HOE GEZOND IS DE VLAMING? PERSCONFERENTIE, 12/12/2016 Brussel

Transcriptie

1 HOE GEZOND IS DE VLAMING? PERSCONFERENTIE, 12/12/2016 Brussel

2 AGENDA Context Bevraging burger Omgevingsanalyse Beleidsevaluatie Vraag & antwoord

3 AGENDA Context Bevraging burger Omgevingsanalyse Beleidsevaluatie Vraag & antwoord

4 CONTEXT DE GEZONDHEIDSCONFERENTIE > De Gezondheidsconferentie Preventie, gericht op gezondheidsbevordering en ziektepreventie, vindt plaats op 16 en 17 december. Het traject naar aanloop van de conferentie neemt de volgende thema s in beschouwing: Gezonde voeding Beweging Sedentair gedrag Ondervoeding bij ouderen Eetstoornissen Tabak Alcohol Drugs Psychoactieve medicatie Gamen Gokken Agentschap Zorg en Gezondheid 4

5 CONTEXT HET DOEL > Deze Gezondheidsconferentie wil draagvlak en engagementen aftoetsen en stimuleren in het ganse werkveld van relevante actoren en de kennis van bewezen strategieën (evidence) verhogen om richting te kunnen geven aan het beleid voor de komende jaren aan de hand van de formulering van gezondheidsdoelstellingen en preventiestrategieën die als basis zullen dienen voor concrete actieplannen op het terrein Agentschap Zorg en Gezondheid 5

6 CONTEXT DE TIMING Gezondheidsconferentie Preventie 2016 Beleidsevaluatie Omgevingsanalyse Ontwerp raamwerk Ontwerp nieuw beleid Voorbereiding conferentie Rapportering & actieplannen jan feb maa apr mei jun jul aug sep okt nov dec jan feb mar Agentschap Zorg en Gezondheid 6

7 CONTEXT DE CONFERENTIE Agentschap Zorg en Gezondheid 7

8 AGENDA Context Bevraging burger Omgevingsanalyse Beleidsevaluatie Vraag & antwoord

9 BEVRAGING BURGER KENMERKEN > Looptijd: 20 oktober t.e.m. 19 november > Aantal respondenten: 773 > Geen representativiteit Geen conclusies op bevolkingsniveau Enkel inzicht in mening respondenten Vrouwen 73% Mannen 27% 25% 20% 15% 10% 5% 0% 5% 17% Geboortejaar 23% 23% 24% 7% Agentschap Zorg en Gezondheid 9

10 BEVRAGING BURGER ANALYSE RESULTATEN PER THEMA Rangschikking van de thema's volgens hun belang, waarbij 1 staat voor meest belangrijk en 10 staat voor minst belangrijk 3,0 3,4 3,9 4,6 5,1 6,2 6,3 6,5 7,9 8,2 Toenemend belang volgens respondenten > De klassieke thema s zijn het belangrijkst voor de respondenten Agentschap Zorg en Gezondheid 10

11 BEVRAGING BURGER ANALYSE RESULTATEN ROL OVERHEID Vindt u het de taak van de overheid om ervoor te zorgen dat u gezond leeft en niet ziek wordt? Helemaal wel Eerder wel Eerder niet Helemaal niet 3% 21% 28% 49% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% Vindt u het de taak van de overheid om maatregelen te nemen zodat u gezonde keuzes kan maken? Helemaal wel Eerder wel Eerder niet Helemaal niet 1% 6% 43% 50% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% Agentschap Zorg en Gezondheid 11

12 AGENDA Context Bevraging burger Omgevingsanalyse Beleidsevaluatie Vraag & antwoord

13 OMGEVINGSANALYSE INHOUDSTAFEL 13

14 OMGEVINGSANALYSE INHOUDSTAFEL 14

15 OMGEVINGSANALYSE DANKWOORD > De redactie van het rapport ligt in handen van Möbius en kwam mede tot stand dankzij de inbreng en feedback van vele verschillende actoren. > Speciale dank gaat hierbij uit naar de professoren die betrokken waren bij de wetenschappelijke reflectie, de partnerorganisaties Eetexpert, VAD en VIGeZ, en het Agentschap Zorg & Gezondheid, voor hun uitgebreide en waardevolle feedback. > Daarnaast ook dank voor de projectgroep rond de evaluatie van de gezondheidsdoelstellingen voeding en beweging voor het aangeleverde rapport, de analyse van de sterftecijfers rond tabak, alcohol & drugs door het Agentschap Zorg & Gezondheid, en het aangeleverde rapport door Intego rond psychofarmaca in de huisartsenpraktijk. 15

