via"-plaatsen toevoegen door rechts onder "Via" op de "+" te klikken en in het dialoogscherm de gezochte naam op te geven. Via-plaatsen moeten altijd opgesomd staan IN DE VOLGORDE, WAARIN ZE MOETEN WORDEN AANGEDAAN! De route, die PC-Navigo berekent, loopt dus van de vertrekplaats naar een eventuele via-plaats 1, vandaar naar een eventuele via-plaats 2, enzovoort, tot er alleen nog de bestemming resteert. U kunt in het veld, waarin de via-plaatsen opgenoemd staan, ook gemakkelijk "slepen": U gaat op een plaats staan, die niet in de juiste volgorde staat en U drukt de linkermuitstoets in en houdt deze ingedrukt. Dan "sleept" U de betreffende plaatsnaam naar de juiste plaats in de rij en daar laat U de linker muistoets weer los. De lijst wordt dan veranderd en de versleepte plaats komt in de positie te staan waar U hem naartoe hebt gesleept. LET OP! Als U eenmaal een of meer Via-plaatsen opgegeven heeft, moet U niet vergeten die ook weer weg te halen als U in dezelfde sessie ook nog andere routes wil laten berekenen. Het verwijderen van de via-plaatsen kan met het submenu "Alle viaplaatsen opheffen". In het overzichtskaartscherm kunt U viaplaatsen óók één voor één opheffen met behulp van het "-"knopje naast de lijst van viaplaatsen.

13 Een nieuwe mogelijkheid voor de bepaling van vertrekplaats, bestemming en eventuele "via"-plaatsen is de PLAATS-SELECTIE-KNOP (de knop met de rode "punaise"): een klik op deze knop, gevolgd door een klik in de kaart, resulteert eerst in het INZOOMEN rond de aangeklikte plaats. Een tweede klik, zo dicht mogelijk bij de gewenste plaats, fixeert het aangeklikte punt als VERTREKPLAATS (de EERSTE klik) of als BESTEMMING (de tweede klik) of als eventuele VIA-PLAATS (de derde en eventuele volgende kliks). Met de knop ernaast, met de rode vlag, kunt U eenmaal bepaalde plaatsen wijzigen/verschuiven. Een viaplaats die gekozen is, wordt zichtbaar in het overzichtskaartscherm, namelijk in het veld "Via". Door op één der Viaplaatsen te gaan staan en op het min-teken te klikken, kan een viaplaats verwijderd worden. Door op het plusteken te klikken, kan er een viaplaats worden toegevoegd (of tussengevoegd). Zodra er méér dan twee via-plaatsen opgegeven worden, worden de opgegeven plaatsen weergegeven in een overzichtsscherm van de via- en vermijden-plaatsen. In dat scherm kan willekeurig worden gewist en/of aangevuld om de precieze detaillering van een lange route gemakkelijk te kunnen aanpassen. LET OP: Ook de keuze van een via-plaats kan al direkt leiden tot een onbevaarbare route, indien de gekozen plaats aan een vaarwater ligt dat voor het betreffende schip onbereikbaar is. Een binnenschip dat als via-plaats een der Amsterdamse grachten opgeeft, zal die gracht niet eens kunnen verlaten vanwege te lage bruggen of te smalle doorvaarten. Let er bij de keuze van viaplaatsen dus altijd op, dat die plaats aan een vaarwater ligt, waar schepen van die afmetingen uit de voeten kunnen! Het vaarwater staat ACHTER de gevonden plaatsen vermeld. Kies bij twijfel dus voor zo ruim mogelijk vaarwater (in het voorbeeld van Amsterdam dus eerder het Noordzeekanaal of het Binnen-IJ dan de Keizersgracht). Onderbrekingen In de planning van een reis kunnen voorgenomen onderbrekingen worden opgegeven. De reis wordt dan op een bepaalde plaats voor een opgegeven aantal uren (of zelfs dagen en uren) onderbroken, onafhankelijk van het tijdstip van aankomst ter plaatse (dit in tegenstelling tot de tijdcorrectie, waarbij de reis tot een voorgenomen tijdstip wordt onderbroken, los van het tijdstip van aankomst ter plaatse). Bij de onderbreking voor een vastgestelde tijdsduur gaat de klok als het ware pas lopen op het moment van aankomst. Onderbrekingen kunnen worden opgegeven voor activiteiten, die een vooraf bekende hoeveelheid tijd vergen, b.v. (deel)losactiviteiten of verplichte rustpauzes conform het vaartijdenbesluit (voor de beroepsvaart), museumbezoek of attractie-bezoek (voor de watersport), of bunker-, fourageer- of reparatiewerkzaamheden onderweg. Na aankomst ter plaatse gaat de opgegeven tijdsduur van de onderbreking in, en na verloop van de opgegeven tijd wordt de reis hervat. Onderbrekingen kunnen met de toets (Pauzetoets) naast de Via-plaatsen in het detailscherm worden opgegeven: in het dialoogscherm dat verschijnt kan het aantal dagen (etmalen) en het aantal uren worden opgegeven. Voeg "Mijden"-plaats toe Als er plaatsen zijn, die U beslist NIET wil aandoen, kunt U deze plaatsen op dezelfde manier als de vertrekplaats, de bestemming en de via-plaatsen opgeven. Ook in het overzichtskaartscherm kunt U, met het "+" teken naast Vermijden, het dialoogschermpje openen waarin U een te vermijden plaats kunt zoeken. De volgorde is bij de te vermijden plaatsen niet van belang. Ook de te vermijden plaatsen kunt U elders in het programma nog markeren met behulp van de rechter muistoets. En ook bij de te vermijden plaatsen moet U erom denken ze weer te verwijderen als U in dezelfde sessie andere routes wilt laten berekenen. Het opgeven van te vermijden plaatsen kan handig zijn als U persoonlijke voorkeur heeft voor een bepaald vaargebied. Wie van Nederland naar Frankrijk wil varen, maar de Rijn wil vermijden om b.v. de loodsplicht te ontlopen of de zware tegenstroom te vermijden, geeft een plaats ergens tussen Lobith en Wesel op als te vermijden plaats, en PC-Navigo zal deze vaarweg "blokkeren", zodat vanzelf de alternatieven verschijnen. Een te vermijden plaats die gekozen is, wordt zichtbaar in het overzichtskaartscherm, namelijk in het veld "Vermijden". Door op één der te vermijden plaatsen te gaan staan en op het min-teken te klikken, kan een plaats verwijderd worden. Door op het plus-teken te klikken, kan er een plaats worden toegevoegd (of tussengevoegd).

14 Zodra er méér dan twee mijden-plaatsen opgegeven worden, worden de opgegeven plaatsen weergegeven in een overzichtsscherm van de via- en vermijden-plaatsen. In dat scherm kan willekeurig worden gewist en/of aangevuld om de precieze detaillering van een lange route gemakkelijk te kunnen aanpassen. Alle viaplaatsen opheffen Als U enige routeberekeningen achter elkaar langs allerlei via-plaatsen heeft gedaan, kan het handig zijn om voor verdere routeplanning tussentijds álle viaplaatsen te verwijderen - bijvoorbeeld omdat U van voor af aan aan het rekenen wil slaan. Hoewel in PC-Navigo altijd zichtbaar is, dat er nog viaplaatsen opgegeven staan (namelijk rechts naast de overzichtskaart), is het met één druk op de knop wissen van alle opgegeven plaatsen toch vaak handig. Alle te vermijden plaatsen opheffen Als U enige routeberekeningen achter elkaar heeft gedaan en allerlei te vermijden plaatsen hebt opgegeven, kan het handig zijn om voor verdere routeplanning tussentijds ál de te vermijden plaatsen te verwijderen - bijvoorbeeld omdat U van voor af aan aan het rekenen wil slaan. Hoewel in PC-Navigo altijd zichtbaar is, dat er nog te vermijden plaatsen opgegeven staan (namelijk rechts naast de overzichtskaart), is het met één druk op de knop wissen van alle opgegeven plaatsen toch vaak handig. Tijdplanning Om de computer te melden vanaf welke datum en tijd hij moet gaan rekenen, kunt U in een dialoogvenster opgeven, op welke datum en tijd Uw vertrek gepland staat. Als Uw reis meer dan een dag zal duren, kunt U ook Uw dagelijkse vertrektijd en Uw dagelijkse afmeertijd opgeven, zodat de computer weet met hoeveel dagelijkse vaaruren er gerekend moet worden voor de voortgang. PC-Navigo is voorzien van de betreffende regelingen in de vaartijdenwet, waarin behalve met vertrektijd en dagelijkse begin en eindtijd ook rekening gehouden zal worden met exploitatiewijze, vaargebruiken en eigen voorkeuren. De bij het schip behorende exploitatiewijze, die bij scheepsgegevens is ingevoerd, leidt tot een standaard-instelling van de dagelijkse begin- en einddtijd van de vaart: ononderbroken ingeval van volcontinubedrijf, beginnend om respectievelijk 05:00, 06:00 of 07:00 uur en eindigend om respectievelijk 19:00, 22:00 en 23:00 uur voor alléénvaart, dagvaart en semi-continuvaart. Ook eigen vaarschema's kunnen per schip worden opgegeven. LET OP: als in de vaarregimes van een schip wijzigingen worden doorgevoerd, overschrijven die de in de tijdplanning opgegeven dagelijkse vaartijd! Andersom laat de in de tijdplanning gewijzigde dagelijkse vaartijd de tijden van de vaarregimes ongemoeid! Dit om te vermijden, dat een schip met een vast vaarregime "per ongeluk" van nieuwe vaartijden zou worden voorzien terwijl dat op grond van de wetgeving niet mag. Wijzigt U daarom tijden die bij het vaarregime horen altijd in het scheepsscherm, zodat U zeker weet dat dit schip steeds met de juiste tijden gepland wordt. PC-Navigo kan niet alleen met een dag en tijd van vertrek rekenen (om daaruit de "geschatte aankomsttijd" ofwel Estimated Time of Arrival [E.T.A.] te berekenen), maar óók andersom: men kan de gewenste dag en tijd van aankomst opgeven (de zogenaamde Required Time of Arrival of R.T.A.) waarna PC-Navigo berekent, op welke dag en tijd er moet worden vertrokken om die aankomst te halen (en dat tijdstip heet de Required Time of Departure [R.T.D.] ofwel de vereiste tijd van vertrek). Door naar keuze vanuit het Vertrektijdstip of het Aankomsttijdstip te rekenen, kunt U de ene of de andere berekening gebruiken. De keuze kan ofwel in het tijdplanningscherm worden gemaakt (linksboven in het scherm) óf door de tijd hetzij onder de Vertreklocatieknop, hetzij onder de Bestemminglokatieknop in het detailscherm recht in te vullen: de bovenste laat rekenen vanaf het vertrekpunt (en berekent dus de ETA), de onderste vanaf het tijdstip van aankomst en die berekent dus de RTD, de vereiste tijd van vertrek. LET OP: het verschuiven van de opgegeven vertrek- of aankomsttijd leidt niet altijd tot eenzelfde verschuiving van de samenhangende aankomst- en vertrekdatum. Door onderweg optredende sluitingen van bruggen en/of sluizen treedt vaak een "sprongsgewijze" verschuiving op. Zo zal bij een brug of sluis die op zondag niet wordt bediend, als het schip daardoor wordt opgehouden, bij een verschuivende vertrektijd de aankomsttijd langdurig gelijk blijven, en andersom. Behalve vertrek- of aankomstdatum en -tijd en dagelijkse begin- en eindtijd van de vaart moet de gebruiker óók nog

