Preek over Jak. 4:1-12 ( )

Transcriptie

1 Preek over Jak. 4:1-12 ( ) Orde van dienst morgen Welkom en mededelingen Zingen E.L. 23 Votum en groet Zingen Ps. 95:1, 2, 3 Leefregels: Lev. 19:1-4, Zingen Ps. 24:2, 3 Gebed Kindermoment Zingen Ps. 81:9 Schriftlezing Jak. 4:1-12 Zingen Gez. 107:1, 2 Verkondiging Buigen voor God Zingen Ps. 73:10, 11 Dankgebed Collecte Zingen E.L. 270 Zegen Amenlied Gez. 456:3 Orde van dienst middag Welkom en mededelingen Zingen Opw. 278 (=E.L. 23) Votum en groet Zingen Ps. 95:1, 2, 3 Gebed Schriftlezing Jak. 4:1-12 Zingen Gez. 107:1, 2 Verkondiging Buigen voor God Zingen Ps. 73:10, 11 Dankgebed Geloofsbelijdenis Zingen Ps. 138:1, 3 Collecte Zingen E.L. 270 (alternatief: Gez. 288:1, 7, 8) Zegen Amenlied Gez. 456:3

2 Kindermoment Ruzie - een ander doet of zegt iets wat jij niet leuk vindt. En jij pikt dat niet. Je kunt er ook voor kiezen om niet op je strepen te gaan staan. Met andere woorden: vind je jezelf het belangrijkste, of een ander? Ook in de kerk wel eens ruzie. En ook daar komt het erop neer dat mensen op hun strepen staan. Dat kan niet! God komt eerst, dan komt de ander, en pas dan jijzelf. Buigen voor God - daar komt het op aan. Maar: God is geen dictator! God wil het goede. We zingen Ps. 81:9.

3 Broeders en zusters, Gemeente van Jezus Christus, Dat was wel even schrikken, denk ik, toen we net Jak. 4 lazen. Wat een verschil qua toon met het voorgaande gedeelte van hoofdstuk 3! Jakobus had daar tips gegeven voor mensen die weten dat ze wijs zijn en dat ook graag willen weten. Hoe mild was toen het advies van Jakobus: Wie is wijs en verstandig onder u? Hij tone uit zijn goede wandel zijn werken met wijze zachtmoedigheid. Zachtmoedigheid is wat Jakobus wil zien, en hij laat het zelf ook zien. De toon van 3:13-18 is zachtmoedig, is vriendelijk (vs. 17). Jakobus eindigt met het woord vrede, en zijn brief ademt ook vrede in dit gedeelte. En dan draait hij zo n beetje 180 graden om. De lezers krijgen er flink van langs: overspeligen, zondaars, dubbelhartigen. Het woord broeders, dat zo kenmerkend is voor het pastorale optreden van Jakobus, klinkt hier niet. Pas in vers 11 weer. Wat was er aan de hand, dat Jakobus zó fel van leer trekt, moet trekken? In een paar woorden kun je het zó samenvatten: het was oorlog in de kerk. Dat laat Jakobus zien met termen die aan de oorlog zijn ontleend: vechten, strijden, moorddadig. Oorlog in de kerk. Natuurlijk is dat niet letterlijk oorlog. Christenen maken elkaar niet letterlijk het leven zuur. Ze moorden elkaar niet uit. Maar in figuurlijke zin was het wel degelijk oorlog. Christenen konden niet met elkaar door een deur. Ze maakten ruzie, ze twistten - dat is letterlijk wat nu vertaald is met Gij vecht en strijdt. Ze kijken elkaar niet of hooguit met de nek aan. En waarom doen ze zo? Wat is de oorzaak van dat vechten en strijden, dat ruziemaken en twisten? Waarom kunnen christenen niet met elkaar door een deur? Jakobus geeft de oorzaak helder aan. Het is hun begeerte, het zijn hun hartstochten. De leer is het probleem niet. De strijd tussen de christenen gaat vaak niet om de waarheid, om de zuivere leer. Is niet juist vaak te zien, dat als we niet met elkaar door een deur kunnen, dat het dan nogal eens ten diepste blijkt te gaan om smaak, om persoonlijke voorkeur? Jakobus laat zien: Het strijdperk is het terrein van hebzucht en eerzucht. Hebzucht: buurmans gras is altijd groener. De ander heeft iets wat ik niet heb, en dat kan ik niet hebben. Jullie begeren maar hebben niet, zegt Jakobus. Je zet je zinnen op iets wat je niet hebt. Eerzucht houdt daarmee verband. Je gunt het een ander niet dat hij iets heeft wat jij niet hebt. Het zal toch niet gebeuren dat jij minder bedeeld zou zijn dan die ander?! Onder die hebzucht en die eerzucht zit nog iets anders. De diepste oorzaak is: jullie bidden niet. U hebt niet, omdat u niet bidt. Als christenen ruzie maken, is hun werkelijke probleem dat ze te kort schieten in het gebed. Pfoe! Dat is hard! Kun je dat wel zeggen? Nee, dominee, het klopt niet, want ik bid elke dag.