16 OMGEVINGSANALYSE TABAK, ALCOHOL & DRUGS: TRENDS Gezondheidsdoelstellingen Tabak, Alcohol en Drugs per leeftijdsgroep Leeftijdgroep Tabak Alcohol Illegale drugs Jongeren <16 jaar GD 1 GD 3 Adolescenten jarigen GD 4* Vroege volwassenheid jarigen Vroege volwassenheid jarigen GD 2 GD 5 GD 6 Middelbare en late volwassenheid NVT (> 35 jaar) GD 7 GD 8 GD 9 NVT *Niet evalueerbaar wegens gewijzigde vraagstelling sinds 2004 Legende Groen: gunstige trend Oranje: status quo Rood: ongunstige trend Agentschap Zorg en Gezondheid 16

17 OMGEVINGSANALYSE ALCOHOL > 1 op 10 Vlamingen drinkt te veel alcohol > Er is zowel Europees als in België een stijgende trend rond bingedrinken 16% 14% Problematisch alcoholgebruik Vlaams Gewest (15 jaar en ouder) 15% 40% 35% Bingedrinking Internationaal (15 jaar en ouder) 36% 34% 12% 10% 8% 6% 4% 6% 10% 8% 4% 5% 30% 25% 20% 15% 10% 28% 24% 28% 29% 23% 20% 20% 15% 2% 5% 0% Vlaams Gewest Mannen Vrouwen 0% België EU Nederland Duitsland Frankrijk Bron: Gezondheidsenquête; WIV-ISP Bron: Special Eurobarometer 331; European Commission Agentschap Zorg en Gezondheid 17

18 OMGEVINGSANALYSE ALCOHOL > Wat is problematisch alcoholgebruik? Voor het problematisch alcohol gebruik wordt beroep gedaan op de CAGE-vragenlijst. Alcoholgebruik wordt als problematisch beschouwd als de persoon positief geantwoord heeft op minstens twee van de vier CAGE vragen. Het acroniem CAGE is samengesteld uit de eerste letters van de woorden Cut Down, Annoyed, Guilty en Eye-opener. Vraag 1 Heeft u weleens het gevoel gehad het alcoholgebruik te moeten minderen? (cut down) Vraag 2 Heeft u zich ooit weleens vervelend of geïrriteerd gevoeld over opmerkingen van anderen over uw drankgebruik? (annoyed) Vraag 3 Heeft u zich ooit schuldig gevoeld over iets wat u gedaan heeft toen u had gedronken? (guilty) Vraag 4 Heeft u ooit 's ochtends alcohol gedronken om u rustiger te voelen of om minder last te hebben van trillende handen of misselijkheid? (eye-opener) Agentschap Zorg en Gezondheid 18

19 OMGEVINGSANALYSE TABAK > Gunstige evolutie en Vlaanderen scoort beter dan het Europees gemiddelde > Toch roken nog 1 op 5 Vlamingen Huidige rokers Vlaams Gewest (15 jaar en ouder) Huidige rokers internationaal (15 jaar en ouder) 30% 25% 20% 15% 10% 26,8% 22,8% 21,8% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 26% 25% 32% 26% 33% 32% 29% 23% 30% 27% 5% 5% 0% % België EU Gemiddelde Frankrijk Nederland Duitsland Bron: Gezondheidsenquête; WIV-ISP Bron: Special Eurobarometer 429; European Commission Agentschap Zorg en Gezondheid 19

20 OMGEVINGSANALYSE ILLEGALE DRUGS > Bij het gebruik van cannabis en andere illegale drugs zien we een gemengd beeld 40% 35% Laatstejaarsgebruik cannabis Vlaams Gewest (18-35 jarigen) 40% 35% Laatstejaarsgebruik cannabis internationaal (15-16 jarigen) 35% 30% 25% 20% 15% 10% 10,70% 11,50% 6,70% 30% 25% 20% 15% 10% 19% 20% 14% 13% 25% 23% 24% 15% 15% 5% 5% 0% % Vlaanderen EU Nederland Frankrijk Duitsland Bron: Gezondheidsenquête; WIV-ISP Bron: ESPAD report; ESPAD Agentschap Zorg en Gezondheid 20