15 opgeven, van welk soort passagemogelijkheid van bruggen en sluizen hij gebruik wil maken: alléén van reguliere bediening, of óók van bediening waarvoor een voorafgaand verzoek nodig is. Van die laatste categorie kan dan ook nog worden beslist, of daarvan alleen gebruik gemaakt zal worden als dat zonder kosten kan, of ook als ervoor betaald moet worden. Ingeval voor dat laatste gekozen wordt, worden alle passagemogelijkheden benut, die bij de betreffende soort vaarweggebruiker (beroeps- of pleziervaart) mogelijk zijn. LET OP: in sommige regio's (waaronder vrijwel ALLE kleinere vaarwegen in Frankrijk) moet ALTIJD vooraf worden aangemeld als men een of meer sluizen wil passeren. Als men aangeeft géén gebruik te willen maken van bediening na voorafgaand verzoek, zal men in deze regio's dus NERGENS doorgelaten worden. Daarom verdient het aanbeveling om bij eerste planning het gebruik willen maken van bediening op verzoek in te schakelen, om te voorkomen dat men routemogelijkheden over het hoofd ziet. In de tijdenschema's zijn de tijden, waarop alléén voor beroepsvaart of alléén voor watersport passage mogelijk is afzonderlijk opgenomen. Daarom heeft óók het scheepsgegevens-scherm invloed op de berekende tijdplanning. Veelal zullen namelijk verschillende tijden gelden voor de twee categorieën, en bovendien zijn de regelingen voor bediening op verzoek veelal verschillend LET OP: Het opgeven van Uw vaar-uren kan grote verschillen in route tot gevolg hebben: iemand die volcontinu vaart, zal eerder over vaarwegen worden geleid, waar geen sluizen of bruggen zijn die de vaart belemmeren, terwijl iemand, die slechts op bepaalde uren vaart, soms nauwelijks gehinderd wordt door de nachtsluiting van sluizen en bruggen. Maar ook zijn beperkingen in vaaruren soms obstakels: een jachtschipper die van 9 tot 17 vaart, maar die te hoog is voor de route door Amsterdam, zal bv. nooit binnen zijn vaar-uren door die stad kunnen, omdat de spoorbruggen alleen des nachts worden bediend. PC-Navigo voert daarom, ingeval een route niet direct gevonden wordt, altijd een extra rekenslag uit om vast te stellen, of buiten de opgegeven tijden wél doorvaart mogelijk is. Beeld Alle weergave-typen van PC-Navigo zijn opgenomen onder het hoofdmenu BEELD. Voor sommige weergave-typen moet er eerst een route berekend zijn (zoals voor Pictogrammen en voor Reisplan). Andere zijn ook voordien al te gebruiken. De OVERZICHTSKAART is de standaard-weergave van PC-Navigo. Alle gegevens, die het resultaat zijn van een berekende route, kunnen geïntegreerd in de overzichtkaart worden afgebeeld, soms als kaart-object, soms als symbool in het naast de kaart getoonde hulpscherm. Daardoor ziet men met één oogopslag alle belangrijke gegevens van de af te leggen route in beeld. Naast het overzichtskaartscherm heeft U nog de volgende submenu's ter beschikking: ENC-Viewer Raster-Viewer Pictogrammen Reisplan Niveaugrafiek Afmetingengrafiek Bladeren Maximale afmetingen / Reissamenvatting Voorafgaande verzoeken Areaalkaart Areaallijst Stremmingenoverzicht Toon stremmingen op de kaart AIS-lijst GPS-Monitor Schaal Legenda Kaartlagen Brandstofmonitor ECO-Monitor

16 ENC-Viewer De ENC-Viewer is de bekende Inland-ECDIS Viewer van PC-Navigo, waarin ENC's of Inland-ECDIS kaarten (vectorkaarten) zichtbaar gemaakt kunnen worden. De viewer toont bij voldoende ver inzoomen de Elektronische Navigatiekaarten (ENC's) waarin de navigatiedetails van de vaarweg opgenomen zijn. Een uitgebreide beschrijving van het ENC-principe vindt U in het hoofdstuk PC-Navigo-ENC. De ENC-Viewer toont de navigatiekaarten in een weergave die het meest doet denken aan de aloude maritieme (zee- )kaarten. De kaarten worden volgens de zogenaamde Inland-ECDIS standaard overal ter wereld op dezelfde wijze gepubliceerd, in principe door (en onder verantwoordelijkheid van) de vaarwegbeheerder van het betreffende vaarwater. Het zijn dan ook de equivalenten van de "goedgekeurde zee-kaarten" voor de binnenwateren. In PC-Navigo 2015 is een tweede viewer opgenomen, die het inlezen van zogenaamde RASTERKAARTEN mogelijk maakt. Die tweede viewer is bijvoorbeeld nodig om de kaarten van de Hydrografische Dienst of van de ANWB in PC- Navigo te kunnen gebruiken, omdat die kaarten niet voldoen aan het ENC-(vectorkaart-)formaat. De twee kaartviewers kunnen worden gekozen met behulp van de menu's ENC-VIEWER en RASTERKAARTEN-VIEWER. Daarbij is het belangrijk te weten dat in de ENC-VIEWER géén RASTERKAARTEN zichtbaar gemaakt kunnen worden, maar andersom kunnen in de RASTERKAARTEN-VIEWER wél ENC-kaarten worden weergegeven, al wordt dan op de meeste computers de weergave wel hinderlijk traag (vanwege de enorme processor-belasting die het gevolg is van het inlezen van vector-kaarten). In de praktijk is het daarom aan te bevelen om bij gebruik van ENC-kaarten ook de ENC-VIEWER in te schakelen, en uitsluitend bij gebruik van Rasterkaarten de RASTERKAARTEN-VIEWER te gebruiken. Raster-Viewer De Raster-Viewer of Rasterkaart-Viewer is de multifunctionele viewer van PC-Navigo, waarin zogenaamde rasterkaarten zichtbaar gemaakt kunnen worden. De viewer toont bij voldoende ver inzoomen de afbeeldingen van de betreffende kaarten, precies op de juiste positie geplaatst, waarin de navigatiedetails van de vaarweg opgenomen zijn. Een uitgebreide beschrijving van het rasterkaart-principe vindt U in het hoofdstuk Rasterkaarten. De Raster-Viewer toont de navigatiekaarten in de weergave die gekozen is door de producent van de betreffende kaart. Omdat de kaarten als AFBEELDING opgeslagen zijn in de computer, kan de weergave niet altijd op dezelfde manier worden gemanipuleerd als met ENC-kaarten. Zo draaien bij rasterkaarten als men "koers-boven" vaart de namen en teksten en nummers mee met de kaart (zodat ze op een bepaald moment ondersteboven komen te staan) en zijn ook alle andere kaartelementen "vast": boeien en bakens worden mee uitvergroot als men inzoomt, en bij overgang naar de schemer- of nachtkleuren blijft de kaartkleur dezelfde! In PC-Navigo 2015 bestaat de RASTERKAARTEN-VIEWER naast de standaard (ENC-)VIEWER. De twee kaartviewers kunnen worden gekozen met behulp van de menu's ENC-VIEWER en RASTERKAARTEN-VIEWER. Daarbij is het belangrijk te weten dat in de ENC-VIEWER géén RASTERKAARTEN zichtbaar gemaakt kunnen worden, maar andersom kunnen in de RASTERKAARTEN-VIEWER wél ENC-kaarten worden weergegeven, al wordt dan op de meeste computers de weergave wel hinderlijk traag (vanwege de enorme processor-belasting die het gevolg is van het inlezen van vectorkaarten). In de praktijk is het daarom aan te bevelen om bij gebruik van ENC-kaarten ook de ENC-VIEWER in te schakelen, en uitsluitend bij gebruik van Rasterkaarten de RASTERKAARTEN-VIEWER te gebruiiken. Legenda van de kaartlagen In de Rasterkaart-Viewer zijn de in PC-Navigo getoonde rasterkaart-elementen in LAGEN ingedeeld, die in een bepaalde volgorde worden opgebouwd (in de ENC-Viewer is de indeling in lagen en de volgorde daarvan automatisch, conform de Inland ECDIS standaard): In het kaartgedeelte van het rasterkaartscherm kan, met behulp van het hoofdmenu BEELD, de LEGENDA van de KAARTLAGEN worden ingeschakeld; men ziet dan links in het kaartvak de afgebeelde lagen, die men naar believen kan uit- en inschakelen: er zijn in ieder geval afzonderlijke lagen voor de ENC, de PHOTOS (FOTO'S), NOTES (NOTITIES, ANWB (Jachthaven database*), ROUTE, STOPS (STREMMINGEN), GPS en AIS. De volgorde van de lagen bepaalt de tekenvolgorde van de diverse elementen in de kaart. NB! Door de volgorde van de kaartlagen te wijzigen, kan soms het kaartbeeld veranderen en kunnen elementen onzichtbaar worden, die men wel nodig heeft! In het algemeen geldt: hoe LAGER een kaartlaag in de lijst staat, des te