4 Dat zal waar zijn. Maar laten we onszelf dan wel de vraag stellen: hoe bidden we dan? En wat bidden we dan? Dat is ook waar Jakobus vervolgens de vinger bij legt. Want hij erkent wel dat ze bidden. Maar hoe bidden ze dan? U bidt wel, maar u ontvangt niet omdat u verkeerd bidt, alleen maar voor uw eigen genoegen. Als we ruzie maken in de kerk, als we niet met elkaar door een deur kunnen - laten we onszelf dan eens de vraag stellen: kan dat eigenlijk wel als we oprecht bidden en gebeden hebben? Uit het verhaal dat de Here Jezus vertelde van die koning en die slaaf blijkt toch wel dat dat niet kan?! Je kunt alleen maar vragen van de Koning als je zelf klein wordt. Maar dan bestáát het toch niet dat je vervolgens hard bent tegen een ander?! Ieder moet maar bij zichzelf te rade gaan hoe hij of zij bidt. Bidden we Gods wil naar onszelf toe, of bidden we ons naar Gods wil toe? We vragen een boel aan de HERE God - en dat mag! -, maar doen we dat misschien in de overtuiging dat wat Gods wil is wel overeen zal komen met onze gedachten? HEER, laten we echt gemeente van de Here Jezus mogen zijn - een prachtig gebed, maar denken we er dan misschien bij: Maar dat kan toch eigenlijk alleen maar zus, en zéker niet zó? U hebt niet, omdat u verkeerd bidt. Ja, u bidt wel, maar u bidt verkeerd, u bidt alleen maar in uw eigen straatje. Rang! Daar zitten we dan! Als je echt klein geworden bent voor God, dan word je ook mild ten opzichte van een ander. Dat kan niet anders. Maar wat is dat moeilijk! Dat brengen wij uit onszelf niet op. Daar is maar één weg: HEER, vergeef alstublieft, om Jezus wil. Elke dag weer! Hoezo: een christen hoeft dat niet meer te bidden: Vergeef ons onze schulden! Oorlog in de kerk. Jakobus heeft laten zien wat daar de oorzaak van is: egoïsme en egocentrisme. En dan hoeft het helemaal niet meer te verbazen dat Jakobus vervolgens het fundamentele manco aanwijst. Als een dokter stelt hij de diagnose: overspel (vs. 4-6). Dat bedoelt Jakobus niet letterlijk. Alsof dat de grote zonde in de gemeente zou zijn: dat christenen het niet zo nauw namen met hun huwelijksrelaties. Jakobus bedoelt geestelijk overspel. Dat blijkt niet uit onze vertaling, maar wel uit de Griekse grondtekst. Letterlijk staat er overspeelsters - vrouwelijk dus. Dat wil niet zeggen dat Jakobus tegen de zusters van de gemeente te keer gaat. Maar daarmee wijst Jakobus naar de verhouding tussen God en zijn volk, die de HEER Zelf in termen van een huwelijk beschrijft. En de vrouwelijke partner in dit huwelijk is Gods volk, is de gemeente van Jezus Christus. Als Jakobus dus zegt overspeelsters, dan heeft hij het tegen en over de gemeente als bruid van Christus. Geestelijk overspel - dàt is er aan de hand. Namelijk, doordat christenen vriendschap sluiten met de wereld - door de mentaliteit van de wereld over te nemen. Gij geheel anders was ver te zoeken. In de wereld - de wereld waar God niet telt - draait alles om jezelf. Jij bent je eigen maatstaf. Zorg dat jij aan je trekken komt. Hoe is dat onder ons? In hoeverre lopen wij het gevaar dat we vriendschap sluiten of al hebben gesloten met de wereld? Dat is te zien aan het antwoord dat wij geven op de vraag: Waarom doen wij wat wij doen? Waarom laten we wat wij laten?