21 OMGEVINGSANALYSE VOEDING & BEWEGING: TRENDS > Detail voor beweging, sedentair gedrag, gezond gewicht en borstvoeding Gezondheidsdoelstellingen Voeding en Beweging per leeftijdsgroep Beweging Sedentair gedrag Gezond gewicht Borstvoeding Leeftijdgroep Halen aanbeveling Sedentaire leefstijl Totale schermtijd Aandeel gezond Excl. borstvoeding op gewicht dag 6 Man Vrouw Man Vrouw Man Vrouw Man Vrouw Moeders Kleuters 3-5 jarigen NVT NVT NVT NVT Kinderen 6-11 jarigen NVT NVT NVT NVT Adolescenten jarigen GD 1 GD 1 GD 3 GD 3 GD 4 GD 4 NVT Adolescenten jarigen GD 1 GD 1 GD 3 GD 3 GD 4 GD 4 NVT Volwassenen jarigen GD 2 GD 2 GD 5 GD 5 NVT GD 34 GD 34 GD 35 Ouderen 60+ jarigen GD 2 GD 2 GD 5 GD 5 NVT GD 34 GD 34 Legende Groen: gunstige trend Oranje: status quo Rood: ongunstige trend Agentschap Zorg en Gezondheid 21

22 OMGEVINGSANALYSE BEWEGING & SEDENTAIR GEDRAG > Vlamingen zitten 50% tot 85% van hun dag stil (slapen niet inbegrepen). > 40% van de volwassen Vlamingen beweegt meer dan 30 minuten per dag. Bij Vlaamse kinderen en jongeren ligt het percentage dat de voor hen vooropgestelde beweegnormen haalt een stuk lager (dagelijks minstens 60 minuten). > Internationaal: voor jongeren die minstens 1 uur per dag matig intensief bewegen is er inhaalbeweging nodig, bij jongeren die minstens 2 uur per week zwaar intensief bewegen scoren we beter dan gemiddeld 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 30 min per dag matig intensief bewegen Vlaams Gewest (18 tot 64 jaar) 42,7% 48,2% 43,1% Bron: Gezondheidsenquête; WIV-ISP 17% 17% 20% 21% Bron: HBSC; World Health Organization Agentschap Zorg en Gezondheid 22 25% 20% 15% 10% 5% 0% 1 uur per dag matig intensief bewegen Internationaal (15-jarigen) Vlaanderen Jongens HBSC gemiddelde 11% 6% Vlaanderen Meisjes 12% 11% HBSC gemiddelde

23 OMGEVINGSANALYSE OVERGEWICHT EN OBESITAS > 54 % van de mannen, 42% van de vrouwen en 16,5% van de jeugd kampt met overgewicht of obesitas. Deze percentages voor de jeugd liggen internationaal bekeken in lijn met het Europees gemiddelde 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Overgewicht en obesitas Vlaams Gewest (18 jaar en ouder) 54,5% 31,3% 2,8% 2,6% 49,6% 35,1% 11,5% 12,6% Ondergewicht Normaal gewicht Overgewicht Obesitas Agentschap Zorg en Gezondheid 23 25% 20% 15% 10% 5% 0% Overgewicht en obesitas internationaal (15-jarigen) 11% 18% Vlaanderen Jongens 17% 22% HBSC gemiddelde 8% Vlaanderen 13% 13% Meisjes 10% HBSC gemiddelde Bron: Gezondheidsenquête; WIV-ISP Bron: HBSC; World Health Organization

24 OMGEVINGSANALYSE VOEDING & BEWEGING: TRENDS > Detail voor voeding Gezondheidsdoelstellingen Voeding en Beweging per leeftijdsgroep Water Groenten Fruit Melkproducten & calciumverrijkte sojaproducten Restgroep Leeftijdgroep Aanbeveling Inname Aanbeveling Inname Aanbeveling Inname Aanbeveling Inname Aanbeveling Inname M V M V M V M V M V M V M V M V M V M V Kleuters 3-5 jarigen GD 6 GD 7 GD 8 GD 9 GD 10 GD 11 GD 12 GD 13 NVT Kinderen 6-11 jarigen NVT NVT NVT NVT NVT Adolescenten jarigen NVT GD 16 GD 16 NVT GD 18 GD 18 NVT NVT NVT Adolescenten jarigen GD 14 GD 14 GD 15 GD 15 GD 16 GD 16 GD 17 GD 17 GD 18 GD 18 GD 19 GD 19 GD 20 GD 20 GD 21 GD 21 GD 22 GD 22 GD 23 GD 23 Volwassenen jarigen GD 24 GD 24 GD 25 GD 25 GD 26 GD 26 GD 27 GD 27 GD 28 GD 28 GD 29 GD 29 GD 30 GD 30 GD 31 GD 31 GD 32 GD 32 GD 33 GD 33 Ouderen 60+ jarigen GD 24 GD 24 GD 25 GD 25 GD 26 GD 26 GD 27 GD 27 GD 28 GD 28 GD 29 GD 29 GD 30 GD 30 GD 31 GD 31 GD 32 GD 32 GD 33 GD 33 Legende Groen: gunstige trend Oranje: status quo Rood: ongunstige trend Agentschap Zorg en Gezondheid 24