17 GROTER de kans is dat hij hoger staande lagen afdekt. Schaal De in PC-Navigo gebruikte instelling van de schaal kan in een klein monitorschermpje worden weergegeven, zodat men altijd in beeld heeft op welke schaal de kaart ingesteld staat. Deze schaalmonitor kan naar iedere willekeurige plaats op het beeldscherm worden gesleept. Overzichtskaart - besturing Het OVERZICHTSKAART-scherm is het belangrijkste scherm van PC-Navigo. U krijgt er de kaart van de binnenvaarwegen op te zien. Als er al een route is berekend, staat deze in contrasterende kleuren in deze kaart weergegeven; is er nog geen route berekend, dan zijn alle vaarwegen in de kaart blauw. LET OP: Deze overzichtskaart is in uitgezoomde vorm géén navigatiekaart, maar uitsluitend bedoeld om er het verloop van de route op af te beelden. Wie met behulp van PC-Navigo wil navigeren, dient daartoe de ENC-detailkaarten te gebruiken door ver genoeg in te zoomen. Als op PC-Navigo wordt genavigeerd, kan desgewenst het kaart-gedeelte van het scherm "full-screen" (d.w.z. beeldvullend) worden gemaakt met behulp van de F-11 toets of met behulp van de FULL SCREEN KNOP. Als een route berekend is - en dat is automatisch het geval als alle benodigde opgaven (vertrek, bestemming, scheepskeuze en datum en tijd) gedaan zijn - kunt U het verloop van die route in de kaart bezien. Het verloop van de route staat in contrasterende kleur afgebeeld in de vaarwegenkaart. Nadere bijzonderheden - namelijk het geselecteerde schip, de opgegeven 'zoek-criteria', de vertrekplaats, eventuele te vermijden plaatsen en viaplaatsen, de bestemming en het 'soort' route, dat berekend is - staan afgebeeld in een hulpscherm rechts naast de kaart. Mocht U bij nader inzien bedenken, dat er redenen zijn waarom U de voorkeur voor een iets andere route zou hebben, dan kunt U dit desgewenst nog kenbaar maken door via- of mijden-plaatsen toe te voegen, door een ander soort route te laten berekenen, of door Uw vertrekplaats en/of bestemming aan te passen Boven de kaart treft U eenentwintig knoppen aan: De vier meest linkse knoppen dienen voor het openen en bewaren van eenmaal berekende routes: De eerste knop dient om een Nieuwe Route toe te voegen. In het rechter detailscherm wordt de nieuw te bewerken route als een nieuw tabblad getoond. De eerdere routes blijven onder hun eigen tabblad bewaard. U kunt nieuwe plaatsen opgeven en nieuwe keuzes instellen.

18 Met de tweede knop kunt U een eerder opgeslagen route openen. De opgeslagen route wordt dan opnieuw ingelezen en afgebeeld, en U kunt er verder mee werken en desgewenst opnieuw wijzigingen in aanbrengen. Met de derde knop kunt U de huidige route opslaan. De route wordt dan weggeschreven naar een bestand, waaraan U een naam naar keuze kunt geven. Dat bestand kunt U later weer openen om met de route verder te werken. Met de vierde knop kunt U het kaartbeeld van een route opslaan als 'bitmap' (U kunt er de in het scherm afgebeelde kaart mee "exporteren" als een zogenaamd "bitmap"-bestand, dat is de grafische afbeelding van het kaartbeeld, dat U in een grafisch programma eventueel verder kunt bewerken, aanpassen of afdrukken. In tegenstelling tot de door PC-Navigo in beeld getoonde kaart (een zogenaamde "vector"-kaart waarin alle gegevens afzonderlijk worden ingetekend) is de bitmap-kaart een gewone afbeelding, die daardoor ook met relatief weinig geheugengebruik gemakkelijk opgeslagen kan worden) De volgende vijf knoppen zijn voor de 'besturing' van de kaart : U klikt voor het INzoomen eerst op de knop met het vergrootglas en daarna zet U met de linker muistoets een "vierkant" op dat deel van de kaart dat U wilt vergroten op de kaart: op de linkerbovenhoek van die uitsnede houdt U de linker muisknop ingedrukt, waarna U de muis naar de rechterbenedenhoek "sleept". Er tekent zich een vierkant af op de kaart. Zodra U de muis loslaat, wordt het uitgesneden vierkant getekend. U kunt óók stapsgewijs inzoomen met de "+" toets. Voor het UITzoomen doet U hetzelfde, maar nu door het vierkant van rechts onder naar links boven te slepen (dus precies andersom als voor het inzoomen). De vroegere aparte knoppen voor in- en uitzoomen hebben al in PC-Navigo 2013 plaats gemaakt voor één knop met dezelfde twee functies. In- en uitzoomen kan óók met de PLUS en MIN tekens op het numerieke toetsenbord of met het scrollwieltje van de muis. Naast de in- en uitzoom-knop bevindt zich een knop voor een instelbare schaal: daarmee kan PC-Navigo de kaart afbeelden op een schaalgrootte tussen 1 : en 1 : Een schaal-aanduiding kan in beeld worden gezet met het menu BEELD, SCHAAL. Een knop met een globe in de afbeelding is bedoeld om in één stap te kunnen inzoomen naar het niveau van een geplande route: PC-Navigo kiest voor een zoomfactor, die de gehele route duidelijk in beeld brengt. De vierde knop, waarop een kruis zichtbaar is dat alle kanten op wijst (voorheen stond het "grijphandje" in deze knop) dient om de kaart zijwaarts te "verslepen": door eerst op deze knop te klikken en daarna de linkermuistoets ergens op de kaart in te drukken en ingedrukt te houden, kunt U de kaart verslepen. U beweegt de muis, met ingedrukte knop, een stukje naar links of rechts of boven of beneden, waarna U de linkermuisknop los laat. De kaart wordt dan opnieuw getekend, verschoven over de afstand waarover U hebt "gesleept". De vijfde knop, met daarin de letter T van TEKST, dient om de meeste tekstlabels van kaart-objecten in- en uit te kunnen schakelen (zoals teksten bij kaartobjekten, boeien, bakens, dorpen en andere ENC-kaartelementen). Deze functie kan de overzichtelijkheid van de kaart met één klik verbeteren op plaatsen waar de labels de kaart te veel bedekken De volgende vijf knoppen zijn voor de 'interactie' tussen de gebruiker en de kaart :