5 Daaruit blijkt door wie wij beheerst worden, welke mentaliteit wij hebben. Daar valt de grote beslissing. Daar blijkt of wij overspeelsters zijn of niet. Of wij de mentaliteit van de wereld hebben. De mentaliteit van ieder voor zich en ik vooral eerst. En dat hoeft nog niet eens bot en bruut te zijn. Dat kan ook heel beschaafd en zelfs heel vroom. Maar toch is dan het oordeel: overspeelsters. Want dan hebben we onze Bruidegom ingeruild voor een ander. En de HEER neemt dat niet! Hij wil niet ingeruild worden voor een ander, Hij wil ons ook niet delen met een ander. Hij wil ons helemaal. Want Hij geeft Zich óók helemaal aan ons - door zelfs zijn Geest in ons te laten wonen. Het gáát dus ergens om! Het is spelen met vuur. Want je bent vriend van God of vriend van de wereld. Vriend van beiden gaat niet. Vriend van de een betekent vijand van de ander. Als we geestelijk overspel plegen, laten we door onze daden zien dat we een vijand van God zijn. Dat is de ziekte. Het symptoom is oorlog in de kerk, de diagnose is overspel : niet meer de HEER op de troon, maar een ander, of wijzelf. Er is maar één geneesmiddel: buigen voor God (vs. 7-10). Je aan God onderwerpen. Dat wil zeggen: onvoorwaardelijk de HEER erkennen als Degene die boven je staat en die alles over je te zeggen heeft. Dat betekent dus dat de HEER het eind van alle tegenspraak is, dat je geduldig bent als het leven moeilijk is, en dat je Gods leiding aanvaardt. Dat klinkt rigoureus, en dat is het ook. Wie kan dat opbrengen? Iemand die nederig is. Want de HEER geeft ook wat Hij vraagt: Hij geeft dan ook des te groter genade. En dat geeft Hij aan wie nederig is: iemand die klein denkt van zichzelf, maar groot van God. Zo staat nederigheid dus tegenover hoogmoed: groot denken van jezelf en - dus - klein van God. Maar dan zul je de HEER tegen je vinden. Buigen voor God, dus - maar hoe doe je dat? Jakobus noemt twee dingen: de afstand tot de duivel groter maken en de afstand tot God kleiner maken. Dat Jakobus de duivel erbij haalt, is niet zo vreemd: de duivel is de bron van de hoogmoed, de opstand tegen God. Waar iemand dus hoogmoedig is, daar regeert de duivel. Biedt weerstand tegen de duivel, zegt Jakobus. Dat is verdedigingstaal. De opdracht is niet: jaag de duivel uit Gods wereld weg. Nee, de opdracht is juist: weg bij de duivel vandaan, en naar God toe. En dat gaat door te. Door dichter naar God te gaan, maak je de afstand met de duivel groter, want hij kan dan niet bij je blijven. Bij God is het hem te heet onder de voeten. Hoe doe je dat: dichter naar God toe? Dat doe je door je hart en je handen zuiver te houden. En zo nodig zuiver te maken. Al die opdrachten die Jakobus hier geeft, komen zo ongeveer op hetzelfde neer: je moet je ellende beseffen.

6 Dat moet u niet verkeerd opvatten. Alsof je eerst helemaal door het stuk van de ellende heen moet. Dat is niet je ellende beseffen. Wat is het wel? Het is: je realiseren dat je niet zonder God kunt, dat je - om zo maar te zeggen - Jezus nodig hebt. Dat je zonder God op alle mogelijke en onmogelijke manieren de ondergang tegemoet rent - maar dat alleen Hij je daarvan kan redden. Je moet je realiseren dat je geen reden hebt om te lachen, maar alle reden om te huilen en te jammeren. Ook dat moet u weer niet verkeerd opvatten, alsof je nooit vrolijk mag zijn. Dat is Gods bedoeling helemaal niet. Maar lachen is in de Bijbel vaak de houding van mensen die denken dat ze het prima redden zonder God. Het lachen dat Jakobus veroordeelt, is het lachen van mensen die vergeten dat God Rechter is en eens zal oordelen. En dat kan dus ook christenen overkomen! Mensen die zich gered weten, schoongewassen in het bloed van Jezus Christus. Mensen die dus heel goed beseffen dat ze zonder God beklagenswaardig zijn. Maar die hoogmoed kan dus zomaar terugkomen. En dat blijkt dan uit hoe we met elkaar in de gemeente omgaan: of we de ander hoger achten dan onszelf - of niet. Daarom blijft ook voor chistenen de opdracht: klein worden voor God, elke dag weer. Verneder u voor de Heer, en Hij zal u verhogen. En dat zal effect hebben. Het kwaadspreken en oordelen verdwijnt - want je erkent God als de Rechter (vs ). Niet wij zijn in de positie om een ander te oordelen. Er is er maar Eén die Rechter is: Hij die de macht heeft om te behouden en om verloren te laten gaan. Die macht hebben wij niet. Wij bepalen niet wie er straks wel of niet op de nieuwe aarde komt. En dus bloeit de ander op - want we hebben elkaar lief met de agapè, de zelfopofferende liefde. God liefhebben boven alles en de naaste als jezelf. Niet jij voorop, maar de ander. Maar let wel: dat is wel iets anders is dan over je laten lopen! Dat is buigen voor God. Opdracht voor christenen - maar wèl een opdracht met perspectief: Buig u voor de Heer, dan zal Hij u verheffen. Amen.