25 OMGEVINGSANALYSE VOEDING > Positief is dat we meer fruit eten. > Jongeren eten onvoldoende groenten, maar in vergelijking met andere EU landen doen we het relatief goed Fruitinname (g/dag) Vlaanderen (19 tot 59 jaar) % 60% 50% 40% 30% 20% 10% Dagelijks gebruik groenten internationaal (15-jarigen) 50% 50% 30% 26% 65% 57% 38% 34% 0 Mannen Vrouwen 0% Vlaanderen Jongens HBSC gemiddelde Vlaanderen Meisjes HBSC gemiddelde Bron: Rapport evaluatie gezondheidsdoelstellingen V&B, KU Leuven Bron: HBSC; World Health Organization Agentschap Zorg en Gezondheid 25

26 OMGEVINGSANALYSE GEZONDHEIDSSCHADE & MAATSCHAPPELIJKE KOST > 13,5% van alle overlijdens is toe te schrijven aan tabak > 3,5% van alle overlijdens is toe te wijzen aan alcohol > 1% van alle overlijdens is toe te wijzen aan illegale drugs > Ongezonde voeding en gewicht, onvoldoende beweging dragen bij tot vroegtijdig overlijden Agentschap Zorg en Gezondheid 26

27 AGENDA Context Bevraging burger Omgevingsanalyse Beleidsevaluatie Vraag & antwoord

28 BELEIDSEVALUATIE INHOUDSTAFEL 28

29 BELEIDSEVALUATIE DANKWOORD > De redactie van het rapport ligt in handen van Möbius en kwam mede tot stand dankzij de inbreng en feedback van vele verschillende actoren. > Speciale dank gaat hierbij uit naar de leden van de Vlaamse werkgroep voeding en beweging, de Vlaamse werkgroep tabak alcohol en drugs, de betrokken Vlaamse en federale beleidsinstanties, de partnerorganisaties Eetexpert, VAD en VIGeZ en het Agentschap Zorg & Gezondheid, voor hun uitgebreide en waardevolle feedback. 29

30 BELEIDSEVALUATIE BRONNEN 1. Dialoog met tal van betrokken actoren op het terrein, incl. andere beleidsdomeinen en -niveaus (zie dankwoord) 2. Recente bevragingen 3. Rapporten van het Rekenhof en het Steunpunt Welzijn, Volksgezondheid en Gezin 4. De evaluatie van de uitvoering van de actieplannen tabak, alcohol & drugs en voeding & beweging 5. Een synthese van de beschikbare evidentie rond de doeltreffendheid en kosteneffectiviteit van interventies 6. Het screenen van de beleidsplannen van de Vlaamse ministers en de visie van de Vlaamse Regering, 30

31 BELEIDSEVALUATIE AANDACHTSPUNTEN Settinggericht werken Implementatie Evidentie Samenwerking Kwetsbare groepen Health-in-All-Policies Settinggericht werken dit betekent werken vanuit de leefomgeving waarin de burger zich bevindt, waarbij draagvlak en participatie van de sleutelactoren in elke leefomgeving (onderwijs, werk, lokale gemeenschap, zorg en welzijn, gezin) centraal dient te staan. Focussen op brede implementatie van aanpakken die werken. Een preventief gezondheidsbeleid voeren dat in lijn is met alle vandaag beschikbare evidentie over de effectiviteit en kosteneffectiviteit van strategieën en acties wordt breed gedragen. Verder inzetten op professionalisering en deskundigheidsbevordering van alle betrokken actoren moet hier toe bijdragen. De samenwerking tussen alle betrokken actoren in de preventieketen bevorderen door een betere rolafbakening, maar ook deze actoren verder te ondersteunen en op te volgen. Expliciete aandacht is nodig voor kwetsbare groepen. Deze doelgroepen zijn vaak moeilijker te bereiken en vergen proportioneel meer inspanning om dezelfde gezondheidsbevordering te realiseren in vergelijking met minder kwetsbare groepen. Health-in-all-policies blijft essentieel, meer dan ooit. Het is vanzelfsprekend dat ook onderwijs, mobiliteit, werk, leefmilieu, een voorname rol spelen in de gezondheid van de Vlaming. Diverse beleidsdomeinen hebben expliciet de wil uitgedrukt om hun steentje bij te dragen aan het gezondheidsbeleid. In rekening gebracht bij ontwerp nieuw beleid 31

32 AGENDA Context Bevraging burger Omgevingsanalyse Beleidsevaluatie Vraag & antwoord

33 VRAAG EN ANTWOORD