19 De eerste knop is de informatie-knop: door er eerst op te klikken en dan uit het submenu, dat zich opent, te kiezen WELK TYPE INFORMATIE U wil inzien (U kunt kiezen uit JACHTHAVENGEGEVENS, FOTO'S, NOTITIES, STREMMINGEN en ENC-INFORMATIE) en dan naar bijvoorbeeld een foto-icoon of een berichten-icoon in de kaart te gaan en erop te klikken, opent men de "achterliggende" informatie, dus de foto of het bericht. (NB: Sommige informatie, zoals de Rasterkaarten of de ANWB jachthaven database, wordt niet standaard geleverd maar kan optioneel worden bijbesteld); De tweede knop, met het "vingertje", dient om in de kaart plaatsen en objekten te kunnen "aanwijzen". U klikt eerst op de knop en daarna wijst U met het vingertje zo precies mogelijk een gewenste plaats aan (dat kan bijvoorbeeld de plaats zijn die U als vertrekpunt wilt aanwijzen, of Uw bestemming). Als U op die plaats klikt met de linkermuisknop, "zoekt" PC-Navigo de plaatsen en objecten, die binnen een bepaalde straal rondom de aangewezen plaats liggen. De straal kunt U onder VOORKEUREN opgeven. Uit de lijst van plaatsen en objecten die verschijnt, kunt U de plaats of het object van Uw keuze aanklikken, en dat met de knop <MARKEREN> als Uw vertrek, bestemming, via-plaats of te vermijden plaats. Als er geen lijst verschijnt, liggen er geen plaatsen of objecten in de opgegeven straal rondom de aangewezen plaats; klikt U dan iets verderop nog eens of zoomt U een beetje in in de kaart; De derde knop, waarin een "rode punaise" afgebeeld is, is de PLAATS-SELECTIE-KNOP: als U erop klikt en U klikt vervolgens op een plaats in de kaart in de buurt van een punt dat U als VERTREKPLAATS of als BESTEMMING of als VIA-PLAATS wil selecteren, dan zoomt EERST de kaart in tot dichter bij die plaats, waarna U met NOG een klik zo precies mogelijk een punt kunt aanwijzen. Het EERSTE punt wordt als VERTREKPLAATS genomen, het TWEEDE punt als bestemming, een eventueel DERDE en volgende punt worden VIA-PLAATSEN. Zo kunt U met slechts enkele muisklikken een complete route plannen. De vierde knop, waarin een "rode vlag" dient om de met de PLAATS-SELECTIE-KNOP aangegeven punten nog te kunnen verplaatsen (verslepen): klik op de vlag en vervolgens op de vlag in de kaart die naar Uw oordeel niet precies op de juiste plaats staat. Versleep de vlag naar de juiste plaats door de linker muisknop ingedrukt te houden en laat deze knop los op de plaats waar de vlag moet komen. De vijfde knop, de pijl die naar een route-detail wijst, zorgt ervoor dat in de "Route varen" stand de details van een specifieke plaats in de route in het hulpscherm rechts worden geplaatst: als met de muis of met de GPS-besturing een bepaalde plaats in de route wordt aangegeven, toont PC-Navigo rechts de detailinformatie van het betreffende punt: de vaarwegklasse, het waterpeil, de maximale afmetingen, de vaarwegnaam ter plaatse, de al gevaren afstand, de nog te varen afstand, de naam van het betreffende object, de passagetijd, de beschikbare doorvaartafmetingen, eventuele VHF-kanalen, telefoonnummers en de bedieningstijden De volgende knop is voor de schakeling van de licht-sterkte van het beeldscherm: deze knop kan de lichtsterkte van de beeldscherm-elementen aanpassen. Om te voorkomen, dat een in de stuurhut gebruikt programma vanaf het scherm de stuurman of -vrouw verblindt, kan men de lichtsterkte van de schermen aanzienlijk reduceren. De schakeling kent drie standen, die conform de voorschriften uit het Reglement van Onderzoek voor Schepen op de Rijn de sterkten aanpassen aan respectievelijk daglicht, schemerlicht en duisternis. Zo kan men het programma beschikbaar houden ondanks de noodzaak tot demping van storende lichtbronnen in de stuurhut. LET OP! De schakeling van lichtsterktes is een functie, die rechtstreeks ingrijpt in het besturingssysteem van de computer. Daardoor verandert niet alleen de lichtsterkte van de schermen van PC-Navigo, maar óók die van veel andere op dat moment gebruikte software! Door de knop nogmaals aan te klikken - en ook als PC-Navigo wordt afgesloten - worden de default-kleuren en -sterktes weer hersteld. Indien echter twéé toepassingen, die beide deze functie hebben, gelijktijdig in gebruik zijn, kan het zijn dat ze elkaar verstoren. In dat geval kan een herstart van de computer nodig zijn om de defaultwaarden van de beeldsterktes weer te herstellen.

20 De volgende drie knoppen "schakelen" de detailschermweergave tussen "muisbediening" en "GPS-sturing" en regelen de orientatie van de kaart: De "globe met de muis ernaast" schakelt op muis- of "handbediening": van de met de muis aangewezen plaats worden de details in het detailscherm rechts weergegeven (als het detailscherm tenminste op "route varen" geschakeld is, zie verderop). Het "satelietje" schakelt op GPS of automatische bediening: als op de computer een NMEA-GPS is aangesloten, wordt automatisch het detailscherm getoond, dat hoort bij de GPS-positie, zodat men altijd die detailgegevens ziet, die horen bij de plaats waar het schip zich bevindt Het rotatie-pijltje biedt de mogelijkheid de kaartweergave te draaien aan de hand van de koers van het schip (een zogenaame "course-up" weergave, oftewel een weergave waarbij de vaarrichting steeds naar de bovenrand van de kaart wijst. De kaart wordt in deze weergave dus steeds zodanig gedraaid, dat het schip consequent naar de bovenrand van het scherm aan het varen is. Deze weergave heeft uitsluitend effect als er een GPS is aangesloten De voorlaatste twee knoppen "schakelen" het detailscherm heen en weer tussen de "plan"-modus en de "vaar"-modus: De knop zónder scheepje, met de rode routelijn erin, schakelt het detailscherm in de "plan"-modus: in die modus kunnen de bijzonderheden van de route (vertrekplaats, bestemming, zoekkriteria, via-plaatsen en te vermijden plaatsen, en het soort route) worden ingezien en eventueel gewijzigd. De knop mét het scheepje erin schakelt het detailscherm in de "vaar"of "navigatie"-modus: in die modus worden de bijzonderheden van de geplande - of gevaren - route getoond: de vaarwegklasse, het waterpeil, de maximale afmetingen, de vaarwegnaam ter plaatse, de al gevaren afstand, de nog te varen afstand, de naam van het betreffende object, de passagetijd, de beschikbare doorvaartafmetingen, eventuele VHF-kanalen, telefoonnummers en de bedieningstijden De laatste twee knoppen zijn hulp-knoppen, die vooral bij TOUCH SCREEN gebruik handig zijn: De knop met de afbeelding van een TOETSENBORD opent, indien U beschikt over een TOUCH SCREEN, een virtueel toetsenbord op Uw scherm, waarop U alle functies kunt gebruiken die ook op een normaal toetsenbord beschikbaar zijn: het opgeven van zoeknamen, bestandsnamen, en alle andere bewerkingen in het programma die een toetsenbord vereisen. Zo kan ook ZONDER toetsenbord onbeperkt gebruik van PC-Navigo worden gemaakt. De knop met de vier uiteenwijzende rode peilen heeft dezelfde functie als de F-11 toets op het toetsenbord: de knop schakelt het kaartdeel van het scherm in de VOLLEDIG SCHERM modus, zodat het kaartbeeld zo

Noordersoft PRESENTATIE. Antwerpen 9 maart PC - Navigo

Noordersoft PRESENTATIE. Antwerpen 9 maart PC - Navigo PRESENTATIE Noordersoft Antwerpen 9 maart 2018 PC - Navigo PC - Navigo voor de watersport PC-Navigo is een gebruiksvriendelijk navigatiesysteem voor de binnenwateren van Europa. 1. Kaartenviewer - navigatie

Nadere informatie

Beveiliging. Licentierechten

Beveiliging. Licentierechten Inhoudsopgave Aan de slag met PC Navigo Bestand Nieuw Openen Opslaan Opslaan als... Route sluiten Alles sluiten Exporteren Voorkeuren AIS GPS ENC ENC instellingen Sluiten Bewerken Scheepsgegevens Bepaal

Nadere informatie

De systeemeisen van PC-Navigo staan op onze website:

De systeemeisen van PC-Navigo staan op onze website: Inhoudsopgave Aan de slag met PC-Navigo Bestand Nieuw Openen Opslaan Opslaan als... Route sluiten Alles sluiten Exporteren Voorkeuren AIS GPS ENC ENC-instellingen Sluiten Bewerken Scheepsgegevens Bepaal

Nadere informatie

GO x40, GO x30, GO x20, GO x10, GO,XXL IQ Routes, XL IQ Routes, XL,ONE, ONE 2nd edition, Urban Rider, Rider Pro

GO x40, GO x30, GO x20, GO x10, GO,XXL IQ Routes, XL IQ Routes, XL,ONE, ONE 2nd edition, Urban Rider, Rider Pro Ritten rijden met de TomTom 1. Is uw TomTom geschikt om ritten te rijden? Met ritten bedoelen we routes, langs meerdere zogenaamde routepunten, uitgezet door iemand en opgeslagen als een geschikt digitaal

Nadere informatie

NaviControlCenter Document versie Juni 2011

NaviControlCenter Document versie Juni 2011 Document versie Juni 2011 INHOUDSOPGAVE 0. Algemeen...3 0.1 Functie beschrijving...3 0.2 Product versie...3 0.3 Updates en informatie...3 0.4 Aansprakelijkheid...3 1. Instellingen...4 1.1 Verbinding...4

Nadere informatie

Handleiding NarrowCasting

Handleiding NarrowCasting Handleiding NarrowCasting http://portal.vebe-narrowcasting.nl september 2013 1 Inhoud Inloggen 3 Dia overzicht 4 Nieuwe dia toevoegen 5 Dia bewerken 9 Dia exporteren naar toonbankkaart 11 Presentatie exporteren

Nadere informatie

1. Het Online platform

1. Het Online platform www.festplanner.nl FEST is een route optimalisatie programma. Het helpt bij het weergeven van optimale routes over meerdere adressen en het neemt de planning uit handen. Inhoud 1. het Online platform...

Nadere informatie

Foto's in de service module

Foto's in de service module Foto's in de service module Simar automatisering b.v., oktober 2015 Inleiding Met ingang van oktober 2015 is het mogelijk om foto's toe te voegen aan servicemeldingen, deze automatisch te bewaren en mee

Nadere informatie

HANDLEIDING Q1600 Fashion

HANDLEIDING Q1600 Fashion HANDLEIDING Q1600 Fashion Pag.: 1 Inhoudsopgave Inleiding...3 Beheer...4 Kleurlijsten beheren...4 Kleurlijst groep aanmaken...6 Kleurlijst groep verwijderen...6 Kleuren (kleurnummers) aanmaken/wijzigen...7

Nadere informatie

Mapsource. handleiding Mapsource vs. 6.16.3 2010 www.hansenwebsites.nl

Mapsource. handleiding Mapsource vs. 6.16.3 2010 www.hansenwebsites.nl Mapsource handleiding Mapsource vs. 6.16.3 2010 www.hansenwebsites.nl Inhoud deel 1 Schermindeling Menu s Werkbalken Statusbalk tabbladen Kaartmateriaal Kaartmateriaal selecteren Kaartmateriaal verwijderen

Nadere informatie

Handleiding XML Leesprogramma versie 2.0

Handleiding XML Leesprogramma versie 2.0 Handleiding XML Leesprogramma versie 2.0 Een uitgave van Dedicon Postbus 24 5360 AA GRAVE Tel.: (0486) 486 486 Fax: (0486) 476 535 1 Inhoudsopgave 1. Installatie... 3 2. De-installatie... 3 3. Starten

Nadere informatie

Nero AG SecurDisc Viewer

Nero AG SecurDisc Viewer Handleiding SecurDisc Nero AG SecurDisc Informatie over auteursrecht en handelsmerken De handleiding en de volledige inhoud van de handleiding worden beschermd door het auteursrecht en zijn eigendom van

Nadere informatie

INSTALLATIE HANDLEIDING

INSTALLATIE HANDLEIDING INSTALLATIE HANDLEIDING REKENSOFTWARE MatrixFrame MatrixFrame Toolbox MatrixGeo 1 / 9 SYSTEEMEISEN Werkstation met minimaal Pentium 4 processor of gelijkwaardig Beeldschermresolutie 1024x768 (XGA) Windows

Nadere informatie

Fuel. Handleiding voor installatie en gebruik

Fuel. Handleiding voor installatie en gebruik Fuel Handleiding voor installatie en gebruik Inhoudsopgave 1. Installatie 2. Gebruik - Windows - Linux / Apple / andere systemen - Een nieuw voertuig aanmaken - Uitgaven 3. Onderhoud - Waarschuwingen -

Nadere informatie

Invoegen... 8 Invulpunt... 9 Nieuwe bouwsteen maken... 9 Bouwsteen opslaan... 10. Wijze van werken in Outlook... 11 Informatie...

Invoegen... 8 Invulpunt... 9 Nieuwe bouwsteen maken... 9 Bouwsteen opslaan... 10. Wijze van werken in Outlook... 11 Informatie... ProDoc Bouwstenen voor Word & Outlook 2007 Inhoud Kopiëren bestanden... 2 Hoofdmap Bouwstenen... 2 Bouwsteen.dotm... 2 Installatie Bouwstenenmodule onder Word 2007... 3 Installatie Bouwstenenmodule onder

Nadere informatie

Google Drive: uw bestanden openen en organiseren

Google Drive: uw bestanden openen en organiseren Google Drive: uw bestanden openen en organiseren Met Google Drive kunt u bestanden, mappen en Google documenten opslaan en openen, waar u ook bent. Wanneer u een bestand op internet, uw computer of een

Nadere informatie

Back-up Online van KPN Handleiding Mac OS X 10.6 en hoger. Mac OS X Client built 2013 13.0.0.13196

Back-up Online van KPN Handleiding Mac OS X 10.6 en hoger. Mac OS X Client built 2013 13.0.0.13196 Back-up Online van KPN Handleiding Mac OS X 10.6 en hoger Mac OS X Client built 2013 13.0.0.13196 Inhoudsopgave 1 Inleiding... 3 1.1 Systeemeisen... 3 2 Installatie... 4 3 Back-up Online configureren...

Nadere informatie

HANDLEIDING INFOGRAPHIC SOFTWARE Versie 2.3 / jan 2014

HANDLEIDING INFOGRAPHIC SOFTWARE Versie 2.3 / jan 2014 HANDLEIDING INFOGRAPHIC SOFTWARE Versie 2.3 / jan 2014 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Systeemvereisten... 3 3. Installeren van de software... 4 4. Programma instellingen... 5 5. Importeren van een

Nadere informatie

Elbo Technology BV Versie 1.1 Juni 2012. Gebruikershandleiding PassanSoft

Elbo Technology BV Versie 1.1 Juni 2012. Gebruikershandleiding PassanSoft Versie 1.1 Juni 2012 Gebruikershandleiding PassanSoft Versie 1.1 Juni 2012 2 Inhoud: Opstart scherm PassanSoft... 1 Het hoofdmenu van PassanSoft wordt geopend... 4 Verklaring extra knoppen weergegeven

Nadere informatie

Installatiehandleiding

Installatiehandleiding ICY1801TP Thermostat Programmer Installatiehandleiding en gebruiksaanwijzing I.C.Y. B.V. Introductie De Thermostat Programmer vergemakkelijkt het programmeren van de Timer-Thermostaat, doordat u één keer

Nadere informatie

Handleiding Site to Edit Module Veiling

Handleiding Site to Edit Module Veiling THAR Design Kipboomweg 15 7636 RC AGELO E-mail: info@thar.nl Website: www.thar.nl KvK nummer: 08165396 BTW nummer: NL8186.22.416.B01 Rekeningnummer: 45.09.80.59 Handleiding Site to Edit Module Veiling

Nadere informatie

Handleiding XML Leesprogramma versie 2.1, juli 2006

Handleiding XML Leesprogramma versie 2.1, juli 2006 Handleiding XML Leesprogramma versie 2.1, juli 2006 Een uitgave van Dedicon Postbus 24 5360 AA GRAVE Tel.: (0486) 486 486 Fax: (0486) 476 535 E-mail: abonnee@dedicon.nl 1 Inhoudsopgave 1.1 De-installatie...

Nadere informatie

Google Drive: uw bestanden openen en ordenen

Google Drive: uw bestanden openen en ordenen Google Drive: uw bestanden openen en ordenen Gebruik Google Drive om vanaf elke gewenste locatie uw bestanden, mappen, Google-documenten, Google-spreadsheets en Google-presentaties op te slaan en te openen.

Nadere informatie

Navigeren met smartphone, tablet of laptop. Van basis mogelijkheden tot zeer uitgebreid Low budget of een beetje meer Eenvoudig in gebruik

Navigeren met smartphone, tablet of laptop. Van basis mogelijkheden tot zeer uitgebreid Low budget of een beetje meer Eenvoudig in gebruik Navigeren met smartphone, tablet of laptop Van basis mogelijkheden tot zeer uitgebreid Low budget of een beetje meer Eenvoudig in gebruik We bespreken vandaag systemen: minimaal geschikt voor eenvoudige

Nadere informatie

Symbol for Windows BlissEditor

Symbol for Windows BlissEditor Handicom Symbol for Windows BlissEditor ( Versie 4 ) Handicom, 2006, Nederland Inhoud 1. Inleiding... 2 2. Schermopbouw van de Bliss Editor...3 2.1 Werkbalk... 3 2.2 Matrix... 4 2.3 Palet met basisvormen,

Nadere informatie

Handleiding Icespy MR software

Handleiding Icespy MR software Handleiding Icespy MR software Versie 4.40.04 Wij danken u voor de aanschaf van deze IceSpy producten en adviseren u om deze handleiding goed door te nemen. 2 INHOUDSOPGAVE: 1. Installeren van de software...

Nadere informatie

Nieuw toegevoegd: Uitleg driver (her) installeren nadat Windows Vista en Windows 7 automatisch de driver heeft geüpdatet.

Nieuw toegevoegd: Uitleg driver (her) installeren nadat Windows Vista en Windows 7 automatisch de driver heeft geüpdatet. Bij voorkeur de Sweex CD005 gebruiken bij de communicatie tussen Autokon voor Windows en Uw elektronische systeem. Hier komen bijna geen problemen mee voor als U de handleiding goed opvolgt. Nieuw toegevoegd:

Nadere informatie

Quick Guide VivianCMS

Quick Guide VivianCMS Quick Guide VivianCMS Gastenboek creëren Versie: 1.0 Startdatum: 24 juli 2006 Datum laatste wijziging: 24 juli 2006 Opmerking: Gepubliceerd op http://www.viviancms.nl Inhoud 1 Inleiding...3 1.1 Contactformulier

Nadere informatie

Welkom bij de Picture Package Producer 2

Welkom bij de Picture Package Producer 2 Handleiding voor Picture Package Producer2 Welkom bij de Picture Package Producer 2 Welkom bij de Picture Package Producer 2 Picture Package Producer 2 starten en afsluiten Stap 1: Beelden selecteren Stap

Nadere informatie

Rabo CORPORATE CONNECT. Certificaatvernieuwing

Rabo CORPORATE CONNECT. Certificaatvernieuwing Rabo CORPORATE CONNECT Certificaatvernieuwing Inhoud 1 INLEIDING... 3 2 SYSTEEMVEREISTEN... 4 3 CERTIFICAAT VERNIEUWEN... 6 4 TROUBLESHOOTING... 8 5 ONDERSTEUNING EN SERVICE... 9 BIJLAGE 1 INSTALLATIE

Nadere informatie

Compleet Boekhouden PRO

Compleet Boekhouden PRO Compleet Boekhouden PRO Overstappen van Compleet Boekhouden &Factureren naar Compleet Boekhouden PRO Osirius BV Inhoudsopgave 1 VOOR U BEGINT 3 1.1 MAAK EEN BACK-UP IN DE OUDE VERSIE 3 1.2 VERWIJDEREN

Nadere informatie

Installatie handleiding Reinder.NET.Optac

Installatie handleiding Reinder.NET.Optac Installatie handleiding Reinder.NET.Optac Versie : 2012.1.0.1 Inhoudsopgave 1 Systeemvereisten... 2 2 Pincode... 2 3 Licentie... 2 4 Installatie... 2 5 Eerste gebruik... 4 Titel Pagina 1 van 6 23-1-2012

Nadere informatie

Routes voor Sygic maken en aanpassen met ITN Converter

Routes voor Sygic maken en aanpassen met ITN Converter Routes voor Sygic maken en aanpassen met ITN Converter Er zijn veel manieren (lees: programma s) om een route te maken, maar het gemakkelijkste gaat het met ITN Converter. Hiermee kun je ook een bestaande

Nadere informatie

Handicom. Symbol for Windows. Image Manager. (Versie 4) Handicom, 2011, Nederland

Handicom. Symbol for Windows. Image Manager. (Versie 4) Handicom, 2011, Nederland Handicom Symbol for Windows Image Manager (Versie 4) Handicom, 2011, Nederland Inhoud Inleiding... 2 1. Image Manager hoofdscherm...3 1.1 Onderdelen van het venster...3 1.2 Het scherm veranderen...3 1.2.1

Nadere informatie

Aan de slag met AdminView

Aan de slag met AdminView Aan de slag met AdminView uitgebreide handleiding S for Software B.V. Gildeweg 6 3771 NB Barneveld tel 0342 820 996 fax 0342 820 997 e-mail info@sforsoftware.nl web www.sforsoftware.nl Inhoudsopgave 1.

Nadere informatie

Welkom bij de Picture Package Producer 2. Picture Package Producer 2 starten en afsluiten. Stap 1: Beelden selecteren

Welkom bij de Picture Package Producer 2. Picture Package Producer 2 starten en afsluiten. Stap 1: Beelden selecteren Welkom bij de Picture Package Producer 2 Picture Package Producer 2 starten en afsluiten Stap 1: Beelden selecteren Stap 2: Geselecteerde beelden controleren Stap 3: Voorbereidingen treffen om een korte

Nadere informatie

Algemeen. Beschrijving LA5 Systeembeheer. Administratieve applicaties voor tankstation en oliehandel. versie 5.2

Algemeen. Beschrijving LA5 Systeembeheer. Administratieve applicaties voor tankstation en oliehandel. versie 5.2 versie 5.2 Administratieve applicaties voor tankstation en oliehandel 1 Inleiding 2 Eerste keer opstarten 3 Beheren administraties 4 Kopieren rechten 1 6 Beheren groepen 7 Beheren gebruikers 10 Gebruikersrechten

Nadere informatie

Tool Calculeren voor Bouwkosten.nl en BeheerEnOnderhoudkosten.nl Handleiding

Tool Calculeren voor Bouwkosten.nl en BeheerEnOnderhoudkosten.nl Handleiding voor Bouwkosten.nl en BeheerEnOnderhoudkosten.nl V2011.03.1 Tool Calculeren Voor Bouwkosten.nl en BeheerEnOnderhoudkosten.nl Een uitgave van Sdu Uitgevers bv Uitgever Adres Abonnement Klantenservice Algemene

Nadere informatie

Uw gebruiksaanwijzing. NAVMAN F-SERIES DESKTOP F20 http://nl.yourpdfguides.com/dref/1220726

Uw gebruiksaanwijzing. NAVMAN F-SERIES DESKTOP F20 http://nl.yourpdfguides.com/dref/1220726 U kunt de aanbevelingen in de handleiding, de technische gids of de installatie gids voor NAVMAN F-SERIES DESKTOP F20. U vindt de antwoorden op al uw vragen over de NAVMAN F-SERIES DESKTOP F20 in de gebruikershandleiding

Nadere informatie

Handleiding: MRJ Online Back-up versie 1.0

Handleiding: MRJ Online Back-up versie 1.0 Handleiding: MRJ Online Back-up versie 1.0 Inhoudsopgave. Over deze handleiding.... 3 Inleiding... 4 1. Installatie Windows XP/Vista/7/2000/2003 of 2008... 5 2. Backupset maken... 11 3. Extra Backupset

Nadere informatie

INRICHTEN VAN DAXIS CLOUD

INRICHTEN VAN DAXIS CLOUD INRICHTEN VAN DAXIS CLOUD Dit is een handleiding over het inrichten van de Daxis Cloud, waarin enkele onderdelen voor het personaliseren worden behandeld. Inhoud 1. Inleiding... 2 2. De metro-omgeving...

Nadere informatie

Handleiding De Biedwedstrijd

Handleiding De Biedwedstrijd Handleiding De Biedwedstrijd Auteur: Marcel Hofstede Versie: 2.1 Handleiding Biedwedstrijd (V2.1) Blz. 1 van 11 INHOUDSOPGAVE Programma Biedwedstrijd...3 1. Installatie en opstarten van het programma...3

Nadere informatie

INSTALLATIE VAN DE BelD KAARTLEZER

INSTALLATIE VAN DE BelD KAARTLEZER INSTALLATIE VAN DE BelD KAARTLEZER 1. Inleiding Om toegang te krijgen tot het systeem van de Orde van Architecten Vlaamse Raad waarmee u uw digitaal visum kan verkrijgen, dient u te beschikken over een

Nadere informatie

Quick Reference Guide Basiskaart Curaçao

Quick Reference Guide Basiskaart Curaçao Quick Reference Guide Basiskaart Curaçao 5 8 ACTIEKNOPPEN Navigeren: Inzoomen: klik of trek een rechthoek in de kaart 6 Uitzoomen: klik of trek een rechthoek in de kaart Verschuiven: sleep het kaartbeeld

Nadere informatie

Installatiehandleiding release ADOMI 2014.1 ASD 6.10

Installatiehandleiding release ADOMI 2014.1 ASD 6.10 Installatiehandleiding release ADOMI 2014.1 ASD 6.10 Heeft u vragen over deze tekst, dan kunt u e-mailen naar support@tweesnoeken.nl. Algemeen Zorg ervoor dat u als beheerder (administrator) van de pc

Nadere informatie

De 20 handigste tips en trucs voor Windows 10

De 20 handigste tips en trucs voor Windows 10 De 20 handigste tips en trucs voor Windows 10 www.personalcomputercare.nl Menig computergebruiker werkt al jaren met Windows en gebruikt de pc misschien iedere dag wel even. Maar zelfs dat is veelal niet

Nadere informatie

Nieuw toegevoegd: Uitleg driver (her) installeren nadat Windows 8 en Windows 8.1 automatisch de driver heeft geüpdatet.

Nieuw toegevoegd: Uitleg driver (her) installeren nadat Windows 8 en Windows 8.1 automatisch de driver heeft geüpdatet. Bij voorkeur de Sweex CD005 gebruiken bij de communicatie tussen Autokon voor Windows en Uw elektronische systeem. Hier komen bijna geen problemen mee voor als U de handleiding goed opvolgt. Nieuw toegevoegd:

Nadere informatie

1. Over LEVIY 5. Openen van de activiteit 2. Algemene definities 6. Inloggen op het LEVIY dashboard 3. Inloggen 6.1 Overzichtspagina 3.

1. Over LEVIY 5. Openen van de activiteit 2. Algemene definities 6. Inloggen op het LEVIY dashboard 3. Inloggen 6.1 Overzichtspagina 3. Versie 1.0 05.03.2015 02 1. Over LEVIY Wat doet LEVIY? 08 5. Openen van de activiteit Hoe wordt de activiteit geopend? 2. Algemene definities Behandelen van terugkerende definities. 09 6. Inloggen op het

Nadere informatie

Handleiding bij de Booktest Generator

Handleiding bij de Booktest Generator Handleiding bij de Booktest Generator Het programma voor het maken van toetsen bij boeken. (c) 2005/2009 Visiria Uitgeversmaatschappij Twisk Inleiding Onze dank voor het aanvragen van de Booktest Generator.

Nadere informatie

Handleiding. Measure App. Versienummer:1.4

Handleiding. Measure App. Versienummer:1.4 Handleiding Measure App Versienummer:1.4 Datum: 14-12-2015 Voorwoord Hartelijk dank voor de aanschaf van de Measure App. M App zal u en uw collega s in staat stellen om begeleid in te meten of na te meten.

Nadere informatie

Inhoudstafel. 1. Pictoselector installeren en updaten. 2. Een nieuw pictoblad maken. 3. Geef het blad een titel. 4. Zoek picto s

Inhoudstafel. 1. Pictoselector installeren en updaten. 2. Een nieuw pictoblad maken. 3. Geef het blad een titel. 4. Zoek picto s Inhoudstafel 1. Pictoselector installeren en updaten 2. Een nieuw pictoblad maken 3. Geef het blad een titel 4. Zoek picto s 4.1 Selecteer pictogrammendatabanken 4.2 Voeg een picto in 4.3 Omschrijving

Nadere informatie

Cloud2 Online Backup - CrashplanPRO

Cloud2 Online Backup - CrashplanPRO Cloud2 Online Backup - CrashplanPRO Handleiding- CrashplanPRO - Online Backup Download de clients hier: Windows 32- bit: http://content.cloud2.nl/downloads/back01- cra.backupnoc.nl/crashplan_x86.exe Windows

Nadere informatie

Quick Guide VivianCMS

Quick Guide VivianCMS Quick Guide VivianCMS Contactformulier creëren Versie: 1.0 Startdatum: 24 juli 2006 Datum laatste wijziging: 24 juli 2006 Opmerking: Gepubliceerd op http://www.viviancms.nl Inhoud 1 Inleiding...3 1.1 Contactformulier

Nadere informatie

Mappen en bestanden. In dit hoofdstuk leert u het volgende:

Mappen en bestanden. In dit hoofdstuk leert u het volgende: Mappen en bestanden 1 Mappen en bestanden Een bestand is een verzamelnaam voor teksten, tekeningen of programma s. Alles wat op de vaste schijf van uw computer staat, is een bestand. Op een vaste schijf

Nadere informatie

Beknopte handleiding Overhoor 4.0.3 NL (Efka-soft)

Beknopte handleiding Overhoor 4.0.3 NL (Efka-soft) Beknopte handleiding Overhoor 4.0.3 NL (Efka-soft) 1. Programma algemeen 1.1 Downloaden en installeren 1.2 Opstarten 1.3 Afsluiten 1.4 Verwijderen 2. Overhoorbestanden gebruiken 2.1 Nieuw bestand maken

Nadere informatie

Gebruikershandleiding MJK Link 2.15 Index

Gebruikershandleiding MJK Link 2.15 Index Gebruikershandleiding MJK Link 2.15 Index 1 Inleiding 2 Opstarten MJK link 2.15 3 Keuze van Hardware 4 Set-up van een nieuw processcherm. 5 Instellen communicatie 6 Bestand openen 7 Verbinding maken met

Nadere informatie

Hoofdstuk 2 Een route downloaden en kopiëren naar uw TomTom

Hoofdstuk 2 Een route downloaden en kopiëren naar uw TomTom Mocht u een ander type TomTom hebben dan mijn XL Live IQ, dan kan de beschrijving iets afwijken. Hoofdstuk 2 Een route downloaden en kopiëren naar uw TomTom 01. Ga naar een website waar u routes voor uw

Nadere informatie

Landelijk Indicatie Protocol (LIP)

Landelijk Indicatie Protocol (LIP) Handleiding Landelijk Indicatie Protocol programma pagina 1 of 18 Landelijk Indicatie Protocol (LIP) Welkom bij LIP Lip is ontstaan uit een toegevoegde module aan het kraamzorg administratie pakket van

Nadere informatie

cbox UW BESTANDEN GAAN MOBIEL! WEBINTERFACE GEBRUIKERSHANDLEIDING

cbox UW BESTANDEN GAAN MOBIEL! WEBINTERFACE GEBRUIKERSHANDLEIDING cbox UW BESTANDEN GAAN MOBIEL! WEBINTERFACE GEBRUIKERSHANDLEIDING BV Inleiding cbox is een applicatie die u eenvoudig op uw computer kunt installeren. Na installatie wordt in de bestandsstructuur van uw

Nadere informatie

Het downloaden, de installatie

Het downloaden, de installatie Het downloaden, de installatie en de activatie! WAARSCHUWING!! U dient de SAA-Animaties direct te installeren op de computer die u ervoor wilt gebruiken. De animaties zijn daarna slechts met veel moeite

Nadere informatie

Bijlage Inlezen nieuwe tarieven per verzekeraar

Bijlage Inlezen nieuwe tarieven per verzekeraar ! Bijlage inlezen nieuwe tarieven (vanaf 3.2) Bijlage Inlezen nieuwe tarieven per verzekeraar Scipio 3.303 biedt ondersteuning om gebruikers alle tarieven van de verschillende verzekeraars in één keer

Nadere informatie

Schakel in Windows 10 automatische driver update uit : Uitleg driver (her) installeren nadat Windows 10 automatisch de driver heeft geüpdatet.

Schakel in Windows 10 automatische driver update uit : Uitleg driver (her) installeren nadat Windows 10 automatisch de driver heeft geüpdatet. Bij voorkeur de Sweex CD005 gebruiken bij de communicatie tussen Autokon voor Windows en Uw elektronische systeem. Hier komen bijna geen problemen mee voor als U de handleiding goed opvolgt. Schakel in

Nadere informatie

Waarschuwingen. Controleer dat uw positie stabiel is voordat u uw reis begint.

Waarschuwingen. Controleer dat uw positie stabiel is voordat u uw reis begint. De onderstaande symbolen worden in de handleiding en op het apparaat zelf gebruikt als waarschuwing. Hiermee wordt getoond hoe het product veilig en correct wordt gebruikt om persoonlijk letsel aan u en

Nadere informatie

Chronische Pijn Protocol Dossier (CPP)

Chronische Pijn Protocol Dossier (CPP) Chronische Pijn Protocol Dossier (CPP) Het kiezen van dit type dossier doet u in de verwijzing. U maakt daar een nieuwe verwijzing aan en u kiest Chronisch Pijn Protocol bij Dossier type. U kunt vervolgens

Nadere informatie

HANDLEIDING FRIREC. Versie 1.2.2

HANDLEIDING FRIREC. Versie 1.2.2 HANDLEIDING FRIREC Versie 1.2.2 Handleiding Frirec voor Windows receptuurprogramma Gefeliciteerd met de aanschaf van FRIREC. Het Programma FRIREC FRIREC is een programma dat speciaal is ontwikkeld voor

Nadere informatie

GO x40, GO x30, GO x20, GO x10, GO,XXL IQ Routes, XL IQ Routes, XL,ONE, ONE 2nd edition, Urban Rider, Rider Pro

GO x40, GO x30, GO x20, GO x10, GO,XXL IQ Routes, XL IQ Routes, XL,ONE, ONE 2nd edition, Urban Rider, Rider Pro Ritten rijden met de TomTom Is uw TomTom geschikt om ritten te rijden? Met ritten bedoelen we routes, langs meerdere zogenaamde routepunten, uitgezet door iemand en opgeslagen als een geschikt digitaal

Nadere informatie

HTA Software - Klachten Registratie Manager Gebruikershandleiding

HTA Software - Klachten Registratie Manager Gebruikershandleiding HTA Software - Klachten Registratie Manager Gebruikershandleiding Inhoudsopgave Hoofdstuk 1: Opstarten en inloggen, overzicht startscherm, uitleg symbolen Hoofdstuk 2: aanmaken relaties Hoofdstuk 1: Opstarten

Nadere informatie

13 tips tegen een trage PC. Een trage PC, wat zijn de mogelijkheden om dit te voorkomen of te verhelpen: 1.Taakbeheer.

13 tips tegen een trage PC. Een trage PC, wat zijn de mogelijkheden om dit te voorkomen of te verhelpen: 1.Taakbeheer. 13 tips tegen een trage PC. Een trage PC, wat zijn de mogelijkheden om dit te voorkomen of te verhelpen: 1.Taakbeheer. Houd de Ctrl-toets en de Shift-toets beide ingedrukt en tik met je vinger op de Esc-toets.

Nadere informatie

Symbol for Windows Planner Versie 0.8

Symbol for Windows Planner Versie 0.8 Symbol for Windows Planner Versie 0.8 Inhoud Inleiding... 3 1. Weergaven... 4 2. RealTime modus (de agenda raadplegen)... 6 2.1. Wat is een modus... 6 2.2. Eenvoudigste weergave... 6 2.3. Uitgebreidere

Nadere informatie

F-Series Desktop Gebruikershandleiding

F-Series Desktop Gebruikershandleiding F-Series Desktop Gebruikershandleiding F20 nl Nederlands Inhoudsopgave Toets naar iconen in tekst...3 Wat is F-Series Desktop?...4 Hoe installeer ik F-Series Desktop op mijn computer?...4 Hoe abonneer

Nadere informatie

extra hulp bij de tafels 2015 JopSoft

extra hulp bij de tafels 2015 JopSoft extra hulp bij de tafels I X-STIP Help Inhoudsopgave Onderdeel I Algemeen 1 1 Inleiding... 1 2 Registreren... 2 Onderdeel II Instellingen 3 1 Leerlingenlijsten... 5 2 Logbestanden... 7 3 Info... 8 Onderdeel

Nadere informatie

www.sencomp.nl 194 Aldi Windows Laatst gewijzigd 15 oktober 2012 Uw keuze voor het maken van een fotoboek is Aldi. Deze cursus bestaat uit 5 delen.

www.sencomp.nl 194 Aldi Windows Laatst gewijzigd 15 oktober 2012 Uw keuze voor het maken van een fotoboek is Aldi. Deze cursus bestaat uit 5 delen. www.sencomp.nl 194 Aldi Windows Laatst gewijzigd 15 oktober 2012 Uw keuze voor het maken van een fotoboek is Aldi. Deze cursus bestaat uit 5 delen. Deel 1 Aldi printsoftware downloaden en installeren Deel

Nadere informatie

Herberekenen BaseCamp GPS routes Motorclub Zwolle en Omstreken

Herberekenen BaseCamp GPS routes Motorclub Zwolle en Omstreken Herberekenen BaseCamp GPS routes Motorclub Zwolle en Omstreken 0PGERICHT 29 DECEMBER 1967 1. Route via Email binnenhalen, herberekenen en sturen naar toestel. 1.1. Van Email op de computer: Open je e-mailbox

Nadere informatie

Menu. Open een document. Zoomen. Het Claro Boeklezer's menubalk bevat een aantal nuttige functies.

Menu. Open een document. Zoomen. Het Claro Boeklezer's menubalk bevat een aantal nuttige functies. Welkom Claro Boeklezer is een boek lezer die gebruikers in staat stelt om PDF bestanden te lezen of laten voorlezen met de ingebouwde schermlezer. Met deze boeklezer is het mogelijk om digitale boeken

Nadere informatie

Voordat u gebruik kunt maken van ZorgMail in KraamZorgCompleet, zijn een aantal instellingen nodig:

Voordat u gebruik kunt maken van ZorgMail in KraamZorgCompleet, zijn een aantal instellingen nodig: Hoofdstuk 1 ZorgMail instellen en gebruiken Vanuit KraamZorgCompleet is het voortaan mogelijk om via ZorgMail beveiligd te communiceren met andere partijen in de zorg, mits zij ook zijn aangesloten bij

Nadere informatie

Avena Biljart. Programma voor KNBB Biljartkampioenschappen

Avena Biljart. Programma voor KNBB Biljartkampioenschappen Avena Biljart Programma voor KNBB Biljartkampioenschappen Nico Stoffels en Ad Bijvelds Versie 1.0f, 6-12-2000 Avena Biljart 2 Inhoudsopgave 1 Inhoudsopgave... 2 Inleiding... 3 De werking in grote lijnen...

Nadere informatie

Gebruikershandleiding NAPinfo 3.4.0. Datum 11 april 2013 Status Definitief versie 1.3

Gebruikershandleiding NAPinfo 3.4.0. Datum 11 april 2013 Status Definitief versie 1.3 Datum 11 april 2013 Status Definitief versie 1.3 Inhoud 1 1.1 Introductie NAPinfo 3 Website 3 1.2 Inloggen 3 2 2.1 NAPinfo starten en basisfuncties 4 NAPinfo algemeen 4 2.2 NAPinfo kaartlaag toevoegen

Nadere informatie

1. Onderdelen en functies

1. Onderdelen en functies Inhoud 1. Onderdelen en functies... 2 1.1 Bicycle Interface... 2 1.2 Koppelstukken voor Fietsaansluiting van Bicycle Interface... 3 1.2.1 Koppelstuk Li-ion Laderplugaansluiting... 3 1.2.2 Koppelstuk NiMH

Nadere informatie

GPS NAVIGATION SYSTEM QUICK START USER MANUAL

GPS NAVIGATION SYSTEM QUICK START USER MANUAL GPS NAVIGATION SYSTEM QUICK START USER MANUAL DUTCH Van start gaan Als u de navigatiesoftware de eerste keer gebruikt, wordt een automatisch proces gestart voor het instellen van de basisinstellingen.

Nadere informatie

Handleiding Glashart Media Android applicatie

Handleiding Glashart Media Android applicatie Handleiding Glashart Media Android applicatie Alle mogelijkheden van de Glashart Media app:* - Een persoonlijk overzicht: het 'dashboard' - Meerdere Set-Top boxen kunnen gekoppeld worden (woonkamer, slaapkamer)

Nadere informatie

TPC-200. Draadloos schakelen via de PC. Handleiding voor de KlikAan-KlikUit TPC-200 PC gestuurde zender en timer

TPC-200. Draadloos schakelen via de PC. Handleiding voor de KlikAan-KlikUit TPC-200 PC gestuurde zender en timer TPC-200 Draadloos schakelen via de PC Handleiding voor de KlikAan-KlikUit TPC-200 PC gestuurde zender en timer Inleiding De TPC-200 is een computergestuurde zender en timer voor het KlikAan-KlikUit systeem

Nadere informatie

Handleiding voor de update naar TouchSpeak 10 op Windows XP

Handleiding voor de update naar TouchSpeak 10 op Windows XP Handleiding voor de update naar TouchSpeak 10 op Windows XP Inhoudsopgave Fase 1: maak een backup... 3 Fase 2: Installatie TouchSpeak 10 op PC... 5 Fase 3: Updaten TouchSpeak 10 op PC... 6 Fase 4: TouchSpeak

Nadere informatie

Klikt u op dan komt er een scherm of u dit bestand wilt of

Klikt u op dan komt er een scherm of u dit bestand wilt of Enkele nuttige tips om met VARB te werken. U start uw internetbrowser en gaat naar https://www.varb.nl er komt een schermpje Certificaat bevestigen, klik op OK. Het volgende scherm is Voer Pin in, u vult

Nadere informatie

6. Tekst verwijderen en verplaatsen

6. Tekst verwijderen en verplaatsen 6. Tekst verwijderen en verplaatsen In deze module leert u: een stuk tekst selecteren een stuk tekst verwijderen; acties ongedaan maken en opnieuw doen; een stuk tekst vervangen; een stuk tekst verplaatsen;

Nadere informatie

1 van 8 22-2-2012 20:43

1 van 8 22-2-2012 20:43 1 van 8 22-2-2012 20:43 Garmin Basecamp is een gratis software programma van Garmin. Het vergelijkbaar met mapsource, echter met de nieuwe toestellen (oregon, dakota en gpsmap 62) heeft het een aantal

Nadere informatie

Tips en Tricks basis. Microsoft CRM Revisie: versie 1.0

Tips en Tricks basis. Microsoft CRM Revisie: versie 1.0 Tips en Tricks basis Microsoft CRM 2016 Revisie: versie 1.0 Datum: 23/03/2016 Inhoud 1. Basisinstellingen... 3 1.1 INSTELLEN STARTPAGINA... 3 1.2 INSTELLEN AANTAL REGELS PER PAGINA... 3 2. Algemene bediening...

Nadere informatie

Om in te loggen in het CMS (Content Management Systeem) gaat u naar http://domeinnaam.nl/admin Hier ziet u het inlogscherm:

Om in te loggen in het CMS (Content Management Systeem) gaat u naar http://domeinnaam.nl/admin Hier ziet u het inlogscherm: CMS Handleiding Inhoudsopgave Inloggen in het CMS... 3 Pagina s toevoegen... 4 Pagina s bewerken... 7 Een link toevoegen... 8 Een afbeelding toevoegen... 10 Foto s plaatsen op de fotopagina... 12 Media...

Nadere informatie

Appendix Computerklussen

Appendix Computerklussen Appendix Computerklussen Deze appendix behandelt enkele werkjes die nodig zijn om een bepaald voorbeeld uit dit boek na te kunnen spelen. In de betreffende hoofdstukken wordt er wel naar verwezen. Weergave

Nadere informatie

Toegang tot uw e-mailberichten via internet

Toegang tot uw e-mailberichten via internet Basishandleiding Multrix Outlook Web App 2010 Versie: 24 februari 2011 Toegang tot uw e-mailberichten via internet Handleiding Multrix Outlook Web Access 2010 Voorblad Inhoudsopgave 1 Inloggen...3 2 Veelgebruikte

Nadere informatie

Web Presence Builder. Inhoud

Web Presence Builder. Inhoud Web Presence Builder Inhoud Inhoud... 1 Wat is Web Presence Builder?... 2 Het categoriescherm... 2 De eerste stappen naar een eigen website... 3 Onderwerp selecteren en website naam aanpassen... 3 Vooraf

Nadere informatie

Welkom bij BOEKLEZER

Welkom bij BOEKLEZER Welkom bij BOEKLEZER Claro Boeklezer is een boek lezer die gebruikers in staat stelt om PDF bestanden te lezen of laten voorlezen met de ingebouwde schermlezer. Met deze boeklezer is het mogelijk om digitale

Nadere informatie

INHOUDSOPGAVE BEHEERDERS HANDLEIDING

INHOUDSOPGAVE BEHEERDERS HANDLEIDING INHOUDSOPGAVE BEHEERDERS HANDLEIDING Login...2 Gebruikte symbolen...3 Bewerken diensten...5 Bewerken evenementen...6 Bewerken ledensoort...7 Bewerken tijden...8 Schema soort...9 Schema schema tijden...10

Nadere informatie

Aan de slag Uren registreren met WorkTimer (voor medewerkers)

Aan de slag Uren registreren met WorkTimer (voor medewerkers) Aan de slag Uren registreren met WorkTimer (voor medewerkers) Over dit document Binnen uw organisatie is gekozen om WorkTimer te gebruiken voor tijdregistratie. WorkTimer is een programma waarmee u eenvoudig

Nadere informatie

HANDLEIDING Q3600 Webshop

HANDLEIDING Q3600 Webshop HANDLEIDING Q3600 Webshop Pag.: 1 Inhoudsopgave Inleiding...3 Beheer...4 Webshop artikelgroepen beheren...4 Hoofd artikelgroep toevoegen...6 Sub artikelgroep toevoegen...7 Artikelgroep verwijderen...8

Nadere informatie

Legal Eagle Agenda handleiding versie 2.8 december 2007

Legal Eagle Agenda handleiding versie 2.8 december 2007 Legal Eagle Agenda handleiding versie 2.8 december 2007 Algemeen... 2 Afspraken... 6 Synchroniseren... 6 Synchroniseren... 7 Export... 8 Filters... 9 * Er kan niet met Outlook Express gesynchroniseerd

Nadere informatie

Inhoudsopgave. 2014 web2work Pagina 1 van 16

Inhoudsopgave. 2014 web2work Pagina 1 van 16 Inhoudsopgave Aanmelden bij Office 365... 2 Office 365 voor het eerste gebruiken... 2 Persoonlijke instellingen Office 365... 3 Wijzigen wachtwoord... 4 Instellen voorkeurstaal... 4 Office Professional

Nadere informatie

HOOFDMENU ORDERINVOER EN ORDERVOLGSYSTEEM:

HOOFDMENU ORDERINVOER EN ORDERVOLGSYSTEEM: HOOFDMENU ORDERINVOER EN ORDERVOLGSYSTEEM: 1. Hier kunt u orders raadplegen waarbij informatie rechtstreeks uit ons plansysteem wordt opgehaald, zoals statussen, aflevertijden en afleverbewijzen. Voor

Nadere informatie

NAVIGATIE. Quick Start Guide X-302MH. Nederlands. Rev 1.0

NAVIGATIE. Quick Start Guide X-302MH. Nederlands. Rev 1.0 NAVIGATIE Quick Start Guide X-302MH Nederlands Rev 1.0 Van start gaan Als u de navigatiesoftware de eerste keer gebruikt, wordt een automatisch proces gestart voor het instellen van de basisinstellingen.

Nadere informatie

Head Pilot v Gebruikershandleiding

Head Pilot v Gebruikershandleiding Head Pilot v1.1.3 Gebruikershandleiding Inhoud 1 Installatie... 4 2 Head Pilot Gebruiken... 7 2.2 Werkbalk presentatie... 7 2.3 Profielen beheren... 13 2.3.1 Maak een profiel... 13 2.3.2 Verwijder een

Nadere informatie